misi udidebulesoba qarTuli Rvino -...qarTveli kaci Rvinis gareSe

Transkript

misi udidebulesoba qarTuli Rvino -...qarTveli kaci Rvinis gareSe
ioseb siboSvili
misi udidebulesoba
qarTuli Rvino
(moTxrobebi)
Tbilisi
2009 weli
1
qarTveli kaci Rvinis gareSe warmoudgenelia, ise
rogorc Rvino - qarTveli kacis gareSe. amis naTeli
dadasturebaa is, rom saukuneebis manZilze
qarTvelma 500-ze meti vazis jiSi gamoiyvana.
ioseb siboSvilis moTxrobebSi ganviTarebuli
movlenebi kidev erTxel Segvaxsenebs, rom Rvino
WirSic da lxinSic “axarebs gulsa kacisasa”.
ISBN 978-9941-0-1887-9
C ioseb siboSvili 2009
2
misi udidebulesoba
qarTuli Rvino
saqarTveloSi ukanasknel saukuneTa mijnaze
ganviTarebulma movlenebma bevri ram Secvala
sazogadoebriv uTrTierTobebSi. erT dros Caketili qveyana,
msoflios sxvadasxva qveynis organizaciebisaTvis, saqmiani
moRvaweobis asparezad gadaiqca. ucxoeTis uamravma firmam
Tu kavSirma gaxsna ofisebi (erT dros kantoras rom
eZaxdnen) Tbilissa da regionebSi. Aase rom yvela
fusfusebda, xels afaTurebda, qveyana ki Tavis ganviTarebiT
ver daikvexnida. ras izam, rogorc ityvian yvelafers dro
sWirdebao. Aadamianebi ki, amaoebis badeSi gaxlarTulebi,
drois aCqarebul sunTqvas ver vgrZnobT da rodesac mas
CavukvirdebiT, maSinRa vxvdebiT Tu ra fuWad gagvivlia,
isedac mokle, wuTisoflis gza. Tumca mosagonari ki bevri
gvrCeba. Aamaoebisken swrafvam daakavSira erTmaneTs
saqarTvelos da safrangeTis ori arasamTavrobo
organizacia, romelTac unda SeeswavlaT saqarTveloSi
gavrcelebuli vazis jiSebi, maTi warmomavloba da rac
mTavaria is, Tu qarTvelebi ramdenad swrafad da msoflioSi
aprobirebuli wesebis Sesabamisad ayenebdnen Rvinos.
sasaciloa ara? sidris smiT kuWdaTxelebulebma da
umzeobiT Worflgadapentilma frangebma Cven, Rvinis
gamomgoneblebs, unda Segvimowmon ramdenad swored vayenebT
am, uflisagan boZebul siTxes. magram ras izam istoria da
tradiciebi sxva aris, xolo saqme sxva. qarTvelebmac ar
daayovnes da Tavisi frangi partniorebi CamosvlisTanave
erovnul muzeumSi “gaaqanes” da melaanSi aRmoCenili
aTaswleulebis win Camosxmuli Rvinis RmerTis qandakeba
aCvenes. frangebma Rvinis RmerTis gaSlili xelebi da sasmisi
rom dainaxes, aRfrTovanebulebs aRmoxdaT “auff...”, xolo
wels qveviT rom daxedes qandakebas, mcire pauzis Semdeg
amoigmines _ “euff...” magram maSinve dawynardnen, radgan
qarTveli partniorebisaTvis gadmoricxuli grantebi
gaaxsendaT da Tavis Tavs STaagones ufro seriozulebi
yofiliyvnen.
erToblivi saqmianobis ori kviris Tavze, gadawyda, rom
daeTvalierebinaT meRvineobis ZiriTadi regioni _ kaxeTi.
3
nodar bawelaSvili romelic qarTuli arasamTavrobo
organizaciis erT_erTi TanamSromeli gaxldaT, warmoSobiT
kaxeli iyo da dResac SenarCunebuli hqonda mama_papis
adgil_mamuli sof. iRblianSi, romelic kavkasionis
ferdobis ZirSi iyo gaSlili. sofeli Tavisi arsebobis
mraval saukunes iTvlida. iRblianelebis damarcxebas mteri
ver axerxebda, radgan soflelebs kavkasionis qedSi
gamoTxrili hqondaT gvirabebi. gauval tyeebSi SeniRbul
samalavebis aRmoCena erTob rTuli saqme iyo da amitom
momxvduri, mxolod sofelSi darCenil qonebas Tu
moialafebda da ukan brundeboda. xolo iRblianelebs
gvirabebSi hyavdac xalxic da frinvel_saqonelic. qvevrebiT
savse iyo iqauroba. Rvino da wyali ar akldaT da SeeZloT
xangrZlivi drois ganmavlobaSi yofiliyvnen samalavSi. erTi
eg aris, rom mzis sinaTle enatrebodaT. dRes ki am gvirabebis
funqcia Rvinis Senaxva iyo. SigniT mowyobili marnebis
xilvas araferi sjobda. erTmaneTis miyolebiT Camwkrivebul
qvevrebsa da kasrebSi mravalwliani unikaluri qarTuli
Rvinoebi inaxeboda. gvirabebis SesasvlelSi Ria cis qveS,
uRran tyeSi, wyaroebis garemocvaSi Cadgmul saxeldaxelo
qoxebSi davanebul simyudroves saukuneebis siRrmeSi
gadahyavda adamiani, aviwyebda msoflio civilizaciis
xmaurian atmosferos da TiTqos dro Cerdeboda, romelic
arc warsuls da arc awmyos ar emorCileboda. is, imqveyniuri
idiliis msgavsi ram gaxldaT, rac maradisobis SegrZnebas
aRvivebda RmerTis mier naboZeb sulSi. Tvals moavlebdi
qoxSi kedlis ganapiras mdgom did taxts, mis gverdze
midgmul akvnebs, Sua cecxls, aTasnair saojaxo nivTs da
mixvdebodi, rom qarTveli WeSmariTad RmerTis mier Seqmnili
mxvnel_mTesveli iyo, romelsac ufalma Tavisi saqmis
gansaxorcieleblad es samoTxe uboZa.
frangebi maT win gadaSlil saocrebas gafarToebuli
TvalebiT Sescqerodnen da mxolod fotoaparatebis wamieri
naTeba Tu arRvevda irgvliv davanebul myudroebas.
saocrebaTa samyaroSi Camowolili siwynare da Zvel
saqarTveloSi “mogzauroba” karis Wrialma daarRvia. qoxSi
loyebRaJRaJa, ulvaSebCamoSvebuli da gverdze quddaxuruli
gaRimebuli axalgazrda kaci gamoCnda, pirdapir nodar
bawelaSvilisken gaswia da Tan xmamaRla daiwyo saubari:
4
_ nodaar! kaco kardonia Tu pardonia, amaTa Cemgana gadaeci,
ar mogSivdaaaT? ege, is Tamadac mogiyvane gaRma ubnidana
Se ro miTxari. ar davsxdeeeT?
_ ho, ho zaqro, exlave movalT Zmao.
zaqrom stumrebisken gaixeda, qudi moixada da
dagvianebuli bodiSi rom moexada, piri bolomde gaaRo,
Tvalebi gadmokarkla, isedac RaJRaJa saxe ufro gauwiTlda,
Tavi daiqnia da karebSi gauCinarda.
nodari stumrebs miuaxlovda da acnoba, rom maspinZlebi
maT sadilze epatiJebodnen. mucelRmerTa frangebSi am
cnobam didi gamofxizleba da Jriamuli gamoiwvia da yvelani
gaikribnen qoxidan.
qarTuli sufra iqve gvirabis axlos mdebare Zvel maranSi
iyo gaSlili. tyeSi gviani gazafxulis surneli trialebda.
maranTan moCuxCuxe wyaro masTan misul adamians TiTqos
esaubreboda da mis mobrZanebas locavda. erT_erTi frangs
gaocebisagan wamoscda:
_ aq yvelaferi gelaparakeba sulieri Tu usulo, Tan
iseT enaze, rom is yvela adamianisTvis gasagebia.
nodarma myisve gadauTargmna maspinZelebs frangis
naTqvami.
_ magai uTxari, rqawiTel daelaparakoi da mere iqneba
mTvareze moundei...
_ gaCumdi! _ aRar daamTavrebina zaqros vanom, _ iqneba
icis qarTuli da sircxvili unda vWamooT?
am dros nodars frangebis arasamTavrobo organizaciis
xelmZRvaneli Jak matie miuaxlovda, xeli mokida da
ganmartovdnen.
_ misie nodar, Tqven kargad mogexsenebaT Cveni
saqarTveloSi Camosvlis mizani, razec ukve erToblivad
vmuSaobT kidec.
