Jazyk K`iche a literární památka Popol Wuj

Jazyk K`iche a literární památka Popol Wuj

Jazyk K´iché a literární památka Popol
Wuj
Zit a Str a k o v á
Úvod
Ta t o se m i n á r n í pr á c e vz ni k l a na zá k l a d ě m é h o stru č n é h o se z n á m e n í se s liter á r n í
pa m á t k o u
Pop ol
Wuj
a po
zís k á n í
zá k l a d n í c h
po z n a t k ů
v obl a s t i
so u č a s n ý c h
indi á n s k ý c h jaz y k ů . P ů v o d n í m zá m ě r e m m é h o ref e r á t u , kter ý tut o prá c i p ř ed c h á z e l ,
byl o shr n u t í ob s a h u a hist o ri e po s v á t n é kni h y P o p o l W u j, a dál e pa k jaz y k o v é h o
ko n t e x t u tét o pís e m n o s t i. R e f e r á t za h r n o v a l rov n ěž zá kl a d n í úd a j e o so u č a s n é k
´ic h é š t i n ě s cíle m p ř ed s t a v i t tent o jaz y k záj e m c ů m o indi á n s k o u ling v i s ti c k o u situ a c i.
R e a l i z a c e ref e r á t u pa k ote v ř el a zá k l a d n í vý z k u m n ý pro b l é m tét o es e j e: hist o r i e P o p o l
W u j u v rá m c i ev r o p s k ý c h
d ě jin je zn á m a
č te n á ř i, jak se to m á ov š e m
vel m i do b ř e a je p ř íst u p n á
s d ě jin a m i
pís e m n o s t i
i laic k é m u
v rá m c i ko m u n i t y , ve kter é
vz n i k l a ? Ja k ý je po hl e d M áj ů (zde ko n k r é t n ě K´ic h é ů ) na sv o u vla s t n í kult u r u ? Je
m o ž n o n ě c o z tét o refl e x e do h l e d a t na inter n e t u ? A m ůž e si tyto p ř ís p ě v k y p ř e č ís t
č te n á ř , kter ý
zo d p o v ě d ě t
k´ic h é s k y
sv ý m
ne u m í ?
str u č n ý m
Pr á v ě
tyto
vý z k u m e m ,
vý z k u m n é
kter ý
otá z k y
tv o ř í jádr o
jse m
se sn a ž il a
tét o se m i n á r n í
prá c e .
V o d í t k e m p ř i vý z k u m u mi byl a sp o jit o s t m e z i text e m po s v á t n é kni h y a ling v i s ti c k o u
sit u a c í – hle d á n í jse m roz č l e n il a na zá k l a d ě rů z n ý c h ort o g r a f i í k´ic h é š t i n y . I kd y ž
vý sl e d e k
mého
zo d p o v ě z e n í m
krát k é h o
bá d á n í
po s t u l o v a n ý c h
otá z e k
p ř íliš
ne n í
je m o ž n é
po v z b u z u j í c í ,
do m n í v á m
po s t o u p i t ve vý z k u m u
kult u r y za s e o kro k dál e a dát tak bá d á n í ve z m í n ě n é obl a s t i no v ý s m ě r.
2
se,
že
indi á n s k é
Jazyk K´iché – základní charakteristika
K´i c h e š t i n a je m á j s k ý m jaz y k e m – pat ř í do vý c h o d n í v ě tv e této roz s á h l é jaz y k o v é
ro di n y , do sk u p i n y k´ic h é s k o- m a m s k ý c h jaz y k ů . R e g i o n á l n í roz š í ř e n í jaz y k a sp a d á
na úz e m í dn e š n í G u a t e m a l y , ko n k r é t n ě do obl a s t i ce n t r á l n í V y s o č i n y . P o č e t ml u v č í c h
je zhr u b a kol e m 1 mili o n u , co ž se zd á být na prv n í po h l e d do s t a t e č n ě vy s o k é č ísl o,
nic m é n ě je tř eb a vzít v úv a h u fakt, ž e tent o po č e t ob y v a t e l tv o ř í jen 7 % cel k o v é
ze m ě .
