Program i abstrakty - Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

Program i abstrakty - Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

12. MIĘDZYNARODOWE SEMINARIUM
DOKTORANCKIE
Z ZAKRESU DYDAKTYKI CHEMII
PROGRAM i ABSTRAKTY
12. MIĘDZYNARODOWE SEMINARIUM
DOKTORANCKIE
Z ZAKRESU DYDAKTYKI CHEMII
PROGRAM i ABSTRAKTY
UNIWERSYTET PEDAGOGICZNY W KRAKOWIE
KRAKÓW, 1 - 2 LIPCA 2016
Redakcja:
Paweł Cieśla
Projekt okładki:
Paweł Cieśla
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie,
Instytut Biologii,
ul. Podchorążych 2
30-084 Kraków
Kraków, 2016
Komitet Naukowy
prof. RNDr. Hana Čtrnáctová, CSc.,
Přírodovědecká fakulta UK, Praha, CZ
Przewodnicząca Komitetu Naukowego
prof. RNDr. Pavel Beneš, CSc.,
Pedagogická fakulta UK, Praha, CZ
prof. PhDr. Martin Bílek, Ph.D.,
Přírodovědecká fakulta UHK,
Hradec Králové, CZ
prof. Ing. Karel Kolář, CSc.,
Přírodovědecká fakulta UHK,
Hradec Králové, CZ
doc. Paed.Dr. Dana Kričfaluši, CSc.,
Přírodovědecká fakulta OU, Ostrava, CZ
doc. RNDr. Beáta Brestenská, Ph.D.,
Prírodovedecká fakulta UK, Bratislava, SK
dr hab. Małgorzata Nodzyńska,
Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków, PL
dr Paweł Cieśla
Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków, PL
Mgr. Irena Plucková, Ph.D.,
Pedagogická fakulta MU, Brno, CZ
doc. Mgr. Hana Cídlová, Dr.,
Pedagogická fakulta MU, Brno, CZ
prof. RNDr. Miroslav Prokša, CSc.,
Prírodovedecká fakulta UK, Bratislava, SK
doc. RNDr. Mária Ganajová, CSc.,
Prírodovedecká fakulta UPJŠ, Košice, SK
doc. Ing. Ján Reguli, CSc.,
Pedagogická fakulta TU, Trnava, SK
prof. PhDr. Ľubomír Held, CSc.,
Pedagogická fakulta TU, Trnava, SK
PhDr. Martin Rusek, Ph.D.,
Pedagogická fakulta UK, Praha, CZ
doc. RNDr. Marta Klečková, CSc.,
Přírodovědecká fakulta UP, Olomouc, CZ
doc. RNDr. Marie Solárová, Ph.D.,
Přírodovědecká fakulta OU, Ostrava, CZ
doc. RNDr. Jarmila Kmeťová, Ph.D.,
Fakulta prírodných vied UMB,
Banská Bystrica, SK
RNDr. Renata Šulcová, Ph.D.,
Přírodovědecká fakulta UK, Praha, CZ
Organizatorzy
Paweł Cieśla – Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego
Małgorzata Nodzyńska
Wioleta Kopek-Putała
Anna Baprowska
Anna Michniewska
Michał Kasza
Mapa centrum konferencyjnego
(Budynek główny Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie)
Przerwa kawowa
AULA
Rejestracja i warsztaty, sala 214N,
drugie piętro
sala
im. W. Danka
schody
Wejście główne
pierwsze piętro
Toalety
iętro
sze p
pierw
schody
6
Uniwersytet Pedagogiczny
(obrady)
Restauracja Eden
(lunch)
Karczma Pod Blachą
(kolacja)
Źródło: https://www.google.pl/maps/
7
Program seminarium
8
Czas wystąpień:
- 15 minut + 10 minut na dyskusję
Piątek, 1.07.2016
