część 2 - Powiat Nyski

3
Pokrzywna (cca 8 km od Głuchołaz) – turisticko-rekreační vesnice ležící v údolí
Zlatého Potoka (Złoty Potok). Založena v 16. století (1565 Wildgrund), dnes představuje
turistické centrum Opavských hor s mnoha rekreačními středisky a agroturistickými
statky. U umělé zátoky, která vznikla v roce 1936 na Zlatém potoce, je postaven hotel
s lanovým parkem, vedle na parkovišti křižovatka turistických stezek. V Pokrzywné
sídlí Správa CHKO Opavské hory /Park Krajobrazowy „Góry Opawskie”/. Pokrzywna je
dokonalým výchozím místem mj. na Biskupskou kupu a tam se nacházející rozhlednu.
Pod vrcholem stojí také chata„Pod Kopą Biskupią”, postavena v letech 1926-27. Kamenná
rozhledna na Biskupské kupě je jednou z nejstarších staveb tohoto typu. Byla postavena
v roce 1898 na místě původní dřevěné 13metrové rozhledny z roku 1890 německým
turistickým spolkem MSSGV sekce Zlaté Hory. Věž byla pojmenována jménem Franz –
Josef – Warte. Záležitost ohledně patrona stavby vyvolala menší spor se sekcí Jeseník,
která se rozhodla, že jí plánovaná rozhledna na Zlatém Chlumu ponese stejné jméno.
Nakonec však sekce Jeseník ustoupila. Rozhlednu navštívil v roce 1911 saský král
Friedrich August. Tuto událost připomíná pamětní tabule. Budova byla po rekonstrukci
v roce 1996 opět zpřístupněna turistům.
Biskupia Kopa / Biskupská kupa
Inne atrakcje regionu
Jiné zajímavosti regionu
Zwierzyniec. Pałac myśliwski / Lovecký zámeček
Obok atrakcji turystycznych leżących na przebiegu samochodowego szlaku
turystycznego warto zwrócić uwagę także na inne interesujące miejsca i obiekty
na ziemi nyskiej, w tym liczne pałace i dwory, które zachowały się w różnym stanie
do dnia dzisiejszego. Do najciekawszych należą pałace i dwory m.in. w: Biechowie,
Frączkowie, Korfantowie, Piotrowicach Nyskich, Rysiowicach, Ściborzu, Jarnołtówku
i Zwierzyńcu. Innym ważnym elementem krajobrazu regionu jest unikalny zespół
słupów granicznych będący pozostałością po okresie, kiedy to biskupi wrocławscy
walczyli o uniezależnienie swoich posiadłości od świeckiej władzy książęcej. Stojące do
dziś dwumetrowe kamienie graniczne znajdują się m.in. na granicy powiatu nyskiego
i ząbkowickiego (granica województw opolskiego i dolnośląskiego). Wszystkie słupy
mają podobną, czworograniastą formę. Na ścianie frontalnej widnieje inskrypcja TMI
SCI IOHIS będąca skrótem łacińskiej formuły „Termini Sancti Iohannis”, co w tłumaczeniu
na język polski oznacza „granica Świętego Jana”. Inskrypcja ta informuje, iż znajdujemy
się na terytorium biskupstwa wrocławskiego, którego patronem jest św. Jan Chrzciciel.
32
Na lewym boku każdego słupa znajduje się pastorał, a na prawym ukośny krzyż. Do
dzisiejszych czasów zachowało się 7 takich słupów. Znajdują się one: przy drodze
z Lipnik do Starczówka, koło Chocieborza, w pobliżu Bogdanowa (powiat brzeski), na
drodze z Lipnik do Osiny Wielkiej, między Szklarami, Wilemowicami i Wigancicami, przy
drodze z Chróściny Nyskiej do Czarnolasu, a także na szczycie Pradziada w Czechach.
Na terenie ziemi nyskiej znajdują się także liczne ślady średniowiecznego budownictwa obronnego. W granicach administracyjnych obecnego powiatu nyskiego
znanych jest ponad 30 grodzisk i zamków, z czego jedynie 14 można odnaleźć do
dzisiaj w terenie. Są to pozostałości grodów - drewniano-ziemnych fortyfikacji, z których
część stanowiła niegdyś zalążki miast. Takie były początki na przykład Otmuchowa.
W promieniu 1 km od Prusinowic (Gmina Pakosławice) znajdują się dwa XIV-wieczne
grodziska - pierwsze z nich znajduje się w lasku w kierunku Lasocic, a drugie grodzisko
stożkowate na planie czworoboku z podgrodziem znajduje się w kierunku Strobic.