po p u l a c e
sk u t e č n o s t
Nadto
ne m á
k´ic h é š t i n a
je po m ě r n ě p ř ek v a p i v á
v ze m i
ž ád n ý
z víc e d ů v o d ů : jed n a k
ofici á l n í
stat u s .
je k´ic h e š t i n a
Ta t o
dr u h ý m
nejr o z š í ř e n ě j š í m jaz y k e m v ze m i, za dr u h é m a j í jeh o ml u v č í ale s p o ň jist o u po d p o r u
v m é d i í c h a ve šk ol s t v í (nap ř . rá di o v é vy s íl á n í , proj e k t bilin g v n í vý u k y) a v ne p o s l e d n í
ř ad ě je p ů v o d n í
pa m á t c e
jak o
po d o b a
je kni h a
jaz y k a
Popol
za k o t v e n a
W u j.
v tak vý z n a m n é
Vit alit ě da n é h o
liter á r n í
jaz y k a
a hist o ri c k é
ov š e m
ne n a h r á v á
sk u t e č n o s t , ž e m o n o l i n g v n í c h ml u v č í c h jaz y k a je mi n i m u m , jed n á se jen o n ě k oli k
ob y v a t e l z izol o v a n ý c h ve s n i c .
1
C o se tý č e so u č a s n é po d o b y jaz y k a , ne p o c h y b n á je jeh o rel ati v n í fon e t i c k á bo h a t o s t
– k p ě ti sa m o h l á s k á m tak, jak je zn á m e z evr o p s k ý c h jaz y k ů , se p ř id á v á ješt ě jed n a
na v í c , a ch y b ě jí c í so u h l á s k y (nap ř . d, g) ko m p e n z u j í č etn é vari a n t y so u h l á s e k jiný c h
(k). O v š e m
pr oti sv é m u
p ř e d c h ů d c i je dn e š n í
sa m o h l á s e k
k´ic h e š t i n a
oc h u z e n a
o rozli š e n í
– tent o jev ješt ě u m o c ň o v a l po e ti č n o s t jaz y k a
krát k ý c h
a dlo u h ý c h
po s v á t n é
kni h y P o p o l W u j. 2 K o m p l e x n o s t liter á r n í h o jaz y k a tét o liter á r n í pa m á t k y
m ůž e m e be z ob a v klá s t na rov e ň anti c k ý c h ho m é r o v s k ý c h ep o s ů . 3 Je vel m i obtí ž n é
do h l e d a t ko n k r é t n í p ř iro v n á n í , kter é by ná m p ř ehl e d n ě na s t í n il o roz d í l m e z i prot o k
´ic h é š t i n o u
a so u č a s n o u
po d o b o u
jaz y k a .
