misi udidebulesoba qarTuli Rvino -...qarTveli kaci Rvinis gareSe
Transkript
misi udidebulesoba qarTuli Rvino -...qarTveli kaci Rvinis gareSe
ioseb siboSvili misi udidebulesoba qarTuli Rvino (moTxrobebi) Tbilisi 2009 weli 1 qarTveli kaci Rvinis gareSe warmoudgenelia, ise rogorc Rvino - qarTveli kacis gareSe. amis naTeli dadasturebaa is, rom saukuneebis manZilze qarTvelma 500-ze meti vazis jiSi gamoiyvana. ioseb siboSvilis moTxrobebSi ganviTarebuli movlenebi kidev erTxel Segvaxsenebs, rom Rvino WirSic da lxinSic “axarebs gulsa kacisasa”. ISBN 978-9941-0-1887-9 C ioseb siboSvili 2009 2 misi udidebulesoba qarTuli Rvino saqarTveloSi ukanasknel saukuneTa mijnaze ganviTarebulma movlenebma bevri ram Secvala sazogadoebriv uTrTierTobebSi. erT dros Caketili qveyana, msoflios sxvadasxva qveynis organizaciebisaTvis, saqmiani moRvaweobis asparezad gadaiqca. ucxoeTis uamravma firmam Tu kavSirma gaxsna ofisebi (erT dros kantoras rom eZaxdnen) Tbilissa da regionebSi. Aase rom yvela fusfusebda, xels afaTurebda, qveyana ki Tavis ganviTarebiT ver daikvexnida. ras izam, rogorc ityvian yvelafers dro sWirdebao. Aadamianebi ki, amaoebis badeSi gaxlarTulebi, drois aCqarebul sunTqvas ver vgrZnobT da rodesac mas CavukvirdebiT, maSinRa vxvdebiT Tu ra fuWad gagvivlia, isedac mokle, wuTisoflis gza. Tumca mosagonari ki bevri gvrCeba. Aamaoebisken swrafvam daakavSira erTmaneTs saqarTvelos da safrangeTis ori arasamTavrobo organizacia, romelTac unda SeeswavlaT saqarTveloSi gavrcelebuli vazis jiSebi, maTi warmomavloba da rac mTavaria is, Tu qarTvelebi ramdenad swrafad da msoflioSi aprobirebuli wesebis Sesabamisad ayenebdnen Rvinos. sasaciloa ara? sidris smiT kuWdaTxelebulebma da umzeobiT Worflgadapentilma frangebma Cven, Rvinis gamomgoneblebs, unda Segvimowmon ramdenad swored vayenebT am, uflisagan boZebul siTxes. magram ras izam istoria da tradiciebi sxva aris, xolo saqme sxva. qarTvelebmac ar daayovnes da Tavisi frangi partniorebi CamosvlisTanave erovnul muzeumSi “gaaqanes” da melaanSi aRmoCenili aTaswleulebis win Camosxmuli Rvinis RmerTis qandakeba aCvenes. frangebma Rvinis RmerTis gaSlili xelebi da sasmisi rom dainaxes, aRfrTovanebulebs aRmoxdaT “auff...”, xolo wels qveviT rom daxedes qandakebas, mcire pauzis Semdeg amoigmines _ “euff...” magram maSinve dawynardnen, radgan qarTveli partniorebisaTvis gadmoricxuli grantebi gaaxsendaT da Tavis Tavs STaagones ufro seriozulebi yofiliyvnen. erToblivi saqmianobis ori kviris Tavze, gadawyda, rom daeTvalierebinaT meRvineobis ZiriTadi regioni _ kaxeTi. 3 nodar bawelaSvili romelic qarTuli arasamTavrobo organizaciis erT_erTi TanamSromeli gaxldaT, warmoSobiT kaxeli iyo da dResac SenarCunebuli hqonda mama_papis adgil_mamuli sof. iRblianSi, romelic kavkasionis ferdobis ZirSi iyo gaSlili. sofeli Tavisi arsebobis mraval saukunes iTvlida. iRblianelebis damarcxebas mteri ver axerxebda, radgan soflelebs kavkasionis qedSi gamoTxrili hqondaT gvirabebi. gauval tyeebSi SeniRbul samalavebis aRmoCena erTob rTuli saqme iyo da amitom momxvduri, mxolod sofelSi darCenil qonebas Tu moialafebda da ukan brundeboda. xolo iRblianelebs gvirabebSi hyavdac xalxic da frinvel_saqonelic. qvevrebiT savse iyo iqauroba. Rvino da wyali ar akldaT da SeeZloT xangrZlivi drois ganmavlobaSi yofiliyvnen samalavSi. erTi eg aris, rom mzis sinaTle enatrebodaT. dRes ki am gvirabebis funqcia Rvinis Senaxva iyo. SigniT mowyobili marnebis xilvas araferi sjobda. erTmaneTis miyolebiT Camwkrivebul qvevrebsa da kasrebSi mravalwliani unikaluri qarTuli Rvinoebi inaxeboda. gvirabebis SesasvlelSi Ria cis qveS, uRran tyeSi, wyaroebis garemocvaSi Cadgmul saxeldaxelo qoxebSi davanebul simyudroves saukuneebis siRrmeSi gadahyavda adamiani, aviwyebda msoflio civilizaciis xmaurian atmosferos da TiTqos dro Cerdeboda, romelic arc warsuls da arc awmyos ar emorCileboda. is, imqveyniuri idiliis msgavsi ram gaxldaT, rac maradisobis SegrZnebas aRvivebda RmerTis mier naboZeb sulSi. Tvals moavlebdi qoxSi kedlis ganapiras mdgom did taxts, mis gverdze midgmul akvnebs, Sua cecxls, aTasnair saojaxo nivTs da mixvdebodi, rom qarTveli WeSmariTad RmerTis mier Seqmnili mxvnel_mTesveli iyo, romelsac ufalma Tavisi saqmis gansaxorcieleblad es samoTxe uboZa. frangebi maT win gadaSlil saocrebas gafarToebuli TvalebiT Sescqerodnen da mxolod fotoaparatebis wamieri naTeba Tu arRvevda irgvliv davanebul myudroebas. saocrebaTa samyaroSi Camowolili siwynare da Zvel saqarTveloSi “mogzauroba” karis Wrialma daarRvia. qoxSi loyebRaJRaJa, ulvaSebCamoSvebuli da gverdze quddaxuruli gaRimebuli axalgazrda kaci gamoCnda, pirdapir nodar bawelaSvilisken gaswia da Tan xmamaRla daiwyo saubari: 4 _ nodaar! kaco kardonia Tu pardonia, amaTa Cemgana gadaeci, ar mogSivdaaaT? ege, is Tamadac mogiyvane gaRma ubnidana Se ro miTxari. ar davsxdeeeT? _ ho, ho zaqro, exlave movalT Zmao. zaqrom stumrebisken gaixeda, qudi moixada da dagvianebuli bodiSi rom moexada, piri bolomde gaaRo, Tvalebi gadmokarkla, isedac RaJRaJa saxe ufro gauwiTlda, Tavi daiqnia da karebSi gauCinarda. nodari stumrebs miuaxlovda da acnoba, rom maspinZlebi maT sadilze epatiJebodnen. mucelRmerTa frangebSi am cnobam didi gamofxizleba da Jriamuli gamoiwvia da yvelani gaikribnen qoxidan. qarTuli sufra iqve gvirabis axlos mdebare Zvel maranSi iyo gaSlili. tyeSi gviani gazafxulis surneli trialebda. maranTan moCuxCuxe wyaro masTan misul adamians TiTqos esaubreboda da mis mobrZanebas locavda. erT_erTi frangs gaocebisagan wamoscda: _ aq yvelaferi gelaparakeba sulieri Tu usulo, Tan iseT enaze, rom is yvela adamianisTvis gasagebia. nodarma myisve gadauTargmna maspinZelebs frangis naTqvami. _ magai uTxari, rqawiTel daelaparakoi da mere iqneba mTvareze moundei... _ gaCumdi! _ aRar daamTavrebina zaqros vanom, _ iqneba icis qarTuli da sircxvili unda vWamooT? am dros nodars frangebis arasamTavrobo organizaciis xelmZRvaneli Jak matie miuaxlovda, xeli mokida da ganmartovdnen. _ misie nodar, Tqven kargad mogexsenebaT Cveni saqarTveloSi Camosvlis mizani, razec ukve erToblivad vmuSaobT kidec. _ me mgoni problemebi ar