makieta gryfow inf 3.indd
Transkript
makieta gryfow inf 3.indd
1 2 3 Z apraszamy Państwa do malowniczo położonej, nad rzeką Kwisą i Jeziorem Złotnickim, gminy Gryfów Śląski. W informatorze, który prezentujemy zawarliśmy wszystkie potrzebne informacje,dzięki którym zwiedzanie naszego miasta i okolic będzie łatwiejsze. Gmina Gryfów Śląski położona jest w Województwie Dolnośląskim na Pogórzu Izerskim przy trasie Jelenia Góra – Zgorzelec. Bliskość masywu górskiego Sudetów wraz ciekawymi miejscowościami wypoczynkowymi oraz bliskość granic z Czechami i Niemcami czyni gminę atrakcyjniejszą dla odwiedzających ją. Obecnie Gryfów współpracuje z dwoma miastami partnerskimi: miastem Bischofswerda w Niemczech i Raspenava w Czechach. Jest to współpraca w wielu dziedzinach. H erzlich willkommen in der malerisch am Queis (Kwisa) und an der Talsperre Goldentraum (Jezioro Złotnickie) gelegenen Gemeinde Gryfów Śląski – dem ehemaligen Greiffenberg in Schlesien. In dieser Broschüre präsentieren wir alle wichtigen Informationen, die einen Besuch unserer Stadt und ihrer Umgebung einfacher machen. Die Gemeinde Gryfów Śląski liegt in der Woiwodschaft Niederschlesien im Isergebirgsvorland an der Strecke Jelenia Góra (Hirschberg) – Görlitz. Die Nähe des Gebirgsmassivs der Sudeten mit attraktiven Urlaubsorten sowie die Nähe der Grenze zu Tschechien und Deutschland macht die Stadt für Besucher besonders interessant. Gryfów kooperiert heute mit auf vielen Gebieten mit zwei Partnerstädten: Mit Bischofswerda in Deutschland und Raspenava in Tschechien. Z veme Vás do obce Gryfów Śląski ležící uprostřed malebné přírody nad řekou Kwisa a jezerem Złotnickie. V informační publikaci, kterou Vám předkládáme, jsou obsaženy veškeré užitečné informace, které Vám mohou usnadnit a zpříjemnit prohlídku našeho města a jeho okolí. Obec Gryfów Śląski se nachází v Dolnoslezském vojvodství na podhůří Jizerských hor u silničního tahu Jelenia Góra – Zhořelec. Skutečnost, že je odtud blízko k rekreačním střediskám v Krkonoších a Jizerských horách a také k české a německé hranici, přispívá k zvýšení atraktivity této lokality. V současnosti Gryfów spolupracuje se dvěma partnerskými městy. Jsou to Bischofswerda v Německu a Raspenava v Čechách. Spolupráce probíhá v mnoha oblastech. Tekst i przygotowanie: A. Muszka - ref.ds. współpracy z zagranicą, A. Marut - ref.ds. sportu, turystyki i kultury Fotografie: arch. PLAN, arch. Związku Gmin Kwisa, Z. Kownacki, R. Skrzypek, M. Gala Tłumaczenia: 3A Link • Dtp: AD REM • Druk i oprawa: PRINT • Mapa: PLAN Wydawca: Wydawnictwo AD REM, Jelenia Góra, ul. 1 Maja 60, tel. 075/75 222 15, www.adrem.jgora.pl Wszelkie prawa zastrzeżone © Gmina Gryfów Śląski, 2005 ISBN 83- 4 5 HISTORIA Prawa miejskie, które podniosły rangę Gryfowa i przyczyniły się do szybkiego wzrostu zamożności i znaczenia miasta zostały nadane w 1242 roku przez Bolesława Rogatkę. Inną ważną datą jest w historii miasta jest 23.08.1354 r. gdy Bolko II książę świdnicko-jaworski nadał miastu szereg praw sporządzonych według prawa lwóweckiego. XV wiek przyniósł szereg klęsk, które zredukowały liczbę ludności do 12 osób. Następne stulecie przyniosło rozbudowę miasta dzięki rodzinie Schaffgotschów, która była właścicielem Gryfa i pobliskich miejscowości. Z tego okresu pochodzi unikalne epitafium rodziny Schaffgotschów kiedy to w latach 1584-85 zmarło pięć osób z rodu, znajduje się ono w kościele parafialnym. Wiek XVI był dla Gryfowa, jak i dla całego Śląska okresem spokoju i prosperity. Bogacące się rozbudowane miasto stanowiło znaczną atrakcję dla wszelkiego rodzaju rzemieślników. Interesy miasta wykraczały poza jego granicę. Najważniejszym czynnikiem miastotwórczym był dla Gryfowa handel. Wiek XVII to rozwój przemysłu lniarskiego. Okres wojen napoleońskich i Wiosny Ludów nie spowodował zmniejszenia znaczenia miasta jako ośrodka przemysłowego. W 1865r. Gryfów otrzymał połączenie kolejowe z Jelenią Górą, Lwówkiem , Świeradowem i Zgorzelcem a także linię telegraficzną. W 1927r. zainstalowano linię telefoniczną firmy „Siemens”, która został zastąpiona dopiero w roku 1996r.,Również w tym roku przyjęto dla gminy historyczne barwy ( niebiesko-żółte) Górnych Łużyc, których wschodnia granica rozpoczyna się na Kwisie. HISTORIE GESCHICHTE Die Stadtrechte, die den Rang Greiffenbergs erhöhten und zum schnellen Anstieg des Wohlstands und der Bedeutung der Stadt beitrugen, wurden der Stadt 1242 von Boleslaw dem Wilden (Bolesław Rogatka) verliehen. Ein weiteres wichtiges Datum der Stadtgeschichte ist der 23.08.1354, als Bolko II. von Schweidnitz-Jauer der Stadt eine Reihe von Privilegien nach Löwenberger Recht verlieh. Das 15. Jahrhundert brachte eine Reihe von Schicksalsschlägen, die die Einwohnerzahl auf 12 Personen reduzierten. Im folgenden Jahrhundert wurde die Stadt von der Familie Schaffgotsch, die Eigentümer Greiffenbergs und der umliegenden Ortschaften war, erweitert. Aus dieser Zeit stammt des einzigartige Epitaph der Familie Schaffgotsch, aus der 1584-85 fünf Personen starben. Es befindet sich heute in einer Pfarrkirche. Das 16. Jahrhundert war für Greiffenberg wie für ganz Schlesien eine Zeit des Friedens und des Wohlstands. Die immer wohlhabender und größer werden Stadt wurde ein wichtiger Anziehungspunkt für Handwerker aller Art. Die Geschäfte der Stadt gingen weit über ihre Grenzen hinaus; der Handel war für Greiffenberg ein wichtiger Entwicklungsfaktor. Im 17. Jahrhundert entwickelte sich die Flachsindustrie. Auch in der Zeit der napoleonischen Kriege und des Völkerfrühlings blieb die Bedeutung der Stadt als Industriezentrum erhalten. 