1
Podle
zá v ě r ů Lyl e a
htt p://w w w . e t h n o l o g u e . c o m , http://en. w i k i p e d i a . o r g/ w i k i/Q u i c h % C 3 % A 9 ,
http://ww w .i n d i a n s k e j a z y k y . c z/in d i a n s k e - jaz y k y/o b e c n e
2
htt p://en.w i ki p e d i a . o r g/ w i k i/K'ic h e ' _ l a n g u a g e
3
H u m b e r t o Ak´ a b a l: Tej e d o r de pal a b r a s - úv o d
3
Ca m b e ll a
lze
p ř e d p o k l á d a t , ž e ml u v č í so u č a s n é k´ic h é š t i n y bu d e sc h o p e n arc h a i c k é for m ě jaz y k a
ro z u m ě t : „ Regularized Quiché has undergone very few changes since ProtoQuichean times.“4
Gr a m a t i c k á a sy n t a k t i c k á str u k t u r a vy c h á z í z ob e c n ý c h
p ř ed p o k l a d ů plat n ý c h pr o
m á j s k é jaz y k y , jen s tou zvl á š t n o s t í , ž e je b ěž n ě jš í slo v n í po ř á d e k : po d m ě t – slo v e s o
– p ř e d m ě t, i kd y ž za č í n a t slo v e s e m je tak é m o ž n é . A gl u ti n a č n í ch a r a k t e r jaz y k a se
pr oj e v u j e ob v y k l ý m zp ů s o b e m – vyt v á ř í se dlo u h á slo v a s n ě k oli k a ko ř e n y a prefi x y či
sufi x y st a n o v u j í c í m i gr a m a t i c k é kat e o r i e . Ilus t r a ti v n í m p ř íkl a d e m m ůž e být sa m o t n ý
ná z e v k´ic h é , kd e „k´i“ m ůž e zn a m e n a t „m n o h ý “ a „ch e“ m ůž e být „str o m“ – „k´ic h é“
te d y lze do h r o m a d y p ř elo ž it jak o les. P o d l e R e c i n o s e tent o ná z e v vy c h á z í z fak t u, ž e
kraj, kte r ý K´ic h é o v é ob ý v a l i, byl zal e s n ě n ý m úz e m í m .
4
C a m p b e l l, Lyl e: Q u i c h e a n Lin g u i s t i c Pr e h i s t o r y , U ni v e r s i t y of C alif o r n i a Pr e s s Be r k e l e y , Lo s An g e l e s/
Lo n d o n , 1 9 7 7 , str. 38
4
Popol Wuj – historie
Ta t o pí s e m n á pa m á t k a po c h á z í z do b y ran é co n q u i s t y . Je d ů le ž it é z m í n i t, ž e spi s
m ě l z ř ej m ě sv o u hier o g l y f i c k o u p ř edl o h u , kter á se ov š e m nik d y ne n a š l a . N ej e d n á se
vš a k o p ř í m ý p ř epi s této hier o g l y f i c k é p ř e dl o h y , ný b r ž o pís e m n ě za z n a m a n a n o u
or ál n í tra d i c i, její ž aut o r s t v í se p ř ipis u j e k´ic h é s k ý m
vz p o m í n k u
m áj s k é
tra di c e
v latin c e
kn ěž í m . Ti za z n a m e n a l i sv o u
z ř ej m ě v lete c h
1 5 4 4- 55. 5 Nic m é n ě
ani tat o
re p r o d u k c e se ná m ne z a c h o v a l a , nal e z e n byl a ž p ř epi s a p ř ekl a d díl a do m i n i k á n e m
z p ř el o m u 1 7. a 1 8. stol e t í. Ale po živé m záj m u toh o t o
Fr a n c i s c o de Xi m e n é z e m
A n d a l u z a n a ná s l e d u j e v hist o r ii P o p o l W u j u dal š í dlo u h á od m l k a . P o s v á t n o u kni h u
zn o v u o b j e v í
a ž rak o u s k ý
ba d a t e l K a rl Sc h e r z e r
v roc e 1 8 5 4 a sv ý m
víd e ň s k ý m
vy d á n í m Xi m e n é z o v a p ř ekl a d u ji p ř e d s t a v í Ev r o p ě . O ješt ě v ě tš í po p u l a r i z a c i díla se
po z d ě ji
za s a d í
Charle s
Éti e n n e
Br a s s e u r
de
Bour b o u r g,
kter ý
dílo
p ř elo ž í
m o d e r n ě j š í m a sro z u m i t e l n ě j š í m zp ů s o b e m . St ej n ě jak o Xi m e n é z se Br a s s e u r na u č il
k´ic h é s k y a do k o n c e se p s a l a pu b li k o v a l v roc e 1 8 6 2 gr a m a t i k u jaz y k a . Br a s s e u r o v y
lec k d y ne p ř e s n é inter p r e t a c e P o p o l W u j u se pa k do č k a l y č etn ý c h opr a v od dal š í c h
au t o r ů zaj í m a j í c í c h se o kult u r u M áj ů . Je vš a k ne p o c h y b n é , ž e to byl prá v ě Br a s s e u r ,
kte r ý díl o zp ř ís t u p n i l dal š í m u č etn é m u záj m u a bá d á n í .