gvaqvs Bbatono Jak, _ gakvirvebulma Seageba sityva nodarma. _ ara, araviTari, _ gaeRima frangs, _ me, ubralod Tqven dagimaleT Cveni proeqtis erTi muxli, razec pirvel rigSi bodiSs gixdiT, Tumca es saerTo saqmeze zegavlenas ar axdens, magram Tqven unda icodeT. _ gismenT. _ moikriba yuradReba nodarma. _ rodesac Cven qarTvelebTan TanamSromloba gadavwyviteT... _ mcire xniT Sewyvita saubari Jakma da gaiRima, _ arc vici damijerebT Tu ara... 5 _ ganagrZeT misie, _ SeaSvela sityva nodarma. _ erTi sityviT, _ emociur fonze gaagrZela saubari frangma, _ me aq wamosvlamde sizmari vnaxe. Ggamomecxada Sav anaforaSi Cacmuli kaci, ai Tqveni sasuliero piris msgavsi da miTxra, rom me Cems samSobloSi movdiodi, rom Cemi winaprebi, qristemde meeqvse saukuneSi ayrilan kavkasiidan, kerZod iberiidan da dasaxlebulan jer kidev adamianis mier auTvisebel evropaSi, kerZod axlandeli germaniis Svabiis mxareSi, sadac maRal doneze ganuviTarebiaT mevenaxeoba. xolo Cemi winapari Sua saukuneebSi gadasaxlebula safrangeTSi da iq gauSenebia venaxi. _ sainteresoa, _ gaeRima nodars, _ ese igi Tqven qarTveli xarT? _ diax, asea, _ dabneuli saubrobda matie, _ magram saintereso ra aris iciT, Cemi papa miyveboda, rom masTan mecxramete saukunis, Tu ar vcdebi 90_ian wlebSi, saqarTvelodan Casulan Svabebi da TavianTi TavadisTvis wauRiaT wiTeli yurZnis nergebi.es saukeTeso jiSis yurZenia da misgan saqarTveloSi miuRiaT SesaniSnavi wiTeli Rvino. ase rom Cems gvars dRes ukve sakuTar TanamemamuleebTan meore Sexvedra aqvs. Mmagram marto amaSi ar aris saqme, _ ganagrZo Jakma, _ me isev minda sizmars davubrunde. im berma mTavari rac miTxra, is ar miTqvams. rodesac Caxval saqarTveloSi da migiwveven sufrasTan, aucileblad Caiwere Tamadis sadRegrZeloebi da Semdeg gadaaTargmnineo. _ ar aris problema, _ aforiaqda maspinZeli, _ axlave movatanineb Camwers... _ ara, ara, dawynardi misie. _ gaaCera Jakma nodari, _ momismine, davamTavreb saubars. rac Seexeba teqnikur mxares, is ukve momzadebuli maqvs da minda mxolod Tqven icodeT, konspiraciulad vapireb Caweras, rom zedmeti diskomforti Tavidan avacilo yvelas. Tan minda rom xelovnuri ar gamovides da realobasTan axlos iyos. mTavari maTqmevine kavkasielo, _ gacxarda geniT kidev erTi qarTveli, _ nu Cqarob. erTma miTxra, rom, RmerTma qarTvel kacs ori ramis warmoebis ufleba misca. es aris rkina da Rvino. rkinasaviT medgari rom aris qarTeli imitom gauZlo istoriis qartexilso, xolo Rvino ki uflis sisxlia, romliTac Zlierdeba RvTis rCeuli adamiani da mudam adidebs RmerTso. 6 qarTuli sufra wmida wirvis gagrZelebaao, daugde Tamadis sityvebs yuri da mixvdebi, rom igi RmerTs esaubreba. Tamada aucileblad naziarebi unda iyos qristes sisxlsa da xorcTan, sxvanairad is ver gadmoscems imas, rasac ufali eubneba maso. _ es namdvilad vici, rom Cveni Tamada uflis sisxlsa da xorcs ukve ramdenime welia rac sistematurad eziareba da sadRegrZeloebic kargi gamosdis, _ amayad Tqva nodarma, _ Tumca rogorc CvenTan ityvian “gagonils nanaxi sjobiao”. Semdeg Jaki danarCen stumrebTan erTad mii patiJa qarTul sufrasTan. Ffrangma kidev erTxel gaaCera nodari da sTxova: _ Caweraze aravisTan... Zalian gTxov. nodarma Tanxmobis niSnad xeli CamoarTva da yvelas, stumar_maspinZels sTxova magidas Semosxdomodnen. sufra sanaqebo iyo. qarTulTan erTad, cota evropulic. SeiZleba iTqvas maspinZlebs gadauWarbebiaT kidec da qarTul sasmelebTan erTad franguli, espanuri da germanuli Rvinoebic idga sufraze, Sotlandiuri viskic. erTi sityviT sxvadasva zomis boTlebiT da sarTulebad dalagebuli saWmelebiT iyo savse sufra. Tamadac gamoCnda. Cveulebrivi qarTuli jiSisa da modgmisa, momRimari saxiT. Ggiorgi avaliSvili am mxaris Svili gaxldaT. uaRresad wesieri da patiosani ojaxis Svili, myari sauniversiteto ganaTlebiT. mravali wignisa da publikaciis avtori da rac mTavaria marTmadidebeli qristiani. Mman Cveulebisamebr xeli CamoarTva yvelas _ stumars _ maspinZels da sufrasTan miiwvia. vinaidan sadils sasuliero piri ar eswreboda, giorgim sanTeli aanTo, waikiTxa locvebi, jvari gadasaxa sufras da sTxova Tanameinaxeebs gaetexaT puri. mcireodeni danayrebis Semdeg, Tamadam TvaliT aniSna gverdze mjdom kote sujaSvils, rom Wiqebi Seevso. rodesac kotem Rvinis boTlis gaxsna daiwyo, giorgim gadaulaparaka: _ ki magram Cveni qvevris rqawiTeli ar moitanes? _ arao, ra vici, uxerxulia stumrebs ar ewyinos, mainc gaufiltraviao, _ laparakobda kote da Tan boTls xsnida. _ maica, maica, _ gaaCera giorgim da nodars gadaulaparaka, _ am gafiltrul RviniT apireb am xalxis pativiscemas. Eeseni Cveni erovnulis gasasinjad movidnen aq. es Rvino TbilisSic Tavzesayreli aqvT. 7 nodars xma ar amouRia, mixvda rom Secda. zaqros aniSna Rvino moetana. gaxarebuli zaqro maSinve gaiqca maranSi, aT vedriani qvevri hqonda mizanSi amoRebuli. ucbaT moxada piri, orSimoTi Tixis doqebSi Caasxa da miarbenina sufrasTan. _ ai, egre ra Se mamacxonebulo. _ saxe gaunaTda giorgis. Wiqa Seivso, fexze adga da mimarTa sufris wevrebs, _ Rrmad pativcemulo sazogadoebav, stumrebo da maspinZlebo, qalbatonebo da batonebo, ufalma kidev erTi lamazi dRe gvaCuqa am wuTisofelSi. is yovelTvis CvenTvis zrunavs da Cvenganac imasve elis, rom kaci, romelic man Seqmna Tavis xatad, Tavisi amqveyniuri cxovrebiT miemsgavsos ufals. samwuxarod es ase ar aris da amitomac wmida ioane oqropiri jer kidev rodis brZanebda: “ adamiano... Seni siyvaruliT gadmovida RmerTi cidan... ufals afurTxes, man ki Tavisi wminda nerwyviT dabadebidan brmas Tvali auxila; xeli gaartyes, man ki gamxmari xeli aRudgina; ebraelebma devnes igi, man ki devna maTi codvebi; jvarze mokles, rogorc avazaki, man ki mokla sikvdili maTi; tyeveobaSi, udabnoSi myofT, mSierT mwyurvalT manana uwvima, man ki wyali iTxova da naRveli asves; zRva ganupo ebraelebs da gamoiyvana, amis sanacvlod laxvriT gverdi gaupes.” Tavis saqmeSi gawafulebmac ver ivarges da rogorc ilia marTali brZanebda: “TiTqmis daviT winaswarmetyvelis simaRlemde asulma qarTvelma poetma” daviT guramiSvilma sworad Tqva: “aseTi kargi saCino, ra cudad migiCnieso, ocdaaT vercxlad gagyides, isic ganabnieso.” dideba ufals! me minda gTxovoT yvelas _ didsa da pataras, qudosan_mandilosans, avdgeT fexze da mivirTvaT uflis sadidebeli. Tamadam miirTva sasmisiT Rvino da dajda. fexze mdgari Jak matie Tarjimans yuradRebiT usmenda. mere ki aRfrTovanebuli Semotrialda Tamadisken, Wiqa maRla aswia da dasturis niSnad qvevris rqawiTeliT savse sasmisi bolomde Camocala. uceb SeCerda, tuCebi ramdenjerme aamoZrava, TiTqos daagemovna Rvinoo da nodars hkiTxa: _ es ra Rvinoa? _ es is Rvinoa, _ uTxra nodarma, _ romelsac Cveni winaprebi da Cvenc tradiciuli wesiT vayenebT qvevrSi, anu taninebiani_gaufiltravi. _ ra didebuli Rvinoa, _ Tqva Jakma, _ ai es Rvino unda gaitano msoflio bazarze. ratom ar gagaqvT? 