1865 erhielt Greiffenberg eine Bahnverbindung mit Hirschberg, Löwenberg, Flinsberg und Görlitz, sowie eine Telegrafenleitung. 1927 wurde eine Telefonleitung von Siemens installiert, die erst 1996 ersetzt wurde. Ebenfalls in jenem Jahr übernahm die Gemeinde die historischen Farben blau-gelb der Oberlausitz, deren Ostgrenze am Queis verläuft. K růstu významu a bohatství obce přispělo získání městských práv, která Gryfów obdržel v roce 1242 od lehnického knížete Boleslava Rogatky. Dalším důležitým datem v dějinách města byl 23. srpen 1354, kdy Gryfów obdržel od svidnicko-javorského knížete Bolka II. četná privilegia, která se opírala na právech města Lwówek. 15. století přineslo městu řadu pohrom a v jejich důsledku se snížil počet obyvatel na pouhých 12 osob. Další století však bylo, zásluhou rodu Schafftgotsch, majitelů zámku Gryf a okolních obcí, obdobím výstavby a rozvoje. Z této doby pochází také unikátní epitaf rodu Schaffgotsch, věnovaný památce pětice členů rodu, kteří zesnuli v letech 1584-85. Epitaf najdeme ve farním kostele. Století 16. znamenalo pro Gryfów, stejně tak, jak pro celé Slezsko, období klidu a prosperity. Bohatnoucí město s novou výstavbou bylo atraktivním místem pro řemeslníky nejrůznějších oborů. Oblast zájmů města překračovala jeho hranice. Nejdůležitějším faktorem, který přispíval k růstu Gryfowa, byl obchod. 17. stol. znamenalo rozvoj průmyslového zpracování lnu. Období napoleonských válek ani bouřlivý rok 1848 nezmenšily význam města, které už bylo průmyslovým střediskem. V roce 1865 Gryfów získal železniční spojení s městy Jelení Hora, Lwówek, Świeradów a Zhořelec, a také zde bylo zavedeno telegrafní spojení. V 1927 r. získal Gryfów telefonické vedení firmy Siemens, které bylo vyměněno teprve v 1996 r. Ve stejném roce byly přijaty pro obec historické barvy Horní Lužice (modrá a žlutá), regionu, jehož východní hranice se začíná na řece Kwisa. 6 7 MIASTO DZISIAJ Gryfów Śląski jest gminą o charakterze rolniczym. W mieście w sferze gospodarczej dominuje przemysł i pokrewne formy działalności gospodarczej, a także usługi- handel i gastronomia, rzemiosło i drobna wytwórczość. Z kolei na terenach wiejskich dominuje rolnictwo i towarzyszące funkcje przetwórcze i agroturystyczne, również rzemiosło i drobna wytwórczość. W gminie Gryfów Śląski wśród jednostek prowadzących działalność gospodarczą przeważają przedsięwzięcia sektora prywatnego – 96% firm działających na terenie Gryfowa to firmy prywatne. Na terenie gminy funkcjonuje 16 zakładów zatrudniających powyżej 10 osób. Rozwój przedsiębiorczości ujawnił się najsilniej w dziedzinie handlu i usług, zdecydowaną większość stanowią przedsiębiorstwa działające w sferze handlu detalicznego i potrzeb rynku lokalnego. DIE STADT HEUTE Gryfów Śląski ist eine landwirtschaftlich geprägte Gemeinde. In der Wirtschaft der Stadt dominieren Industrie und industrienahe Gewerbe, sowie der Dienstleistungssektor – Handel und Gastronomie, Handwerk und Kleinindustrie. In den dörflichen Gebieten dominieren die Landwirtschaft, die Verarbeitung landwirtschaftlicher Produkte, der Agrotourismus sowie ebenfalls Handwerk und Kleinindustrie. In der Gemeinde Gryfów Śląski dominiert unter den Gewerbetreibenden der Privatsektor – 96% der Firmen auf dem Gebiet von Gryfów sind Privatunternehmen. Auf dem Gebiet der Gemeinde existieren 16 Betriebe mit mehr als 10 Beschäftigten. Die unternehmerische Initiative ist in den Bereichen Handel und Dienstleistungen am stärksten, die überwiegende Mehrheit stellen Unternehmen im Einzelhandel für den Bedarf des lokalen Marktes. MĚSTO DNES Gryfów Śląski je zemědělská obec. V samotném městě je dominantní průmysl a příbuzná hospodářská činnost, a také služby, obchod a gastronomie, řemeslo a malé výrobní dílny. V venkovských částech obce převažuje zemědělství a s ním spojeny činnosti zpracovatelské, řemeslnické a výrobní. Mnohé zemědělské usedlosti také poskytují ubytovací a turistické služby (tzv. „agroturistika“). V obci Gryfów Śląski mezi hospodářskými subjekty převažují soukromé firmy – v současnosti tvoří 96 % z celkového počtu hospodářských jednotek na území obce. V katastru Gryfowa má sídlo 16 dílen zaměstnávajících více než 10 osob. Největší rozvoj podnikání byl zaznamenán v oblasti obchodu a služeb, většinou jde o podniky působící v maloobchodě na lokálním trhu. Oprócz walorów przyrodniczych gmina może poszczycić się ciekawymi zabytkami Außer Naturschönheiten kann die Gemeinde auch interessante Baudenkmäler vorweisen Vedle přírodních krás se obec může pochlubit zajímavými památkami 1. Kościół parafialny św. Jadwigi – Gryfów Śląski, Plac Kościelny • Kościół Św. Jadwigi jest obiektem późnogotyckim z XIV/ XVI w. Najbardziej reprezentatywnymi obiektami w kościele są: ołtarz wielki i epitafium Schaffgotschów. Ołtarz powstał w 1606 r. Jest to gotycki ołtarz szafiasty wykonany z drewna. Po zamknięciu skrzydeł upodabnia się do monstrancji. Na uwagę zasługuje unikalne epitafium rodziny Schaffgotschów. Dzieło wykuto w piaskowcu naturalniej wielkości z całopostaciowymi portretami zmarłych i jest jednym z nielicznychdzieł powstałych na Dolnym Śląsku w epoce renesansu. Farní kostel sv. Hedviky – Gryfów Śląski, Kostelní náměstí • Kostel sv. Hedviky je pozdně gotický objekt z 14. až 16. stol. Nejvíce reprezentačními objekty v jeho vybavení jsou velký oltář a epitaf Schaffgotschů. Oltář vznikl v roce 1606. Jedná se o gotický oltář skřínkového typu vyrobený ze dřeva. Po zavření křídel znázorňuje monstranci. Pozornost si zaslouží unikátní epitaf rodu Schlaffgotschů. Toto vysochané v pískovcové tabuli dílo znázorňuje postavy zemřelých členů rodu. Jedná se o jedno z mála uměleckých děl vzniklých ve Slezsku v období renesance. 