10:00 – 11:00 – Rejestracja uczestników seminarium, Podchorążych 2, nowy budynek
Instytutu Biologii, sala 214N
11:00 – 11:15, sala 214N
OTWARCIE SEMINARIUM,
prof. RNDr. Hana Čtrnáctová, CSc., Přírodovědecká fakulta UK, Praha, CZ
Przewodnicząca Komitetu Naukowego
11:15 – 12:00 – Warsztaty
Paulina Zimak-Piekarczyk
WYKORZYSTANIE PROGRAMU STATISTICA W DYDAKTYCE
12:00 – 13:00 Lunch – Restauracja Eden, ul. Bydgoska 19A
13:00 – 15:00 Dyskusja panelowa w języku angielskim – sala im. W. Danka,
moderator Prof. Vincentas Lamanauskas
THE ROLE AND PLACE OF DIDACTICS IN DIFFERENT COUNTRIES
15:00 – 15:30 – przerwa kawowa
15:30 – 17:30 Wystąpienia doktorantów, – sala im. W. Danka
Przewodniczący sesji – Prof. Hana Čtrnáctová
Kateřina Chroustová
EFEKTIVITA DIDAKTICKÉHO SOFTWARU VZHLEDEM K METODÁM A ORGANIZAČNÍM
FORMÁM VÝUKY CHEMIE – SOUČASNÝ STAV ŘEŠENÍ DISERTAČNÍHO PROJEKTU
Roman Hásek
VIDEO ANALYSIS OF THE CHEMICAL EXPERIMENT IN A MODEL OF PETROL ENGINE
Natálie Karásková
CHARAKTERISTIKA VZDĚLÁVACÍHO SYSTÉMU V RUSKÉ FEDARACI
Anna Baprowska
WPŁYW WARUNKÓW ORGANIZACYJNYCH NA EFEKTYWNOŚĆ NAUCZANIA CHEMII W
GIMNAZJUM
18:30 – 22:00 Kolacja – Karczma pod Blachą, Kraków, ul. Piastowska 22 (Cichy Kącik)
9
Sobota, 2.07.2016
08:30 – 09.30 wystąpienia doktorantów, – Aula
Przewodniczący sesji – Prof. Jan Reguli
Monika Šindelková
MISKONCEPCE ŽÁKŮ ZÁKLADNÍCH ŠKOL VE VYBRANÝCH ASPEKTECH UČIVA
ANORGANICKÉ CHEMIE
Lucia Kováčová
VÝUČBA TÉMY SKLENÍKOVÝ EFEKT NA ZÁKLADNÝCH ŠKOLÁCH Z POHĽADU UČITEĽOV
Jan Tříska
INDIKÁTORY VÝSLEDKŮ VZDĚLÁVÁNÍ VE VÝUCE CHEMIE
09:30 – 10:00 Przerwa kawowa
10:00 – 12:00 wystąpienia doktorantów, – Aula
Przewodniczący sesji – Prof. Marin Bilek
Wioleta Kopek-Putała
ZAJĘCIA LABORATORYJNE DLA UCZNIA Z TRUDNOŚCIAMI W NAUCE
Ewelina Kobylańska
WPŁYW WYBRANYCH ELEMENTÓW „EDUTAINMENT-U“ NA EFEKTYWNOŚĆ
NAUCZANIA CHEMII W GIMNAZJUM
Michał Kasza
THE USAGE OF VIDEO PRESENTATIONS IN ACADEMIC CHEMISTRY EDUCATION
Marta Jaksender
METODY BILANSOWANIA RÓWNAŃ REAKCJI REDOKS DLA UCZNIÓW SZKÓŁ
PONADGIMNAZJALNYCH
Ewa Stronka-Lewkowska
PROJEKT „EKSPERYMENT TO ZABAWA”, CZYLI CHEMIA DLA PRZEDSZKOLAKÓW.
PRESTIDIGITATORSTWO CZY EDUKACJA?
Anna Michniewska
NAUCZANIE CHEMII W GIMNAZJUM Z WYKORZYSTANIEM KURSÓW MOOC
12:00 – 13:00 Lunch – Restauracja Eden, ul. Bydgoska 19A
10
13:00 – 15:30 wystąpienia, – sala im. W. Danka
Przewodniczący sesji – Dr Paweł Cieśla
Prof. Jiří Rychtera, MSc. Roman Hásek
WYCIECZKA DO WNĘTRZA SILNIKA SPALINOWEGO
Piotr Bieniek
POGLĄDY DYDAKTYCZNE RICHARDA FEYNMENA
Mariola Tracz
THE ROLE OF TEXTBOOK IN DEVELOPING STUDENT’S INTREREST IN SCIENCE- CASE
STUDY OF GEOGRAPHY TEXTBOOKS
Anna Baprowska
PLANOWANIE CZASU PRACY Z PODRĘCZNIKIEM NA LEKCJACH CHEMII.
