Turistický produkt Ondrášovo – fáze 2 Produkt turystyczny

Powiat Cieszynski
Turistický produkt Ondrášovo – fáze 2
Produkt turystyczny Ondraszkowo - etap 2
Studie cykloturistické trasy
produktu Ondrášovo – Ondraszkowo
září 2009
Zpracovatel:
Regionální rada rozvoje a spolupráce
se sídlem v Třinci
Družstevní 294
739 61 Třinec
www.regrada.cz
OBSAH
1. IDENTIFIKAČNÍ ÚDAJE
3
2. ÚVOD
4
3. CHARAKTERISTIKA ÚZEMÍ
5
4. VEDENÍ CYKLOTRAS
6
4.1. Cyklotrasa „Za poklady v horách“
6
4.2 Cyklotrasa „Po kotárech“
8
4.3 Cyklotrasa „V podhůří“
9
4.4 Cyklotrasa „Polská propojka“
11
5. ZNAČENÍ CYKLOTURISTICKÝCH TRAS V TERÉNU
13
6. INFORMAČNÍ TABULE
14
6.1 Místa spojená s Ondrášem s informační tabulí
14
6.2 Místa spojená s Ondrášem s informační tabulí (polský překlad)
17
6.3 Místa spojená s Ondrášem bez tabulí v terénu
20
6.4 Místa spojená s Ondrášem bez tabulí v terénu (polský překlad)
24
7. INFORMAČNÍ CENTRA V OBLASTI
28
7.1 Informační centra v oblasti
28
7.2 Informační centra v oblasti (polský překlad)
30
2
1. IDENTIFIKAČNÍ ÚDAJE
Název dokumentace:
Studie cykloturistické trasy
Zpracováno v rámci projektu Turistický produkt Ondrášovo – fáze 2 - Produkt
turystyczny
Ondraszkowo
etap
2
CZ.3.22/3.3.05/.08.00318
spolufinancovaného Evropskou unií v rámci Operačního programu přeshraniční
spolupráce CZ-PL 2007 - 2013 – FMP Euroregionu Těšínské Slezsko - Śląsk
Cieszyński
Lokalizace:
Moravskoslezský kraj, Powiat Cieszyński
Euroregion Těšínské Slezsko- Śląsk Cieszyński
Charakter dokumentace:
Studie
Zpracovatel:
Regionální rada rozvoje a spolupráce se sídlem v Třinci
Družstevní 294
739 61 Třinec
Martin Strnad
Petr Kolčárek
3
2. ÚVOD
Cestovní ruch představuje významné národohospodářské odvětví, které
má průřezový charakter a na jeho realizaci se podílí cela řada dalších odvětví.
Doprava, stavebnictví, kultura apod. Je to odvětvi sektoru služeb, které v
ekonomikách vyspělých států představuje již nadpoloviční až dvoutřetinový podíl.
I v rámci služeb, které jako celek vykazuji vysokou dynamiku, patři cestovní ruch
k těm rychle rostoucím.
Trávení dovolených, prázdnin a využití víkendového volna patři k
společensky i hospodářsky nejdůležitějším způsobům aktivního využíváni volného
času a jejich význam v životním stylu obyvatelstva neustále roste. Přesto vyrůstá
z určitých národních sociálních i kulturních stereotypů a má své tradiční podoby.
Současně s tím je cestovní ruch jistým druhem spotřeby, a tudíž vystupuje také
jako věc prestiže, součást módních trendů a podléhá různým momentálním
výkyvům.
Cílem cestovního ruchu je, mimo jiné, uspokojeni lidských potřeb. Jejich
rozsah je široký, od hledání zkušeností, přes získávání nových zážitků až po klid,
relaxaci a péči o zdraví. Je tedy zřejmé, že moderní a stále vice žádanou
aktivitou jsou v současně době různé wellness programy. Původ slova wellness
můžeme sledovat už ve staré Indii a Egyptě, kdy lide chtěli žit plnohodnotný
život a udržet si dobré zdraví. Dnes se také hovoří o well-being a fitness, což
znamená stálé úsilí o zdravý životni styl a prevenci do let budoucích.
Tyto trendy splpuje také cyklistika, a to zejména ta v lůně přírody na horských a podhorských trasách.
4
3. CHARAKTERISTIKA ÚZEMÍ
Území, na kterém je úkolem zpracovatele navrhnout trasy vhodné pro cykloturistiku, procházející
místy nebo poblíž míst, spojených s legendou o zbojníku Ondrášovi a jeho bandy, je na české straně
vymezeno katastrálním územím obcí, které jsou členem Regionální rady rozvoje a spolupráce se
sídlem v Třinci a na polské straně je vymezeno územím Powiatu Cieszyoskego.
5
4. VEDENÍ CYKLOTRAS ONDRÁŠOVO
4.1. Cyklotrasa „za poklady v horách“
Délka: 59,2 km
Trasa je vedena po stávajících cykloturistických trasách nebo po běžně užívaných
přístupových směrech.
Cyklotrasa začíná v Třinci.
0,00 km začátek cyklotrasy v Třinci na nám. TGM na stávající cyklotrase s číslem 6151.
Severovýchodním směrem projíždí městem a za řekou Olší.
1,17 km odbočka doprava (směr Vendryně) po cyklotrase 6085.
1,73 km odbočka vlevo na lesní štěrkovou cestu, po které vede cyklotrasa 6086, která vede až do
Písku.
Po odbočení cesta mírně stoupá klikatou cestou až na Babí horu.
3,43 km prudká odbočka doprava a sjezdem z kopce vede až na asfaltovou silnici pod vápennými
pecemi ve Vendryni.
3,96 km odbočka vlevo směrem na již zmíněné vápenné pece. Za vápennými pecemi pokračuje dále
táhlým stoupáním pod Malý Ostrý. Odtud se cesta ubírá po traverzové svážnici směrem na Čantoryji.
14,16 km zde cyklotrasa zatáčí vpravo téměř o 180o a prudce klesá z kopce do středu podhorské obce
Nýdek. Odtud směřuje po cestě k Bystřici.
16,52 km odbočka vlevo směrem na místní část Hluchovou. Cesta příjemně stoupá podél šumícího
potoka.
18,03 km cyklotrasa odbočí doprava a překoná potok. Dále pokračuje ve stoupání až na Filipku. Dále
cyklotrasa pokračuje směrem na Velký Stožek, který podjede po vrstevnicové cestě až na Gruniček
sedlo. Z Gruníčku sedlo jede dále přes Bahenec až do obce Písek.