6
Z da n é h o ná s ti n u hist o ri e po s v á t n é kni h y vidí m e , ž e spis byl p ř ed e v š í m v oh n i s k u
záj m u
Ev r o p a n ů a jeh o mí s t o je do b ř e zn á m o
indi á n s k é . Z pu b li k o v a n ý c h
v rá m c i hist o r i e evr o p s k é , nik o li
m a t e r i á l ů o hist o r ii díla se ne d o z v í d á m e
v ů be c nic o
po z i c i P o p o l W u j u uv n it ř hist o ri e m áj s k é či ko n k r é t n ě k´ic h é s k é . N e m ů ž e m e
ted y
sta n o v i t , zd a dílo v ů b e c n ě ja k o u tak o v o u po z i c i za u j í m á – p ř e d p o k l á d á m e - li, ž e an o,
ne m á m e
o tét o
po z i c i
se b e m e n š í
vě d e c k o u
5
refle x i.
Výz k u m n ý m
úk ol e m
Gir a r d , R a f a e l: El Po p o l- Vu h , Fu e n t e Hist ó r i c a , Edit o r i a l del Mi n i s t e r i o de Ed u c a c i ó n Pú b li c a ,
Guat e m a l a, 1952
6
Sla v í k , Iva n : N ě k o li k slo v o m a y s k é m pís e m n i c t v í IN Po p o l Vu h , O d e o n , 1 9 7 6
5
tét o
se m i n á r n í pr á c e bu d e por o v n a t tut o sk ut e č n o s t se so u č a s n o u situ a c í : do š l o v tét o
obl a s t i k n ě ja k é m u vý z n a m n é m u
n ě j v rá m c i
jeh o
vla s t n í
po s u n u ? M á m e n ě ja k é z m í n k y díl a a ná h l e d y na
kult u r y ?
A po k u d
an o,
jso u
tyto
ná h l e d y
p ř íst u p n é
evr o p s k é m u čten á ř i?
S ot á z k o u
ev r o p s k é
s eu r o- a m e r i c k o u
ver s u s
indi á n s k é
hist o r i e
so u v i s í
i ort o g r a f i e
jaz y k a . Pr á v ě
hist o r i í je spj a t a star š í ver z e pra v o p i s u po c h á z e j í c í ješt ě z do b
co n q u i s t y
a
roz v o j e
stu d i a
círk e v n í c h
ř ád ů v N o v é m
indi á n s k ý c h
jaz y k ů
pů s o b e n í
v rá m c i
Sv ě t ě . Tat o ort o g r a f i e byl a pe v n ě ji sv á z a n á
ev r o p s k ý c h
s ort o g r a f i í
šp a n ě l š t i n y – po d l e ní se ná z e v po s v á t n é kni h y ps a l P o p o l V u h. J m é n o P o p o l W u j
re s p e k t u j e so u č a s n o u
nor m u , kter á je lép e p ř iz p ů s o b e n a
fon e ti c k é m u
ch a r a k t e r u
indi á n s k ý c h jaz y k ů . K o n k r é t n ě v p ř íp a d ě k´ic h e š t i n y byl a m o d e r n ě j š í ver z e za v e d e n a
G u a t e m a l s k o u A k a d e m i í m a y s k ý c h jaz y k ů v 90. Let e c h mi n u l é h o stol e t í. 7 R o z li š e n í
sta r š í a no v é ort o g r a f i e m ůž e být i ce n n ý m
v rá m c i
hy p o t é z y
této
pr á c e
lze p ř ed p o k l á d a t ,
k odli š n ý m ko n t e x t ů m refle x e kni h y P o p o l V u h.