8 _ aratransportabeluria misie, upasuxa nodarma, _ transportirebisas fers da gemos icvlis, Cven amas Rvinis gadabrunebas veZaxiT. lamazi qaliviT nazia. iseTive mofereba da movla unda, rogorc qals. amitom adgilidan Sors ar migvaqvs Tvisebebi rom ar dakargos. Jak matie dajda skamze da rqawiTeliT savse doqs Sexeda. uceb Sinaganma xmam daiwyo laparaki _ “mogewone? xedav ra magari var! jer ramdenime Wiqa kide dalie, mere naxav mTvareze operis mosmena rom mogindeba.” Jakma mimoixeda, vinme xom ar saubrobs zurgs ukan an gverdiTo, magram ara. isev Sexeda Tixis doqs da xmam isev gaagrZela _ “ras miyureb! Sen jer kidev ar ici visTana gaqvs saqme. Sen es siristiani Rvinoebi xom ar ggonivar gverdze rom damiwyes. Rvinos SuSaSi ra unda, xom gaiguda. is miwaSi unda iyos, radgan miwidan modis. rogorc Tevzi ver gaZlebs didxans wylis gareSe, ise Rvinoc ver gaZlebs miwis gareSe. xom xedav me miwis zeviTa var da mainc miwaSi var, mSobliur miwaSi, am siristianebma ki, romelTac gamagrebisaTvis, wylad rom ar iqcnen, spirts umateben, TviTonac ar ician vis naTiTxn WurWelSi axCoben. kargi exla, sadRegrZelos mousmine da mere gavagrZeloT saubari.” gaocebulma Jakma Tamadisken gadaixeda, romelic morigi sadRegrZelos saTqmelad emzadeboda. TavisTvis Cailaparaka: “marTla samoTxeSi varT, miwier samoTxeSi. aq yvela da yvelaferi laparakobs da Tan ra azrianad.” am dros ki giorgim morigi sadRegrZelos warmoTqma daiwyo: _ Cemo keTilo xalxo, Cvens did poets uTqvams _ “samSoblo, rogorc ufali erTia qveyanazeda.” qarTveli kaci uflis sadideblis Semdeg samSoblos sadRegrZelos svamda. es qveyana xom uflis dedis, wmida mariamis wilxvedria da swored misi damsaxurebaa, rom saukuneebis qarcecxlSi gamovlilebi dRemde sarwmunoebiT, eniT da mamuliT movediT: “qarTl-kaxeTi imereTi, guria da samegrelo, raWa, leCxum-javaxeTi da mesxeTi sasaxelo. xevi, TuS-fSav-xevsureTi svaneTi da afxazeTi, 9 Zveli tao, imer xevi saingilo da lazeTi. mTiuleTi saarako da aWaris zRva da mdelo, yvela Cemi samSobloa sayvareli saqarTvelo!” saqarTvelo da safrangeTi, msoflioSi udidesi da uZvirfasesi saqmis mkeTebeli qveynebia. Rvino xom qristes sisxlia. maS gaumarjos Cvens samSoblos, amJamad adgilis dedis TamadobiT! _ daamTavra Tvalze cremlmoreulma giorgim sadRegrZelo da Tixis jamSi Camosxmul rqawiTels daewafa. daclili jami, meriqifis xeliT Jaks gaugzavna da Tan gasZaxa: _ Jak Seudgebi qristesa? frangs gadauTargmnes Tamadis naTqvami, magram gakvirvebulma veraferi ver gaigo. mxrebi aiCeCa. giorgim auxsna, rom Zvel saqarTveloSi, sadRegrZelos erTad mirTmevis mizniT, Tamada ase mimarTavda Tanameinaxes. _ aba, alaverdi raRaa? _ ikiTxa qarTul sufraze “gamozrdilma” Jakma. _ dalie ra, _ moesma Jaks Tixis doqidan rqawiTelis xma, _ Tamadas nu moacden, magas me agixsni. Sinagani xmis gagonebaze SemkrTal frangs Rvinis dasalevad momzadebuli piri Ria darCa da SemkrTalma mzera doqisken gaapara. _ xo, Sen geubnebi! _ ar isvenebda rqawiTeli, _ dalie da dajeqi. Jakma Camocala RviniT saves fiala, dajda da Tixis doqs miaSterda. _ Jak! _ daiwyo Rvinom saubari, _ alaverdi ras niSnavs ici? matiem mxrebi aiCeCa. rqawiTelma ganagrZo: _ alahverd Turquli sityvaa da RvTis naboZebs niSnavs. metiCara qarTvelebis Semotanilia es sityva, viTom Turqebis pativsacemad, sinamdvileSi ise CaWedes qarTul sufraze, rom dRes yvela, didi Tu patara, alaverds gaiZaxis. arada Cveni wesi sadRegrZelos gadalocvisa iyo “SevudgeT qristesa”, rac RviniT, anu simbolurad qristes sisxliT, 10 rogorc barZimiT, erTmaneTTan dakavSirebas niSnavda, rac amyarebda im azrs, rom qarTuli sufra wirvis gagrZelebaa. gaige frango!? es Sen unda icode, radgan Rvinis qveynidan xar. _ ukacravad, _ Seawyvetina sityva rqawiTels Jakma, _ mapatieT kadnierebisTvis, sanam kiTxvas dagisvamdeT, iqneb mibrZanoT rogor mogmarTod, Rvinis doqo? ase!?.. _ ra doqi, ris doqi, me rqawiTeli mqvia, doqi Cemi saxlia, Cemi Sesamoseli. Sen xom ar daiTveri Jak? rogor xasiaTze dadgebi me rom ase mogmarTo: batono tansacmelo, an misie Sarval_kostumo, ha!? _ kargiT, kargiT misie rqawiTelo, kidev erTxel bodiSs vixdi Tqvens winaSe, _ akankalebuli xmiT ganagrZo saubari Jakma, _ iciT raSia saqme? Cven rodesac kaxeTSi wamovediT, gzad ramdenime istoriuli Zegli dagvaTvalierebines, maT Soris ulamazesi da umSvenieresi alaverdi. gamodis rom Turqebis sapativcemulod daerqva am taZars saxeli Tu?... _ ega Jak sxva ramea, _ Seawyvetina frangs sityva rqawiTelma, _ ai, exla Cven sadac vimyofebiT, am mTebs kavkasioni hqvia. kavkasions, gomboris qedsa da gare kaxeTis zegans Soris mdebare vels, dRes alaznis veli ewodeba. Cveni didi mecnieris, vaxuSti batoniSvilis cnobiT, Zvelad Turme aloni erqva. “veli alonad wodebuli.” mdinare alazansac saxeli aqedan miuRia. vaxuSti werda: “alaznis dasavleTiT ars alaverdi, kaxeTis mTis kalTis velsa zeda zRude _ palatebiani, gumbaTiani, romelman moiRo saxeli alonis gamo alonguerdi.” ese igi mag adgils alonguerdi erqva. Aarabebis da Turqebis xangrZlivi batonobis dros, qarTuli alonguerdi Turqul_arabulma sityvam _ alaverdma Caanacvla, rac “RvTis naboZebTan” erTad, nayofierebasTan da mosavlianobasTan iyo dakavSirebuli. es ukanaskneli ki alaznis sanaxebisTvis ucxo ar aris. Jak gaigeee? Jaki gancvifrebuli Sescqeroda gaunZrevlad mdgar Tixis doqs da Tan Tvals Tamadisken gaaparebda xolme, romelic morigi sadRegrZelos warmosaTqmelad emzadeboda. _ biWo! Tavi daanebe mag kacs, ra yurebi