35,66 km odbočka doprava na cyklotrasu číslo 56, která vede přes Jablunkov, Milíkov, Košařiska a
Karpentnou až do Oldřichovic. Jde o trasu vedenou podhorskou asfaltovou silnicí. Střídavě polem,
obcí, lesem. Střídavě nahoru a dolů.
41,95 km se zleva připojuje cyklotrasa číslo 6081.
45,57 km v obci Milíkov odbočí na křižovatce doprava a pokračuje směr Bystřice.
45,78 km odbočit vlevo.
52,63 km se zleva připojuje cyklotrasa číslo 6201.
53,25 km odbočí na křižovatce cyklotrasa doleva, z hlavní silnice na vedlejší.
54,48 km za hospodou Miarka odbočí cyklotrasa podél potoka vpravo na stávající značenou
cyklotrasu 6151, která vede zpátky do Třince.
6
56,77 km se cesta rozdvojuje. Cyklotrasa 6151, po které je vedena naše cyklotrasa, odbočuje vpravo.
59,18 km konec cyklotrasy na náměstí TGM v Třinci.
7
4.2 Cyklotrasa „Po kotárech“
Délka: 51.5 km
Trasa je vedena po stávajících cykloturistických trasách nebo po běžně užívaných
přístupových směrech.
Cyklotrasa začíná v Jablunkově.
0,00 km začátek cyklotrasy v Jablunkově na náměstí na stávající cyklotrase s číslem 56.
1.14 km se z cyklotrasy 56 odpojuje vpravo směrem na Lyski cyklotrasa 6080, po které naše
cyklotrasa pokračuje až na silnici z Mostů u Jablunkova na Hrčavu.
9.51 je na cyklotrase chata na Studeničném. Dále pokračuje cyklotrasa po cestě směrem k již zmíněné
silnici.
11.04 cyklotrasa 6080 končí a připojuje se na cyklotrasu 561. Po ní se vydává naše cyklotrasa doleva
směr Hrčava a po této cyklotrase vede až na hranice s PL.
17.00 přechází hranici a napojuje se na cyklotrasu bez označení číslem, která se po stoupání za obcí
Jaworzynka napojí na cyklotrasu 125Y.
20.83 Napojení na cyklotrasu 125Y. Dále vlevo až na křižovatku pod Mlaskawkou. V průběhu cesty se
cyklotrasa změní z 125Y na 125Z.
29.42 na křižovatce odbočuje cyklotrasa vpravo.
31.15 odbočuje cyklotrasa z hlavního tahu vlevo.
36.26 cyklotrasa 125Z končí a vlevo pokračuje cyklotrasa s číslem 24C, po které naše cyklotrasa vede
až do centra obce Istebná.
39.80 cyklotrasa 24C pokračuje vlevo, ale naše pokračuje rovně po cyklotrase 125Z směr Laczyna.
41.45 odbočka vpravo na žlutou turistickou značku až k hájovně.
41.99 odbočka vlevo po lesní obslužné cestě směrem na ČR po plánované cyklotrase podél řeky Olše.
44.47 odbočka vlevo na most přes řeku Olši.
44.99 odbočka vpravo po cyklotrase 56 směrem do Jablunkova
51.45 konec cyklotrasy opět na místě, ze kterého začíná, tedy v Jablunkově na náměstí.
8
4.3 Cyklotrasa „V podhůří“
Délka: 47.9 km
Trasa je vedena po stávajících cykloturistických trasách nebo po běžně užívaných
přístupových směrech.
Cyklotrasa začíná v Českém Těšíně.
0,00 km začátek cyklotrasy v Českém Těšíně na mostě Přátelství na stávající cyklotrase s číslem 46.
2.14 odbočí doleva na cyklotrasu 6090, která vede směr Kopakov
6.09 odbočka vlevo směr Vělopolí po cyklotrase 56, která vede až do Oldřichovic.
11.41 se připojuje cyklotrasa 46 a dále je značeno jako 56 a 46
15.34 ve Smílovicích na křižovatce u hostince „U Dubu“ odbočí cyklotrasa doleva a dále pokračuje po
cyklotrasách 56 a 46
20.34 v Gutech po stoupání od Gutského kostelíku se na křižovatce na kopci cyklotrasa ubírá doleva
22.67 cyklotrasa odbočuje napravo z hlavní cesty, do kopce
24.08 odbočí naše cyklotrasa doleva na cyklotrasu 6151, která vede to Třince
30.22 po průjezdu městem a vystoupání na úbočí kopce Jahodná odbočí doleva na cyklotrasu 6085,
která vede až na hranice
34.45 na hranicích se z cyklotrasy 6085 stane 13Y
36.92 odbočka vlevo na cyklotrasu 13Z, která vede na okraj Dzięgielowa
38.23 zprava přichází cyklotrasa 24C po které naše cyklotrasa vede dál až do Cieszyna
46.93 po levé straně je most Svobody a cyklotrasa pokračuje rovně podél Olše po cyklotrase 11Y
47.95 konec trasy je téměř u startovacího bodu, znovu most Přátelství, ale tentokrát v Cieszynie
9
10
4.4 Cyklotrasa „Polská propojka“
Délka: 35,4 km
Trasa je vedena po stávajících cykloturistických trasách nebo po běžně užívaných
přístupových směrech.
Cyklotrasa začíná na křižovatce u obce Mlaskawka.
0,00 km začátek cyklotrasy na křižovatce u obce Mlaskawka na stávající cyklotrase s číslem 24C.
Smyslem této cyklotrasy je vytvořit z předchozích cyklotras celek a umožnit tak jejich kombinaci.
Cyklotrasa vede po stávající trase 24C a to směrem na Ustrop. Po většinu cesty cyklotrasa doprovází
tok řeky Wisly.
24.21 odbočka vlevo na cyklotrasu 13Z
35.37 končí cyklotrasa napojením na cyklotrasu „V podhůří“
11
12
5. ZNAČENÍ CYKLOTRAS V TERÉNU
Dle zásady, aby nedocházelo k přeznačkování a nebylo značek více než je nutné, protože pak je
turista zmaten, navrhujeme, aby se využilo stávající značení cyklotras a jen na sloupky s tímto
značením byla přidána cedulka s logem Ondrášova a názvem cyklotrasy. U prudkých odboček, které
nejsou dobře označeny stávajícím značením, může být přidána směrovka s logem Ondrášova a
názvem cyklotrasy.
13
6. INFORMAČNÍ TABULE
Na cyklotrasách nebo v jejich blízkosti se nachází místa spojená s životem a činy zbojníka Ondráše. Je
více než vhodné cyklotrasu na těchto místech, tam kde se již tak nestalo v minulosti, doplnit
informačními cedulemi.