7
vo d í t k e m
htt p://en.w i ki p e d i a . o r g/ w i k i/K'ic h e ' _ l a n g u a g e
6
p ř i inter n e t o v é m
ž e roz d í l n á
ort o g r a f i e
hle d á n í –
od k a z u j e
Kontexty názvu Popol Wuj na internetu
N e j z á k l a d n ě j š í m roz d ě l e n í m byl o v m é m bá d á n í prá v ě roz č l e n ě n í vy hl e d á v á n í po d l e
sta r é a akt u á l n í ort o g r a f i e . N ej d ř í v e po p í š i ty p od k a z ů , kter é ná m po s k y t u j e star š í ty p
pr a v o p i s u . Klí č o v é slo v n í sp oj e n í zn ě lo v prv n í m p ř íp a d ě „po p o l vu h“. V prv é ř ad ě se
obj e v u j í od k a z y en c y k l o p e d i c k é , slo v n í sp oj e n í je ek vi v a l e n t e m slo v n í k o v é h o he s l a .
Drti v o u v ě tši n o u p ř ev a ž u j í an g li c k y ps a n é strá n k y , v zá v ě s u za ni m i je šp a n ě l š ti n a ,
sp o r a d i c k y se obj e v u j í jin é ev r o p s k é jaz y k y jak o n ě m č i n a , hol a n d š t i n a či č ešti n a .
Kr o m ě ciz oj a z y č n ý c h ver z í m e z i n á r o d n í c h inter n e t o v ý c h en c y k l o p e d i í se v da n ý c h
jaz y c í c h
obj e v u j í od k a z y
na nejr ů z n ě j š í v ě d e c k é
člán k y , kter é v ě tši n o u
i laic k é
na v a z u j í na uni v e r z i t n í zá z e m í da n é h o ob o r u (přízn a č n ě se jed n á té m ěř vý h r a d n ě o
uni v e r z i t y
Spoje n ý c h
stát ů). Lai c k é
inte r p r e t a c e
jso u
spí š e
jen
ze s t r u č n ě n é
od v o z e n i n y z m a t e r i á l ů po s k y t n u t ý c h uni v e r z i t n í m i ba d a t e l i pro p o j e n é s ne v ě d e c k ý m i
na u k a m i ty p u astr o l o g i e či ez o t e r i e . Ale i m e z i z m í n ě n ý m i uni v e r z i t n í m i strá n k a m i
pr a k t i c k y
ne n a j d e m e
př í m é
sp oj e n í
mezi
jaz y k e m
díla
a
jeh o
so u d o b ý m i
int e r p r e t a c e m i . A ž p ř íliš č ast o se v ě d e c k é ka p a c i t y o m e z u j í na pr á c i s p ř ekl a d y P o p o l
Wuju
do ev r o p s k ý c h
jaz y k ů , je zd e
patr n é
so u s t ř e d e n í
na ob s a h
díl a a jeh o
int e r p r e t a c i . N a o p a k po k u d naj d e m e strá n k y zo hl e d ň u j í c í ling v i s ti c k é as p e k t y díla, je
pr a v i d l e m , ž e vy n e c h á v a j í otá z k u liter á r n í . K o n c e n t r u j í se na ling v i s t i c k ý po p i s jaz y k a
u ž it é h o v kni z e, p ř íp a d n ě na vý v o j jaz y k a do dn e š n í po d o b y . O d k a z y za b ý v a j í c í se
jaz y k e m vš a k p ř ev a ž u j í spí š e u vy hl e d á v á n í he s l a po dl e m o d e r n í ort o g r a f i e .