Inne przykłady średniowiecznych grodzisk można zobaczyć w Starym Lesie, Białowieży
(zespół 2 grodzisk), Mańkowicach, Głębinowie czy Ulanowicach.
Około 20 km od leżącej na szlaku Nysy, na terenie gmin Łambinowice i Korfantów,
znajduje się Obszar Chronionego Krajobrazu Bory Niemodlińskie obejmujący
swym zasięgiem zwarty kompleks leśny z licznymi stawami, ścieżkami przyrodniczymi,
historycznymi i dydaktycznymi („Skrajem dawnej Puszczy”, ścieżka historyczno przyrodnicza „Miejsce Pamięci Narodowej w Łambinowicach”), szlakami turystycznymi
(Szlak Martyrologii Jeńców Wojennych, trasa rowerowa R-17). Na terenie Borów
Niemodlińskich znajduje się także kilka rezerwatów przyrody, w tym jeden na terenie
powiatu nyskiego – „Blok”.
Kromě turistických zajímavostí, které se nacházejí na automobilové turistické trase,
stojí za to navštívit i další zajímavá místa a objekty v okolí Nysy, včetně mnohých zámků
a zámečků, které se dochovaly v různém stavu do dnešní doby. K nejzajímavějším
patří zámky a zámečky mj. v: Biechowě, Frączkowě, Korfantowě, Piotrowicích Nyských,
Rysiowicích, Ściborzi, Jarnołtówku a Zwierzyńci. Dalším významným prvkem krajiny
regionu je ojedinělý soubor hraničních sloupů, které jsou pozůstatkem po období,
kdy vratislavští biskupové bojovali o osvobození svých majetků od světské knížecí
vlády. Dodnes stojící dvoumetrové hraniční kameny jsou mj. na hranici nyského
a ząbkowického okresu (hranice opolského a dolnoslezského vojvodství). Všechny
sloupy mají podobný, čtyřhranný tvar. Na čelní straně je umístěna inskripce TMI SCI
IOHIS, čili zkratka latinských slov „Termini Sancti Iohannis”, což v překladu do češtiny
Bory Niemodlińskie. Ścieżka dydaktyczna „Skrajem dawnej
puszczy” / Naučná stezka „Skrajem Dawnej Puszczy”
Rysiowice. Pałac / Zámek
33
3
znamená „hranice svatého Jana”. Tato inskripce informuje, že se nacházíme na území
vratislavského biskupství, jehož patronem je sv. Jan Křtitel. Na levém boku každého
sloupu je biskupská berla a na pravém šikmý kříž. Do dnešní doby se zde dochovalo
7 těchto sloupů. Najdeme je: u cesty z Lipnik do Starczówka, poblíž Chocieborze,
u Bogdanowa (okres Brzeg), na cestě z Lipnik do Osiny Wielké, mezi vesnicemi
Szklary, Wilemowice a Wigancice, u cesty z Chróściny Nyské do Czarnolasu, a také na
vrcholu Pradědu v Čechách.
Na území nyského regionu jsou také četné stopy středověké obranné architektury.
V rámci současného administrativního členění je v nyském okrese známo více než
30 hradišť a hradů, z čehož pouze 14 lze dnes nalézt v terénu. Jedná se pozůstatky
tvrzí – opevnění ze dřeva a zeminy, z nichž část kdysi představovala zárodky měst.
Takové byly počátky například Otmuchowa. V okruhu 1 km od Prusinowic (obec
Pakosławice) se nacházejí dvě tvrze ze 14. století – první z nich se nachází v lesíku ve
směru na Lasocice, a druhá kuželová tvrz na půdorysu čtyřúhelníku s podhradím se
nachází ve směru Strobic. Další příklady středověkých tvrzí můžeme vidět ve Starém
Lese, Białowieżi (soubor 2 tvrzí), Mańkowicích, Głębinowě nebo Ulanowicích.
Přibližně 20 km od Nysy, na území obcí Łambinowice a Korfantów, se rozprostírá
Přírodní park Niemodlińské bory zahrnující svým rozsahem uzavřený lesní komplex
s mnoha rybníky, přírodovědnými, historickými a naučnými stezkami („Po okraji
dávného pralesa“, historicko-přírodovědná stezka „Místa národní paměti“
w Łambinowicích”), turistickými stezkami (Stezka martyrologie vojenských zajatců,
cyklotrasa R-17). Na území Niemodlińských borů se také nachází několik přírodních
rezervací, včetně jedné na území nyského okresu – „Blok”.