Informační cedule by měly být ve formátu A2 s popisem v českém, polském a anglickém jazyce a
případně doplněny obrázky.
Dále by na začátku cyklotras mohla být velká informační cedule o cyklotrasách s mapovým zákresem
všech tras.
6.1 Místa spojená s Ondrášem s informační tabulí
A. Skalka
Jeden z pokladů zbojníka Ondráše a jeho zbojnické tlupy je ukryt právě tady, na nevýrazném vršku
Skalka, v klínu skalky, která se jakoby rozevírá. Nemá ale smysl kopat a hledat poklad dnes nebo zítra.
Skalka se sama otevře na Velký pátek, když vyřknete tu správnou zaklínací formuli. A pozor, „Sezame,
otevři se!“ to rozhodně není.
B. Gírová
Gírová je pověstmi opředená hora. Jedna z nich praví, že tady Ondráš se svou družinou ukryl poklad
lakomého žida z daleké Lanckrony. Žida zde nechal stít a jeho hlavu položil na místo úkrytu, aby za
trest poklad hlídala. Dodnes židův duch poklad hlídá a ve skalách a jeskyních Čertových mlýnů se jeho
hlava zjevuje. Podle pověsti zdejší horalé také zjistili, že Gírová je jeskyní propojena s horou Godulou,
kde je ukryt další Ondrášův poklad. A další z pověstí říká, že Gírová má jméno po zbojníkovi Jurášovi
(Jíra moravsky psané Gíra), který se zde údajně skrýval po Ondrášově smrti.
C. Velký Stožek
Na Velkém Stožku je ukryt veliký poklad, který Ondráš s Jurášem odnesli ze zámku v Ustroni a v noci
jej ukryli pod vrcholem.
Pověst vypráví, že se jednou tři horalé rozhodli poklad vyzvednout a v noci na Velký pátek stanuli na
Stožku s nářadím a čarodějnou knihou. Jeden předčítal, země se otevřela a dva už tahali kotel plný
zlaťáků, který se objevil. Byl ale přetěžký, a tak ten, co četl, odložil knihu, přestal zaklínat a šel jim
pomoci. A to neměl dělat. V tu chvíli vyšlehl ze země obrovský plamen, poklad se propadl a země
zavřela.
14
D. Karpentná
Obec Karpentná je rodištěm hudebního skladatele, dirigenta, spisovatele, zakladatele a dlouholetého
ředitele státního souboru písní a tanců Śląsk (Slezsko) Stanisława Hadyny (1919-1999). Jeho písep
Ondraszek a pásmo horalských písní a tanců Zbójnicka bałada proslavilo náš region po celém světě.
Že se v tomto kraji vždy zpívalo, dokládá i pověst o Hance, která na svahu hory Ostrý přepěkně
zazpívala Ondrášovi.
E. Godula
Jedna z pověstí o hoře Godule praví, že ve zdejších jeskyních ukryl své poklady pán Lysé hory, zbojník
Ondráš. Aby ne! Lysá hora je přece na dohled! Jiná vypráví, jak horalé zjistili, že Godula je jeskyní
propojena s horou Gírová, kde je ukryt další Ondrášův poklad. Zdejší horský hotel Ondráš nabízí
nejednu pochutinu odkazující na zbojníka Ondráše a jeho legendu.
F. Český Těšín - Cieszyn
V Těšíně a jeho okolí žili četní autoři, kteří Ondrášův příběh sepsali a ve sbírkách Muzea Těšínského
Slezska mají hned dvě historická zobrazení Ondrášovy smrti: olej neznámého umělce Juráš nad
mrtvým tělem Ondráše a olej neznámého lidového umělce s názvem Juráš zabíjí Ondráše (vývěsný štít
ze staré janovické krčmy).
Po Ondrášově smrti ve sviadpovské hospodě byl jeho vrah Juráš spolu s dalšími zbojníky poslán do
Těšína pro odměnu a až na místě se přesvědčili o tom, že padli do dobře nastražené léčky. Zbojník
Juráš byl odsouzen k trestu smrti a v roce 1716 byl pro výstrahu popraven lámáním pomocí okutého
kola. Jiná pověst říká, že byl pověšen na těšínském Galgenbergu (Šibeniční vrch).
Na severním konci Těšína, v Marklovicích, se nachází přírodní rezervace Kopce. Je tam jeskyně
Ondrášova díra a lidová pověst říká, že to byla Ondrášova skrýš nebo že tam zbojníci ukryli poklady.
G. Skoczów
Ve Skočově žil a tvořil spisovatel Gustaw Morcinek (1891-1963). Dosud nejdelším uměleckým
zpracováním ondrášovských pověstí v polské literatuře je jeho historický román Ondraszek (1953). Od
roku 1928, kdy otiskl první vyprávění O zbójniku śląskim Ondraszku přes Ondraszkowe ostatki a
povídku pro děti Przedziwna historia o zbójniku Ondraszku, se Morcinek neustále vracel
k ondrášovské látce.
15
H. Wisła
Podle místních pověstí mladý Ondráš utekl před vojenským odvodem a svou družinu utvořil
z podobných dezertérů. Zbojníci působili i v okolí Visly a zanechali tady své poklady zakopané
v hlubokých lesích. Ve sbírkách Beskydského muzea ve Visle najdete dva současné obrázky malované
na skle s tradičními motivy zbojnického tance a Ondrášovy smrti.
Na hřbitově „Na Groniczku” je pohřben Stanisław Hadyna (1919-1999), hudební skladatel, dirigent,
spisovatel, zakladatel a dlouholetý ředitel státního souboru písní a tanců Śląsk, mj. autor známé písně
Ondraszek.
I. Wielka Czantoria
Pověsti vyprávějí o velkých pokladech ukrytých v tajemné hoře Čantoryji. Jelikož Ondrášovi zbojníci
působili také v okolí Ustroně, možná se jedná o kořist z jejich výprav zakopanou v hlubokých lesích.
Na Čantoryji se prý před staletími konávaly tance pohanské i náboženské obřady. Tuto bájnou
slezskou horu také zdobí pověst o spícím vojsku, které se probudí, až bude slezskému lidu nejhůř, a
bude pak trestat nespravedlnost a zlo.
J. Koniaków
Podle pověsti byly na hoře Ochodzité ukryty Ondrášovy poklady. Existují také svědectví, že zbojníci
často navštěvovali zdejší salaše a byli zde i pohřbíváni. Dle pověsti stál v kopakovské krčmě kamenný
stůl a byl to stůl zbojníků. Tady si obušky vysekávali do stolu počet uloupených peněz. Na Kubalonce
zbojníci utopili zdejšího ovčáka Kubu v žinčici a pomstila se jim jeho dcera Dorka. Pověst říká, že
Ondrášovy poklady hlídá poslední zbojník, který je v Istebné pochován.