gamouWede mag Seni darigebebiT, _ moesma zurgs ukan rqawiTels. miixeda da ras xedavs, qarTuli wesiT damzadebuli boTlSi Casxmuli “tibaani” elaparakeba. gaecina rqawiTels da RimiliT miaZaxa: 11 _ wadi Se gafiltrulo! kacs rom ZarRvebsa da jans gamoaclian, es igivea, rom daasaWurison. Sen xmas nu iReb. midi ager Sens ukan beberi frangi qali zis da imas elaparake. Sen ra mosatani iyavi sufrasTan. “tibaanma” xma ver amoiRo. an ra unda eTqva daspirtul_dasterilebur, erT dros Rvinodyofils. amasobaSi Tamada fexze wamodga da morigi sadReg-rZelos warmoTqma daiwyo: _ qarTuli sufra, rom kargad warimarTos, aucilebelia Tavidan sami sadRegrZelo SevsvaT. es aris uflis sadidebeli, samSoblos sadRegrZelo da im gmirebis mosagonari, vinc Tavisi sicocxle gaswira qveynis da eris gadasarCenad. pirveli ori sadRegrZelo Cven mivirTviT. axla ki is gmirebi movigonoT, visi Tavdadebis sanacvlod, Cven Cvens samSobloSi vcxovrobT. gareSe mterTan brZola saqarTveloSi dRemde grZeldeba da am mcire omebs asobiT axalgazrda, sajiSe vaJakacebis sicocxle Seewira. aseve iyo safrangeTSic. marto axalgazrda qalis, Jana darkis gmiroba rad Rirs. gTxovT, yvelani fexze avdgeT da mivirTvaT Cveni gmirebis Sesandobari. magidis garSemo siCume Camovarda. yvelam erTdroulad miirTva sasmisi da sufra Cveul kalapots daubrunda. Tamadam WaSnagirebi da meriqifeebi ixmo da Sesabamisi davalebebi misca. meriqifeebi fialebis Sevsebas Seudgnen, xolo WaSnagirebi gareT gavidnen. Tamadam fiala aiRo xelSi da dinjad daiwyo morigi sadRegrZelo: _ qalbatonebo da batonebo, rac exla me unda vilaparako, Cveni qveynis ZiriTad saqmianobas da am saqmianobis mamoZravebels _ vazs Seexeba. Cvenma didma winaparma didi garjisa da oflis fasad upatrona da gadmogviloca qarTvelebs vazis unikaluri jiSebi: rqawiTeli, saferavi, ojaleSi, aladasturi, colikauri, cicqa, usaxelouri da ase Semdeg. man dagvitova marTali Rvinis dayenebis recepti. Cveni upirvelesi taZris, sveticxovlis kedelze man gamosaxa “sicocxlis xe”, romelic vazis mtevnebiT Seamko da amiT vazi da Rvino sicocxles, gadarCenas daukavSira. man Seicno, rom Rvino qristes sisxlis wina saxea. is TviT ufalma gamoarCia, gaakeTilSobila da gvikurTxa, sulisa da xorcis sakurneblad dagvidgina. amitom vazi Cveni eris simboloa, qristes sisxli_marTmadideblobis WeSmariti gan12 msazRvreli. mis gareSe warmoudgenelia Cveni qveyana. sanam vazi da Rvinoa saqarTveloSi, Cven ar gadavSendebiT. Tamadas sityva taSis dakvram Seawyvetina. frangebi gansakuTrebuli emociiT Sexvdnen sadRegrZelos. giorgim yvelas aniSna, rom jer saTqmeli ar daemTavrebina. siCumem daisadgura da Tamadam ganagrZo: _ qarTuli vazis ambavi saqarTvelos utyvi istoriaa. qarTveli eris da vazis bedis ganuyofloba istoriam daadastura. mterma icoda, rom vazis amoZirkviT Cvens sulierebas, qarTvelobas emuqreboda safrTxe. amitomac daundoblad gviCexavda vazs, venaxs navenaxarad gviqcevdnen, fuZes gviSlidnen. qarTvel kacs sabediswero pirobebSic ki, bedis anabara arasodes miutovebia vazi. omebiT iavarqmnili amoisunTqavda Tu ara, vazis gaSenebas iwyebda. saeklesio mamulebSi vazi yovelTvis iyo erT_erTi uwmidesi mcenare. mefe demetri pirveli RvTismSoblisadmi miZRvnil sagalobelSi wmida qalwuls vazs adarebs: “Sen xar venaxi axlad ayvavebuli.” Cvenma saxelovanma mecnierma ivane javaxiSvilma vazis 524 jiSis nusxa dagvitova. xolo maqsime ramiSvili ki ambobda: “ TiToeuli qarTuli vazis jiSi istoriuli Zeglia. rqawiTelis, saferavis, Tavkveris, colikauris, ojaleSis, Cxaveris, aleqsandroulis da sxvaTa Seqmnaze imdeni Sromaa gaweuli, ramdenic sveticxovlis, gelaTis, gremis, iyalTos da sxva istoriuli Zeglebis mSeneblobaze.” Aamitomac ambobda wmida ilia marTali: “Cveneburi Rvino marTali Rvinoa... Cvens RvinoSi ar aris ra, garda yurZnis wvenisa.” swored aseTi Rvino, daviT winaswarmetyvelis Tqmisa ar iyos: “axarebs gulsa kacisasa.” maS gaumarjos yvelaze saTayvanebel mcenares dedamiwis zurgze _ vazs. isev taSma igriala. frangebi, ukve awiTlebuli loyebiT ver malavdnen kmayofilebas da aRtacebas. erT_erTma sufris wevrma, romelic safrangeTis mevenaxeobis mxaridan iyo wamoiZaxa: _ erTi Cveneburi Rvinoc gavsinjoT. misi eqsporti sakmaod warmatebulia msoflio bazarze. iqve magidaze mdgar gauxsnel frangul Rvinos mohkida xeli da misi gaxsna daiwyo. _ hm! _ Cailaparaka TavisTvis rqawiTelma, _ magis gaxsnas Cveni adesa moataninon. daiwyo siafandi Rvinoebis Sejibri. Jak! midi uTxari adesa moitaneT_Tqo. Sen dagijereben. 13 rqawiTelisagan SeZarxoSebulma matiem marTla daiZaxa xmamaRla: _ adesa gavsinjoT, adesa. Tumca ar icoda ra Rvinoze laparakobda. ase icis rqawiTelma. nodars cota ar iyos gaukvirda stumris Txovna, magram araferi SeimCnia da biWebs aniSna SemoetanaT Rvino. rqawiTelma gadaixarxara da roca adesa lamazi, gamWirvale SuSis doqiT win daudges Jaks, am ukanasknelma Seicxada: _ es miwaSi anu Tixis doqSi ratom ar aris Casxmuli? _ magas ra unda miwaSi, _ gaecina rqawiTels, _ yvaviviT xis wveroSia gamokidebuli. tyuilad ki ar umRerian: “xis wveroSi Citi gWamda gidliT Camogitaneo, ra yofilxar yurZnis wveno mainc ver gamitaneo.” exla aiRe eg Seni franguli Rvino da adesis gverdiT dadgi, rogorc CvenSi ityvian: “feri fersa madli RmerTsao.” ra magari dueti gamouvaT. Sen ki, Jak, Rvinos nu aurev, Torem me ucbaT vici gabrazeba, advilad gagTiSav da Tamadis sadRegrZeloebis Cawera da pur_marili ukan dagrCeba. sjobs cota dalio da dro gaataro. Jakma civad gauSva gaSeSebuli xeli mSobliuri RviniT savse dabeWdil boTls, miuCina adgili adesis gverdiT, mSvidad daeSva skamze da moemzada morigi sadRegrZelos mosasmenad, romlis warmoTqmasac apirebda fexze wamomdgari Tamada. _ maS ase, Cemo keTilo adamianebo, _ daiwyo gaRimebulma giorgim da marjvena xeli, romelzec RviniT savse fiala iwonebda Tavs, zeviT aswia, _ me minda am lamazi qarTuli sasmisiT Cveni winaprebis sadRegrZelo SemogTavazoT. dameTanxmebiT, gansakuTrebiT ki Cveni stumrebi, rodesac davxedavT saqarTvelos rukas, gaocebulebs gagvielvebs gonebaSi azri, rogor gaZlo am qveyanam da rogor gadarCa. marTlac ramdenadac mSvenieria saqarTvelo, imdenad sabediswero adgilze daavana