_ me mgoni problemebi ar gvaqvs Bbatono Jak, _
gakvirvebulma Seageba sityva nodarma.
_ ara, araviTari, _ gaeRima frangs, _ me, ubralod Tqven
dagimaleT Cveni proeqtis erTi muxli, razec pirvel rigSi
bodiSs gixdiT, Tumca es saerTo saqmeze zegavlenas ar
axdens, magram Tqven unda icodeT.
_ gismenT. _ moikriba yuradReba nodarma.
_ rodesac Cven qarTvelebTan TanamSromloba
gadavwyviteT... _ mcire xniT Sewyvita saubari Jakma da gaiRima,
_ arc vici damijerebT Tu ara...
5
_ ganagrZeT misie, _ SeaSvela sityva nodarma.
_ erTi sityviT, _ emociur fonze gaagrZela saubari
frangma, _ me aq wamosvlamde sizmari vnaxe. Ggamomecxada
Sav anaforaSi Cacmuli kaci, ai Tqveni sasuliero piris
msgavsi da miTxra, rom me Cems samSobloSi movdiodi, rom
Cemi winaprebi, qristemde meeqvse saukuneSi ayrilan
kavkasiidan, kerZod iberiidan da dasaxlebulan jer kidev
adamianis mier auTvisebel evropaSi, kerZod axlandeli
germaniis Svabiis mxareSi, sadac maRal doneze
ganuviTarebiaT mevenaxeoba. xolo Cemi winapari Sua
saukuneebSi gadasaxlebula safrangeTSi da iq gauSenebia
venaxi.
_ sainteresoa, _ gaeRima nodars, _ ese igi Tqven qarTveli
xarT?
_ diax, asea, _ dabneuli saubrobda matie, _ magram
saintereso ra aris iciT, Cemi papa miyveboda, rom masTan
mecxramete saukunis, Tu ar vcdebi 90_ian wlebSi,
saqarTvelodan Casulan Svabebi da TavianTi TavadisTvis
wauRiaT wiTeli yurZnis nergebi.es saukeTeso jiSis yurZenia
da misgan saqarTveloSi miuRiaT SesaniSnavi wiTeli Rvino.
ase rom Cems gvars dRes ukve sakuTar TanamemamuleebTan
meore Sexvedra aqvs. Mmagram marto amaSi ar aris saqme, _
ganagrZo Jakma, _ me isev minda sizmars davubrunde. im berma
mTavari rac miTxra, is ar miTqvams. rodesac Caxval
saqarTveloSi da migiwveven sufrasTan, aucileblad Caiwere
Tamadis sadRegrZeloebi da Semdeg gadaaTargmnineo.
_ ar aris problema, _ aforiaqda maspinZeli, _ axlave
movatanineb Camwers...
_ ara, ara, dawynardi misie. _ gaaCera Jakma nodari, _
momismine, davamTavreb saubars. rac Seexeba teqnikur mxares,
is ukve momzadebuli maqvs da minda mxolod Tqven icodeT,
konspiraciulad vapireb Caweras, rom zedmeti diskomforti
Tavidan avacilo yvelas. Tan minda rom xelovnuri ar
gamovides da realobasTan axlos iyos. mTavari maTqmevine
kavkasielo, _ gacxarda geniT kidev erTi qarTveli, _ nu
Cqarob. erTma miTxra, rom, RmerTma qarTvel kacs ori ramis
warmoebis ufleba misca. es aris rkina da Rvino. rkinasaviT
medgari rom aris qarTeli imitom gauZlo istoriis
qartexilso, xolo Rvino ki uflis sisxlia, romliTac
Zlierdeba RvTis rCeuli adamiani da mudam adidebs RmerTso.
6
qarTuli sufra wmida wirvis gagrZelebaao, daugde Tamadis
sityvebs yuri da mixvdebi, rom igi RmerTs esaubreba. Tamada
aucileblad naziarebi unda iyos qristes sisxlsa da
xorcTan, sxvanairad is ver gadmoscems imas, rasac ufali
eubneba maso.
_ es namdvilad vici, rom Cveni Tamada uflis sisxlsa
da xorcs ukve ramdenime welia rac sistematurad eziareba
da sadRegrZeloebic kargi gamosdis, _ amayad Tqva nodarma,
_ Tumca rogorc CvenTan ityvian “gagonils nanaxi sjobiao”.
Semdeg Jaki danarCen stumrebTan erTad mii patiJa qarTul
sufrasTan. Ffrangma kidev erTxel gaaCera nodari da sTxova:
_ Caweraze aravisTan... Zalian gTxov.
nodarma Tanxmobis niSnad xeli CamoarTva da yvelas,
stumar_maspinZels sTxova magidas Semosxdomodnen.
sufra sanaqebo iyo. qarTulTan erTad, cota evropulic.
SeiZleba iTqvas maspinZlebs gadauWarbebiaT kidec da
qarTul sasmelebTan erTad franguli, espanuri da germanuli
Rvinoebic idga sufraze, Sotlandiuri viskic. erTi sityviT
sxvadasva zomis boTlebiT da sarTulebad dalagebuli
saWmelebiT iyo savse sufra.
Tamadac gamoCnda. Cveulebrivi qarTuli jiSisa da
modgmisa, momRimari saxiT. Ggiorgi avaliSvili am mxaris
Svili gaxldaT. uaRresad wesieri da patiosani ojaxis
Svili, myari sauniversiteto ganaTlebiT. mravali wignisa
da publikaciis avtori da rac mTavaria marTmadidebeli
qristiani. Mman Cveulebisamebr xeli CamoarTva yvelas _
stumars _ maspinZels da sufrasTan miiwvia. vinaidan sadils
sasuliero piri ar eswreboda, giorgim sanTeli aanTo,
waikiTxa locvebi, jvari gadasaxa sufras da sTxova
Tanameinaxeebs gaetexaT puri.
mcireodeni danayrebis Semdeg, Tamadam TvaliT aniSna
gverdze mjdom kote sujaSvils, rom Wiqebi Seevso. rodesac
kotem Rvinis boTlis gaxsna daiwyo, giorgim gadaulaparaka:
_ ki magram Cveni qvevris rqawiTeli ar moitanes?
_ arao, ra vici, uxerxulia stumrebs ar ewyinos, mainc
gaufiltraviao, _ laparakobda kote da Tan boTls xsnida.
_ maica, maica, _ gaaCera giorgim da nodars gadaulaparaka,
_ am gafiltrul RviniT apireb am xalxis pativiscemas.
Eeseni Cveni erovnulis gasasinjad movidnen aq. es Rvino
TbilisSic Tavzesayreli aqvT.
7
nodars xma ar amouRia, mixvda rom Secda. zaqros aniSna
Rvino moetana. gaxarebuli zaqro maSinve gaiqca maranSi, aT
vedriani qvevri hqonda mizanSi amoRebuli. ucbaT moxada
piri, orSimoTi Tixis doqebSi Caasxa da miarbenina sufrasTan.
_ ai, egre ra Se mamacxonebulo. _ saxe gaunaTda giorgis.
Wiqa Seivso, fexze adga da mimarTa sufris wevrebs, _ Rrmad
pativcemulo sazogadoebav, stumrebo da maspinZlebo,
qalbatonebo da batonebo, ufalma kidev erTi lamazi dRe
gvaCuqa am wuTisofelSi. is yovelTvis CvenTvis zrunavs da
Cvenganac imasve elis, rom kaci, romelic man Seqmna Tavis
xatad, Tavisi amqveyniuri cxovrebiT miemsgavsos ufals.
samwuxarod es ase ar aris da amitomac wmida ioane oqropiri
jer kidev rodis brZanebda: “ adamiano... Seni siyvaruliT
gadmovida RmerTi cidan... ufals afurTxes, man ki Tavisi
wminda nerwyviT dabadebidan brmas Tvali auxila; xeli
gaartyes, man ki gamxmari xeli aRudgina; ebraelebma devnes
igi, man ki devna maTi codvebi; jvarze mokles, rogorc
avazaki, man ki mokla sikvdili maTi; tyeveobaSi, udabnoSi
myofT, mSierT mwyurvalT manana uwvima, man ki wyali iTxova
da naRveli asves; zRva ganupo ebraelebs da gamoiyvana,
amis sanacvlod laxvriT gverdi gaupes.” Tavis saqmeSi
gawafulebmac ver ivarges da rogorc ilia marTali
brZanebda: “TiTqmis daviT winaswarmetyvelis simaRlemde
asulma qarTvelma poetma” daviT guramiSvilma sworad
Tqva: “aseTi kargi saCino, ra cudad migiCnieso, ocdaaT
vercxlad gagyides, isic ganabnieso.” dideba ufals! me minda
gTxovoT yvelas _ didsa da pataras, qudosan_mandilosans,
avdgeT fexze da mivirTvaT uflis sadidebeli.