16
6.2 Místa spojená s Ondrášem s informační tabulí (polský překlad)
A. Skałka
Jeden ze skarbów zbójnika Ondraszka ukryty został właśnie tu, na mało znaczącym szczycie, w klinie
Skałki, która podobno się otwiera. Ani dziś, ani jutro, próby odnalezienia skarbu nie mogą się udad.
Skałka otworzy się sama w Wielki Piątek, kiedy wypowiedziane zostanie właściwe zaklęcie. Ale
uwaga, z całą pewnością nie chodzi o „Sezamie, otwórz się.“
B. Girowa
Girowa to rozsławiona przez legendy góra. Jedna z nich głosi, że tutaj Ondraszek ze swoją drużyną
ukryli skarb skąpego Żyda z Lanckorony. Żydowi zbójnik ściął głowę i położył ją tam, gdzie skarb, aby
za karę go strzegła. Duch Żyda do dziś strzeże skarbu, a w skałach i jaskiniach Diabelskiego Młyna
pojawia się jego głowa. Według legendy, miejscowi górale ustalili również, że Girowa jest połączona
jaskinią z górą Godulą, gdzie znajduje się inny skarb Ondraszka. Według innej legendy, Girowa
nazwana została od imienia zbójnika Jury (imię po morawsku pisane Gira), który przebywał tu w
ukryciu po śmierci Ondraszka.
C. Stożek Wielki
Legenda głosi, że pewnego razu trzej górale postanowili zdobyd skarb i w wielkopiątkową noc stanęli
na Stożku z naczyniem i czarodziejską księgą. Kiedy jeden z górali ją odczytywał, ziemia się otworzyła,
a dwaj pozostali próbowali wyjąd kocioł pełny złotych monet, który się im objawił. Kocioł był jednak
bardzo ciężki, dlatego ten, który czytał, odłożył księgę i pobiegł pomóc pozostałym. W tym momencie
z ziemi wydobył się ogromny płomieo, skarb zapadł się, a ziemia zamknęła.
D. Karpętna
Z Karpętnej pochodził kompozytor, dyrygent, pisarz, założyciel oraz długoletni dyrektor Narodowego
Zespołu Pieśni i Taoca „Śląsk“, Stanisław Hadyna (1919–1999). Jego utwór Ondraszek oraz wiele
góralskich pieśni i taoców (Ballada zbójnicka) rozsławiło nasz region na całym świecie. O tym, że tutaj
śpiewa się od zawsze mówi także legenda o Hance, która na zboczu góry Ostry przepięknie
zaśpiewała dla Ondraszka.
17
E. Godula
Jedna z legend o górze Goduli głosi, że w tutejszych jaskiniach swoje skarby ukrył pan Łysej Góry –
zbójnik Ondraszek. A jakże! Łysa Góra jest przecież w zasięgu wzroku! Inna legenda mówi o góralach,
którzy odkryli jaskinię łącząca Godulę z górą Girową, gdzie ukryty jest kolejny skarb Ondraszka. W
restauracji górskiego hotelu Ondráš spróbowad można wielu smakołyków nawiązujących do zbójnika
Ondraszka i jego legendy.
F. Czeski Cieszyn – Cieszyn
Z Cieszyna i okolic pochodzili liczni autorzy opowiadao literackich o przygodach Ondraszka. W
zbiorach Muzeum Śląska Cieszyoskiego znaleźd można także dwa obrazy przedstawiające śmierd
Ondraszka: Juraszek nad martwym ciałem Ondraszka namalowany techniką olejną przez nieznanego
autora oraz Juraszek zabija Ondraszka – malowidło ścienne nieznanego artysty ludowego pochodzące
ze starej janowickiej karczmy.
Zabójca Ondraszka, Juraszek, wysłany został wraz z innymi zbójnikami z gospody świdniowskiej do
Cieszyna, by otrzymad za swój czyn nagrodę. Dopiero, gdy dotarli na miejsce zdali sobie sprawę, że
dali się złapad w pułapkę. Zbójnik Juraszek skazany został w roku 1716 na karę śmierci i stracony
przez łamanie kołem. Inna legenda głosi, że powieszono go na cieszyoskim Galgenbergu (górze
wisielców).
Na północnym kraocu Cieszyna, w Marklowicach, znajduje się rezerwat przyrody Kopce. Jest tam
jaskinia zwana „Ondraszkową dziurą“, a legenda ludowa głosi, że była to jedna z kryjówek
Ondraszka, w której zbójnicy przechowywali swoje skarby.
G. Skoczów
W Skoczowie mieszkał i tworzył Gustaw Morcinek (1891–1963). Do tej pory najbardziej obszernym
opracowaniem legend o Ondraszku w polskiej literaturze jest jego powieśd historyczna Ondraszek
(1953). Morcinek często nawiązywał w swojej twórczości do legend o Ondraszku, począwszy od 1928
roku, gdy wydane zostało opowiadanie O zbójniku śląskim Ondraszku czy Ondraszkowe ostatki oraz
bajka dla dzieci Przedziwna historia o zbójniku Ondraszku.
18
H. Wisła
Według miejscowych legend młody Ondraszek uciekł przed poborem do armii i z podobnymi sobie
dezerterami utworzył zbójecką drużynę. Zbójnicy przebywali również w okolicach Wisły, gdzie w
gęstych lasach zakopywali swoje skarby. W zbiorach Muzeum Beskidzkiego w Wiśle znaleźd można
dwa współczesne obrazki malowane na szkle, na których widnieją tradycyjne motywy taoca
zbójnickiego oraz śmierci Ondraszka.
Na cmentarzu „Na Groniczku“ pochowany jest Stanisław Hadyna (1919–1999) kompozytor, dyrygent,
pisarz, założyciel oraz długoletni dyrektor Narodowego Zespołu Pieśni i Taoca „Śląsk“, autor m. in.
znanego utworu Ondraszek.
I. Wielka Czantoria
Legendy głoszą o wielkich skarbach ukrytych w tajemniczej górze Czantorii. Ponieważ zbójnicy
Ondraszka bywali również w okolicach Ustronia, byd może chodzi o łup z wypraw, zakopany w
głębokich lasach. Podobno przed wiekami Czantoria była miejscem kultu pogan. Górę otacza także
legenda o śpiącym wojsku, które przebudzi się dopiero wtedy, gdy wśród ludu śląskiego będzie się źle
działo, a wtedy zacznie karad niesprawiedliwośd i zło.