gangebam, or zRvas Sua, saqristiano_samuslimano gzagasayarze da imperiebis garemocvaSi. amitomac aris Cveni istoria qarcecxliani. rom ara RmerTis mfarveloba, Cveni winaprebis marjvena, dRes saqarTvelo aRar iarsebebda da aRarc SesaniSnavi pur_Rvino iqneboda Tqveni maspinZeli. qarTuli misalmeba gamarjveba, 14 sityva gamarjvnebisagan warmosdgeba, rac uflis gziT siaruls niSnavs. Cvenma winaprebma saxelovnad ganvles gza istoriul qartexilebSi da dRemde vcxovrobT am madlian miwaze. istoriul aRmasvlaSi TiToeuli CvenTaganis winapars Tavisi mokrZalebuli wvlili aqvs Setanili. amitom me minda maTi Sesandobari davlio da vTxovo maRal RmerTs naTelSi amyofos maTi sulebi. mamakacebi fexze wamodgnen da yvelam bolomde Camocala rqawiTeliT savse fiala. Jaki, romelic yvela sasmiss bolomde miirTmevda da gauTamamda rqawiTels, dajdomisas, rom ara nodaris daxmareba, ascdeboda skams. Jak! _ gaisma rqawiTelis xma doqidan, _ ramdenjer unda gagafrTxilo, Tqveni, evropelebis siristiani Rvino ar gegonoT, Torem Tu gadaWarbebiT miirTvi Cemi neqtari, am, Tqvengan samoTxed aRiarebuli adgilidan ukuneT jojoxeTSi moxvdebi. Jakma saxeze moisva orive xeli, skamze gasworda, Tavi rqawiTeliT saves doqisaken daswia da xmadabla Cailaparaka: _ Tqvenebi rom svamen. isini ar daTvrebian? _ biWo Sen vina xar!? _ gaecina rqawiTels, _ aba Sexede, egeni mxolod fialebs clian bolomde, WiqaSi ki Rvinos cotas asxamen da misi dalevis Semdeg bevrs toveben SigniT. Sen ki WiqaSic da fialaSic gvalva gaaCine. rusi rom iyo ar gagafrTxilebdi. imaT xom Rvinis fasi ar ician. Sen xom frangi xar, Tan warmoSobiT kavkasieli, Rvinis qveynidan, es unda icode. Tqvens qveyanaSi ylupebiT svamT Rvinos, aq ra mogivida kaco? sidri xom ara var, rom gamafuWo? maranSi zaqro da vano Semovidnen. xelSi mwvadiT daxunZluli Samfurebi ekavaT. irgvliv saamo surneli datrialda. sufris wevrebi gamococxldnen. frangebisTvis ucxo ar iyo Semwvari Roris xorci, magram walamze Semwvarma mainc Tavisi gaitana da kidev erTi saocrebad moevlina isedac gancvifrebul stumrebs. _ Tu ginda rom didxans gaZlo sufrasTan, mwvadi miirTvi Jak. _ar isvenebda rqawiTeli. Jakma gaiTvaliswina rqawiTelis SeniSvna, gemrielad miirTva mwvadi da Wiqac ise Seavso rogorc uTxres. Semdeg miubrunda nodars da hkiTxa: _ misie nodar, mainteresebs TqvenTan RviniT ratom ar avseben piramde Wiqebs da sadRegrZelos warmoTqmis Semdeg bolomde ratom ar clian? 15 _ es tradicia saTaves saukuneebis siRrmidan iRebs, _ upasuxa nodarma, _ qarTvels mteri mudam hyavda da simciris gamo ZiriTadaT Tavdacva uxdeboda.. amitom misTvis arc daTroba SeiZleboda da arc gadaWarbebuli fizikuri Sroma. is yovelTvis fxizlad da fizikurad momzadebuli unda yofiliyo, rom moulodnelad momxdur mters daxvedroda. es Cveva dRemde mogvdens da vcdilobT, rom tradicia ar davarRvioT. Jakma Tavi gaaqnia, warmoidgina rom is mters ar unda daxvedroda da rodesac Tamadam stumrebis sadRegrZelo warmosTqva, man samadlobeli bolomde Camocala, nela daeSva skamze da erTgvar mojadoebul sivrceSi gadaeSva. _ gamogvecala xelidan. _ Caibutbuta rqawiTelma da doqSi SejanjRarda. magididan TavCaqindruli Jaki dafrinavda xan safrangeTis da xan saqarTvelos Tavze. bolos Tavisi didi papa fransua gamoecxada. Jaks masTan axlos undoda misvla, magram raRac Zala aCerebda. bolos rogorc iqna isini erTmaneTis pirispir aRmoCndnen. Jak! _ mkacri toniT mimarTa fransuam SviliSvils, _ xom gagafrTxiles, rom saqarTveloSi sasmels ar mieZaloo. gana radgan meRvine xar loToba xom ar unda gaixado Seni cxovrebis Tanamgzavrad. risTvis Caxvedi saqarTveloSi Tu gaxsovs? Jakma moikriba Zal_Rone da Tavaweulma upasuxa: _ Rvinis wamosaRebad. _ mere eZeb im Rvinoebs, romlebic evropaSi unda gadmotvirTo? erTi maTgani swored eg aris rqawiTeli, romliTac Sen gamoTveri. xolo meore ivrispireTSia. mas saferavi hqvia. misi nergi saqarTveloSi mcxovrebma germanelma Svabebma Cemgan waiRes, Tavad ColoyaSvilTan erTad Seajvares adgilobriv wiTeli vazis jiSTan da miiRes unikaluri saferavi, romelsac badali ara hyavs msoflioSi. ai, eg Rvinoebi unda gamoagzavno aqeT. _ saferavic da rqawiTelic orive unikaluri jiSia, _ upasuxa Jakma papas, _ magram maTi transportireba ar SeiZleba, radgan isini miwaSi anu qvevrSi iwureba da iqidan aseve miwaSi anu doqSi Camoisxmeba da gadaadgilebas ver uZlebs. maSin, maSin, _ daibna frangi, _ miwianad unda wamoviRo... saqarTvelos aravin gamomatans safrangeTSi... 16 _ mis udidebulesobas, qarTul Rvinoebs gaumarjos! _ Tamadis warmoTqmulma sityvebma gamoafxizla Jaki, _ saferavisa da rqawiTelis TamadobiT. rqawiTeli, batonebo, sufris mTavarsardalia, xolo saferavi _ sabarZime, romelic taZris sakurTxevelSi suli wmidis gadmosvlis Semdeg, qristes sisxlad gardaiqmneba da aZlierebs morwmuneebs. maS gaumarjos msoflioSi yvelaze uZvirfases siTxes _ Rvinos saferavisa da rqawiTelis TamadobiT. _ gaige Jak!? _ Seexmiana frangs doqidan rqawiTeli, _ saqarTvelodan berZnebma oqros sawmisis gatana ki SeZles, magram Rvinos, naRd Rvinos veravin gaitans. es Cveni simdidre da siamayea. Tu gindaT ager gafiltrul anu namusgarecxil Rvinoebs gagatanT ramdenic gindaT, Cven ki nuras ukacravad. _ ki, magram Tqven ratom ara? _ ar cxreboda Jaki. _ imitom Cemo kargo, rom uflis meored mosvla aq, RvTismSoblis wilxvedr qveyanaSi, saqarTveloSi unda moxdes da yvela, cxonebisaTvis Rirsi adamiani aq unda eziaros qristes sisxls_ Rvinos. amitom Cven, miwidan Seqmnili siTxe qarTul miwaSive unda vinaxebodeT, raTa Rirseulad aRvasruloT Cvenze dakisrebuli RvTiuri misia. ase, rom zogierTebiviT, msoflioSi satantalod ara gvcalia. Jaki gancvifrebuli uyurebda saferavs, rqawiTels, TanameinaxeTa gabrwyinebul saxeebs da mxolod axla mixvda, Turme ra Sors yofila WeSmaritebisagan, rom evropa ki ar aris msoflio civilizaciis centri, aramed es miwa, romelic RvTismSobelma Tavis savaned gamoarCia... sofel iRblians ki Tavze dasdgomoda mTvaris naTeli, romelmac istoriis kidev erTi furceli gadaSala da saTuTad Caikra gulSi. sarTiWala 2009 weli. 17 “ fara rom Semobrundeba.. “ saxelmwifos meTaurma, rogorc iqna, Tavisi gaitana da aTas cxraas oTxmocdaTxuTmeti wlis