Tamadam miirTva sasmisiT Rvino da dajda. fexze mdgari
Jak matie Tarjimans yuradRebiT usmenda. mere ki
aRfrTovanebuli Semotrialda Tamadisken, Wiqa maRla aswia
da dasturis niSnad qvevris rqawiTeliT savse sasmisi
bolomde Camocala. uceb SeCerda, tuCebi ramdenjerme
aamoZrava, TiTqos daagemovna Rvinoo da nodars hkiTxa:
_ es ra Rvinoa?
_ es is Rvinoa, _ uTxra nodarma, _ romelsac Cveni winaprebi
da Cvenc tradiciuli wesiT vayenebT qvevrSi, anu
taninebiani_gaufiltravi.
_ ra didebuli Rvinoa, _ Tqva Jakma, _ ai es Rvino unda
gaitano msoflio bazarze. ratom ar gagaqvT?
8
_ aratransportabeluria misie, upasuxa nodarma, _
transportirebisas fers da gemos icvlis, Cven amas Rvinis
gadabrunebas veZaxiT. lamazi qaliviT nazia. iseTive
mofereba da movla unda, rogorc qals. amitom adgilidan
Sors ar migvaqvs Tvisebebi rom ar dakargos.
Jak matie dajda skamze da rqawiTeliT savse doqs Sexeda.
uceb Sinaganma xmam daiwyo laparaki _ “mogewone? xedav ra
magari var! jer ramdenime Wiqa kide dalie, mere naxav mTvareze
operis mosmena rom mogindeba.” Jakma mimoixeda, vinme xom ar
saubrobs zurgs ukan an gverdiTo, magram ara. isev Sexeda
Tixis doqs da xmam isev gaagrZela _ “ras miyureb! Sen jer
kidev ar ici visTana gaqvs saqme. Sen es siristiani Rvinoebi
xom ar ggonivar gverdze rom damiwyes. Rvinos SuSaSi ra
unda, xom gaiguda. is miwaSi unda iyos, radgan miwidan modis.
rogorc Tevzi ver gaZlebs didxans wylis gareSe, ise Rvinoc
ver gaZlebs miwis gareSe. xom xedav me miwis zeviTa var da
mainc miwaSi var, mSobliur miwaSi, am siristianebma ki,
romelTac gamagrebisaTvis, wylad rom ar iqcnen, spirts
umateben, TviTonac ar ician vis naTiTxn WurWelSi axCoben.
kargi exla, sadRegrZelos mousmine da mere gavagrZeloT
saubari.”
gaocebulma Jakma Tamadisken gadaixeda, romelic morigi
sadRegrZelos saTqmelad emzadeboda. TavisTvis Cailaparaka:
“marTla samoTxeSi varT, miwier samoTxeSi. aq yvela da
yvelaferi laparakobs da Tan ra azrianad.”
am dros ki giorgim morigi sadRegrZelos warmoTqma
daiwyo:
_ Cemo keTilo xalxo, Cvens did poets uTqvams _
“samSoblo, rogorc ufali erTia qveyanazeda.” qarTveli
kaci uflis sadideblis Semdeg samSoblos sadRegrZelos
svamda. es qveyana xom uflis dedis, wmida mariamis wilxvedria
da swored misi damsaxurebaa, rom saukuneebis qarcecxlSi
gamovlilebi dRemde sarwmunoebiT, eniT da mamuliT movediT:
“qarTl-kaxeTi imereTi,
guria da samegrelo,
raWa, leCxum-javaxeTi
da mesxeTi sasaxelo.
xevi, TuS-fSav-xevsureTi
svaneTi da afxazeTi,
9
Zveli tao, imer xevi
saingilo da lazeTi.
mTiuleTi saarako
da aWaris zRva da mdelo,
yvela Cemi samSobloa
sayvareli saqarTvelo!”
saqarTvelo da safrangeTi, msoflioSi udidesi da
uZvirfasesi saqmis mkeTebeli qveynebia. Rvino xom qristes
sisxlia. maS gaumarjos Cvens samSoblos, amJamad adgilis
dedis TamadobiT! _ daamTavra Tvalze cremlmoreulma
giorgim sadRegrZelo da Tixis jamSi Camosxmul rqawiTels
daewafa. daclili jami, meriqifis xeliT Jaks gaugzavna da
Tan gasZaxa:
_ Jak Seudgebi qristesa?
frangs gadauTargmnes Tamadis naTqvami, magram
gakvirvebulma veraferi ver gaigo. mxrebi aiCeCa. giorgim
auxsna, rom Zvel saqarTveloSi, sadRegrZelos erTad
mirTmevis mizniT, Tamada ase mimarTavda Tanameinaxes.
_ aba, alaverdi raRaa? _ ikiTxa qarTul sufraze
“gamozrdilma” Jakma.
_ dalie ra, _ moesma Jaks Tixis doqidan rqawiTelis xma,
_ Tamadas nu moacden, magas me agixsni.
Sinagani xmis gagonebaze SemkrTal frangs Rvinis
dasalevad momzadebuli piri Ria darCa da SemkrTalma
mzera doqisken gaapara.
_ xo, Sen geubnebi! _ ar isvenebda rqawiTeli, _ dalie da
dajeqi.
Jakma Camocala RviniT saves fiala, dajda da Tixis doqs
miaSterda.
_ Jak! _ daiwyo Rvinom saubari, _ alaverdi ras niSnavs
ici?
matiem mxrebi aiCeCa.
rqawiTelma ganagrZo:
_ alahverd Turquli sityvaa da RvTis naboZebs niSnavs.
metiCara qarTvelebis Semotanilia es sityva, viTom Turqebis
pativsacemad, sinamdvileSi ise CaWedes qarTul sufraze,
rom dRes yvela, didi Tu patara, alaverds gaiZaxis. arada
Cveni wesi sadRegrZelos gadalocvisa iyo “SevudgeT
qristesa”, rac RviniT, anu simbolurad qristes sisxliT,
10
rogorc barZimiT, erTmaneTTan dakavSirebas niSnavda, rac
amyarebda im azrs, rom qarTuli sufra wirvis gagrZelebaa.
gaige frango!? es Sen unda icode, radgan Rvinis qveynidan
xar.
_ ukacravad, _ Seawyvetina sityva rqawiTels Jakma, _
mapatieT kadnierebisTvis, sanam kiTxvas dagisvamdeT, iqneb
mibrZanoT rogor mogmarTod, Rvinis doqo? ase!?..
_ ra doqi, ris doqi, me rqawiTeli mqvia, doqi Cemi saxlia,
Cemi Sesamoseli. Sen xom ar daiTveri Jak? rogor xasiaTze
dadgebi me rom ase mogmarTo: batono tansacmelo, an misie
Sarval_kostumo, ha!?
_ kargiT, kargiT misie rqawiTelo, kidev erTxel bodiSs
vixdi Tqvens winaSe, _ akankalebuli xmiT ganagrZo saubari
Jakma, _ iciT raSia saqme? Cven rodesac kaxeTSi wamovediT,
gzad ramdenime istoriuli Zegli dagvaTvalierebines, maT
Soris ulamazesi da umSvenieresi alaverdi. gamodis rom
Turqebis sapativcemulod daerqva am taZars saxeli Tu?...
_ ega Jak sxva ramea, _ Seawyvetina frangs sityva
rqawiTelma, _ ai, exla Cven sadac vimyofebiT, am mTebs
kavkasioni hqvia. kavkasions, gomboris qedsa da gare kaxeTis
zegans Soris mdebare vels, dRes alaznis veli ewodeba.
Cveni didi mecnieris, vaxuSti batoniSvilis cnobiT, Zvelad
Turme aloni erqva. “veli alonad wodebuli.” mdinare
alazansac saxeli aqedan miuRia. vaxuSti werda: “alaznis
dasavleTiT ars alaverdi, kaxeTis mTis kalTis velsa zeda
zRude _ palatebiani, gumbaTiani, romelman moiRo saxeli
alonis gamo alonguerdi.” ese igi mag adgils alonguerdi
erqva. Aarabebis da Turqebis xangrZlivi batonobis dros,
qarTuli alonguerdi Turqul_arabulma sityvam _
alaverdma Caanacvla, rac “RvTis naboZebTan” erTad,
nayofierebasTan da mosavlianobasTan iyo dakavSirebuli.
es ukanaskneli ki alaznis sanaxebisTvis ucxo ar aris. Jak
gaigeee?
Jaki gancvifrebuli Sescqeroda gaunZrevlad mdgar Tixis
doqs da Tan Tvals Tamadisken gaaparebda xolme, romelic
morigi sadRegrZelos warmosaTqmelad emzadeboda.