Anna Michniewska
AKADEMIA KHANA W NAUCZANIU CHEMII
Wioleta Kopek-Putała
ELEMENTY OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO OCZAMI UCZNIÓW.
Weronika Luboch
EFEKTYWNOŚĆ PRACY NAUCZYCIELA BIOLOGII W DOBIE ROZWOJU NAUK
PRZYRODNICZYCH
Alina Stankiewicz
POSTAWY UCZNIÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH WOBEC RÓŻNORODNOŚCI
BIOLOGICZNEJ
15:30 Podsumowanie i zakończenie seminarium
11
Abstrakty
12
WPŁYW WARUNKÓW ORGANIZACYJNYCH NA EFEKTYWNOŚĆ
NAUCZANIA CHEMII W GIMNAZJUM
Anna Baprowska, Martin Bílek
Univerzita Hradec Králové, Přírodovědecká fakulta, Katedra chemie,
[email protected]
Nauczanie przedmiotów przyrodniczych, a zwłaszcza chemii, napotyka liczne trudności.
Wynika to między innymi z tego, że w toku nauczania chemii stosuje się różnorodne metody i
techniki nauczania (m. in. zajęcia laboratoryjne, rozwiązywanie zadań rachunkowych, animacje,
modele …). Stosowanie tak różnorodnych technik nauczania wymaga od nauczyciela bardzo
dobrej organizacji czasu pracy. Również uczenie się chemii wymaga od uczniów właściwego
planowania (np. najpierw należy nauczyć się podstawowych pojęć i symboli chemicznych - by
móc zrozumieć pogadankę nauczyciela czy tekst z podręcznika). Wydaje się że nieumiejętność
zarządzania czasem nauki zarówno przez nauczycieli chemii jak i uczniów stanowi jeden z
ważniejszych powodów trudności w nauczaniu chemii. Głównym celem projektu dysertacyjnego
jest zbadanie i opisanie: w jaki sposób uczniowie uczą się i jak zarządzają czasem nauki chemii
oraz innych przedmiotów przyrodniczych, czy nauczyciele pomagają uczniom właściwie planować
i zarządzać czasem nauki, w jaki sposób nauczyciele zarządzają czasem lekcji.
W pracy zostaną poruszone następujące problemy badawcze:
– Czy i jak uczniowie zarządzają swoim czasem uczenia się chemii oraz innych przedmiotów
przyrodniczych?
– Czy i jak nauczyciele zarządzają swoim czasem nauczania chemii oraz innych przedmiotów
przyrodniczych?
– Czy nauczyciele instruują jak zarządzać czasem nauki?
– Jakie metody (strategie, techniki) uczenia się stosują uczniowie?
– Czy zastosowanie odpowiednich organizatorów czasu nauki pozwala zapobiec trudnościom
w nauce.
13
EFEKTIVITA DIDAKTICKÉHO SOFTWARU VZHLEDEM K METODÁM
A ORGANIZAČNÍM FORMÁM VÝUKY CHEMIE
– SOUČASNÝ STAV ŘEŠENÍ DISERTAČNÍHO PROJEKTU
Kateřina Chroustová, Martin Bílek
Univerzita Hradec Králové, Přírodovědecká fakulta, Katedra chemie,
[email protected]
Příspěvek přináší současný stav řešení disertačního projektu s tématem „Efektivita
didaktického softwaru vzhledem k metodám a organizačním formám výuky chemie“ vznikající
v reakci na rozšiřování ICT do škol často bez smysluplně připravených výukových podmínek.
Teoretická východiska této práce představují nejprve vymezení klíčových pojmů s důrazem na
vymezení pojmu efektivita výuky, následuje rešerše a analýza zejména zahraničních výzkumných
studií zabývajících se využíváním didaktického softwaru ve výuce chemie či efektivitou
didaktického softwaru ve výuce přírodních věd. Dále se příspěvek věnuje cílům disertačního
projektu a návrhu výzkumných šetření a jejich časovému harmonogramu. Předmětem výzkumu
je zejména porovnávání efektivity využití didaktického softwaru v různých metodách a
organizačních formách výuky chemie jako všeobecně-vzdělávacího předmětu na základních a
středních školách. V závěru rekapitulujeme již provedená dílčí výzkumná šetření a nastiňujeme
další kroky výzkumné části disertačního projektu.