2. Kościół cmentarny św. Wawrzyńca – Gryfów Śląski, ul. Lubańska • Kościół pochodzi z XV w. W północną ścianę wmurowane są i luźno w pobliżu ustawione manierystyczne, barokowe i rokokowe nagrobki. Na północ od kościoła rozciąga się cmentarz, który, w 1860r. uporządkowano; aleje obsadzono drzewami Pfarrkirche St. Hedwig (Kościół parafialny św. Jadwigi) – Gryfów Śląski, Plac Kościelny (Kirchplatz) • Die St.-Hedwigs-Kirche ist ein spätgotisches Gebäude aus dem 14. bis 16. Jahrhundert. Die repräsentativsten Objekte der Kirche sind der Hochaltar und das Epitaph der Familie Schaffgotsch. Der gotische Schrankaltar aus Holz entstand 1606. Wenn die Flügel geschlossen sind, ähnelt er einer Monstranz. Beachtung verdient das einzigartige Epitaph der Familie Schaffgotsch. Die aus Natursandstein geschlagene Skulptur mit lebensgroßen Darstellungen der Verstorbenen ist eines der wenigen Werke dieser Art, die in der Renaissance in Niederschlesien entstanden sind. Friedhofskirche St. Lorenz (Kościół cmentarny św. Wawrzyńca) – Gryfów Śląski, Ulica Lubańska • Die Kirche stammt aus dem 15. Jahrhundert. In die Nordwand eingemauert sowie in der Nähe freistehend befinden sich manieristische, barocke und Rokoko-Grabplatten. Nördlich der Kirche erstreckt sich ein Friedhof, der 1860 neu gestaltet 8 a ich nawierzchnie ulepszono. Na obwodzie murów cmentarza znajdują się epitafia i grobowce bogatych mieszczan gryfowskich. Cmentarz dzieli się na część katolicką z poł. XVI w. i część ewangelicką z pocz. XIX w. 9 wurde – die Alleen wurden mit Bäumen gepflanzt, ihre Oberfläche ausgebessert. An den Mauern, die den Friedhof umgeben, befinden sich Epitaphe und Grabmäler reicher Greiffenberger Bürger. Der Friedhof teilt sich in einen katholischen Teil von Mitte des 16. und einen evangelischen Teil von Anfang des 19. Jahrhunderts. Hřbitovní kostel sv. Vavřince – Gryfów Śląski, ul. Lubańska • Kostel pochází z 15. stol. V severní zdi jsou vezděny a poblíž ní také volně umístěny manýristické, barokní a rokokové náhrobky. Severně od kostela se nachází hřbitov, který byl v roce 1860 nově upraven, aleje byly osázeny stromy a jejich povrch byl zpevněn. Podél hřbitovní zdi jsou epitafy a hrobky bohatých měšťanů z Gryfowa. Hřbitov je rozdělen na část katolickou z poloviny 16. stol. a část evangelickou z počátku 19. stol. 3. Ratusz – Gryfów Śląski, Rynek • Ratusz, symbol władzy miejskiej, stoi na środku rynku. Z dawnej świetności budynku pozostało tylko kilka sklepień, potężny mansardowy dach i parę detali. Najciekawszym detalem jest kamienna tablica wykuta z okazji wzniesienia wieży przez burmistrza Steudnera w 1624 r. Na środku tablicy znajduje się herb miasta, przedstawiający rycerza w zbroi stojącego naprzeciw gryfa. Nad tablicą okno z kamieniarką renesansową przesłonięte gęstą kratą. Tu w swoim czasie mieścił się areszt miejski. Rathaus (Ratusz) – Gryfów Śląski, Rynek • das Rathaus, das Symbol der Macht der Stadt, steht in der Mitte des Marktplatzes. Von der einstigen Pracht des Gebäudes zeugen noch einige Gewölbe, ein mächtiges Mansardendach und einige Details. Das interessanteste Detail ist eine steinerne Tafel, die 1624 aus Anlass der Errichtung des Turms durch Bürgermeister Steudner gemeißelt wurde. In der Mitte der Tafel befindet sich das Stadtwappen, das einen Ritter in Rüstung darstellt, der sich einem Greif entgegenstellt. Über der Tafel befindet sich ein dicht vergittertes Fenster mit einer steinernen Renaissance-Einfassung. Hier befanden sich seinerzeit die städtischen Arrestzellen. Radnice – Gryfów Śląski, Náměstí • Radnice, symbol městské správy, stojí uprostřed náměstí. Z původní okázalé budovy zůstalo několik sklepení, mohutná střecha s mansardami a několik dalších architektonických detailů. Z nich je nejzajímavější kamenná deska, která byla vytesána u příležitosti postavení v roce 1624 purkmistrem Steudnerem věže. Uprostřed desky je městský erb, znázorňující rytíře ve zbroji, který stoji naproti bájného gryfa. Nad deskou se nachází renesanční kamenné okno uzavřené hustou mříži. Zde byla původně městská šatlava. 4. Kamienice w Rynku – Gryfów Śląski, Rynek • Kamienice renesansowe i barokowe Gryfowskie mieszczańskie kamieniczki to domy murowane z łamanego kamienia, zazwyczaj węższą ścianą szczytową usytuowane od ulicy i ze względu na ograniczoną szerokość fasady rozbudowane kilku traktami w głąb parceli. Pierwsze kamieniczki tworzyły podcienia. Fizjonomia dzisiejszego miasta jest przede wszystkim wynikiem zmian , które zaszły w XVIII w. Kamieniczki przybrały barokową formę. Zlikwidowano podcienia. Měšťanské domy na náměstí – Gryfów Śląski, Náměstí • Gryfowské renesanční a barokní měšťanské domy jsou zděné stavby z kamene, z pravidla užší štítovou zdi obráceny směrem do ulice a, z důvodu omezené šířky parcely, postaveny na protáhlém podélném půdorysu v několika traktech. Původní měšťanské domy měly podloubí. Dnešní vzhled města se utvářel především v důsledku změn, jež zde proběhly v 18. století. Tehdy byly domy upraveny do barokní podoby a podloubí byla zlikvidována. Renaissance- und Barock-Bürgerhäuser am Markt – Gryfów Śląski, Rynek • Die Greiffenberger Bürgerhäuser sind aus Bruchstein gemauerte Gebäude, gewöhnlich mit einer schmaleren Giebelseite zur Straße hin, die wegen der geringen Fassadenbreite tief in das Grundstück hinein gebaut sind. Die ersten Bürgerhäuser bildeten einen Säulengang. Das heutige Aussehen der Stadt ist vor allem ein Resultat von Veränderungen im 18. Jahrhundert. Damals übernahmen die Bürgerhäuser den Barockstil, die Säulengänge wurden entfernt. 