_ biWo! Tavi daanebe mag kacs, ra yurebi gamouWede mag
Seni darigebebiT, _ moesma zurgs ukan rqawiTels. miixeda
da ras xedavs, qarTuli wesiT damzadebuli boTlSi Casxmuli
“tibaani” elaparakeba. gaecina rqawiTels da RimiliT miaZaxa:
11
_ wadi Se gafiltrulo! kacs rom ZarRvebsa da jans
gamoaclian, es igivea, rom daasaWurison. Sen xmas nu iReb.
midi ager Sens ukan beberi frangi qali zis da imas
elaparake. Sen ra mosatani iyavi sufrasTan.
“tibaanma” xma ver amoiRo. an ra unda eTqva daspirtul_dasterilebur, erT dros Rvinodyofils.
amasobaSi Tamada fexze wamodga da morigi sadReg-rZelos
warmoTqma daiwyo:
_ qarTuli sufra, rom kargad warimarTos, aucilebelia
Tavidan sami sadRegrZelo SevsvaT. es aris uflis
sadidebeli, samSoblos sadRegrZelo da im gmirebis
mosagonari, vinc Tavisi sicocxle gaswira qveynis da eris
gadasarCenad. pirveli ori sadRegrZelo Cven mivirTviT.
axla ki is gmirebi movigonoT, visi Tavdadebis sanacvlod,
Cven Cvens samSobloSi vcxovrobT. gareSe mterTan brZola
saqarTveloSi dRemde grZeldeba da am mcire omebs asobiT
axalgazrda, sajiSe vaJakacebis sicocxle Seewira. aseve
iyo safrangeTSic. marto axalgazrda qalis, Jana darkis
gmiroba rad Rirs. gTxovT, yvelani fexze avdgeT da
mivirTvaT Cveni gmirebis Sesandobari.
magidis garSemo siCume Camovarda. yvelam erTdroulad
miirTva sasmisi da sufra Cveul kalapots daubrunda.
Tamadam WaSnagirebi da meriqifeebi ixmo da Sesabamisi
davalebebi misca. meriqifeebi fialebis Sevsebas Seudgnen,
xolo WaSnagirebi gareT gavidnen. Tamadam fiala aiRo xelSi
da dinjad daiwyo morigi sadRegrZelo:
_ qalbatonebo da batonebo, rac exla me unda vilaparako,
Cveni qveynis ZiriTad saqmianobas da am saqmianobis
mamoZravebels _ vazs Seexeba. Cvenma didma winaparma didi
garjisa da oflis fasad upatrona da gadmogviloca
qarTvelebs vazis unikaluri jiSebi: rqawiTeli, saferavi,
ojaleSi, aladasturi, colikauri, cicqa, usaxelouri da
ase Semdeg. man dagvitova marTali Rvinis dayenebis recepti.
Cveni upirvelesi taZris, sveticxovlis kedelze man gamosaxa
“sicocxlis xe”, romelic vazis mtevnebiT Seamko da amiT
vazi da Rvino sicocxles, gadarCenas daukavSira. man Seicno,
rom Rvino qristes sisxlis wina saxea. is TviT ufalma
gamoarCia, gaakeTilSobila da gvikurTxa, sulisa da xorcis
sakurneblad dagvidgina. amitom vazi Cveni eris simboloa,
qristes sisxli_marTmadideblobis WeSmariti gan12
msazRvreli. mis gareSe warmoudgenelia Cveni qveyana. sanam
vazi da Rvinoa saqarTveloSi, Cven ar gadavSendebiT.
Tamadas sityva taSis dakvram Seawyvetina. frangebi
gansakuTrebuli emociiT Sexvdnen sadRegrZelos. giorgim
yvelas aniSna, rom jer saTqmeli ar daemTavrebina. siCumem
daisadgura da Tamadam ganagrZo:
_ qarTuli vazis ambavi saqarTvelos utyvi istoriaa.
qarTveli eris da vazis bedis ganuyofloba istoriam
daadastura. mterma icoda, rom vazis amoZirkviT Cvens
sulierebas, qarTvelobas emuqreboda safrTxe. amitomac
daundoblad gviCexavda vazs, venaxs navenaxarad gviqcevdnen,
fuZes gviSlidnen. qarTvel kacs sabediswero pirobebSic
ki, bedis anabara arasodes miutovebia vazi. omebiT
iavarqmnili amoisunTqavda Tu ara, vazis gaSenebas iwyebda.
saeklesio mamulebSi vazi yovelTvis iyo erT_erTi uwmidesi
mcenare. mefe demetri pirveli RvTismSoblisadmi miZRvnil
sagalobelSi wmida qalwuls vazs adarebs: “Sen xar venaxi
axlad ayvavebuli.” Cvenma saxelovanma mecnierma ivane
javaxiSvilma vazis 524 jiSis nusxa dagvitova. xolo maqsime
ramiSvili ki ambobda: “ TiToeuli qarTuli vazis jiSi
istoriuli Zeglia. rqawiTelis, saferavis, Tavkveris,
colikauris, ojaleSis, Cxaveris, aleqsandroulis da sxvaTa
Seqmnaze imdeni Sromaa gaweuli, ramdenic sveticxovlis,
gelaTis, gremis, iyalTos da sxva istoriuli Zeglebis
mSeneblobaze.” Aamitomac ambobda wmida ilia marTali:
“Cveneburi Rvino marTali Rvinoa... Cvens RvinoSi ar aris
ra, garda yurZnis wvenisa.” swored aseTi Rvino, daviT
winaswarmetyvelis Tqmisa ar iyos: “axarebs gulsa kacisasa.”
maS gaumarjos yvelaze saTayvanebel mcenares dedamiwis
zurgze _ vazs.
isev taSma igriala. frangebi, ukve awiTlebuli loyebiT
ver malavdnen kmayofilebas da aRtacebas. erT_erTma sufris
wevrma, romelic safrangeTis mevenaxeobis mxaridan iyo
wamoiZaxa:
_ erTi Cveneburi Rvinoc gavsinjoT. misi eqsporti sakmaod
warmatebulia msoflio bazarze.
iqve magidaze mdgar gauxsnel frangul Rvinos mohkida
xeli da misi gaxsna daiwyo.
_ hm! _ Cailaparaka TavisTvis rqawiTelma, _ magis gaxsnas
Cveni adesa moataninon. daiwyo siafandi Rvinoebis Sejibri.
Jak! midi uTxari adesa moitaneT_Tqo. Sen dagijereben.
13
rqawiTelisagan SeZarxoSebulma matiem marTla daiZaxa
xmamaRla:
_ adesa gavsinjoT, adesa.
Tumca ar icoda ra Rvinoze laparakobda. ase icis
rqawiTelma.
nodars cota ar iyos gaukvirda stumris Txovna, magram
araferi SeimCnia da biWebs aniSna SemoetanaT Rvino.
rqawiTelma gadaixarxara da roca adesa lamazi,
gamWirvale SuSis doqiT win daudges Jaks, am ukanasknelma
Seicxada:
_ es miwaSi anu Tixis doqSi ratom ar aris Casxmuli?
_ magas ra unda miwaSi, _ gaecina rqawiTels, _ yvaviviT
xis wveroSia gamokidebuli. tyuilad ki ar umRerian: “xis
wveroSi Citi gWamda gidliT Camogitaneo, ra yofilxar
yurZnis wveno mainc ver gamitaneo.” exla aiRe eg Seni
franguli Rvino da adesis gverdiT dadgi, rogorc CvenSi
ityvian: “feri fersa madli RmerTsao.” ra magari dueti
gamouvaT. Sen ki, Jak, Rvinos nu aurev, Torem me ucbaT vici
gabrazeba, advilad gagTiSav da Tamadis sadRegrZeloebis
Cawera da pur_marili ukan dagrCeba. sjobs cota dalio
da dro gaataro.
Jakma civad gauSva gaSeSebuli xeli mSobliuri RviniT
savse dabeWdil boTls, miuCina adgili adesis gverdiT,
mSvidad daeSva skamze da moemzada morigi sadRegrZelos
mosasmenad, romlis warmoTqmasac apirebda fexze wamomdgari
Tamada.