14
VIDEO ANALYSIS OF THE CHEMICAL EXPERIMENT
IN A MODEL OF PETROL ENGINE
Roman Hásek
Univerzita Hradec Králové, Přírodovědecká fakulta, Katedra chemie,
[email protected]
In the past we in sequential steps upgraded the model of petrol engine. After first setbacks
with its functionality we implemented the first experiments. It was the ignition of gasoline
vapors with electrical spark. These ignitions were subsequently recorded on the video camera
and we made the first analysis. The results of these experiments are the theme of our report.
15
METODY BILANSOWANIA RÓWNAŃ REAKCJI REDOKS DLA UCZNIÓW
SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH
Marta Jaksender, Robert Zakrzewski, Ewa Stronka-Lewkowska
Uniwersytet Łódzki, Wydział Chemii, Zakład Dydaktyki Chemii i Popularyzacji Nauki
[email protected]
Na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat metody bilansowania równań reakcji, zwłaszcza
reakcji utleniania i redukcji, były przedmiotem badań i dyskusji. Dobieranie współczynników
stechiometrycznych w równaniach reakcji chemicznych jest jedną z podstawowych
umiejętności, jaką uczeń powinien nabyć podczas lekcji chemii. Większość podręczników
chemii ogólnej sugeruje stosowanie metody równań połówkowych (ang. ion - electron half
reaction), jako podstawowe narzędzie w bilansowaniu równań reakcji. Dodatkowo, podstawa
programowa przedmiotu chemia dla IV etapu edukacyjnego (zakres rozszerzony) uwzględnia
wymaganie dotyczące dobierania współczynników stechiometrycznych w równaniach reakcji
utleniania-redukcji z wykorzystaniem wspomnianej metody. Celem badań było zaproponowanie
uczniom alternatywnej metody bilansowania równań reakcji redoks, zwanej „PING – PONG”
(ang. balancing redox equations by inspection) oraz porównanie wyników uzyskanych przez
uczniów podczas zastosowania metody równań połówkowych i metody „PING – PONG”. W
badaniu uczestniczyli wyłącznie uczniowie drugich klas, uczęszczający do publicznych liceów
ogólnokształcących w Łodzi.
16
CHARAKTERISTIKA VZDĚLÁVACÍHO SYSTÉMU V RUSKÉ FEDARACI
Natálie Karásková
Univerzita Hradec Králové, Přírodovědecká fakulta, Katedra chemie,
[email protected]
Článek představuje krátký ucelený nástin vzdělávacího systému v Ruské federaci a jeho
zásadních změn, které vyplývají z reformy. Vzdělávací systém v Ruské federaci provází řada změn,
jejichž počátek sahá hluboko do historie, nicméně hlavním cílem je nastínění zásadní reformy,
jejichž realizace započala po rozpadu Sovětského svazu. Záměrem těchto změn je výchova
konkurenci schopné společnosti, přizpůsobivé současným podmínkám, tj. vyvstala potřeba
reorganizace ruské společnosti, přičemž zásadní změny se promítly nejen do vzdělávacího
systému, ale také i do ostatních sfér lidské činnosti. Dále se krátce pojednává o struktuře ruského
vzdělávacího systému a jeho členění, jsou zmíněny otázky modernizace, které jsou spjaté se
zavedením nových kurikulárních dokumentů, a to konkrétně Federálního státního vzdělávacího
standardu, který definuje základní požadavky pro jednotlivé stupně vzdělávání. Výsledkem
reformy je mimo jiné jednotná státní zkouška, která patří k často diskutabilní otázce.
17
THE USAGE OF VIDEO PRESENTATIONS
IN ACADEMIC CHEMISTRY EDUCATION
Kasza Michał
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie,
Wydział Geograficzno-Biologiczny, Insytut Biologii
[email protected]
Many academic books and publications are using same schemes to explain particular issues.
Authors give theory and explain how to solve basic exercises, then tasks to do. Students say it
is hard to solve exercises based on book knowledge. Many of them look for solutions of similar
exercises in the Internet, and try to do them in analogical way. The video presentations could
be an alternative to academic books. They become more popular and I would like to research
their efficacy in chemistry teaching. Each video presentation would contain introduction, part of
theory, many well explained exercises and summary. To sum up students ought to do exercises
on their own way and if they find any difficulties of doing them they can watch or read how a
particular exercises should be done.