5. Pozostałości obwarowań miejskich – Gryfów Śląski • Mury obronne opasające miasto powstały ok. 1300 roku, dzięki księciu Bolkowi I Świdnickiemu. Reste der Stadtbefestigung von Greiffenberg – Gryfów Śląski • Die Wehrmauern rings um die Stadt entstanden um 1300 auf Veranlassung des Herzogs Bolko von Schweidnitz. Zbytky městských hradeb - Gryfów Śląski • Za hradby, jimiž bylo město obehnané kolem roku 1300, vděčí Gryfów knížeti Bolkowi I. Svidnickému. 6. Pomnik ku czci 63 Rosjan – Gryfów Śląski • Pomnik znajduje się na cmentarzu komunalnym w pobliżu Kościoła cmentarnego. Postawiony ku czci 63 Rosjan poległych w czasie walki o miasto z wojskami francuskimi w 1813 r. „Denkmal zu Ehren der 63 Russen” – Gryfów Śląski • Das Denkmal befindet sich 10 6. Památník k poctě 63 Rusů - Gryfów Śląski • Památník se nachází na městském hřbitově poblíž hřbitovního kostela. Byl vybudován na počest 63 Rusů, kteří zde zahynuli v boji s francouzskou armádou v roce 1813. 11 auf dem kommunalen Friedhof nahe der Friedhofskirche. Es wurde zu Ehren von 63 Russen errichtet, die beim Kampf um die Stadt gegen die französischen Heere 1813 fielen. 7. Fontanna – Gryfów Śląski, Rynek • Dla upamiętnienia faktu, że miasto otrzymało wodociągi w 1905r ufundowano w 1908r kamienną rzeźbę z fontanną. Springbrunnen – Gryfów Śląski, Rynek (Markt) • Zur Erinnerung an die Verlegung von Wasserleitungen in der Stadt 1905 wurde 1908 diese steinerne Skulptur mit Brunnen gestiftet. Kašna - Gryfów Śląski, Náměstí • Na památku zavedení v roce 1905 ve městě vodovodu byla v roce 1908 postavena na náměstí kamenná socha s kašnou. 8. Zamek Gryf – Proszówka (gmina Gryfów Śląski) • W południowej części wsi, na bazaltowym stożku posiadającym znakomite warunki obronne, na poz. Około 462 m n.p.m. wznoszą się ruiny zamku Gryf. Najprawdopodobniej budowniczym zamku był w 2 poł. XII w. Bolesław Wysoki, a dalszą rozbudowę zamek zawdzięcza Henrykowi Brodatemu. Zamek stanowił ważny punkt militarny w celu obrony kraju przed najazdami Czech. Z górnego zamku rozciąga się piękny widok na dolinę Kwisy, Góry i Pogórze Izerskie oraz Karkonosze. 9. Kaplica Św. Anny (Leopolda) – Proszówka (gmina Gryfów Śląski) • Kaplica pochodzi z 1657r. Na górze, na której stoi kaplica znajdowała się aleja spacerowa. W 1666 r. została poświęcona przez biskupa wrocławskiego. St.-Anna- bzw. Leopolds-Kapelle (Kaplica Św. Anny/Leopolda) – Proszówka (Gräflich Neundorf, Gemeinde Gryfów Śląski) • Die Kapelle stammt aus dem Jahr 1657. Auf dem Hügel, auf dem die Kapelle steht, befand sich eine Promenade. 1666 wurde sie vom Bischof von Breslau eingeweiht. Kaple sv. Anny (Leopoldova) – Proszówka (obec Gryfów Śląski) • Kaple pochází z roku 1657. Stojí na kopci, kde původně byla i vycházková alej. Posvěcena byla vratislavským biskupem v roce 1666. 10. Zamek Podskale – Rząsiny (gmina Gryfów Śląski) • Znajdują się tu ruiny rycerskiego zamku Podskale. Został on zbudowany z kamienia na skalistym wzgórzu, prawdopodobnie w XIV w. W XV w. Stanowił on własność Krzysztofa von Talkenberga. W 1479 r. zamek został zdobyty i zniszczony. Do teraz zachowały się fragmenty wieżyi murów wykonanych z kamiennych ciosów. Burg Greiffenstein (Zamek Gryf) – Proszówka (Gräflich Neundorf, Gemeinde Gryfów Śląski) • Im südlichen Teil des Dorfes erheben sich auf einem gut zu verteidigenden Basaltkegel in einer Höhe von ca. 462 m ü. NN. die Ruinen der Burg Greiffenstein. Wahrscheinlich wurde sie in der zweiten Hälfte des 12. Jahrhunderts von Bolesław dem Langen erbaut; ihren weiteren Ausbau verdankt sie Heinrich dem Bärtigen. Die Burg war ein wichtiger militärischer Punkt zur Verteidigung des Landes vor Überfällen der Böhmen. Vom oberen Teil der Burg hat man eine schöne Aussicht über das Queistal, das Isergebirge und sein Vorland sowie das Riesengebirge. Burg Talkenstein (Zamek Podskale) – Rząsiny (Welkersdorf, Gemeinde Gryfów Śląski) • Hier befinden sich die Ruinen der Ritterburg Talkenstein, die wahrscheinlich im 14. und 15. Jahrhundert auf einem felsigen Hügel aus Stein erbaut wurde und Christoph von Talkenberg gehörte. 1479 wurde die Burg eingenommen und zerstört. Bis heute sind Teile des Turms und der Mauern erhalten, die aus Steinquadern errichtet sind. Hrad Gryf – Proszówka (obec Gryfów Śląski) • V jižní části vesnice, na čedičovém vrcholku na úrovni okolo 462 m nadmořské výšky, ční zřícenina hradu Gryf. Byl postaven pravděpodobně ve druhé pol. 12. stol. knížetem Boleslavem Vysokým, za své pozdější přístavby vděčí zřejmě knížeti Henrykovi Bradatému. Hrad byl důležitý strategický bod v obranné soustavě, která měla chránit zemi před nájezdníky z Čech. Z horního hradu je krásný výhled do údolí řeky Kwisa, na Jizerské hory a jejich předhůří a na Krkonoše. Palast von Klein Neundorf (Wolbromów, Gemeinde Gryfów Śląski) • Der Palast mit seinem englischen Garten stammt aus dem 19. Jahrhundert. 11. Pałac – Wolbromów (gmina Gryfów Śląski) • Pałac z parkiem typu swobodnego z XIX w. Palác – Wolbromów (obec Gryfów Śląski) • Palác a anglický park z 19. stol. Hrad Podskale - Rząsiny (obec Gryfów Śląski) • Nacházejí se zde zříceniny rytířského hradu Podskale. Byl postaven z kamene na skalnatém kopci, pravděpodobně v 14. stol. V 15. stol. jej vlastnil Kryštof von Talkenberg. V roce 1479 byl hrad dobyt a zničen. Do dnešní doby se dochovaly zbytky věží a zdí postavených z otesaných kamenných bloků. 