_ maS ase, Cemo keTilo adamianebo, _ daiwyo gaRimebulma
giorgim da marjvena xeli, romelzec RviniT savse fiala
iwonebda Tavs, zeviT aswia, _ me minda am lamazi qarTuli
sasmisiT Cveni winaprebis sadRegrZelo SemogTavazoT.
dameTanxmebiT, gansakuTrebiT ki Cveni stumrebi, rodesac
davxedavT saqarTvelos rukas, gaocebulebs gagvielvebs
gonebaSi azri, rogor gaZlo am qveyanam da rogor gadarCa.
marTlac ramdenadac mSvenieria saqarTvelo, imdenad
sabediswero adgilze daavana gangebam, or zRvas Sua,
saqristiano_samuslimano gzagasayarze da imperiebis
garemocvaSi. amitomac aris Cveni istoria qarcecxliani.
rom ara RmerTis mfarveloba, Cveni winaprebis marjvena, dRes
saqarTvelo aRar iarsebebda da aRarc SesaniSnavi pur_Rvino
iqneboda Tqveni maspinZeli. qarTuli misalmeba gamarjveba,
14
sityva gamarjvnebisagan warmosdgeba, rac uflis gziT
siaruls niSnavs. Cvenma winaprebma saxelovnad ganvles gza
istoriul qartexilebSi da dRemde vcxovrobT am madlian
miwaze. istoriul aRmasvlaSi TiToeuli CvenTaganis winapars
Tavisi mokrZalebuli wvlili aqvs Setanili. amitom me
minda maTi Sesandobari davlio da vTxovo maRal RmerTs
naTelSi amyofos maTi sulebi.
mamakacebi fexze wamodgnen da yvelam bolomde Camocala
rqawiTeliT savse fiala. Jaki, romelic yvela sasmiss
bolomde miirTmevda da gauTamamda rqawiTels, dajdomisas,
rom ara nodaris daxmareba, ascdeboda skams.
Jak! _ gaisma rqawiTelis xma doqidan, _ ramdenjer unda
gagafrTxilo, Tqveni, evropelebis siristiani Rvino ar
gegonoT, Torem Tu gadaWarbebiT miirTvi Cemi neqtari, am,
Tqvengan samoTxed aRiarebuli adgilidan ukuneT
jojoxeTSi moxvdebi.
Jakma saxeze moisva orive xeli, skamze gasworda, Tavi
rqawiTeliT saves doqisaken daswia da xmadabla Cailaparaka:
_ Tqvenebi rom svamen. isini ar daTvrebian?
_ biWo Sen vina xar!? _ gaecina rqawiTels, _ aba Sexede,
egeni mxolod fialebs clian bolomde, WiqaSi ki Rvinos
cotas asxamen da misi dalevis Semdeg bevrs toveben SigniT.
Sen ki WiqaSic da fialaSic gvalva gaaCine. rusi rom iyo
ar gagafrTxilebdi. imaT xom Rvinis fasi ar ician. Sen xom
frangi xar, Tan warmoSobiT kavkasieli, Rvinis qveynidan, es
unda icode. Tqvens qveyanaSi ylupebiT svamT Rvinos, aq ra
mogivida kaco? sidri xom ara var, rom gamafuWo?
maranSi zaqro da vano
Semovidnen. xelSi mwvadiT
daxunZluli Samfurebi ekavaT. irgvliv saamo surneli
datrialda. sufris wevrebi gamococxldnen. frangebisTvis
ucxo ar iyo Semwvari Roris xorci, magram walamze Semwvarma
mainc Tavisi gaitana da kidev erTi saocrebad moevlina
isedac gancvifrebul stumrebs.
_ Tu ginda rom didxans gaZlo sufrasTan, mwvadi miirTvi
Jak. _ar isvenebda rqawiTeli.
Jakma gaiTvaliswina rqawiTelis SeniSvna, gemrielad
miirTva mwvadi da Wiqac ise Seavso rogorc uTxres. Semdeg
miubrunda nodars da hkiTxa:
_ misie nodar, mainteresebs TqvenTan RviniT ratom ar
avseben piramde Wiqebs da sadRegrZelos warmoTqmis Semdeg
bolomde ratom ar clian?
15
_ es tradicia saTaves saukuneebis siRrmidan iRebs, _
upasuxa nodarma, _ qarTvels mteri mudam hyavda da simciris
gamo ZiriTadaT Tavdacva uxdeboda.. amitom misTvis arc
daTroba SeiZleboda da arc gadaWarbebuli fizikuri Sroma.
is yovelTvis fxizlad da fizikurad momzadebuli unda
yofiliyo, rom moulodnelad momxdur mters daxvedroda.
es Cveva dRemde mogvdens da vcdilobT, rom tradicia ar
davarRvioT.
Jakma Tavi gaaqnia, warmoidgina rom is mters ar unda
daxvedroda da rodesac Tamadam stumrebis sadRegrZelo
warmosTqva, man samadlobeli bolomde Camocala, nela daeSva
skamze da erTgvar mojadoebul sivrceSi gadaeSva.
_ gamogvecala xelidan. _ Caibutbuta rqawiTelma da
doqSi SejanjRarda.
magididan TavCaqindruli Jaki dafrinavda xan safrangeTis
da xan saqarTvelos Tavze. bolos Tavisi didi papa fransua
gamoecxada. Jaks masTan axlos undoda misvla, magram raRac
Zala aCerebda. bolos rogorc iqna isini erTmaneTis
pirispir aRmoCndnen.
Jak! _ mkacri toniT mimarTa fransuam SviliSvils, _ xom
gagafrTxiles, rom saqarTveloSi sasmels ar mieZaloo.
gana radgan meRvine xar loToba xom ar unda gaixado Seni
cxovrebis Tanamgzavrad. risTvis Caxvedi saqarTveloSi Tu
gaxsovs?
Jakma moikriba Zal_Rone da Tavaweulma upasuxa:
_ Rvinis wamosaRebad.
_ mere eZeb im Rvinoebs, romlebic evropaSi unda
gadmotvirTo? erTi maTgani swored eg aris rqawiTeli,
romliTac Sen gamoTveri. xolo meore ivrispireTSia. mas
saferavi hqvia. misi nergi saqarTveloSi mcxovrebma
germanelma Svabebma Cemgan waiRes, Tavad ColoyaSvilTan
erTad Seajvares adgilobriv wiTeli vazis jiSTan da miiRes
unikaluri saferavi, romelsac badali ara hyavs msoflioSi.
ai, eg Rvinoebi unda gamoagzavno aqeT.
_ saferavic da rqawiTelic orive unikaluri jiSia, _
upasuxa Jakma papas, _ magram maTi transportireba ar SeiZleba,
radgan isini miwaSi anu qvevrSi iwureba da iqidan aseve
miwaSi anu doqSi Camoisxmeba da gadaadgilebas ver uZlebs.
maSin, maSin, _ daibna frangi, _ miwianad unda wamoviRo...
saqarTvelos aravin gamomatans safrangeTSi...
16
_ mis udidebulesobas, qarTul Rvinoebs gaumarjos! _
Tamadis warmoTqmulma sityvebma gamoafxizla Jaki, _
saferavisa da rqawiTelis TamadobiT. rqawiTeli, batonebo,
sufris mTavarsardalia, xolo saferavi _ sabarZime, romelic
taZris sakurTxevelSi suli wmidis gadmosvlis Semdeg,
qristes sisxlad gardaiqmneba da aZlierebs morwmuneebs.
maS gaumarjos msoflioSi yvelaze uZvirfases siTxes _
Rvinos saferavisa da rqawiTelis TamadobiT.
_ gaige Jak!? _ Seexmiana frangs doqidan rqawiTeli, _
saqarTvelodan berZnebma oqros sawmisis gatana ki SeZles,
magram Rvinos, naRd Rvinos veravin gaitans. es Cveni simdidre
da siamayea. Tu gindaT ager gafiltrul anu namusgarecxil
Rvinoebs gagatanT ramdenic gindaT, Cven ki nuras ukacravad.
_ ki, magram Tqven ratom ara? _ ar cxreboda Jaki.
_ imitom Cemo kargo, rom uflis meored mosvla aq,
RvTismSoblis wilxvedr qveyanaSi, saqarTveloSi unda
moxdes da yvela, cxonebisaTvis Rirsi adamiani aq unda
eziaros qristes sisxls_ Rvinos. amitom Cven, miwidan
Seqmnili siTxe qarTul miwaSive unda vinaxebodeT, raTa
Rirseulad aRvasruloT Cvenze dakisrebuli RvTiuri misia.
ase, rom zogierTebiviT, msoflioSi satantalod ara gvcalia.
Jaki gancvifrebuli uyurebda saferavs, rqawiTels,
TanameinaxeTa gabrwyinebul saxeebs da mxolod axla mixvda,
Turme ra Sors yofila WeSmaritebisagan, rom evropa ki ar
aris msoflio civilizaciis centri, aramed es miwa, romelic
RvTismSobelma Tavis savaned gamoarCia...
sofel iRblians ki Tavze dasdgomoda mTvaris naTeli,
romelmac istoriis kidev erTi furceli gadaSala da
saTuTad Caikra gulSi.
sarTiWala
2009 weli.