8
N á z e v P o p o l V u h za s t ř e š u j e rov n ěž kult u r n í po č i n y na v a z u j í c í na liter á r n í dílo je n
vol n ě . P ř íkl a d e m m ůž e být hu d e b n í sk u p i n a P o p o l V u h, kter á z ř ej m ě kro m ě ná z v u
ne m á s m á j s k o u
indi á n s k o u
8
tra di c í p ř íliš sp o l e č n é h o . K a p e l a vz ni k l a v N ě m e c k u
tra di c í se o m e z u j e
vý h r a d n ě na instr u m e n t á l n í
a ins pi r a c e
rovi n u jejic h hu d e b n í
htt p://w w w . g o o g l e . c z/s e a r c h ? h l = c s & q = p o p o l + v u h & b t n G = V y h l e d a t + G o o g l e m & l r = & a q = f & o q =
7
pr o d u k c e .
9
Jméno
zp o p u l a r i z o v a n é
arc h e o l o g i c k é h o
po s v á t n é
ez o t e r i c k é
muze a
kni h y
na u k y .
v hla v n í m
je
nej e n
Náz e v
p ř íp a d ě
v to m t o
Popol
Vuh
tak é
spí š e
ko n o t a c í
p ř ip a d l
bu d o v ě
mě s tě G u a t e m a l y . E x p o z i c e m u z e a
se ov š e m
ne z a m ěř u j e jen na da n o u liter á r n í pa m á t k u , za h r n u j e nejr ů z n ě j š í art ef a k t y m á j s k é
kult u r y ob e c n ě . 1 0 Zc e l a výji m e č n ě op e r u j e s ná z v e m
turis ti c k ý pr ů m y s l, jen jed e n
ho t e l uv e d e n ý na inter n e t u si dal slo v a P o p o l V u h do sv é h o ná z v u .
se dá v to m t o p ř íp a d ě p ř e d p o k l á d a t , ž e líbi v o s t jm é n a
str a n u
hoj n ě ji, ov š e m
mnoh e m
tyto p ř íp a d y
v rá m c i inter n e t u
11
N a dr u h o u
je v ze m i vy u ž it a
jen obt í ž n ě z m a p u j e m e .
Ni c m é n ě je i tak p ř ek v a p u j í c í , jak m ál o se sp o j e n í P o p o l V u h na inter n e t u obj e v u j e
v mi m o a k a d e m i c k é m
Guate m al u
ko n t e x t u .
stej n ě vý z n a m n ý m
12
Pok u d
d ě dic t v í m
kult u r n í m
Ř ec k o , je da n á sk u t e č n o s t mi n i m á l n ě zar á ž e j í c í.
Poku d
za d á m e
do inter n e t o v é h o
p ř ed p o k l á d a l i, ž e kni h a
by c h o m
jak o ho m é r o v s k é
je pro
ep o s y
pro
13
vy hl e d á v a č e
„po p o l w uj“, neliš í se po s k y t n u t é
od k a z y a ž tak dia m t e r á l n ě od prv n í h o typ u vy hl e d á v á n í , jak by c h o m o č e k á v a l i. Stá l e
z ů st á v á
jse m
kv a n t i t a t i v n í
v prv n í m
p ř ev a h a
en c y k l o p e d i c k ý c h
ser v e r ů (či kni h k u p e c k ý c h ,
p ř íp a d ě ani ne z m i ň o v a l a) v an g li c k é m
č ast ě ji se obj e v u j í
k´ic h é s k y
ps a n é
onli n e
ver z e
jaz y c e .