ocdaoTx agvistos, parlaments, mxurvale taSis grialSi, miaRebina saqarTvelos konstitucia iseTi redaqciiT, rogorc TviTon awyobda. am dokumentiT man kidev ufro daaCqara omgamovlili, gaveranebuli, gapartaxebuli da siRatakisagan daCiavebuli deda RvTismSoblis wilxvedri qveynis ufskrulSi gadaCexvis procesi. saqarTveloSi daiwyo ZalTa da gavlenaTa sferoebis xelaxali gadanawileba. axladSeqmnilma moqalaqeTa kavSirma Tavis rigebSi gaaerTiana komunistebis Zveli da axali Taobis warmomadgenlebi. erovnul moZraobaSi gadabargebuli skamis maZieblebi da medroveebi. gansakuTrebiT aqtiurobdnen komkavSirelebi, romelebmac qveyanaSi wyobilebis Secvlis gamo, ver moaswres asparezze gamosvla da Tavi ver gamoiCines, Tavisi didi “maswavlebeliviT”, samSoblos ngrevis saqmeSi. rac Seexeboda komunistebis sxvadasxva jiSis da rjulis agenturas, agreTve egreTwodebul damsaxurebul “nasedkebs”, moqalaqeTa kavSiris “mamebis” miTiTebiT gaaZlieres arsebuli politikuri partiebi da Seqmnes axalic, romelic Semdeg morCili opoziciis rols Seasrulebda. erTi sityviT, am moZraobisaTvis Soridan rom SegexedaT, gagaxsendebodaT cnobili sityvebi: “fara rom Semobrundeba, koWli cxvari win moeqcevao.” yvela am znedacemulma, tvindakoWlebulma da antierovnulma Zalebma, sakuTari materialuri uzrunvelyofis da keTildReobis sanacvlod, erToblivad daiwyes saxelmwifo meTauris naTesaobis, misi klanis gaZliereba. antiqristes ukve taxts umzadebdnen taZarSi dasajdomad.. kidev erTxel daiwyo saqarTveloSi umecrebisa da uzneobis periodi. qveyana axladamRvreul Rvinos daemsgavsa, rodesac leqi zedapirze amodis dam is dawmindavebas garkveuli dro sWirdeba. istoriisaTvis oci da Tundac ormocdaaTi weliwadi araferia. is mxolod zRvaSi wveTia. 18 saxelmwifo meTaurs rom Camoeyalibebina Tavisi, saxelmwifos marTvis klanuri sistema, Zalovani struqturebis gaZlierebasTan erTad unda moespo is biznes struqturebi, romlebmac areulobis dros ar uRalates qveynis ekonomikis interesebs, TavianT zurgze gadaitanes saxelmwifos gadarCenis siZneleebi da axla elodnen saqmianobisaTvis normalur garemos. sikeTis mkeTebeli binesmenebi unda aRgviliyvnen pirisagan miwisa, raTa gawmendiliyo gza sazRvargareT myofi saxelmwifo meTauris xalxisaTvis, romlebmac areulobisa da omis dros, missive xelSewyobiT, qveynidan yaCaRuri gziT gaitaces fuli da sxva simdidre da axla gaormagebuli kapitalis dabandeba surdaT saqarTveloSi. agreTve, unda gawmendiliyo qveynis samomxmareblo bazari ucxouri mdare xarisxis saqonlis Semosatanad. anu bazris gayidvaze cxaddeboda tenderi. vinc am saqmes win aRudgeboda da xels SeuSlida qveyanaSi saxelwifos pirveli piris “ekonomikis” ganviTarebas, romlis saboloo mizani masiuri umuSevroba da samSoblos daqceva iyo, igi ganadgurdeboda. ukeTes SemTxvevaSi datovebda qveyanas. es procesi SeniRbulad ori welia mimdinareobda, axla ki daiwyo Ria dapirispireba saRi, patriotuli da mamuliSviluri azrovnebis saboloo ganadgurebisaTvis. antiqriste Tavisi mociqulebiT niRab Camoxsnili daiZra taZrisaken. baqar savaneli biznesmenTa im kategorias ganekuTneboda, romlebmac sakuTari saqmianobidan miRebuli mogeba, mcire gamonaklisis garda, qveynis gadarCenasa da keTildReobisaken mimarTes. baqaris firmas marto afxazeTis omSi erT milionamde dolaris Rirebulebis iaraRi da sursaTi qonda gagzavnili. Tumca yovelive aman miaRwia Tu ara afxazeTamde, es jer kidev sakiTxavia. qvelmoqmedebis didi nawili mimarTuli iyo sxvadasxva saxelmwifo saqmianobis aRorZinebisaken. baqaris firmas mosaxleobis daxmarebisaTvis calke fondi hqonda. aseTi da mravali sxva keTili saqmianobisaTvis savaneli Sav siaSi iyo Seyvanili. gviani Semodgomis erT mSvenier Tbilisur dilas baqari Cveulebisamebr ofisSi mivida. mdivans miesalma da sTxova: 19 _ aravin Semawuxos, bevri saqme maqvs. saqme marTlac bevri hqonda. sul ramdenime dRis win xelSekrulebebis pirobebi gamougzavnes evropisa da aziis organizaciebma. pasuxi droulad unda gaeca. kabinetSi SesvlisTanave fanjris Storebi sanaxevrod Camoswia, dajda samuSao magidasTan da qaRaldebSi Caeflo. mdivnis satelefono zarma Seawyvetina wera: _ batono baqar, yavas xom ar miirTmevT? _ kargi iqneba, _ Tan daayola, _ aravin Semovides, ar mcalia. misaRebSi uamrav xalxs moeyara Tavi. ra Tqma unda yvela saTxovnelad iyo misuli. baqarma saaTs daxeda. ofisSi Semosvlidan oTx saaTs uceb gaerbina. mdivanma yava Semoutana. _ bevri xalxia? _ hkiTxa baqarma momxiblav qaliSvils. _ diax, batono baqar. _ Cems magier yvelas bodiSi mouxade. naxevar saaTSi daviwyeb miRebas. mdivani gavida kabinetidan da frTxilad miixura kari. baqarma yava mosva da mimoixeda. “es Storebi mainc avwio, ras vabneleb am oTaxs. sibnele qveyanaSi ar gveyofa. aRmosavleTidan amosuli mze ar hyofnida, CrdiloeTidanac amoiyvana. axla ki sul Cagvabnela” _ fiqrobda baqari im gausaZlis mdgomareobaze, romelic qveyanaSi iyo Seqmnili da Tan fanjaraze CamoSvebul Stors zeviT swevda. uceb saSineli xmauri gaisma, fanjris minebi mTlianad Camoimsxvra da magidaze mdgari yavis finjanidan mxolod sveli wertili darCa. baqars esroles. aSkara iyo, rom gasrola misi ofisis mopirdapired mdgari korpusidan moxda. yvelaferi ise uceb ganviTarda, rom baqari, romelsac goneba erTi wamiTac ar daukargavs, rogor aRmoCnda samuSao magidis gverze mdgari sameulis divanze, TviTonac ver mixvda. mdivanTan erTad, misaRebSi myofi yvela adamiani baqaris kabinetSi Semovarda. yvela gaognebuli iyo. tyvia saweri magidis im adgils iyo CaWedili, sadac yavis finjani idga. savaneli gadarCa, Tan ise, rom erTi nakawric ar aRmoaCnda. 