J. Koniaków
Według legendy, na górze Ochodzitej ukryte zostały skarby Ondraszka. Istnieją także podania, według
których zbójnicy często odwiedzali tutejsze chaty. Według legendy w koniakowskiej karczmie stał
kamienny stół, w którym wycinali ilości złupionych pieniędzy. Na Kubalonce zbójnicy utopili pasterza
Kubę w żętycy, za co zemściła się na nich jego córka Dorka. Legenda głosi, że skarbów Ondraszka
strzeże ostatni zbójnik, który został pochowany w Istebnej.
19
6.3 Místa spojená s Ondrášem bez tabulí v terénu
1. Cieszyn
Díky historickým pramenům víme, že zločinci odsouzení k trestu smrti odcházeli na svou poslední
cestu od malé kapli, která stojí dodnes pod viaduktem vedle železniční tratě, kousek od nádražní
stanice Cieszyn (viz foto). Popraviště se nacházelo na těšínském šibeničním kopci, který dominuje nad
městem. Dnes je na tomto místě sídliště zvané ZOR, které vzniklo v 50. letech 20. století.
2. Chotěbuz Podobora
Ve zdejším lese potkala Ondráše chudá žena, která šla na trh do Těšína. Nikdy dříve ho neviděla, jen
slyšela, že prý chudým pomáhá. A tak zbojník vzal veliký štůček sukna, naměřil od buku k buku a
podal ženě. K tomu ještě přidal štůček plátna a poprosil, aby se občas pomodlila za Ondrášovu duši. O
něco později šla tudy jistá bohatá žena. Když se jí zeptal na Ondráše, vykřikla, že je to hrozný člověk a
přála mu, ať ho čerti seberou. Tak ji nepoznán poprosil, aby mu na trhu v Těšíně koupila dvacet
cvočků, kterými se kdysi kůže k podešvi přibíjela a předem jí zaplatil. Když se pak tudy vracela, chtěl
ty cvočky spočítat, a tak je vzal, ukládal je na kmeni ostrými konci nahoru. Když skončil, uchopil
paničku a posadil ji na ně a řekl, že teď má aspop památku na Ondráše.
3. Louky
Dle pověsti byly ukryty Ondrášovy poklady ve zdejším Dečmánku, jenž byl divoký a plný děr. Všichni
věřili, že tam straší zlí duchové, kteří střeží Ondrášovy poklady. Tvrdili, že viděli, jak se tam na Velký
pátek sušili na slunci zlaté peníze. Lidé věřili, že ty peníze lze získat, přehodí-li se přes ně kovuprostý
předmět. Tehdy prý zlí duchové ztratí nad nimi zlou moc. Jednou o Velkém pátku šel tudy ševcovský
učep. Náhle zpozoroval, že nedaleko mezi kamínky v trávě se něco blyští v ranním slunci. Nad zemí v
tom místě plál modrý plamínek. Udivený mladík si připomněl pověsti o zakopaných pokladech a
nečistých silách, které je střeží. A tak spal z nohy krpec a přes ty peníze jej přehodil. V tom okamžiku
plamínek zmizel, něco jeklo a peníze se propadly do země. Vystrašený mladík pelášil domů a tam o
všem vyprávěl otci. Ten hned poznal, v čem je háček a proč se v lese peníze propadly do země. Když
synovi před časem sám krpec z volské kůže šil, ulomil se mu hrot šídla a ten zůstal v kůži. Rozhodli se,
že to zkusí za rok znova. Když se čas přiblížil, na Velký pátek, hned po východu slunce, šli spolu do
Dečmánku. Již z dálky oba viděli modř plamínku i zlaťáky, lesknoucí se v raním slunci. Syn se k ohýnku
přiblížil, sundal z nohy nový krpec a přes peníze jej přehodil. I tentokrát plamínek okamžitě zhasl, ale
20
peníze se neztratily, zůstaly na místě ležet. Zlí duchové už nad nimi pozbyli svou moc. Syn s otcem
posbíral peníze do kapes, ale protože v tom místě ještě zahlédli železnou skřípku, chtěli ji také dostat.
Jak se tak lopotili s vytahováním skřípky, projel kolem nich cvalem jezdec na černém koni. Jen se po
nich mlčky výsměšně podíval a odcválal. Za chvíli se na pěšině objevil ubožák na vychrtlé herce, která
sotva stála na nohou. Přesto ji jezdec stále poháněl a ptal se, zda jel tudy před chvílí pán na koni.
Nikdo z nich neodpověděl, a tak se jezdec znova ptal, zda ho ještě dohoní. "Čerta dohoníš ", ozval se
tentokrát syn. V tom okamžení se jezdec pekelně rozchechtal a zmizel v lese. Železná skřípka se v tu
ránu propadla do země a otec se synem si v poslední vteřině úskokem zachránili život. Jinak by se byli
propadli do země i oni. Oba pochopili, že ti jezdci byli zlí duchové a že peníze nejsou všechno.
4. Tošanovice
Pověst o tom, jak Ondráš kupoval v Tošanovicích koně a napálil kopského handlíře.
5. Nýdek
Dle pověsti byly ukryty Ondrášovy poklady v Nýdku-Hluchové „pod Czuworkem“.
6. Ostrý
Dle pověsti se Ondráš na Ostrém (1044 m n. m.) potká se švarným děvčetem. Zve ji, aby šla se
zbojníky, ale dívka nechce. Má ráda svého chlapce a krásu slezských hor. Za upřímné přiznání je
bohatě odměněna.
Jiná varianta této pověsti vypráví, že daleko široko pod Beskydami nebylo švarnější děvušky než
Hanky z Ostrého. Byla hodná, pilná a ráda si zpívala při každé práci. Bydlela s rodiči na úbočí hory
Ostrý v malé dřevěné chaloupce. Jednou kolem procházela Ondrášova zbojnická družina. Jak
očarováni zůstali zbojníci stát a naslouchali, jak se Hančin jasný hlas nese po horách. Když Hanka
dozpívala, přistoupil k ní ten nejkrásnější a nejsilnější z nich. Zeptal se Hanky: "Víš kdo jsem?" –
"Dobře vím. Kdo by v našem kraji neznal Ondráše," odpověděla mu dívka a mile se na něj usmála.
"Líbíš se mně i mým kamarádům Hanko," řekl Ondráš. "Pojď dělat hospodyni mně i mým kamarádům.