12 13 12. Kościół filialny Jana Niepomucena – Wolbromów (gmina Gryfów Śląski) • Kościół z XVI-XVIII w. 12. Johann von Nepomuk-Filialkirche (Kościół filialny Jana Niepomucena) – Wolbromów (Klein Neundorf, Gemeinde Gryfów Śląski) • Eine Kirche aus dem 16. bis 18. Jahrhundert. 12. Filiální kostel sv. Jana Nepomuckého - Wolbromów (obec Gryfów Śląski) • Kostel z 16.-18. stol. 15. Kościół – Rząsiny (gmina Gryfów Śląski) • Ruiny gotyckiego kościoła z XIV-XV w. W 1972 r. kościół spłonął. Obok renesansowa plebania z 2 poł. XVI w., częściowo przebudowana w 1710 r. 15. Kirche – Rząsiny (Welkersdorf, Gemeinde Gryfów Śląski) • Ruinen einer gotischen Kirche aus dem 14./ 15. Jahrhundert. 1972 brannte die Kirche nieder. Daneben befindet sich ein Renaissance-Pfarrhaus aus der zweiten Hälfte des 16. Jahrhunderts, das 1710 teilweise umgebaut wurde. 15. Kostel – Rząsiny (obec Gryfów Śląski) • Zřícenina gotického kostela z 14.-15. stol. V roce 1972 kostel shořel. Vedle je renesanční fara z 2. pol. 16. stol., částečně byla přestavěna v 1710 r. 13. Kościół Nawiedzenia NMP – Ubocze (gmina Gryfów Śląski) • Kościół z 2 poł. XVI w. z zachowanym drewnianym stropem, renesansowym ołtarzem drewnianym 1623r,amboną z 1589 r. i epitafiami. 13. Kirche Mariä Heimsuchung (Kościół Nawiedzenia NMP) – Ubocze (Schosdorf, Gemeinde Gryfów Śląski) • Eine Kirche aus der zweiten Hälfte des 16. Jahrhunderts mit erhaltenem hölzernem Renaissance-Altar von 1623, einer Kanzel von 1589 und Epitaphen. 13. Kostel Navštívení Marie Panny – Ubocze (obec Gryfów Śląski) • Kostel ze 2. pol. 16. stol. se zachovalým dřevěným stropem, renesančním dřevěným oltářem z 1623 r., kazatelnou z 1589 r. a epitafy. 14. Kościół Matki Boskiej Ostrobramskiej – Rząsiny 14. Kirche Zur Mutter Gottes von Ostra Brama (Kościół Matki Boskiej Ostrobramskiej) – Rząsiny (Welkersdorf, Gemeinde Gryfów Śląski) • Die Kirche stammt aus der ersten Hälfte des 16. Jahrhunderts und wurde 1974-76 restauriert. Hier befindet sich ein schönes Taufbecken von Mitte des 16. Jahrhunderts mit Merkmalen der Spätgotik und Frührenaissance, drei reich dekorierte spätgotische Altartriptychen (1410, 15. sowie 15./16. Jahrhundert) und eine Renaissancekanzel (1584). In die Wände sind interessante Renaissance-Epitaphe, u. a. aus Holz, eingelassen. (gmina Gryfów Śląski) • Kościół pochodzi z 1 poł. XVIII w. Restaurowano go w latach 1974-76. Znajduje się tu piękna chrzcielnica z poł. XVI w. o cechach późnogotyckich i wczesnorenesansowych, trzy bogato zdobione późnogotyckie tryptyki ołtarzowe (1410, XV i XV/XVI w.) i renesansowa ambona (1584). W ścianach tkwią ciekawe renesansowe epitafia, w tym drewniane . 14. Kostel Panny Marie Ostrobramské – Rząsiny (obec Gryfów Śląski) • Kostel pochází z 1. pol. 18. stol. Byl restaurován v letech 1974-76. Nachází se tady krásná křtitelnice z poloviny 16. stol. s pozdněgotickými a raněrenesančními rysy, tři bohatě zdobené pozdně gotické oltářní triptyky (1410 r., 15. stol. a přelom 15. a 16. stol.) a renesanční kazatelna (1584 r.). Na stěnách jsou zajímavé renesanční epitafy, mj. dřevěné. 16. Dwór – Rząsiny (gmina Gryfów Śląski) • Dziś dom kolonijny z 2 poł. XVI w., znacznie zmieniony na przełomie XIX i XX w. Jest to budowla trzykondygnacyjna z ryzalitem na osi i czterospadowym dachem. Zachowały się renesansowe obramienia okien i drzwi oraz sklepienia kilku sal na parterze. Gutshof – Rząsiny (Welkersdorf, Gemeinde Gryfów Śląski) • In dem Gutshof aus der zweiten Hälfte des 16. Jahrhundert werden heute Ferienkolonien untergebracht. Das Gebäude, das um die Wende vom 19. zum 20. Jahrhundert stark verändert wurde, hat drei Stockwerke, mit einem Risalit an der Achse und einem Walmdach. Erhalten sind die Renaissance-Umrahmungen der Fenster und Türen sowie die Gewölbe einiger Säle im Erdgeschoss. Statek - Rząsiny (obec Gryfów Śląski) • V současnosti slouží pro dětské prázdninové pobyty. Pochází z 2. pol. 16. stol., na přelomu 19. a 20. stol. byl do značné míry přestavěn. Jedná se o třípodlažní budovu s rizalitem na ose a valbovou střechou. Zachovány jsou renesanční rámy oken a dveří a sklepení v několika místnostech v přízemí. 17. Dwa krzyże pokutne • Znajdują się przy żółtym szlaku turystycznym z Gryfowa do Lubomierza Zwei Sühnekreuze befinden sich am gelben Wanderweg aus Gryfów nach Lubomierz (Liebenthal). Dva kajícnické kříže • Nacházejí se na žluté turistické stezce z Gryfowa do Lubomierze. 14 15 Atrakcje turystyczne Touristenattraktionen Turistické zajímavosti Tereny gminy zapraszają do wypoczynku, uprawiania sportów wodnych, wędkowania, pieszych wędrówek, jazdy na rowerze. Atrakcją gminy jest również jej malownicze położenie. Pagórki tworzą wspaniałe punkty widokowe (Zamek Gryf, Kapliczka Św. Anny), na Góry Izerskie i Karkonosze oraz dolinę Kwisy. Odcinek Kwisy pomiędzy Gryfowem a Leśną, należy do najpiękniejszych miejsc w okolicy. Na terenie gminy istnieją doskonałe warunki do uprawiania amatorskiego połowu ryb. Występujące tutaj łowiska posiadają różnorodny charakter. Sąsiadują tutaj ze sobą dwa ekosystemy- woda górska i nizinna bez wyraźnej strefy pośredniej. Jezioro Złotnickie jest łowiskiem typowo nizinnym. Das Gebiet der Gemeinde lädt ein zur Erholung, zum Wassersport, zum Angeln, zu Wanderungen und Radtouren. Eine Attraktion der Gemeinde ist auch ihre malerische Lage. Die Hügel bilden großartige Aussichtspunkte (Burg Greiffenstein, St.