20 “ufalma gadamarCina”, _ gaifiqra baqarma, _ “dideba RmerTo Sens saxels”. ofisis dacvam policia gamoiZaxa. yvela formalobis damTavrebis Semdeg baqari saxlSi wavida. sabednierod, aravin daxvda, Torem misi SeSlili saxis danaxvaze atydeboda wivili_kivili. SesvlisTanave aiRo telefonis yurmili da Tavis megobars baTu gaCeCilaZes daureka: _ nikalaeviC! cxeli Tonis purze da gudis yvelze ras ityodi? zed mwvadic da wiTeli Rvinoc rom davayoloT? _ vah! kai ramea to. _ gaexarda baTus, _ mere sad aris ro? _ Seni manqaniT gamomiare, CemiT ar minda wasvla, sofelSi CavideT da cota gaveTiSoT am cxovrebas. baqarma baTus gzaSi yvelaferi mouyva, Tan sTxova aravisTan eTqva momxdaris Sesaxeb. _ dRes Cemebi apirebdnen TbilisSi Camosvlas, _ uTxra baqarma baTus, _ imitom vCqarob, rom Cavaswro. sofelSi Suqi ar aris da televizorsac ver uyureben. xom ici am ambavs sainformacio saSualebebiT gaaSuqeben da ar minda col_Svils guli vatkino. mere ki gaigeben, magram amjerad ase sjobs. _ razea laparaki baqar, Zmao, _ Tqva baTum, manqanas siCqare gamoucvala da gaaqrola, _ swori gadawyvetileba migiRia. wamodi droze CavideT, Tqvenebma ar gamogvaswron. mec ar gamikvirda Tavisi manqaniT ratom ar wamovida_meTqi. im Seni enaWartala mZRolis pirSi xom araferi Cerdeba. vah! ra gadarCi to? amaTi dedac... gaukeTe Sen am mTavrobas sikeTe... frTxilad unda viyoT to. _ vinc raime sikeTe gaakeTa qveynisTvis yvelas xocaven, _ Cailaparaka baqarma, _ Tu sikvdili ar ginda unda gaaswro. sad wavide to? ar minda sxva qveyanaSi cxovreba!... gansakuTrebiT teraqtis Semdeg gaaqtiurdnen. _ eg teraqtic TviTon gaiTamaSes, rom situacia saTavisod gamoeyenebinaT da gaumarTlaT. 21 _ jandabamde gza hqoniaT. sadac wvrilia iq gawydes, _ Tqva baqarma da savarZelze gasworda, _ Cven Tavs mivxedoT, dRes unda davTvre. _ maica to, ra dros eg aris am cxel gulze. Cvenma pur_marilma dRes Cailuris wyali dalia. _ araferic, _ gaecina baqars,_ eg maSin dalevda Tu Cailurs gavivlidiT, Cven ki ukve movediT. saubarSi garTulebi ise mouaxlovdnen sofels, rom mxolod soflis aRmniSvneli trafaretis danaxvis Semdeg mimoixedes irgvliv. gviani Semodgomis Tbili dRe idga. es is periodia, rodesac mze nela_nela kargavs siTbos da dRis ganmavlobaSi mxolod sami_oTxi saaTi Tu SeiZleba mzeze gaTboba. baqari da baTu am dros Semovidnen sofelSi. macxovrebelni gareT iyvnen gamosulni da mzes eficxebodnen. mosavali ukve aeRoT. axlad moWrili Cala mosaxleobas ezoebis win daexvavebina da nela_nela, taatiT ezidebodnen saTiveebSi. zogi SeSis WriT iyo garTuli. xalxi gamosazamTreblad emzadeboda. baqari xelis aweviT esalmeboda Tanasoflelebs. _ sad wavideT? _ daarRvia siCume baTum. _ Cems simamrTan. _ upasuxa baqarma. _ kargi saferavi daudga. pursac gamogvicxoben da sidedri dedalasac damiklavs. xom ici CemTvis arafers iSurebs. _ hoo, magari qalia qalbatoni elene, _ daadastura baTum, romelic baqaris sidedr_simamrs kargad icnobda, _ Sen marTla magrad uyvarxar. Tan Zalian emociuri qalia. _ saerTod, Cemi dakvirvebidan gamomdinare, sidedrTa umravlesoba emociuri qalbatonebi arian, _ Tqva baqarma da momxdaris Semdeg pirvelad gaeRima, _ xom ici ratomac. ar gWirdeba Sen amis axsna. Cemi sidedri rom SesaniSnavi adamiania, amaSi geTanxmebi. mere ici eg visi damsaxurebaa? _ visi? _ Cemi simamris, _ amayad warmoTqva baqarma, romelsac simamri Zalian uyvarda, _ man mTeli Tavisi cxovreba SromaSi da kacurkacobaSi galia, imitomac miyvars magasTan pur_marili, radgan mis mier mowvdili lukma alalmarTali SromiT aris moweuli. 22 amasobaSi baqaris simamris kar_midamosac miadgnen. mwvaneSi Cafluli patara saxli da ezo danaxvisTanave karg xasiaTze moiyvanda adamians. moxuci col_qmari qalbatoni elene da batoni varlami ezoSi fusfusebdnen. ra ar hqondaT iq: saqaTme _ uamravi dedal_variaTi, boseli _ kargad movlili mewveli ZroxebiT da dasaklavad gamzadebuli mozvrebiT, saRore _ saSobaod, gasasuqeblad dayenebuli RorebiT, sasiminde, saTive da kidev aTasnairi saTavso, romelic soflad glexi kacis yofa_cxovrebis ganuyofeli nawilia. mTavari ki marani iyo, RviniT savse qvevrebiT da bocebiT, Werze Camokidebuli xaxvisa da nivris galebiT, Taroebze Camwkrivebuli aTsnairi dakonservebuli produqtebiT da mravali da mravali sxva. marnis gverdiT koxtad moewyoT Tone, sadac saguldagulod Calagebuli fiCxisaTvis cecxli waekidebinaT. cecxli saamurad brialebda da xmel fiCxs sasiamovno tkacatkuci gahqonda. _ gamarjobaT ufrosebo! _ jer kidev manqanidan gadasZaxa baTum maspinZlebs. Semdeg gadmovida, orives gadaexvia, akoca da xmamaRla gaagrZela, _ Cven gulSi ijeqiT kaco, kakraz cxeli puris saWmelad Camomiyvana baqarma. _ hoda Zalianac kargad uqnia baqars, _ Seageba sityva savanelis simamrma varlamma stumars, _ magas mamamisiviT ganviTarebuli ynosva aq, Tanac gumaniTa grZnobs sad iSleba pur_marili da gulic iqiT miuwevs. aba, Tqvens mosvlas gaumarjos, Cven aq daxvedrasa. _ aba simamro gudis yveli gaaq? _ Tqva baqarma da gadaexvia varlams. _ gudisaca maq da saqonlisac, Tqven oRond moiTxoveT. _ hoda baTus venacvale, agvwyobia saqme. wamodi, sanam Tone gaxurdeba, samwvade viyidoT. am dros saxlidan baqaris meuRle gamovida: _ oh! gamarjobaT! Cven axla vapirebdiT TbilisSi wamosvlas. ra kargia manqaniT wavalT. baqarma gadaxeda baTus. oriveni Casxdnen manqanaSi da wavidnen samwvadis sayidlad. _ baTu, mogiwevs daleva, _ uTxra baqarma, _ dRes Cveni TbilisSi wasla ar SeiZleba. 23 _ vah! ra jigari xar Zmao! _iyvira gaCeCilaZem, _ vinuJdeni griali gvaq? _ ras izam. zogjer asea saWiro. Cemi coli xom ici ra frTxilia. nasvams rom daginaxavs, TbilisSi wasvlaze xelebs gaasavsavebs. sanam baTu da baqari samwvadis mosatanad iyvnen wasulni, qalbaton elenes dedali daekla da ukve xarSavda. baqarma Tonis gverdze magida dadga. iqve axlad moWrili xis kunZebi miaCoCa, romelic SesaniSnavad gaswevda skamebis magivrobas. magidas TeTri sufra gadaafares, zed celofanis sufra daades, rom wiTel Rvinos ar daelaqavebina. sufris gaSla kacebma daiwyes, radgan qalbatoni elene da baqaris meuRle comis dagundavebiT iyvnen dakavebulni. Tan stumrebs bodiSs uxdidnen, “rogor gamuSavebTo”. baTu da baqari maT saubars yuradRebas ar aqcevdnen, radgan Tavad SesaniSnav gurmanebs, sufris gaSla did siamovnebas aniWebda. saerTod, aseTi saxeldaxelo pur_marilis gaSla mamakacebs ukeTesad gamosdiT xolme. varlamma marnidan doqebSi Camosxmuli saferavi gamoitana da magidaze dadga. baqarma TefSebze lamazad dawyobili kombostosa da pomidvris mwnili miumata sufras. baTum madisaRmZvrelad daWrili gudis yveli daamata. iqve, axladamoyvanili Wyinti yvelic “gaaCines”. samwvadec uceb daWra baqarma, baTum Samfurebze aasxa, varlamma ki axlad ganelebul wamlis nakverCxalze