18
WPŁYW WYBRANYCH ELEMENTÓW „EDUTAINMENT-U“ NA
EFEKTYWNOŚĆ NAUCZANIA CHEMII W GIMNAZJUM
Ewelina Kobylańska, Małgorzata Nodzyńska
Gimnazjum im. rtm. Witolda Pileckiego w Zakrzowie
[email protected]
Koncepcja uczenia poprzez działania i zabawę jest znana i propagowana od przełomu XIX i
XX w. Jej inicjatorem byli:
J. Dewey (szkoła pracy),
W.H. Kilpatrick (metoda projektów),
C. Freinet (swobodna ekspresja dziecka),
E. Claparède (szkoła na miarę dziecka),
O. Decroly (szkoła życia przez życie),
H. Parkhurst (plan daltoński),
H. Rowid (szkoła twórcza),
G. Kerschensteiner (szkoła pracy).
Obecnie często wykorzystuje się pomysł uczenia przez zabawę jednak w głównej mierze są
to propozycje zajęć dla młodszych dzieci (w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym) jednak
pojawiają również propozycje dla uczniów starszych są to głównie kursy, festiwale nauki, lekcje
muzealne czy edukacyjne wycieczki (Nodzyńska, 2009).
Wydaje się zatem, że interesującym byłoby zbadanie czy nauczanie poprzez zabawę jest
skuteczne.
Literatura
Nodzyńska, M. (2009). Między zabawą a chemią [w:] Vyzkum, teorie a praxe v didaktice
chemie (red. Bilek M.), Hradec Králové: Gaudeamus, S.126 - 131.
19
ZAJĘCIA LABORATORYJNE DLA UCZNIA Z TRUDNOŚCIAMI W NAUCE
Wioleta Kopek-Putała, Martin Bílek, Małgorzata Nodzyńska
Univerzita Hradec Králové, Přírodovědecká fakulta, Katedra chemie,
[email protected]
Praca eksperymentalna stanowi specyfikę przedmiotów przyrodniczych takich jak biologia,
fizyka czy chemia. Praca laboratoryjna uczniów stanowi podstawę nauczania chemii (Skinder,
1998). Laboratorium chemiczne jest miejscem, które wśród uczniów na ogół wzbudza ciekawość
i zainteresowanie. Zajęcia oparte na wykonywaniu lub odbiorze doświadczeń są jednymi z
kluczowych podczas nauczania chemii w gimnazjum o czym mówi podstawa programowa
przedmiotu chemia. Podstawa ta w treściach nauczania szczegółowo wskazuje zestaw zalecanych
25 doświadczeń obowiązkowych w nauczaniu chemii w gimnazjum (Gryczman, Gisges, 2009).
Podejście nauczyciela do realizacji zagadnienia może być różne i wynikać np. z organizacji
nauczania, wyposażenia szkoły, liczebności klasy, zaangażowania nauczyciela czy możliwości
edukacyjnych uczniów, wśród których często można spotkać osoby posiadające trudności w
nauce.
W artykule poruszono zagadnienie: Jak różne sposoby pracy na zajęciach wpływają na
możliwości edukacyjne ucznia posiadającego zdiagnozowane przez poradnię pedagogicznopsychologiczną trudności w nauce chemii. Artykuł prezentuje porównanie wyników nauczania
ucznia z trudnościami edukacyjnymi w oparciu o realizację zagadnienia laboratorium chemiczne.
Zagadnienie realizowano za pomocą dwóch sposobów pracy. Pierwszy obejmuje tradycyjne
nauczanie-uczenie natomiast drugi sposób opiera się na użyciu TIK.
Literatura
Skinder N. (1988). Rola eksperymentu w procesie nauczania chemii w Osiągnięcia szkolne z
chemii t VII red N. W. Skinder Wyd IKN Warszawa 1988 s 75.
Gryczman E, Gisges K, (2009). Komentarz do podstawy programowej przedmiotu chemia [w:]
Podstawa programowa z komentarzami Tom 5. Edukacja przyrodnicza w szkole podstawowej,
gimnazjum i liceum przyroda, geografia, biologia, chemia, fizyka wyd. MEN s. 148-153.