-Anna-Kapelle) auf das Iserund Riesengebirge sowie das Queistal. Der Abschnitt des Queis zwischen Gryfów (Greiffenberg) und Leśna (Marklissa) gehört zu den schönsten Stellen der Umgebung. Auf dem Gebiet der Gemeinde gibt es ideale Bedingungen für Hobby-Angler – mit Fischfanggründen verschiedenster Art: Hier existieren zwei Ökosysteme – Gebirgs- und Flachlandgewässer – ohne klare Zwischenzone. Die Talsperre Goldentraum (Jezioro Złotnickie) ist ein typischer Flachlandfischfanggrund. Na území obce najdeme podmínky pro rekreaci, provozování vodních sportů, rybaření, pěší tury i cyklistiku. Atraktivitu lokality zvyšuje její poloha v malebné krajině. Zdejší pahorky (hrad Gryf, Kaple sv. Anny) poskytují nádherné vyhlídky na Jizerské hory a Krkonoše a na údolí řeky Kwisa. Úsek Kwisy mezi Gryfowem a obcí Leśna patří k nejkrásnějším místům v okolí. Na území obce jsou perfektní podmínky pro amatérské rybaření. Zdejší loviště jsou různorodá. Nacházejí se tady vedle sebe dva ekosystémy – horské vody a nížinné vody – bez výraznější přechodné oblasti. Jezero Złotnickie je typické nížinné loviště. Gmina Gryfów posiada rozbudowaną sieć szlaków rowerowych: • Magistrala: z Lubomierza – Oleszna Podgórska – Gryfów Śląski do Mirska oznakowana kolorem czerwonym – 16,5 km. • Pętla: Gryfów Śląski (centrum) – Ubocze (kościół) – Rząsiny – Wolbromów – Gradówek- Rząsiny PKS (kol. Podskale) – Ubocze (skrzyż.) – Gryfów Śląski oznakowana kolorem niebieskim – 21,8 km. • Rząsiny PKS (wieś) – kol.”Tłoki” – kol. „Gradówek” – Oleszna Podgórska PKS. Oznakowany kolorem żółtym – 9 km • łącznik: Ubocze (skrzyż.) – Nagóżanski Las – kolonia „Gradówek” oznakowany kolorem czarnym na odcinku – 3,4 km. • Proszówka PKS – Młyńsko – Gajówka – Rębiszów Dolny – Proszówka PKS oznakowany kolorem zielonym na odcinku – 12 km. • Młyńsko – Radoniów – Krzewie Wielkie – Gryfów Śląski (Las Gryfowski) oznakowany kolorem żółtym – 4,6 km. • Łącznik: Proszówka – Krzewie Wielkie oznakowany kolorem niebieskim – 2,3 km. • Gryfów – Radoniów – Proszówka oznakowany kolorem czarnym – 5,4 km. • Gryfów – Wieża –Zacisze – Wieża – oznakowana kolorem żółtym – 5 km. • Gryfów Śląski – Jezioro Złotnickie – Gryfów Śląski „ Mała Pętla Gryfowska” oznakowana kolorem zielonym – 5,2 km. • Ubocze – Oleszna Podgórska oznakowany kolorem zielonym – 4,4 km. Die Gemeinde Gryfów (Greiffenberg) besitzt ein ausgebautes Radwegenetz: • die „Magistrale“: von Lubomierz (Liebenthal) – Oleszna Podgórska (Krummöls) – Gryfów Śląski nach Mirsk (Friedeberg), rot markiert, 16,5 km. • die „Schlaufe”: Gryfów Śląski (Zentrum) – Ubocze (Schosdorf – Kirche) – Rząsiny (Welkersdorf) – Wolbromów (Klein Neundorf) – Gradówek (Hagendorf) – Rząsiny (Klein Welkersdorf) – Busbahnhof (Kolonie „Podskale“) – Ubocze (Schosdorf) Kreuzung, Gryfów Śląski, blau markiert, 21,8 km. • Rząsiny (Klein Welkersdorf) – Busbahnhof (Wieś/Dorf) – Kolonie „Tłoki” – Kolonie „Gradówek” – Oleszna Podgórska (Krummöls) Busbahnhof. Gelb markiert, 9 km • Verbindungsstrecke: Ubocze (Schosdorf) Kreuzung – Nagóżanski Las – Kolonie „Gradówek”. Auf einem Abschnitt von 3,4 km schwarz markiert.• Proszówka (Gräflich Neundorf) Busbahnhof – Młyńsko (Mühlseiffen) – Gajówka (Hayne) – Rębiszów Dolny (Rabishau) – Proszówka (Gräflich Neundorf) Busbahnhof. Auf einem Abschnitt von 12 km grün markiert. • Młyńsko (Mühlseiffen) – Radoniów (Ottendorf) – Krzewie Wielkie (Groß Stöckigt) – Gryfów Śląski, Greiffenberger Wald (Las Gryfowski). Gelb markiert, 4,6 km. • Verbindungsstrecke: Proszówka (Gräflich Neundorf) – Krzewie Wielkie (Groß Stöckigt), blau markiert, 2,3 km. • Gryfów – Radoniów (Ottendorf) – Proszówka (Gräflich Neundorf), schwarz markiert, 5,4 km. • Gryfów – Wieża (Wiesa) –Zacisze (Hartha) – Wieża (Wiesa) – gelb markiert, 5 km. • Gryfów Śląski – Jezioro Złotnickie (Talsperre Goldentraum) – Gryfów Śląski. „Kleine Greiffenberger Schleife” („Mała Pętla Gryfowska”), grün markiert, 5,2 km. • Ubocze (Schosdorf) – Oleszna Podgórska (Krummöls), grün markiert, 4,4 km. Obec Gryfów má vybudovanou síť cyklostezek: • Magistrála: z lokality Lubomierz – Oleszna Podgórska – Gryfów Śląski do lokality Mirsko; červená značka – 16,5 km. • Smyčka: Gryfów Śląski (centrum) – Ubocze (kostel) – Rząsiny – Wolbromów – Gradówek – Rząsiny autobusová zastávka (osada Podskale) – Ubocze (křižovatka) – Gryfów Śląski; po modré značce – 21,8 km. • Rząsiny aut. zastávka (ves) – osada „Tłoki” – osada „Gradówek” – Oleszna Podgórska aut. zastávka; žlutá značka – 9 km. • Spojka: Ubocze (křižovatka) – Nadgórzański Las – osada “Gradówek“; černá značka na úseku 3,4 km. • Proszówka aut. zastávka – Młyńsko – Gajówka – Rębiszów Dolny – Proszówka aut. zastávka; zelená značka na úseku 12 km. • Młyńsko – Radoniów – Krzewie Wielkie – Gryfów Śląski (Gryfowský les); žlutá značka – 4,6 km. • Spojka: Proszówka – Krzewie Wielkie; modrá značka – 2,3 km. • Gryfów – Radoniów – Proszówka; černá značka – 5,4 km. • Gryfów – Wieża – Zacisze – Wieża; žlutá značka – 5 km. • Gryfów Śląski – jezero Złotnickie – Gryfów Śląski „Malá gryfovská smyčka“; zelená značka – 5,2 km. • Ubocze – Oleszna Podgórska; zelená značka – 4,4 km. 16 17 Na obszarze gminy krzyżują Na území obce se kříží tři tusię trzy szlaki turystyczne: ristické trasy: žlutá, modrá a zeleżółty, niebieski i zielony. Na uwagę zasługuje szlak żółty prowadzący z Zawidowa przez przełom Kwisy do Lubomierza z licznymi zabytkami i interesującymi krajobrazowo terenami. Miasto Gryfów Śląski stanowi punkt węzłowy sześciu tras: • Gryfów – Olszyna – Radostów – Uniegoszcz – Lubań (znaki niebieskie, 3 godz. 45min.) • Gryfów – Płóczki Górne – Lwówek Śląski (znaki zielone, 4 