3
Bogdanów. Biskupi kamień graniczny
Biskupský hraniční kámen
34
Kontynuacja szlaku po stronie czeskiej
Pokračování trasy na české straně
Wariant I: Zlaté Hory – Rejvíz – Jeseník – Lipová-lázně – Žulová – Javorník
Długość: 52 km
Varianta I: Zlaté Hory – Rejvíz – Jeseník – Lipová-lázně – Žulová – Javorník
Délka: 52 km
Wariant II: Zlaté Hory – Mikulovice – Písečná – Česká Ves - Jeseník – Lipová-lázně –
Žulová – Javorník
Długość: 57 km
Varianta II: Zlaté Hory – Mikulovice – Písečná – Česká Ves – Jeseník – Lipová-lázně –
Žulová – Javorník
Délka: 57 km
Wariant I / Varianta I
Zlaté Hory. Skansen górnictwa złota / Hornický skanzen
Zlaté Hory – założenie miasta związane jest z wydobyciem tutaj złota, co potwierdza
jego wcześniejsza nazwa „Edelstadt”. Najciekawsze zabytki: Stara Poczta z 1698 roku obecnie siedziba Muzeum Miejskiego z ekspozycją prezentującą procesy czarownic
w regionie jesenickim oraz ekspozycją dotyczącą historii wydobycia złota, klasycystyczny
ratusz, barokowa kaplica św. Krzyża, Zlatorudné mlýny - skansen górnictwa złota
z dwoma młynami służącymi do kruszenia złotonośnych skał - turyści mogą tu
spróbować płukania złota, ruiny zamku Edelštejn, znane miejsce pielgrzymkowe do
Matki Boskiej Nieustającej Pomocy.
Zlaté Hory – založení města souvisí s těžbou zlata, což potvrzuje jeho dřívější
název „Edelstadt”. Nejzajímavější památky: Stará Pošta z roku 1698 – v současné době
sídlo Městského muzea s expozicí prezentující čarodějnické procesy na Jesenicku
a také expozicí týkající se historie těžby zlata, klasicistní radnice, barokní kaple sv.
Kříže, Zlatorudné mlýny - skanzen těžby zlata se dvěma mlýny, které sloužily k drcení
zlatonosných skal – turisté si zde mohou vyzkoušet rýžování zlata, zřícenina hradu
Edelštejn, známé poutní místo Panny Marie Pomocné.
Zlaté Hory. Muzeum Miejskie / Městské muzeum
35
4
Rejvíz – osada górska, obecnie część Zlatych Hor. Znajduje się tu narodowy rezerwat
przyrody o powierzchni 329,14 ha, obejmujący największy na Morawach zespół
torfowiska wierzchołkowego, podmokłych świerczyn i łąk torfowych. Środek obszaru
zajmuje aktywne torfowisko z dwoma połączonymi ze sobą Jeziorkami Mchowymi Małym i Dużym (Malé a Velké mechové jezírko).
Rejvíz – horská osada, v současné době část Zlatých Hor. Zde se nachází národní
přírodní rezervace o celkové rozloze 329,14 ha, jež zahrnuje největší na Moravě
vrchovištní rašeliniště, bahnité smrkové lesy a slatinné louky. Ve středu území se nachází
aktivní rašeliniště se dvěma propojenými mechovými jezírky - Malým a Velkým (Malé
a Velké mechové jezírko).
Wariant II / Varianta II
4
Mikulovice – pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1263 roku (Villa
Nikolai). Prawdopodobnie już w X wieku wydobywano tutaj rudę żelaza, a z potoków
wypłukiwano złoto. Jeszcze dziś można spotkać ślady tej działalności. W Mikulovicach
znajduje się także lotnisko oraz Aeroklub Jeseník, który posiada szybowce i samolot
silnikowy. Oprócz „zwykłych” lotów aeroklubowych na szybowcach i w samolotach
silnikowych oraz skoków podczas sezonu lotniczego organizowanych jest kilka imprez.
(www.aeroklubjesenik.cz)
Mikulovice – první zmínka o obci pochází z roku 1263 (Villa Nikolai). Pravděpodobně
se zde již v 10. století těžila železná ruda a v potocích se rýžovalo zlato. Ještě dnes zde
můžeme najít stopy této činnosti. V Mikulovicích se také nachází letiště a Aeroklub
Jeseník, který vlastní větroně a motorové letadlo. Kromě „obyčejných” aeroklubových
letů na větroních a v motorových letadlech, a seskoků, je zde během letecké sezóny
organizováno několik akcí. (www.aeroklubjesenik.cz)
Rejvíz. Mchowe Jeziorko / Mechové jezírko
Mikulovice
Písečná – doskonały punkt wyjścia do najstarszej udokumentowanej jaskini w Europie
Środkowej „Na Špičáku”, wzmiankowanej w 1430 roku (długość trasy: 230 metrów).