sa m o t n é h o
Nic m é n ě
kter é
výr a z n ě
díla, do s t u p n o s t
k
´ic h é s k é vari a n t y je zc el a sro v n a t e l n á s do s a ž it e l n o s t í šp a n ě l s k é h o text u. Ší ř e n í k
´ic h é s k é liter a t u r y m a j í na star o s t i nej e n a m e r i c k é uni v e r z i t y , ale tak é ofici ál n í port á l y
ze m ě : nel z e ne z m í n i t port á l dv o jj a z y č n é vý u k y , kter ý zpr o s t ř e d k o v á v á takt é ž roz v o j
zn a l o s t i k´ic h é š t i n y p ř ed e v š í m
m e z i ž ák y zá k l a d n í c h šk ol. P o s k y t u j e tak é p ř id a n é
stu d ij n í m a t e r i á l y u m o žň uj í c í č etb u po s v á t n é kni h y (zjed n o d u š e n o u ver z i aj.).14
9
htt p://en.w i ki p e d i a . o r g/ w i k i/P o p o l _ V u h _( G e r m a n _ b a n d )
htt p://w w w . m a y a- ar c h a e o l o g y . o r g/ m u s e u m s/ p o p o l v u h/ p o p o l v u h . p h p
11
htt p://realtr a v e l. c o m/ h- 245 3 6 7- pla y a _ d e l _ c a r m e n _ h o t e l- po p o l _ v u h
12
htt p://w w w . g o o g l e . c z/s e a r c h ? h l = c s & q = p o p o l + v u h & b t n G = V y h l e d a t + G o o g l e m & l r = & a q = f & o q =
13
Au t o r k a pr á c e si sa m o z ř e j m ě uv ě d o m u j e pr o b l e m a t i č n o s t rele v a n c e da n é h o sr o v n á n í .
14
htt p://74.52. 1 7 8 . 1 7 8/~e b i g u a t e/in d e x . p h p ? o p t i o n = c o m _ c o n t e n t & t a s k = v i e w & i d = 6 5 4 & I t e m i d = 1 3 0
10
8
ať hle d á m e
Ovše m
na inte r n e t u jak k o li v (kro m ě vý š e z m í n ě n ý c h dv o u tra n s k r i p c í
ná z v u P o p o l W u h naj d e m e i dal š í: P o o p o l W u u j, P o o p o l W u), vel m i z ř íd k a v da n é m
p ř íp a d ě na r a z í m e na k´ic h é s k y ps a n é strá n k y (neb o spí š e č ast ě ji na dv o jj a z y č n é) a
nik d y se da n á dv ě slo v a ne o b j e v u j í u se b e . S nej v ě t š í pra v d ě p o d o b n o s t í ted y da n é
w e b y ob s a h u j í infor m a c e v k´ic h é š t i n ě (nej č a s t ě ji se jed n á o jaz y k o v é ko n v e r z a č n í
p ř íru č k y), nik oli v u ž ale o pís e m n é pa m á t c e P o p o l W u j u .
Moje
bá d á n í
int e r n e t o v é h o
byl o
tra d i c e .
vel m i
zb ěž n é
a
vz hl e d e m
k omez e n í
na
zk o u m á n í
ko n t e x t u z ř ej m ě vel m i ne p ř e s n é . V p ř íp a d ě G u a t e m a l y je evi d e n t n ě
p ř íliš na d s a z e n é
inf o r m a c í c h
jen
15
o č e k á v á n í , ž e inte r n e t m ůž e být pr o ná s zdr o j e m
o stat u s u
Uk a z u j e
liter á r n í pa m á t k y
se jak o
ne z b y t n é
m e z i so u č a s n ý m i
pr o tak o v é
bá d á n í
rel e v a n t n í c h
ná s l e d n í k y
volit zc el a
její dlo u h é
jiné m e t o d y
zk o u m á n í – p ř es n ě j š í zpr á v u o sk u t e č n é m sta v u v ě ci by sn a d m o h l p ř in é s t jedi n n ě
ter é n n í
vý z k u m .
Podl e
vý s l e d k u
pr á c e
tec h n o l o g i í je v p ř íp a d ě gu a t e m a l s k ý c h
lze us u z o v a t ,
ž e od s t u p
od m o d e r n í c h
k´ic h é ů p ř íliš velk ý na to, ab y c h o m
zn a l i
po h l e d nati v n í c h ob y v a t e l na jejic h vla s t n í tra di c i. Lz e se jen do m n í v a t , ž e by situ a c i
výr a z n ě na p o m o h l ofici ál n í stat u s jaz y k a v ze m i – otá z k o u z ů stá v á , zd a by se tí m
Guate m al a
p ř iblí ž ila
na p ř . M e x i k u ,
kter é
v to m t o
směru
po s k y t u j e
indi á n s k ý m
jaz y k ů m m n o h e m širš í op o r u , její ž vý s l e d e k je na prv n í po h l e d patr n ý .