godz. 5 min). • Gryfów – Lubomierz (znaki żółte i zielone, 1 godz. 40 min.) • Gryfów – zamek Gryf – Gierczyn – Świeradów Zdrój (znaki zielone i niebieskie, 3 godz.) • Gryfów – Biedrzychowice – Leśna (znaki żółte, potem bez znaków, 2 godz. 45min). • Gryfów – zamek Czocha – Leśna (znaki żółte, 3 godz. 35 min) Auf dem Gebiet der Gemeinde kreuzen sich drei Wanderwege – der gelbe, blaue und grüne Weg. Beachtung verdient besonders der gelbe Weg, der von Zawidów (Seidenberg) über den Queisdurchbruch nach Lubomierz (Liebenthal) an zahlreichen Sehenswürdigkeiten entlang und durch interessante Landschaften führt. Die Stadt Gryfów Śląski ist ein Knotenpunkt von sechs Strecken: • Gryfów – Olszyna (Langenols) – Radostów (Thiemendorf) – Uniegoszcz (Alt Bertelsdorf) – Lubań (Lauban) (blaue Markierungen, 3 h 45 min) ná. Pozornost si zaslouží žlutá trasa, která vede ze Zawidowa průlomem řeky Kwisy do Lubomierze, lokality s početnými památkami, ležící v zajímavé a malebné krajině. Samotné město Gryfów je uzlovým bodem šestí tras: • Gryfów – Olszyna – Radostów – Uniegoszcz – Lubań (modrá značka, 3 hod. 45 min.) • Gryfów – Płóczki Górne – Lwówek Śląski (zelená značka, 4 hod. 5 min). • Gryfów – Lubomierz (žlutá a zelená značka, 1 hod. 40 min.) • Gryfów – Zamek Gryf – Gierczyn – Świeradów Zdrój (zelená a modrá značka, 3 hod.) • Gryfów – Biedrzychowice – Leśna (žlutá značka, následně bez značení, 2 hod. 45min.) • Gryfów – zamek Czocha – Leśna (žlutá značka, 3 hod. 35 min.) Kwisa i Jezioro Złotnickie Tereny gminy zapraszaja do wypoczynku, uprawiania sportów wodnych, amatorskiego połowu ryb. Rzeka i Jezioro mają ubogą roślinność denną i wysoki stopień czystości wody. Odcinek Kwisy od 1 stycznia 1997 jest formalnie wpisany do rejestru wód górskich. Powierzchnia Jeziora Złotnickiego wynosi średnio 125 ha, a głębokość waha się w przedziale od 3 do 36 metrów. Projektowany jest na tym terenie park krajobrazowy przełomu Kwisy. Kwisa (Queis) und Jezioro Złotnickie (Talsperre Goldentraum) • Gryfów – Płóczki Górne (Ober-Görisseiffen) – Lwówek Śląski (Löwenberg in Schlesien) (grüne Markierungen, 4 h 5 min). • Gryfów – Lubomierz (Liebenthal) (gelbe und grüne Markierungen, 1 h 40 min.) • Gryfów – Zamek Gryf (Burg Greiffenstein) – Gierczyn (Giehren) – Świeradów Zdrój (Bad Flinsberg) (grüne und blaue Markierungen 3 h) • Gryfów – Biedrzychowice (Friedersdorf) – Leśna (Marklissa) (gelbe Markierungen, später ohne Markierungen, 2 h 45 min). • Gryfów – Burg Czocha – Leśna (Marklissa) (gelbe Markierungen, 3 h 35 min) Kwisa a jezero Złotnickie Punkty widokowe na terenie gminy Vyhlídková místa na území obce Aussichtspunkte auf dem Gebiet der Gemeinde W gminie Gryfów Śląskim można podziwiać piękne widoki z czterech punktów widokowych : *1. Zamek Gryf – rozległy widok na całe góry Izerskie i Karkonosze. *2. Wzgórze Kapliczne – położone na wschód od wsi Proszówka. Rozległy widok na Pogórze Izerskie, Karkonosze. *3. Ulica Partyzantów w Gryfowie Śląskim – doskonały widok na okolicę , pogórze izerskie wraz z zamkiem Gryf, Karkonosze. *4. Fragment drogi widokowej – przy wyjeżdzie z Lwówka Śląskiego na Ubocze. Widok na Karkonosze. V obci Gryfów Śląski lze obdivovat krásy okolní krajiny ze čtyř vyhlídek: *1. Hrad Gryf – vyhlídka na celé Jizerské hory a Krkonoše. *2. Wzgórze Kapliczne – ležící na východ od vesnice Proszówka. Široký výhled na Jizerské předhůří, Krkonoše. *3. Ulice Partizánů ve vlastním městě Gryfów Śląski – výborná vyhlídka do celého okolí, na Jizerské předhůří včetně hradu Gryf a na Krkonoše. *4. Část vyhlídkové cesty – při výjezdu z lokality Lwówek Śląski směrem na Ubocze. Výhled na Krkonoše. In der Gemeinde Gryfów Śląski lassen sich von vier Punkten schöne Aussichten bewundern: *1. Burg Greiffenstein (Zamek Gryf) – weiter Blick über das gesamte Iser- und Riesengebirge. *2. Kapellenhügel (Wzgórze Kapliczne) – östlich des Dorfes Proszkówka (Gräflich Neundorf). Weiter Blick über das Isergebirgsvorland und das Riesengebirge. *3. Ulica Partyzantów (Partisanenstraße) in Gryfów Śląski – perfekte Aussicht über die Umgebung, das Isergebirgsvorland mit der Burg Greiffenstein und dem Riesengebirge. *4. Teil der „Aussichtsstraße“ bei der Fahrt aus Lwówek Śląski (Löwenberg in Schlesien) nach Ubocze (Schosdorf). Aussicht aufs Riesengebirge. Das Gebiet der Gemeinde lädt ein zur Erholung, zum Wassersport und zum Angeln. Fluss und See weisen eine schwache Bodenvegetation und eine hohe Wasserreinheit auf. Dieser Abschnitt des Queis ist seit 1. Januar 1997 offiziell in das Register der Gebirgsgewässer eingetragen. Die Oberfläche des Stausees beträgt im Mittel 125 ha, die Tiefe schwankt zwischen 3 und 36 Metern. Für das Gebiet wird der Landschaftspark Queis-Durchbruch geplant. Území obce nabízí možnosti rekreace, zve k provozování vodních sportů a amatérskému rybaření. Řeka a jezero jsou chudé na rostlinstvo a mají vysoký stupeň čistoty vody. Zdejší úsek Kwisy je od 1. ledna 1997 zapsán v rejstříku horských vod. Plocha jezera Złotnickie je průměrně 125 ha a jeho hloubka je od 3 do 36 m. Pro tato místa je připravován projekt krajinného parku průlomu Kwisy. 