20
VÝUČBA TÉMY SKLENÍKOVÝ EFEKT NA ZÁKLADNÝCH ŠKOLÁCH Z
POHĽADU UČITEĽOV
Lucia Kováčová
Trnavská univerzita v Trnave, Pedagogická fakulta, Katedra chémie
[email protected]
Predkladaný príspevok si kladie za cieľ analyzovať súčasný stav výučby témy skleníkový
efekt na slovenských základných školách z pohľadu učiteľov z praxe. Ako výskumnú metódu
sme použili metódu individuálnych rozhovorov s učiteľmi a získané dáta sme následne podrobili
kvalitatívnemu spracovaniu. Výsledky poukazujú na predstavy učiteľov o skleníkovom efekte,
jeho zaradení do vyučovania, spôsoby sprístupňovania ako aj na ťažiskové pojmy, ktoré považujú
učitelia za najdôležitejšie pri osvojovaní si danej témy.
21
NAUCZANIE CHEMII W GIMNAZJUM
Z WYKORZYSTANIEM KURSÓW MOOC
Anna Michniewska
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
[email protected]
Kursy MOOC (ang. Massive Online Open Courses - Masowe otwarte kursy online), pomimo
swojej krótkiej historii, są świetną alternatywą dla tradycyjnego e-learningu. Na rynku istnieje
już wiele tego typu kursów, lecz ich odbiorcami są głównie osoby dorosłe. Przykładem platformy
dedykowanej uczniom jest Khan Academy, która w swojej ofercie posiada materiały przydatne
do nauczania i uczenia się m. in. matematyki, informatyki, ekonomii, sztuki oraz przedmiotów
przyrodniczych (w tym chemii).
Na podstawie badań własnych przeprowadzonych na grupie uczniów gimnazjum, autorka
dostrzega lukę w dostępności materiałów przeznaczonych dla tej grupy wiekowej.
W swojej wystąpieniu autorka pragnie przedstawić koncepcję przygotowania materiałów
audiowizualnych dedykowanych uczniom gimnazjum, które głównie będą składały się z filmów
z zadaniami sprawdzającymi opanowaną wiedzę oraz quizami, które pozwolą na bieżąco
monitorować postępy uczestników kursu.
22
MISKONCEPCE ŽÁKŮ ZÁKLADNÍCH ŠKOL VE VYBRANÝCH ASPEKTECH
UČIVA ANORGANICKÉ CHEMIE
Monika Šindelková, Irena Plucková
Karlova univerzita v Praze, Přírodovědecká fakulta, Katedra učitelství a didaktiky chemie
[email protected]
Na začátku výuky předmětu chemie k ní každý z žáků přistupuje s určitými představami o
tématech, jež budou v rámci tohoto přírodovědného předmětu probírána. Tyto představy mohou
být správné, ale i mylné. Svoji roli v těchto představách hraje názor spolužáků, kteří předmět
chemie právě absolvují či jej již absolvovali, ale je zde také mnoho jiných činitelů, jež představy
žáků o chemii a jejích tématech správně či mylně formují. Příspěvek se bude věnovat problematice
miskoncepcí u žáků 8. ročníku základní školy ve vybraných aspektech učiva anorganické chemie.
Obsahem samotného příspěvku jsou nejčastěji využívané výzkumné metody pro diagnostiku
miskoncepcí a prekoncepcí, jako jsou tříúrovňové didaktické testy, dotazníková šetření, rozhovory
a v neposlední řadě analýza žákovské kresby. Všechny tyto metody v sobě ukrývají mnoho
pozitivních i negativních stránek. Předložený příspěvek seznamuje s výše uvedenými metodami.
23
PROJEKT „EKSPERYMENT TO ZABAWA”, CZYLI CHEMIA DLA
PRZEDSZKOLAKÓW. PRESTIDIGITATORSTWO CZY EDUKACJA?
Ewa Stronka-Lewkowska, Marta Jaksender, Robert Zakrzewski
Uniwersytet Łódzki, Wydział Chemii, Zakład Dydaktyki Chemii i Popularyzacji Nauki
[email protected]
Tytułowy projekt powstał w głowach autorów jakiś czas temu. Jego genezy można
upatrywać w niezmiernie modnym w ostatnich czasach pojęciu „multisensoryczność”, pojęciu,
które elektryzuje rodziców dzieci i przyprawia o ból głowy przedszkolnych i wczesnoszkolnych
nauczycieli. A dla dzieci? Zabawa? Lawina pytań w głowie? Może jednak zabawa, więc i nazwa
projektu musi w sobie nieść ten semantyczny element. Tak powstał pomysł chemicznego
eksperymentowania z dziećmi w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym, a nazwany on
został: „Eksperyment to zabawa”.