17
“ fara rom Semobrundeba.. “
saxelmwifos meTaurma, rogorc iqna, Tavisi gaitana da
aTas cxraas oTxmocdaTxuTmeti wlis ocdaoTx agvistos,
parlaments, mxurvale taSis grialSi, miaRebina
saqarTvelos konstitucia iseTi redaqciiT, rogorc
TviTon awyobda. am dokumentiT man kidev ufro daaCqara
omgamovlili, gaveranebuli, gapartaxebuli da
siRatakisagan daCiavebuli deda RvTismSoblis wilxvedri
qveynis ufskrulSi gadaCexvis procesi. saqarTveloSi
daiwyo ZalTa da gavlenaTa sferoebis xelaxali
gadanawileba. axladSeqmnilma moqalaqeTa kavSirma Tavis
rigebSi gaaerTiana komunistebis Zveli da axali Taobis
warmomadgenlebi. erovnul moZraobaSi gadabargebuli
skamis maZieblebi da medroveebi. gansakuTrebiT
aqtiurobdnen komkavSirelebi, romelebmac qveyanaSi
wyobilebis Secvlis gamo, ver moaswres asparezze gamosvla
da Tavi ver gamoiCines, Tavisi didi “maswavlebeliviT”,
samSoblos ngrevis saqmeSi. rac Seexeboda komunistebis
sxvadasxva jiSis da rjulis agenturas, agreTve
egreTwodebul damsaxurebul “nasedkebs”, moqalaqeTa
kavSiris “mamebis” miTiTebiT gaaZlieres arsebuli
politikuri partiebi da Seqmnes axalic, romelic Semdeg
morCili opoziciis rols Seasrulebda. erTi sityviT, am
moZraobisaTvis Soridan rom SegexedaT, gagaxsendebodaT
cnobili sityvebi: “fara rom Semobrundeba, koWli cxvari
win moeqcevao.”
yvela am znedacemulma, tvindakoWlebulma da antierovnulma Zalebma, sakuTari materialuri uzrunvelyofis
da keTildReobis sanacvlod, erToblivad daiwyes
saxelmwifo meTauris naTesaobis, misi klanis gaZliereba.
antiqristes ukve taxts umzadebdnen taZarSi dasajdomad..
kidev erTxel daiwyo saqarTveloSi umecrebisa da
uzneobis periodi. qveyana axladamRvreul Rvinos
daemsgavsa, rodesac leqi zedapirze amodis dam is
dawmindavebas garkveuli dro sWirdeba. istoriisaTvis
oci da Tundac ormocdaaTi weliwadi araferia. is mxolod
zRvaSi wveTia.
18
saxelmwifo meTaurs rom Camoeyalibebina Tavisi,
saxelmwifos marTvis klanuri sistema, Zalovani
struqturebis gaZlierebasTan erTad unda moespo is biznes
struqturebi, romlebmac areulobis dros ar uRalates
qveynis ekonomikis interesebs, TavianT zurgze gadaitanes
saxelmwifos gadarCenis siZneleebi da axla elodnen
saqmianobisaTvis normalur garemos. sikeTis mkeTebeli
binesmenebi unda aRgviliyvnen pirisagan miwisa, raTa
gawmendiliyo gza sazRvargareT myofi saxelmwifo
meTauris xalxisaTvis, romlebmac areulobisa da omis
dros, missive xelSewyobiT, qveynidan yaCaRuri gziT
gaitaces fuli da sxva simdidre da axla gaormagebuli
kapitalis dabandeba surdaT saqarTveloSi. agreTve, unda
gawmendiliyo qveynis samomxmareblo bazari ucxouri mdare
xarisxis saqonlis Semosatanad. anu bazris gayidvaze
cxaddeboda tenderi. vinc am saqmes win aRudgeboda da
xels SeuSlida qveyanaSi saxelwifos pirveli piris
“ekonomikis” ganviTarebas, romlis saboloo mizani masiuri
umuSevroba da samSoblos daqceva iyo, igi ganadgurdeboda.
ukeTes SemTxvevaSi datovebda qveyanas. es procesi
SeniRbulad ori welia mimdinareobda, axla ki daiwyo
Ria dapirispireba saRi, patriotuli da mamuliSviluri
azrovnebis saboloo ganadgurebisaTvis.
antiqriste Tavisi mociqulebiT niRab Camoxsnili
daiZra taZrisaken.
baqar savaneli biznesmenTa im kategorias ganekuTneboda,
romlebmac sakuTari saqmianobidan miRebuli mogeba, mcire
gamonaklisis garda, qveynis gadarCenasa da keTildReobisaken mimarTes. baqaris firmas marto afxazeTis
omSi erT milionamde dolaris Rirebulebis iaraRi da
sursaTi qonda gagzavnili. Tumca yovelive aman miaRwia
Tu ara afxazeTamde, es jer kidev sakiTxavia. qvelmoqmedebis
didi nawili mimarTuli iyo sxvadasxva saxelmwifo
saqmianobis aRorZinebisaken. baqaris firmas mosaxleobis
daxmarebisaTvis calke fondi hqonda. aseTi da mravali
sxva keTili saqmianobisaTvis savaneli Sav siaSi iyo
Seyvanili.
gviani Semodgomis erT mSvenier Tbilisur dilas baqari
Cveulebisamebr ofisSi mivida. mdivans miesalma da sTxova:
19
_ aravin Semawuxos, bevri saqme maqvs.
saqme marTlac bevri hqonda. sul ramdenime dRis win
xelSekrulebebis pirobebi gamougzavnes evropisa da aziis
organizaciebma. pasuxi droulad unda gaeca. kabinetSi
SesvlisTanave fanjris Storebi sanaxevrod Camoswia,
dajda samuSao magidasTan da qaRaldebSi Caeflo. mdivnis
satelefono zarma Seawyvetina wera:
_ batono baqar, yavas xom ar miirTmevT?
_ kargi iqneba, _ Tan daayola, _ aravin Semovides, ar
mcalia.
misaRebSi uamrav xalxs moeyara Tavi. ra Tqma unda
yvela saTxovnelad iyo misuli.
baqarma saaTs daxeda. ofisSi Semosvlidan oTx saaTs
uceb gaerbina. mdivanma yava Semoutana.
_ bevri xalxia? _ hkiTxa baqarma momxiblav qaliSvils.
_ diax, batono baqar.
_ Cems magier yvelas bodiSi mouxade. naxevar saaTSi
daviwyeb miRebas.
mdivani gavida kabinetidan da frTxilad miixura kari.
baqarma yava mosva da mimoixeda. “es Storebi mainc
avwio, ras vabneleb am oTaxs. sibnele qveyanaSi ar gveyofa.
aRmosavleTidan amosuli mze ar hyofnida, CrdiloeTidanac
amoiyvana. axla ki sul Cagvabnela” _ fiqrobda baqari im
gausaZlis mdgomareobaze, romelic qveyanaSi iyo Seqmnili
da Tan fanjaraze CamoSvebul Stors zeviT swevda. uceb
saSineli xmauri gaisma, fanjris minebi mTlianad
Camoimsxvra da magidaze mdgari yavis finjanidan mxolod
sveli wertili darCa.
baqars esroles. aSkara iyo, rom gasrola misi ofisis
mopirdapired mdgari korpusidan moxda. yvelaferi ise
uceb ganviTarda, rom baqari, romelsac goneba erTi wamiTac
ar daukargavs, rogor aRmoCnda samuSao magidis gverze
mdgari sameulis divanze, TviTonac ver mixvda. mdivanTan
erTad, misaRebSi myofi yvela adamiani baqaris kabinetSi
Semovarda. yvela gaognebuli iyo. tyvia saweri magidis im
adgils iyo CaWedili, sadac yavis finjani idga.
savaneli gadarCa, Tan ise, rom erTi nakawric ar
aRmoaCnda.
20
“ufalma gadamarCina”, _ gaifiqra baqarma, _ “dideba
RmerTo Sens saxels”.
ofisis dacvam policia gamoiZaxa. yvela formalobis
damTavrebis Semdeg baqari saxlSi wavida. sabednierod,
aravin daxvda, Torem misi SeSlili saxis danaxvaze
atydeboda wivili_kivili. SesvlisTanave aiRo telefonis
yurmili da Tavis megobars baTu gaCeCilaZes daureka:
_ nikalaeviC! cxeli Tonis purze da gudis yvelze
ras ityodi? zed mwvadic da wiTeli Rvinoc rom
davayoloT?
_ vah! kai ramea to. _ gaexarda baTus, _ mere sad aris
ro?