Budeš nám nemilejší sestrou a mně vším." Hanka neváhala s odpovědí: "Mám již velmi staré rodiče.
Za nic na světě je v jejich starobě neopustím, ani pro tebe, Ondráši, ne." – "Teď se mi, Haničko, líbíš
ještě víc. Tady máš ode mně na památku" – podal Hance rudé korálky. Ale Hanka schovala ručky pod
fěrtoch a dárek přijmout nechtěla. Proto ji je Ondráš pověsil na krk se slovy: "Vezmi si je Haničko za
to, že miluješ své staré rodiče a že ráda zpíváš. A buď tak hodná, zazpívej nám ještě." Co se zpěvu
21
týče nebylo Hanku třeba dlouho prosit. Hned se její písep rozléhala prosluněným gruněm. Usmíval se
Ondráš a v rytmu Hančiny písničky sekal do kamene ležícího opodál, velikosti dosahujícího Ondrášova
pasu. Sekal, až si valašku ztupil. Když Hanka dozpívala, políbil ji Ondráš obě tváře a ukázal na kámen.
"To jsem vytesal během tvého zpěvu, na památku našeho setkání." – " Jé, jé, Ondrášova sekyrečka",
vykřikla s podivem Hanka." I já si budu celý život vzpomínat, že jsem zpívala zbojníčkům a zvlášť tobě,
Ondráši." Na rozloučenou podala ručku a Ondráš ji ještě vtiskl políbení do jejích havraních vlasů.
Potom již odcházeli a Hanka jim mávala, dokud jí nezmizeli v lese. Nejvíc Ondrášovi. Vryl se do jejího
srdéčka. Ještě dnes určitě ten kámen na Ostrém leží. Ale kdo už ho najde? Čas i déšť dávno již smyly
stopy sekyrečky z Ondrášova kamene.
7. Písek
Dle pověsti i zde „na Moczarzi“ byly ukryty Ondrášovy poklady.
8. Velký Polom
Dle pověsti zde byly ukryty poklady, které zde schovali Ondrášovi zbojníci, když je stíhali portáši na
cestě z Uher.
9. Studeničné
Dle pověsti u pramene na Studeničném ( 717 m n. m.) byly ukryty Ondrášovy poklady.
10. Mionší
V pralese Mionší, malebné přírodní rezervaci, je Zbojnická polana. Na začátku 18. století prý Ondráš
často chodil do Lomné a podle pověsti právě v Mionší ukryl svůj poklad spolu se závětí.
11. Dolní Lomná
V kopcích nad Dolní Lomnou je lesní ústraní, kterému se říká Kostelky (kóta 953 m.n.m.), a nedalekým
skalkám se říká Noclehy. Dnes víme, že se tady scházeli na tajných bohoslužbách v XVII. století
pronásledovaní protestanti. Lidová fantazie spojovala tato místa s ukrytými Ondrášovými poklady
kvůli jejich tajemné atmosféře a tajným náboženským praktikám.
22
12. Salmopol
Zdejší regionální hostinec je raritou už proto, že jeho starší část (viz foto) ještě patří k Visle (čili
vlastně Euroregionu Těšínské Beskydy) a druhá, za pomyslnou hranicí, která probíhá někde uprostřed
komplexu budov, patří do Szczyrku (Euroregion Beskydy). Také tady mají na jídelním lístku, který
stylově zdobí dřevěnou stěnu, chutné jídlo s názvem „Pieczeo zbójnika Ondraszka”.
Odtud je možno se vydat k Malinowské jeskyni (také Ondrášova jeskyně) pod vrchem Malinowská
skała (1152 m n. m.). Podle lidových pověstí se zde skrývali husité a v 16. a 17. století pronásledovaní
protestanti. Na začátku 18. století se tady ukrýval i Ondráš se svými zbojníky a v jeskyni pak
schovávali to, co se jim podařilo uloupit .
13. Górki Wielkie
K obci Brenna patří i vesnice Górki Małe a Górki Wielkie, v nichž se nachází Muzeum ŽOFIE KOSSAKSZATKOWSKÉ, spisovatelky, která proslavila Těšínské Slezsko a Beskydy v polské literatuře.
V její knize Wielcy i mali najdeme i ondrášovský příběh s názvem Historia Ondraszka Szebesty,
zbójnika (1927). Autorka zde podlehla romantickému pohledu na slezské zbojnictví. Obdiv pro zvláštnost prostředí, které Kossak-Szatkowská polské literatuře objevila, nevydal více než literárně
barokní pojetí ondrášovské látky. Zřejmě se autorka chtěla k Ondrášovi vrátit, ale nakonec realizaci
svého úmyslu, zdá se, přenechala spisovateli Gustawu Morcinkovi.
23
6.4 Místa spojená s Ondrášem bez tabulí v terénu (polský překlad)
1. Cieszyn
Dzięki źródłom historycznym wiemy, że złoczyocy skazani na karę śmierci rozpoczynali swoją ostatnią
drogę z małej kaplicy, która do dziś znajduje się pod wiaduktem niedaleko stacji kolejowej w
Cieszynie (patrz: zdjęcie). Szubienica stała na cieszyoskiej górze wisielców, dominującej nad miastem.
Dziś w tym miejscu znajduje się osiedle Mały Jaworowy (potocznie zwane „ZOR“), które wybudowane
zostało w latach pięddziesiątych XX w.
2. Kocobędz Podobora
W miejscowym lesie spotkała Ondraszka biedna kobieta, idąca na targ do Cieszyna. Nigdy wcześniej
go nie widziała, słyszała jednak, że pomaga biednym. Wziął wtedy Ondraszek belę sukna, odmierzył
od buka do buka i podał kobiecie. Dodał do tego belę płótna i poprosił by czasem pomodliła się za
duszę Ondraszka. Niedługo potem szła tą drogą bogata kobieta. Zbójnik zapytał ją o Ondraszka, a ta
wykrzyknęła, że to okrutny człowiek i życzyła mu, by go piekło pochłonęło. Nierozpoznany, poprosił
ją, aby kupiła mu na targu w Cieszynie dwadzieścia gwoździ, którymi dawniej przybijano skórę do
podeszw, z góry dając jej pieniądze. Kiedy kobieta wracała, policzył gwoździe, a potem położył na
kamieniu ostrymi koocami do góry. Kiedy skooczył, chwycił kobietę, posadził ją na gwoździach i
dodał, że to pamiątka od Ondraszka.