W zasadzie można byłoby oprzeć realizację tego projektu na podstawie programowej. Czy
jednak na pewno będzie ona właściwą bazą, jeśli Twórcy owej Podstawy zapowiadają dość
rewolucyjne zmiany w szkolnictwie?
Może więc spróbować realizować ten pomysł w oparciu o tradycyjne i intuicyjne pojęcia,
takie jak choćby „ciekawość”. Dzieci są ciekawe świata i eksperymentują cały czas, z nami,
bądź bez nas. Więc może lepiej z nami... A jeśli wykorzystamy ową dziecięcą ciekawość w
połączeniu z zamiłowaniem rodziców do nowoczesności (vide multisensoryczność), to stosując
prestidigitatorskie zabiegi może uda się przezwyciężyć niechęć (rodziców i w konsekwencji dzieci)
do chemii zarówno jako przedmiotu, jak i w szerszym sensie tego słowa.
Te i inne rozważania, nasze wstępne obserwacje oraz plany dalszej realizacji naszego projektu
staną się przedmiotem naszego krótkiego wystąpienia.
24
INDIKÁTORY VÝSLEDKŮ VZDĚLÁVÁNÍ VE VÝUCE CHEMIE
Jan Tříska, Hana Čtrnáctová
Univerzita Karlova v Praze, Přírodovědecká fakulta, Katedra učitelství a didaktiky chemie,
[email protected]
V České republice probíhá od r. 2005 postupně kurikulární reforma všech stupňů vzdělávání.
Pro každý typ školy byly postupně vydány nové závazné dokumenty, tzv. rámcové vzdělávací
programy (Výzkumný ústav pedagogický, 2007). Tyto dokumenty vymezují klíčové kompetence,
kterými má žák disponovat po ukončení daného typu školy. Obory vzdělávání jsou zde rozděleny
do několika vzdělávacích oblastí – obor chemie se řadí společně s fyzikou, biologií, geologií a
geografií do vzdělávací oblasti Člověk a příroda. Pro každý obor je stručně stanoveno učivo
a očekávané výstupy, jejichž dosažení je pro školu závazné. A právě to představuje problém,
protože rámcové vzdělávací programy neuvádějí, jak tyto očekávané výstupy žáků ověřit.
Jedním z možných nástrojů, jak ověřit očekávané výstupy žáků jsou indikátory výsledků
vzdělávání (Janoušková, Maršák, 2008). Vhodnými indikátory pro zjišťování kvality vzdělávání
jsou učební úlohy nebo sady úloh. Vytvořené učební úlohy ověřují různé úrovně osvojení učiva a
dosažení očekávaných výstupů.
Zaměřili jsme se na předmět chemie na úrovni gymnázia a postupně jsme rozpracovali
očekávané výstupy pro oblast obecné chemie. Tyto podrobnější výstupy jsou členěny podle
různých úrovní Bloomovy taxonomie vzdělávacích cílů (Anderson, Krathwohl, 2001) na tři
skupiny: znalost a porozumění, aplikace poznatků a vyšší úrovně osvojení. Pro každou úroveň
jsou vytvořeny indikátory v podobě učebních úloh. Úlohy jsou zaměřeny především na praktickou
aplikaci poznatků z chemie a jsou pestré po stránce obsahové i formulační (Čtrnáctová, 2009).
Jako příklad uvádíme podrobné očekávané výstupy a indikátory pro jeden z očekávaných výstupů
učiva obecné chemie.
Vytvořené úlohy budou ověřovány na vybraných gymnáziích v ČR v roce 2017 a 2018.
Během ověřování bude zjišťována i míra dosažení očekávaných výstupů, které jsou vymezeny v
rámcových vzdělávacích programech.
References
Výzkumný ústav pedagogický (2007). Rámcový vzdělávací program pro gymnázia. Dostupné
z http://www.nuv.cz/t/rvp-pro-gymnazia
Janoušková, S., Maršák, J. (2008). Indikátory – významný prostředek našeho poznávání.
Pedagogika, 52 (1), 29-35.
Anderson, L., W., Krathwohl, D., R., eds. (2001). A taxonomy for learning, teaching, and
assessing: A revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives. Allyn and Bacon.
Čtrnáctová, H. (2009). Učební úlohy v chemii 1. díl. (2. vyd.) Praha, Karolinum.
25