_ Seni manqaniT gamomiare, CemiT ar minda wasvla,
sofelSi CavideT da cota gaveTiSoT am cxovrebas.
baqarma baTus gzaSi yvelaferi mouyva, Tan sTxova
aravisTan eTqva momxdaris Sesaxeb.
_ dRes Cemebi apirebdnen TbilisSi Camosvlas, _ uTxra
baqarma baTus, _ imitom vCqarob, rom Cavaswro. sofelSi
Suqi ar aris da televizorsac ver uyureben. xom ici am
ambavs sainformacio saSualebebiT gaaSuqeben da ar minda
col_Svils guli vatkino. mere ki gaigeben, magram amjerad
ase sjobs.
_ razea laparaki baqar, Zmao, _ Tqva baTum, manqanas
siCqare gamoucvala da gaaqrola, _ swori gadawyvetileba
migiRia. wamodi droze CavideT, Tqvenebma ar gamogvaswron.
mec ar gamikvirda Tavisi manqaniT ratom ar wamovida_meTqi.
im Seni enaWartala mZRolis pirSi xom araferi Cerdeba.
vah! ra gadarCi to? amaTi dedac... gaukeTe Sen am mTavrobas
sikeTe... frTxilad unda viyoT to.
_ vinc raime sikeTe gaakeTa qveynisTvis yvelas xocaven,
_ Cailaparaka baqarma, _ Tu sikvdili ar ginda unda
gaaswro. sad wavide to? ar minda sxva qveyanaSi cxovreba!...
gansakuTrebiT teraqtis Semdeg gaaqtiurdnen.
_ eg teraqtic TviTon gaiTamaSes, rom situacia
saTavisod gamoeyenebinaT da gaumarTlaT.
21
_ jandabamde gza hqoniaT. sadac wvrilia iq gawydes, _
Tqva baqarma da savarZelze gasworda, _ Cven Tavs mivxedoT,
dRes unda davTvre.
_ maica to, ra dros eg aris am cxel gulze. Cvenma
pur_marilma dRes Cailuris wyali dalia.
_ araferic, _ gaecina baqars,_ eg maSin dalevda Tu
Cailurs gavivlidiT, Cven ki ukve movediT.
saubarSi garTulebi ise mouaxlovdnen sofels, rom
mxolod soflis aRmniSvneli trafaretis danaxvis Semdeg
mimoixedes irgvliv. gviani Semodgomis Tbili dRe idga.
es is periodia, rodesac mze nela_nela kargavs siTbos
da dRis ganmavlobaSi mxolod sami_oTxi saaTi Tu
SeiZleba mzeze gaTboba. baqari da baTu am dros Semovidnen
sofelSi. macxovrebelni gareT iyvnen gamosulni da mzes
eficxebodnen. mosavali ukve aeRoT. axlad moWrili Cala
mosaxleobas ezoebis win daexvavebina da nela_nela, taatiT
ezidebodnen saTiveebSi. zogi SeSis WriT iyo garTuli.
xalxi gamosazamTreblad emzadeboda. baqari xelis aweviT
esalmeboda Tanasoflelebs.
_ sad wavideT? _ daarRvia siCume baTum.
_ Cems simamrTan. _ upasuxa baqarma. _ kargi saferavi
daudga. pursac gamogvicxoben da sidedri dedalasac
damiklavs. xom ici CemTvis arafers iSurebs.
_ hoo, magari qalia qalbatoni elene, _ daadastura
baTum, romelic baqaris sidedr_simamrs kargad icnobda,
_ Sen marTla magrad uyvarxar. Tan Zalian emociuri
qalia.
_ saerTod, Cemi dakvirvebidan gamomdinare, sidedrTa
umravlesoba emociuri qalbatonebi arian, _ Tqva baqarma
da momxdaris Semdeg pirvelad gaeRima, _ xom ici ratomac.
ar gWirdeba Sen amis axsna. Cemi sidedri rom SesaniSnavi
adamiania, amaSi geTanxmebi. mere ici eg visi damsaxurebaa?
_ visi?
_ Cemi simamris, _ amayad warmoTqva baqarma, romelsac
simamri Zalian uyvarda, _ man mTeli Tavisi cxovreba
SromaSi da kacurkacobaSi galia, imitomac miyvars magasTan
pur_marili, radgan mis mier mowvdili lukma alalmarTali SromiT aris moweuli.
22
amasobaSi baqaris simamris kar_midamosac miadgnen.
mwvaneSi Cafluli patara saxli da ezo danaxvisTanave
karg xasiaTze moiyvanda adamians. moxuci col_qmari
qalbatoni elene da batoni varlami ezoSi fusfusebdnen.
ra ar hqondaT iq: saqaTme _ uamravi dedal_variaTi, boseli
_ kargad movlili mewveli ZroxebiT da dasaklavad
gamzadebuli mozvrebiT, saRore _ saSobaod, gasasuqeblad
dayenebuli RorebiT, sasiminde, saTive da kidev aTasnairi
saTavso, romelic soflad glexi kacis yofa_cxovrebis
ganuyofeli nawilia. mTavari ki marani iyo, RviniT savse
qvevrebiT da bocebiT, Werze Camokidebuli xaxvisa da nivris
galebiT, Taroebze Camwkrivebuli aTsnairi dakonservebuli
produqtebiT da mravali da mravali sxva. marnis gverdiT
koxtad moewyoT Tone, sadac saguldagulod Calagebuli
fiCxisaTvis cecxli waekidebinaT. cecxli saamurad
brialebda da xmel fiCxs sasiamovno tkacatkuci gahqonda.
_ gamarjobaT ufrosebo! _ jer kidev manqanidan
gadasZaxa baTum maspinZlebs. Semdeg gadmovida, orives
gadaexvia, akoca da xmamaRla gaagrZela, _ Cven gulSi
ijeqiT kaco, kakraz cxeli puris saWmelad Camomiyvana
baqarma.
_ hoda Zalianac kargad uqnia baqars, _ Seageba sityva
savanelis simamrma varlamma stumars, _ magas mamamisiviT
ganviTarebuli ynosva aq, Tanac gumaniTa grZnobs sad
iSleba pur_marili da gulic iqiT miuwevs. aba, Tqvens
mosvlas gaumarjos, Cven aq daxvedrasa.
_ aba simamro gudis yveli gaaq? _ Tqva baqarma da
gadaexvia varlams.
_ gudisaca maq da saqonlisac, Tqven oRond moiTxoveT.
_ hoda baTus venacvale, agvwyobia saqme. wamodi, sanam
Tone gaxurdeba, samwvade viyidoT.
am dros saxlidan baqaris meuRle gamovida:
_ oh! gamarjobaT! Cven axla vapirebdiT TbilisSi
wamosvlas. ra kargia manqaniT wavalT.
baqarma gadaxeda baTus. oriveni Casxdnen manqanaSi da
wavidnen samwvadis sayidlad.
_ baTu, mogiwevs daleva, _ uTxra baqarma, _ dRes Cveni
TbilisSi wasla ar SeiZleba.
23
_ vah! ra jigari xar Zmao! _iyvira gaCeCilaZem, _ vinuJdeni
griali gvaq?
_ ras izam. zogjer asea saWiro. Cemi coli xom ici ra
frTxilia. nasvams rom daginaxavs, TbilisSi wasvlaze
xelebs gaasavsavebs.
sanam baTu da baqari samwvadis mosatanad iyvnen wasulni,
qalbaton elenes dedali daekla da ukve xarSavda. baqarma
Tonis gverdze magida dadga. iqve axlad moWrili xis
kunZebi miaCoCa, romelic SesaniSnavad gaswevda skamebis
magivrobas. magidas TeTri sufra gadaafares, zed
celofanis sufra daades, rom wiTel Rvinos ar
daelaqavebina. sufris gaSla kacebma daiwyes, radgan
qalbatoni elene da baqaris meuRle comis dagundavebiT
iyvnen dakavebulni. Tan stumrebs bodiSs uxdidnen, “rogor
gamuSavebTo”. baTu da baqari maT saubars yuradRebas ar
aqcevdnen, radgan Tavad SesaniSnav gurmanebs, sufris gaSla
did siamovnebas aniWebda. saerTod, aseTi saxeldaxelo
pur_marilis gaSla mamakacebs ukeTesad gamosdiT xolme.
varlamma marnidan doqebSi Camosxmuli saferavi
gamoitana da magidaze dadga. baqarma TefSebze lamazad
dawyobili kombostosa da pomidvris mwnili miumata
sufras. baTum madisaRmZvrelad daWrili gudis yveli
daamata. iqve, axladamoyvanili Wyinti yvelic “gaaCines”.
samwvadec uceb daWra baqarma, baTum Samfurebze aasxa,
varlamma ki axlad ganelebul wamlis nakverCxalze daawyo.
dedalic amoiRes qvabidan da niorwyalic moumarjves.