18 19 INFORMATOR GRYFOWSKI INFORMATIONEN ÜBER GRYFÓW GRYFOWSKÝ ZPRAVODAJ • Urząd Miasta i Gminy Gryfów Śląski /Stadt- und Gemeindeverwaltung Gryfów Śląski / Obecní a městský úřad Gryfów Śląski Rynek 1, 59-620 Gryfów Śląski, Tel. 0-75/ 7813552, fax. 7813916 it • Informacja Turystyczna / Touristeninformation / Turistická informace Rynek 1, 59-620 Gryfów Śląski, Tel./fax. 0-75/ 7812944, e-mail: [email protected] www.gryfow.pl • Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury /Kulturzentrum der Stadt und Gemeinde / Kulturní středisko, ul. Kolejowa 33, tel./fax 781 29 00 • Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy /Öffentliche Bibliothek / Veřejná knihovna, ul. Kolejowa 33, tel. 781 33 87 • Poczta Polska – Urząd Pocztowy / Post / Pošta, ul. Kolejowa 43, tel. 7813221 – Punkt Pocztowy, ul. Lubańska • Straż Miejska / Städtischer Ordnungsdienst /Městská policie, Rynek 1, tel. 781 33 18 • Straż Pożarna / Feuerwehr / Hasiči, ul. Floriańska 2, tel. 781 33 33, 998 • Komisariat Policji / Polizeikommissariat /Policejní stanice, ul. Polna 7a, tel. 781 35 14, 781 35 15 • Pogotowie Energetyczne / Energienotdienst / Energetická pohotovost Zakład Energetyczny, ul. Za Kwisą, tel. 781 32 66 • Apteka / Apotheke / Lékárna „Pod Gryfem”, ul. Kolejowa 19c, tel. 7811425 • Apteka / Apotheke / Lékárna „Prymula”, Rynek 3, tel. 781 39 23 • Pogotowie Ratunkowe / Rettungsdienst / Záchranná služba , ul. Rzeczna 25, tel. 781 35 90 • Przychodnia Rejonowa / Bezirksambulanz / Ordinace obvodních lékařů , ul. Wojska Polskiego 33, tel. 781 34 88 • Przychodnia / Bezirksambulanz / Ordinace obvodních lékařů PROMYK, ul. Gliniana 19, tel. 781 11 38 • Szpital Rejonowy / Bezirkskrankenhaus / Nemocnice, im. Hugona Kołłątaja, ul. Rzeczna 21, tel. (075) 781 34 44 • Bank /Bank / Banka PKO Powszechna Kasa Oszczędności Bank Państwowy, ul. Bankowa 1-2, tel. 781 34 36, 781 35 07 ( bankomat) • Bank /Bank / Banka Gospodarki Żywnościowej S.A., ul. Bankowa 11, tel.7812037, 7812038 – (bankomat) / (Geldautomat) / (bankomat) • Kantor wymiany Walut / Wechselstube / Směnárna, Rynek 9, tel. 7812760 • Kantor wymiany Walut / Wechselstube / Směnárna, Rynek 36, tel. 7212002 Noclegi / Übernachtungen / Ubytování • Agroturystyka / Ferien auf dem Bauernhof / Ubytování v soukromí (agroturistika) „Nad Stawami” 59-620 Gryfów Śląski, tel. 0606553428, tel./fax. 0-75/ 7812661 • Ośrodek wypoczynkowy / Ferienhäuschenanlage / Rekreační středisko „Orle Gniazdo” Ośrodek nad Jeziorem Złotnickim, tel. 0691937370 • Ośrodek wypoczynkowy / Ferienhäuschenanlage / Rekreační středisko Wieża, gmina Gryfów Śląski, Nad Jeziorem Złotnickim, pole namiotowe, tel. 0608572426 • Zespół domków kempingowych / Gästezimmer Camping / Rekreační chatky Wieża, gmina Gryfów Śląski, Nad Jeziorem Złotnickim, tel. 0604230316,, 0-75/ 7814208 • Pokoje gościnne / Gästezimmer /Ubytování v soukromí „Wile-Trans”, ul. Wojska Polskiego, 59-620 Gryfów Śląski, tel. 0-75/ 7811292 Gastronomia / Gastronomie / Stravování • PUB JOY – Rynek , tel. 7813427 • PIZZERIA / PIZZERIA / PIZZERIE – Wojska Polskiego 27, tel. 7811193 • RESTAURACJA-PIZZERIA / RESTAURANT-PIZZERIA / RESTAURACE - PIZZERIE „TREVI” Rynek 14, tel. 7814222 • BAR MLECZNO-KONSUMPCYJNY / MILCH- UND SNACKBAR / BUFET, Rynek 30, tel. 7813426 • BAR SZERY / Fischbraterei / SMAŽENÉ RYBY, ul. Wiśniowa 18, tel. 7813426 • PUB ROCK – OKO, ul. Wojska Polskiego 61, tel. 7814373 • BAR – ROŻNO , ul. Lubańska, tel. 0604868571 • IMBIS, ul. Jeleniogórska 7 a, tel. 0602226539 • VITANA, ul. Uczniowska 13, tel. 7813121 • MURENA – smażalnia ryb, ul. Nad Stawami 2, tel. 0608131093 Informacje dla wędkarzy / Informationen für Angler /Informace pro rybáře • Polski Związek Wędkarski / Polnischer Anglerverband / Polský rybářský svaz Zarząd Koła nr 8, ul. Rynek 33, Sekretariat czynny w poniedziałki i środy od 16.00 do 18.00 • Sklep z akcesoriami wędkarskimi / Geschäft mit Angelzubehör / Prodej rybářských potřeb ul. Wojska Polskiego, tel. 7812060 Dla turystów zmotoryzowanych / Für Touristen mit eigenem Wagen / Pro motoristy • Serwis ogumienia / Reifendienst / Pneuservis, ul. Wojska Polskiego 14, tel. 7813744 • Stacja paliw / Tankstelle / Čerpací stanice pohonných hmot ORLEN, ul. Jeleniogórska, tel. 7813238 (lpg) • Stacja paliw / Tankstelle / Čerpací stanice pohonných hmot SATOIL, ul. Jeleniogórska, tel. 7811393 (lpg) • Pogotowie drogowe / Pannendienst / Silniční pohotovost (asistenční služba), tel. 781 37 55 • Parking całodobowy strzeżony / Ganztägig bewachter Parkplatz / Hlídané celodenní parkoviště, ul. Floriańska 1, tel. 7813587 Warsztaty samochodowe i myjnie /Autowerkstätten und Waschanlagen/ Autodílny a myčky aut • „ WILLE-TRANS” – OKR. STACJA KONTROLI POJAZDÓW, ul. Wojska Polskiego, tel. 7811292, 7811291 • Auto-Serwis, ul Floriańska 3 • Auto-Test, ul. Wojska Polskiego 35 A,tel./ fax. 7813141 • Elektronika pojazdowa, ul. Kwiatowa 17 • Mechanika pojazdowa, ul. Sikorskiego 8 • Stacja napraw, ul. Kwiatowa 6 • Myjnia samochodowa, ul. Rzeczna 20 Dla rowerzystów / Für Radfahrer / Pro cyklisty • Sklep – warsztat rowerowy, ul. Wojska Polskiego, tel.7812060 • Centrum Handlowe GRADIX, ul. Lwówecka 1, tel. 7813209 Kościoły / Kirchen / Kostely • Parafia Rzymsko-Katolicka, pl. Kościelny 9, tel. 7813253 • Parafia Rzymsko-Katolicka w Rząsinach, Rząsiny 99, tel. 7844086 • Kościół Zielonoświątkowy – Zbór, ul. Lubańska 30, tel. 7813777 Spis firm / Firmenverzeichnis / Seznam firem • Zakład Metalowy, Bogusław Marut, ul.7-Dywizji 24, tel. 0-75/ 7813844, fax. 0-75/ 7814870 • Gradix Import-Export, ul.Lwówecka 1, tel. 0-75/ 7813209 • Zakład Mięsny Niebieszczańscy, Proszówka 36, tel.0-75/7813733 • El-Stan s.c., ul.Gliniana 2, tel. 0-75/ 7813151 • F.F Polmex sp. zoo., Proszówka75, tel.0-75/ 7813402 • T.T Matusewicz, Ubocze 166a, tel. 0-75/ 7813407, 7820011/16 • Zakład Mięsny D.D.Niebieszczańscy, Proszówka 36, Tel. 0-75/ 7813733 • Stolbrat s.c., Ubocze161a, tel. 0-75/ 7814221 • Horner sp. zoo., ul. Rzeczna 30, tel./fax. 0-75/ 7813245 20