daawyo. dedalic amoiRes qvabidan da niorwyalic moumarjves. _ dedali siZes daaWrevineT, wesi egeTia, _ daiZaxa sidedrma sidedrulad da pirveli lavaSi Caakra ToneSi. _ Tavi damanebeT Tu Zma xar, ar vici qaTmis daWra, veRar gaigeT!!! _ xeli aiqnia baqarma da iqve mayalze xorciT daxunZluli Samfurebi gadaatriala. amasobaSi baTum WiqebSi saferavi Camoasxa. iseTi muqi wiTeli iyo da Tan iseTi qafi moiyena zedapirze, rom maZRar kacsac ki siamovnebis Jruanteli dauvlida tanSi. baqarma Samfurebidan jamSi Cayril mwvads mrgvalad daWrili xaxvi moayara da meore jami zevidan daaxura. karga xans atriala jamebi, raTa xaxvis gemo xorcSi gamjdariyo. mere dadga magidaze da saxuravi axada. mwvadiT 24 savse jamis dadgma da sufraze Tonidan amoRebuli lavaSis dadeba erTdroulad moxda. _ vax! Sen genacvale! _ SesZaxa siamovnebisagan aRtacebulma savanelma, _ eqvsianze tuziviT ar daeca es bemurazi. aha! baTus venacvale, eg aris da ieRovlebis vzliotnaia palasa! _ raa? _ Tvalebi gaufarTovda gaCeCilaZes da SesaWmelad gamzadebuli mwvadis naWeri xelSi gauSeSda, _ ra vzliotnaia palasa, ris palasa, rao? _ ra aver gaige to?! _ gaeRima baqars, _ amas winaT iaRovlebi goris cixidan ar gafrindnen? hoda “eg aris da goris cixe” Tanamedrove ieRovurs enaze ase iTargmneba. baTus puric, yvelic da mwvadic erTad gauvarda xelidan da kinaRam pirSi Cadebuli lukmac yelSi gaeCxira. mere sicili autyda da Zvlivs gaaCeres. _ eg saidanRa moifiqre, vina xar Sen to? ar gagigon, Torem gaglaxaven ieRovlebi. _ sicilisgan Tavs veRar ikavebda baTu. _ Cumad iyaviT! _ datuqsa stumrebi qalbatonma elenem, _ Cvens mezoblad Casaxlebuli ori ojaxi iaRovlebi gaxdnen da ar ewyinoT Svilo. _ agaSena RmerTma! _ SesZaxa baqarma, _ kakraz! magaT kidev vzlionaia palasas gomboris qedze gavukeTebT da iqidan pirdapir daviT garejisaken gavafrenT. monasterTan pasadkas rom gaakeTebn, iq Cveni berebi Wkuaze moiyvanen da isev qristianobaze moeqcevian. egre ar aris Zmebo? gomboridan daviT garejSio, axla am sityvebis gagonebaze CabJirda baTu da Zlivs moasulieres. cota suli rom moiTqva, baqars sicilisagan Tvalcremlianma gadaxeda da uTxra: _ kargi ra Se Cema, RmerTi ara gwams? erTi lukma mainc SemaWame, davixrCe kaci. _ kargi, kargi, axla seriozulad visaubroT, _ dinjad warmosTqva baqarma, saferaviT savse, qafmodebuli Wiqa aswia da ganagrZo, _ am sadRegrZeloTi ufali vadidoT da vTqvaT ise rogorc dawerilia: “dideba maRalTa Sina RmerTsa, qveyanasa zeda mSvidoba da kacTa Soris saTnoeba.” _ amin! _ erTxmad warmoTqves Tanameinaxeebma da ise gamocales Wiqebi, TiTqos ramdenime dRis mwyurvalebi yofiliyvnen. 25 _ marTla kargi Rvino gqonia batono varlam, _ Seaqo ojaxis ufrosi baTum da pativiscemis niSnad Sublze akoca. _ gvalviani zafxuli iyo da yurZeni tkbili gamovida. marTalia cotaa, magram marTla kargi Rvino dadga, _ siamayiT Tqva varlamma da Tan daayola, _ RmerTma SegargoT. sadRegrZelos sadRegrZelo mosdevda da Wiqa Wiqaze icleboda... kaxeTSi TonesTan puris Wama da qeifi didad ar Camouvardeba or ZiriTad kaxur dResaswauls _ Roris dakvlasa da “zaotobas”. Tanac erTzec da meorezec Tu SegiZlia nebismieri sasmeli dalio, TonesTan mxolod wiTeli Rvino ismeba kargad, radgan cxel purze, gudis yvelze da mwvadze, saferavi malamosaviT edeba organisms da dedis rZesaviT ergeba adamians. am Temaze saubrobdnen TonesTan Sekrebili moqeifeni, rodesac maT sufrasTan varlamis ori mezobeli SemoemataT, erTi_imereli, meore_kaxeli. imerelma arayi moiTxova, cota acivda da gamaxurebso. kaxelma, romelsac ukve moeswro saferaviT savse Wiqis xelSi aReba, gakvirvebulma Sexeda imerel mezobels da usayvedura: _ ras amob o? mamali viri da make!? saferavi sufraze gedgei da araysa somde!? Sena saxlidan rom gamoxvel Tavi kedel xo ar miartyi o!? _ xo, xo, xo, deiwyo axla virebze da kedlebze laparaki, _ awiwmatda imereli, _ ra gesmis Sen pur_marilis. baqarma icoda amaTi saubari Tu gagrZeldeboda, erTmaneTs ar dauTmobdnen da situaciis ganmuxtvis mizniT, vedro gadmoabruna da Semohqra xelebi: _ aba biWebo, Salaxo da Cqari taSi! Sen dauka! TiTqos amas elodneno, awrialdnen saferavisa da Tonis almurisagan SewiTlebuli moqeifeni. yvelam erTad daiwyo rokva, icoda Tu ar icoda cekva. kargad SezarxoSebulma baTum Tavisi Cveuli ileTebis Catareba daiwyo. gasworda. Tavze Semoidga RviniT savse boTli, neli moZraobiT da mixvra_moxvriT daiwyo baRdaduris cekva. fxizeli boTls Tavze ver iCerebda, xolo mTvrals es kargad gamosdioda. 26 sanam moqeifeni cekvaSi Tavis ostatobas aCvenebdnen, varlamma ToneSi mimqrali nekerCxali gadaqeqa, Sig mozrdili gogra Cado da nakverCxali isev miayara, Tan daayola: _ ToneSi Semwvari gogra, uzmoze, malamosaviT edeba nabaxusev organisms. baTum cekva daamTavra, boTli CamoiRo Tavidan, Rvino WiqaSi Camoasxa da xmamaRla warmoTqva: _ am WiqiT biWebo baqars gaumarjos! amden qar_cecxlSi gamoiara da isev vaJkacurad umklavdeba wuTisofels. baqarma baTus TvalebSi Sexeda, TiTqos eubneboda araferi wamogcdeso. marTlac yvelaferi mSvidobianad damTavrda. baTu miuaxlovda baqars, Cveulebisamebr Sublze akoca da yurSi CasCurCula: _ xom ici Zmao, rom me araferi wamomcdeba. mTavaria Sen ar inerviulo. aba, modi vaxtanguri davlioT me da Sen. dalies vaxtanguri, wesisamebr samjer akoces erTmaneTs. baqars uceb Tavbru daexva. baTu mixvda, rom nerviulobisagan miRebulma tramvebma Tavisi gaitana. baqari sawolamde miiyvana. sanam kargad ar CaeZina, ar moscilebia. mere isev ezoSi gavida. SuaRamemde Tonis gverdze taSfanduri ar gaCerebula. diliT baqari Tavis tkivilma gaaRviZa. guSindeli stresisagan jer gamosuli ar iyo. adga. ezoSi gavida da TiTqmis erTi saaTi iara, iqneb sufTa haerze gaseirnebam miSveloso, magram uSedegod. mixvda, rom moulodneli srolisagan miRebuli tkivili mourCenel iarad darCenoda xorcSic da rac mTavaria sulSi. saqarTveloSi daiwyo uzneoTa da umecarTa rokvai saSineli. meoce saukunis miwuruls RvTismSoblis wilxvedr qveyanaSi qarTuli jiS_jilagis amonaSTva iwyeboda. sarTiWala 2009 weli. 27 sarCevi: 1. misi udidebulesoba qarTuli Rvino .......................3 2. “fara rom Semobrundeba ...” .........................................18 28