3. Łąki
Według legendy skarby Ondraszka ukryte były w miejscowym lesie Deczmanku, dzikim
i
pełnym dolin. Ludzie wierzyli, że straszą tam złe duchy, które strzegą skarbu Ondraszka. Twierdzili, że
widzieli, jak w Wielki Piątek na słoocu suszyły się tam złote monety. Wierzyli także, że pieniądze
można zdobyd przerzucając nad nimi przedmiot, który nie jest z metalu. Wtedy złe duchy miały
utracid nad nimi swoją moc. Pewnego razu, w Wielki Piątek, przechodził tamtędy uczeo szewca.
Nagle zauważył, że między kamieniami w trawie coś połyskuje w porannym słoocu, a nad ziemią
unosił się błękitny płomieo. Zdziwiony młodzieniec przypomniał sobie legendę o zakopanym skarbie i
nieczystych siłach, które go strzegą. Wtedy zdjął z nogi kierpiec i przerzucił go nad pieniędzmi. W tym
momencie płomieo zniknął, słychad było jęk, a pieniądze zapadły się pod ziemię. Przerażony
młodzieniec pobiegł do domu i wszystko opowiedział swemu ojcu. Ten odgadnął, w czym tkwi
problem i dlaczego pieniądze zapadły się pod ziemię. Kiedy szył synowi z byczej skóry kierpiec, grot
24
szydła złamał się i pozostał w skórze. Postanowili, że za rok spróbują znowu. Kiedy nadszedł czas, tuż
o wschodzie słooca udali się do Deczmanku. Już z daleka widzieli błękit płomienia
i
połyskujące w słoocu monety. Syn zbliżył się do ognia, zdjął z nogi nowy kierpiec i przerzucił go nad
pieniędzmi. Płomieo znów szybko zgasł, ale pieniądze nie zniknęły, leżały ciągle na miejscu. Złe duchy
utraciły już swoją moc. Syn z ojcem zebrali pieniądze do kieszeni, ale chcieli także zabrad żelazną
skrzynkę, którą dostrzegli w tym miejscu. Kiedy usilnie starali się ją wyjąd, minął ich cwałujący
jeździec na czarnym koniu. Spojrzał na nich z politowaniem
i milcząc pognał dalej. Po chwili
na ścieżce pojawił się biedny starzec na wychudzonej szkapie. Mimo tego, starzec ciągle ją popędzał i
pytał ojca z synem, czy widzieli przejeżdżającego na koniu pana. Nikt mu nie odpowiedział, więc
starzec znowu spytał, czy jeszcze może go dogonid. „Diabła dogonisz“ odparł syn. W tej chwili jeździec
piekielnie się roześmiał i zniknął w lesie. Żelazna skrzynka zapadła się w tym momencie pod ziemię, a
ojciec i syn ledwie uszli z życiem. Zrozumieli, że jeźdźcy to złe duchy, a pieniądze to nie wszystko.
4. Toszonowice
Z tym miejscem związana jest legenda, jak Ondraszek kupował konia i oszukał handlarza.
5. Nydek
Według legendy skarby Ondraszka zostały ukryte w Nydku-Głuchowej „pod Czuworkiem“.
6. Ostry
Według legendy na Ostrym (1044 m n. p. m.) Ondraszek spotkał się z piękną dziewczyną. Chciał, aby
poszła razem ze zbójnikami, ale ona odmówiła, mówiąc, że kocha swego chłopca i piękno śląskich
gór. Za swoje szczere wyznanie otrzymała wysoką nagrodę.
Według innej wersji tej legendy, w całych Beskidach nie było dziewki piękniejszej od Hanki
Ostrego. Była dobra, pracowita i przy pracy zawsze chętnie śpiewała. Mieszkała
z
z
rodzicami u podnóży góry Ostry w małej drewnianej chałupce. Pewnego razu przechodziła tędy
drużyna Ondraszka. Oczarowani pięknem głosu Hanki stanęli i nasłuchiwali, jak niesie się po górach.
Kiedy Hanka skooczyła, podszedł do niej najpiękniejszy i najsilniejszy z nich. Zapytał się jej: „Wiesz,
kim jestem?“ – „Wiem dobrze. Któż w naszej krainie nie znałby Ondraszka“, odpowiedziała
dziewczyna i uśmiechnęła się do niego. „Podobasz mi się i moim przyjaciołom, Hanko,“ rzekł
Ondraszek. „Chodź z nami i zostao naszą gospodynią. Będziesz naszą najmilszą siostrą, a dla mnie
wszystkim.“ Hanka odparła bez wahania: „Moi rodzice są już bardzo starzy. Za nic w świecie ich na
25
starośd nie zostawię samych, nawet dla ciebie, Ondraszku,“ – „Teraz ujęłaś mnie, Haneczko, jeszcze
bardziej. Weź to ode mnie na pamiątkę“ – Podał Hance czerwone korale. Ale Hanka schowała ręce
pod fartuch, a podarunku przyjąd nie chciała. Wtedy Ondraszek założył je Hance na szyję i
powiedział: „Weź je, Haneczko, za to, że tak kochasz swoich starych rodziców oraz za to, że tak
bardzo lubisz śpiewad. Bądź, proszę, bądź tak miła i zaśpiewaj nam jeszcze,“ Długo prosid
nie musieli. Jej pieśo rozległa się na rozświetlonej słoocem grani. Ondraszek uśmiechał się,
aw
rytm pieśni uderzał ciupagą w sięgający mu do pasa kamieo. Tak uderzał, że swoją ciupagę stępił.
Kiedy Hanka skooczyła śpiewad, Ondraszek pocałował ją w oba policzki
i wskazał na
kamieo. „To wyciosałem wtedy, gdy śpiewałaś, na pamiątkę naszego spotkania.“ „Ondraszkowa
siekierka”, z podziwem wykrzyknęła Hanka. „Całe życie wspominad będę, że śpiewałam dla
zbójników, a zwłaszcza dla ciebie, Ondraszku,“ na pożegnanie podała mu dłoo, a Ondraszek ucałował
jej kruczoczarne włosy. Potem zbójnicy odeszli. Hanka machała do nich, dopóki nie zniknęli w lesie, a
najbardziej do Ondraszka, którego miała w sercu.
Z całą pewnością kamieo ten do dziś
leży na Ostrym. Ale kto go rozpozna? Czas i deszcz zdążyły zmyd z niego ślady siekierki Ondraszka.
7. Piosek
Według legendy także tutaj „na Moczarzu“ ukryte zostały skarby Ondraszka.
8. Wielki Polom
Według legendy tutaj znajdował się skarb, który zbójnicy Ondraszka schowali uciekając przed
portaszami w drodze z Węgier.
9. Studeniczne
Według legendy, nieopodal źródła na górze Studeniczne (717 m n. p. m.) ukryte zostały skarby
Ondraszka.