_ dedali siZes daaWrevineT, wesi egeTia, _ daiZaxa
sidedrma sidedrulad da pirveli lavaSi Caakra ToneSi.
_ Tavi damanebeT Tu Zma xar, ar vici qaTmis daWra,
veRar gaigeT!!! _ xeli aiqnia baqarma da iqve mayalze
xorciT daxunZluli Samfurebi gadaatriala.
amasobaSi baTum WiqebSi saferavi Camoasxa. iseTi muqi
wiTeli iyo da Tan iseTi qafi moiyena zedapirze, rom
maZRar kacsac ki siamovnebis Jruanteli dauvlida tanSi.
baqarma Samfurebidan jamSi Cayril mwvads mrgvalad
daWrili xaxvi moayara da meore jami zevidan daaxura.
karga xans atriala jamebi, raTa xaxvis gemo xorcSi
gamjdariyo. mere dadga magidaze da saxuravi axada. mwvadiT
24
savse jamis dadgma da sufraze Tonidan amoRebuli
lavaSis dadeba erTdroulad moxda.
_ vax! Sen genacvale! _ SesZaxa siamovnebisagan
aRtacebulma savanelma, _ eqvsianze tuziviT ar daeca es
bemurazi. aha! baTus venacvale, eg aris da ieRovlebis
vzliotnaia palasa!
_ raa? _ Tvalebi gaufarTovda gaCeCilaZes da
SesaWmelad gamzadebuli mwvadis naWeri xelSi gauSeSda,
_ ra vzliotnaia palasa, ris palasa, rao?
_ ra aver gaige to?! _ gaeRima baqars, _ amas winaT
iaRovlebi goris cixidan ar gafrindnen? hoda “eg aris
da goris cixe” Tanamedrove ieRovurs enaze ase iTargmneba.
baTus puric, yvelic da mwvadic erTad gauvarda
xelidan da kinaRam pirSi Cadebuli lukmac yelSi gaeCxira.
mere sicili autyda da Zvlivs gaaCeres.
_ eg saidanRa moifiqre, vina xar Sen to? ar gagigon,
Torem gaglaxaven ieRovlebi. _ sicilisgan Tavs veRar
ikavebda baTu.
_ Cumad iyaviT! _ datuqsa stumrebi qalbatonma elenem,
_ Cvens mezoblad Casaxlebuli ori ojaxi iaRovlebi
gaxdnen da ar ewyinoT Svilo.
_ agaSena RmerTma! _ SesZaxa baqarma, _ kakraz! magaT
kidev vzlionaia palasas gomboris qedze gavukeTebT da
iqidan pirdapir daviT garejisaken gavafrenT. monasterTan
pasadkas rom gaakeTebn, iq Cveni berebi Wkuaze moiyvanen
da isev qristianobaze moeqcevian. egre ar aris Zmebo?
gomboridan daviT garejSio, axla am sityvebis
gagonebaze CabJirda baTu da Zlivs moasulieres. cota
suli rom moiTqva, baqars sicilisagan Tvalcremlianma
gadaxeda da uTxra:
_ kargi ra Se Cema, RmerTi ara gwams? erTi lukma
mainc SemaWame, davixrCe kaci.
_ kargi, kargi, axla seriozulad visaubroT, _ dinjad
warmosTqva baqarma, saferaviT savse, qafmodebuli Wiqa
aswia da ganagrZo, _ am sadRegrZeloTi ufali vadidoT
da vTqvaT ise rogorc dawerilia: “dideba maRalTa Sina
RmerTsa, qveyanasa zeda mSvidoba da kacTa Soris saTnoeba.”
_ amin! _ erTxmad warmoTqves Tanameinaxeebma da ise
gamocales Wiqebi, TiTqos ramdenime dRis mwyurvalebi
yofiliyvnen.
25
_ marTla kargi Rvino gqonia batono varlam, _ Seaqo
ojaxis ufrosi baTum da pativiscemis niSnad Sublze
akoca.
_ gvalviani zafxuli iyo da yurZeni tkbili gamovida.
marTalia cotaa, magram marTla kargi Rvino dadga, _
siamayiT Tqva varlamma da Tan daayola, _ RmerTma
SegargoT.
sadRegrZelos sadRegrZelo mosdevda da Wiqa Wiqaze
icleboda...
kaxeTSi TonesTan puris Wama da qeifi didad ar
Camouvardeba or ZiriTad kaxur dResaswauls _ Roris
dakvlasa da “zaotobas”. Tanac erTzec da meorezec Tu
SegiZlia nebismieri sasmeli dalio, TonesTan mxolod
wiTeli Rvino ismeba kargad, radgan cxel purze, gudis
yvelze da mwvadze, saferavi malamosaviT edeba organisms
da dedis rZesaviT ergeba adamians. am Temaze saubrobdnen
TonesTan Sekrebili moqeifeni, rodesac maT sufrasTan
varlamis ori mezobeli SemoemataT, erTi_imereli,
meore_kaxeli. imerelma arayi moiTxova, cota acivda da
gamaxurebso. kaxelma, romelsac ukve moeswro saferaviT
savse Wiqis xelSi aReba, gakvirvebulma Sexeda imerel
mezobels da usayvedura:
_ ras amob o? mamali viri da make!? saferavi sufraze
gedgei da araysa somde!? Sena saxlidan rom gamoxvel
Tavi kedel xo ar miartyi o!?
_ xo, xo, xo, deiwyo axla virebze da kedlebze laparaki,
_ awiwmatda imereli, _ ra gesmis Sen pur_marilis.
baqarma icoda amaTi saubari Tu gagrZeldeboda,
erTmaneTs ar dauTmobdnen da situaciis ganmuxtvis mizniT,
vedro gadmoabruna da Semohqra xelebi:
_ aba biWebo, Salaxo da Cqari taSi! Sen dauka!
TiTqos amas elodneno, awrialdnen saferavisa da Tonis
almurisagan SewiTlebuli moqeifeni. yvelam erTad daiwyo
rokva, icoda Tu ar icoda cekva. kargad SezarxoSebulma
baTum Tavisi Cveuli ileTebis Catareba daiwyo. gasworda.
Tavze Semoidga RviniT savse boTli, neli moZraobiT da
mixvra_moxvriT daiwyo baRdaduris cekva. fxizeli boTls
Tavze ver iCerebda, xolo mTvrals es kargad gamosdioda.
26
sanam moqeifeni cekvaSi Tavis ostatobas aCvenebdnen,
varlamma ToneSi mimqrali nekerCxali gadaqeqa, Sig
mozrdili gogra Cado da nakverCxali isev miayara, Tan
daayola:
_ ToneSi Semwvari gogra, uzmoze, malamosaviT edeba
nabaxusev organisms.
baTum cekva daamTavra, boTli CamoiRo Tavidan, Rvino
WiqaSi Camoasxa da xmamaRla warmoTqva:
_ am WiqiT biWebo baqars gaumarjos! amden qar_cecxlSi
gamoiara da isev vaJkacurad umklavdeba wuTisofels.
baqarma baTus TvalebSi Sexeda, TiTqos eubneboda
araferi wamogcdeso. marTlac yvelaferi mSvidobianad
damTavrda. baTu miuaxlovda baqars, Cveulebisamebr Sublze
akoca da yurSi CasCurCula:
_ xom ici Zmao, rom me araferi wamomcdeba. mTavaria
Sen ar inerviulo. aba, modi vaxtanguri davlioT me da
Sen.
dalies vaxtanguri, wesisamebr samjer akoces erTmaneTs.
baqars uceb Tavbru daexva. baTu mixvda, rom nerviulobisagan miRebulma tramvebma Tavisi gaitana. baqari
sawolamde miiyvana. sanam kargad ar CaeZina, ar moscilebia.
mere isev ezoSi gavida. SuaRamemde Tonis gverdze
taSfanduri ar gaCerebula.
diliT baqari Tavis tkivilma gaaRviZa. guSindeli
stresisagan jer gamosuli ar iyo. adga. ezoSi gavida da
TiTqmis erTi saaTi iara, iqneb sufTa haerze gaseirnebam
miSveloso, magram uSedegod. mixvda, rom moulodneli
srolisagan miRebuli tkivili mourCenel iarad darCenoda
xorcSic da rac mTavaria sulSi.
saqarTveloSi daiwyo uzneoTa da umecarTa rokvai
saSineli. meoce saukunis miwuruls RvTismSoblis
wilxvedr qveyanaSi qarTuli jiS_jilagis amonaSTva
iwyeboda.
sarTiWala
2009 weli.
27
sarCevi:
1. misi udidebulesoba qarTuli Rvino .......................3
2. “fara rom Semobrundeba ...” .........................................18
28

Podobné dokumenty