P o k u d by c h o m po n e c h a l i stra n o u tak o v é sp e k u l a c e , po pro v e d e n é m pátr á n í zís k á v á
záj e m c e
o pro b l e m a t i k u
po c it, jak o b y
pa m á t k a
P o p o l W u j u žila sv o u roz s á h l o u
kv ě t n a t o u hist o r ii v E v r o p ě a U S A (zde ať u ž m e z i laic k ý m i na d š e n c i či v ě d e c k ý m i
ka p a c i t a m i
ob o r u),
zatí m c o
Guate m a l u
sa m o t n o u
jak o b y
da n ý
bo o m
zai n s t e r e s o v a n ý c h ješt ě č ek al. P ř ito m na p ř . v turis ti c k é m ruc h u by tak o v é t o o ž iv e n í
15
htt p://w w w . g o o g l e . c z/s e a r c h ? h l = c s & q = p o p o l + w u j & b t n G = H l e d a t & l r =
9
m o h l o p ř in é s t jen ús p ě c h y , u ž pr ot o, ž e p ř ijí ž d ě jí c í turis t é z Ev r o p y a U S A bu d o u
s da n o u tra di c í be z p o c h y b y do b ř e ob e z n á m e n i .
10
Summary
Th e
ai m
of this es s a y
is to inv e s t i g a t e
the rel ati o n s h i p
bet w e e n
the k´ic h e a n
lan g u a g e an d the hist o r i c a l ep o s of P o p o l W u h – the pro m i n e n t part of the w h o l e k
´ic h e a n cult u r e. Th e first ch a p t e r co n t a i n s a brief su m m a r y of the ba s i c lan g u a g e ´ s
fe at u r e s incl u d i n g the m ai n poi n t s of diffe r e n c e bet w e e n the an c i e n t an d the m o d e r n
k´ic h é . Th e mi d d l e ch a p t e r intr o d u c e s the m a i n fac t s of the ge n e r a l l y kn o w n hist o r y
of th e bo o k . As the res u lt is al m o s t ex c l u s i v e l y the eur o p e a n poi n t of vie w in thi s
ca s e , th e m o s t im p o r t a n t ai m of this res e a r c h stu d y w a s to an s w e r the qu e s t i o n
w h e t h e r th e nati v e poi n t of vie w w a s pro v i d e d an d if it w a s ac c e s s i b l e via inter n e t .
R e s u l t s of this tiny res e a r c h for m the last ch a p t e r : co n c r e t e vari a n t s of us e of th e
en t r y
„po p o l
w uj“ (inclu d i n g
all ort o g r a p h i c a l
m o d i fi c a t i o n s) are
sh o w n
an d
a
co n c l u s i o n ha s be e n m a d e : if ther e exis t s an y nati v e tra diti o n of the P o p o l W u j, th e
int e r n e t will not be the rig ht m e d i u m to stu d y it pr o p e r l y .
11
Seznam použité literatury:
A k´ a b a l , H u m b e r t o : Tejedor de palabras – úv o d
Ca m p b e ll,
Lyl e:
Quichean Linguistic Prehistory, U ni v e r s i t y
of C alif o r n i a
Pr e s s
B e r k e l e y , Lo s A n g e l e s/ L o n d o n , 1 9 7 7
Gir a r d , R a f a e l: El Popol-Vuh, Fuente Histórica, E dit o r i a l del Mi ni s t e r i o de E d u c a c i ó n
Públic a, Gu at e m a l a, 1952
Sl a v í k , Iv a n: Několik slov o mayském písemnictví IN P o p o l V u h, O d e o n , 1 9 7 6
12