10. Mionší
W pralesie Mionší, malowniczym rezerwacie przyrody, leży Polana Zbójnicka. Na początku
osiemnastego wieku Ondraszek podobno często chodził do Łomnej, a według legendy właśnie w
Mionší ukrył swój skarb wraz ze swoim testamentem.
26
11. Łomna Dolna
W kopcach nad Łomną Dolną jest leśny zakątek nazywany Kościółki (953 m n. p. m.), a pobliskie skałki
to Noclegi. Dziś wiemy, że tutaj na potajemnych nabożeostwach spotykali się w XVII wieku
prześladowani protestanci. Ze względu na tajemniczą atmosferę i sekretne praktyki religijne ludowa
fantazja łączyła te miejsca z ukrytymi skarbami Ondraszka.
12. Salmopol
Tutejszy regionalny gościniec (karczma) jest wyjątkowy chodby dlatego, że jego starsza częśd (patrz
zdjęcie) leży w granicach administracyjnych Wisły (czyli Euroregionu Śląsk Cieszyoski), a druga,
położona jest za granicą, biegnącą gdzieś pośrodku kompleksu budynków i należy do Szczyrku
(Euroregion Beskidy). Także w menu, które stylowo zdobi drewnianą ścianę gościoca, widnieje
smaczne danie o nazwie „Pieczeo zbójnika Ondraszka“.
Stąd można się udad w stronę jaskini Malinowskiej (również jaskinia Ondraszka) pod szczytem
Malinowskiej Skały (1152 m n. p. m.) Według podao ludowych tutaj ukrywali się husyci, a w XVI i XVII
wieku prześladowani protestanci. Na początku XVIII wieku przebywał tu ze swymi zbójnikami
Ondraszek,ukrywając w jaskini łupy.
13. Górki Wielkie
Do gminy Brenna należą wsie Górki Małe i Górki Wielkie, gdzie znajduje się muzeum Zofii KossakSzatkowskiej, pisarki, która poza znanymi swymi powieściami historycznymi o tematyce
uniwersalnej, w literaturze polskiej rozsławiła także Śląsk Cieszyoski i Beskidy.
W jej książce Wielcy i Mali znaleźd można również historię o Ondraszku, zatytułowaną Historia
Ondraszka Szebesty, zbójnika (1927). Autorka uległa romantycznemu punktowi widzenia na śląskie
zbójnictwo. Podziw dla osobliwości realiów, które zaprezentowała Kossak-Szatkowska w polskiej
literaturze, ukazał typowe dla literackiego baroku ujęcie tematyki związanej z Ondraszkiem. Z całą
pewnością autorka chciała powrócid do tego zagadnienia, ale realizację swojego zamiaru, jak się
wydaje, przekazała Gustawowi Morcinkowi.
27
7. INFORMAČNÍ CENTRA V OBLASTI
7.1 Informační centra v oblasti
* Jablunkovské informační centrum, Dukelská 600, Jablunkov, Tel.: +420 558 340 607,
www.jablunkovsko.cz
* Informační centrum Bystřice, Bystřice 354, Tel.: +420 558 995 775, www.bystrice.cz
* Městské informační centrum Třinec, Dukelská 686, Třinec, Tel.: +420 558 998 200,
www.info-trinec.cz
* Regionální informační centrum Těšínska, Hlavní třída 15, Český Těšín, Tel.: +420 558
711 866, www.muzeumct.cz/info
* Agentura příhraničních informací, Hlavní 1a, Český Těšín, Tel.: +420 558 711 474,
www.inforeg.cz
* Informační centrum Mirkroregionu obcí povodí Stonávky, Komorní Lhotka, Tel.:
+420 724 301 788, www.stonavka.cz
* Gorolské turistické informační centrum, Mosty u Jablunkova, Tel.:
+420 558 341 586, www.gotic.cz
* Punkt Informacji Turystycznej, Istebna 68, Tel.: +48 33 855 61 58, www.ug.istebna.pl
* Centrum informacji turystycznej, Wisla, pl. B.Hoffa 3, Tel.: +48 33 855 34 56,
www.wisla.pl
* Miejska informacja turystyczna, Ustron, Rynek 2, Tel.: +48 33 854 26 53 ,
www.ustron.pl
* Biuro Promocji i Informacji Urzędu Miejskiego, Skoczow, Rynek 18, +48 33 858 50 23
www.skoczow.pl
28
* Miejskie centrum informacji i Agencja informacji przygranicznej, Cieszyn, Rynek 1,
Tel.: +48 33 852 30 50
www.cieszyn.pl
29
7.2 Informační centra v oblasti (polský překlad)
* Informacja Turystyczna w Jabłonkowie (I 5), Dukelská 600, Jablunkov, Tel.: +420 558 340 607,
www.jablunkovsko.cz
* Informacja Turystyczna w Bystrzycy (H 4), Bystřice 354, Tel.: +420 558 995 775, www.bystrice.cz
* Miejska Informacja Turystyczna w Trzyocu (G 4), Dukelská 686, Třinec, Tel.: +420 558 998 200,
www.info-trinec.cz
* Regionalna Informacja Turystyczna Śląska Cieszyoskiego (F 3), Hlavní třída 15, Český Těšín, Tel.:
+420 558 711 866, www.muzeumct.cz/info
* Agencja Informacji Przygranicznej (F 3), Hlavní 1a, Český Těšín, Tel.: +420 558 711 474,
www.inforeg.cz
* Mikroregionalne Centrum Informacji Gmin Dorzecza Stonávki (H 1), Komorní Lhotka, Tel.:
+420 724 301 788, www.stonavka.cz
* Gorolskie Centrum Informacji Turystycznej (J 5), Mosty u Jablunkova, Tel.:
+420 558 341 586, www.gotic.cz
* Punkt Informacji Turystycznej (J 7), Istebna 68, Tel.: +48 338 556 158, www.ug.istebna.pl
* Centrum Informacji Turystycznej (H 6), Wisła, pl. B. Hoffa 3, Tel.: +48 338 553 456,
www.wisla.pl
* Miejska Informacja Turystyczna (F 6), Ustroo, Rynek 2, Tel.: +48 338 542 653,
www.ustron.pl
* Biuro Promocji i Informacji Urzędu Miejskiego (D 5), Skoczów, Rynek 18, +48 338 585 023
www.skoczow.pl
30
* Miejskie Centrum Informacji i Agencja Informacji Przygranicznej (F 3), Cieszyn, Rynek 1,
Tel.: +48 338 523 050
www.cieszyn.pl
31