We wsi, w zatopionej piaskowni znajduje się także ogólnodostępne, naturalne kąpielisko.
Písečná – skvělé výchozí místo k nejstarší doložené jeskyni ve střední Evropě „Na
Špičáku”, zmiňované již v roce 1430 (délka trasy: 230 metrů). Ve vesnici se v zatopené
pískovně nachází také volně dostupné přírodní koupaliště.
36
Česká Ves (www.adrenalin-park.cz) – właścicielami tej miejscowości były rody
Schrothów oraz Priessnitzów, z których pochodzili założyciele uzdrowiska w Dolní
Lipové (Johann Schroth) oraz w Jeseníku (Vincenz Priessnitz). Najważniejsze zabytki to
kościół św. Józefa, rodzinny dom Johanna Schrotha, Muzeum Auto-Moto-Weteranów.
We wsi znajduje się także Aquacentrum – kryta pływalnia, boisko do siatkówki (w sezonie
letnim) oraz rosyjskie kręgle, a także miasteczko westernowe – Adrenalin Park Jeseníky
z szeroką ofertą dla aktywnego turysty w każdym wieku (m.in. centrum linowe,
dziecięce quady, terenowe hulajnogi, paintball, wycieczki kajakowe, strzelanie z łuku,
dziecięce centrum linowe, jazdy konne).
Česká Ves (www.adrenalin-park.cz) – majiteli této obce byly rody Schrothů
a Priessnitzů, z nichž pocházeli zakladatelé lázní v Dolní Lípové (Johann Schroth) a také
v Jeseníku (Vincenz Priessnitz). Nejvýznamnějšími památkami jsou kostel sv. Josefa,
rodný dům Johanna Schrotha, Muzeum Auto-Moto-veteránů. Ve vesnici se nachází také
Aquacentrum – krytý bazén, volejbalové hřiště (v letní sezóně) a ruské kuželky, a také
westernové městečko – Adrenalin Park Jeseníky s širokou nabídkou pro aktivní turisty
v každém věku (mj. lanové centrum, dětské čtyřkolky, terénní koloběžky, paintball,
kajakové výlety, lukostřelba, dětské lanové centrum, jízdy na koni).
Park Adrenalinowy Jeseníky / Adrenalin Park Jeseníky
Jeseník. Twierdza na Wodzie / Vodní tvrz
Jeseník – niegdyś centrum biskupiego majątku, dziś centrum gospodarcze
i kulturalne regionu jesenickiego. Najważniejsze zabytki: renesansowa twierdza na
wodzie z XVI wieku z fosą oraz kamiennym mostem – obecnie mieści się tu muzeum,
kościół Wniebowzięcia NMP z 1882 roku, renesansowy ratusz, klasycystyczny dom
z 1782 roku – tzw. katownia, pomnik Priessnitza z 1909 roku, dom rodzinny Priessnitza
w Jeseníku Zdroju. Ulubionym miejscem wycieczek jest Křížový vrch z kaplicą św. Anny.
Jeseník posiada także bogate tradycje uzdrowiskowe. Założone przez miejscowego
lekarza Vincenza Priessnitza w XIX wieku uzdrowisko (Gräfenberg) jest do dziś znanym
miejscem leczenia m.in. chorób zawodowych oraz chorób układu ruchu. Okolice
uzdrowiska (Jeseník - lázně) są także doskonałymi terenami do spacerów po okolicznych
lasach rozciągających się na zboczach Studničnego vrchu.
Jeseník – kdysi centrum biskupského panství, dnes hospodářské a kulturní centrum
jesenického regionu. Nejdůležitější památky: renesanční vodní tvrz ze 16. století s příkopem
a kamenným mostem – v současné době zde sídlí muzeum, kostel Nanebevzetí Panny
Marie z roku 1882, renesanční radnice, klasicistní dům z roku 1782 – tzv. katovna, Priessnitzův
pomník z roku 1909, rodný Priessnitzův dům v Lázních Jeseník. Oblíbeným výletním místem
37
4
je Křížový vrch s kaplí sv. Anny. Jeseník má také bohatou lázeňskou tradici. Lázně založené
místním lékařem Vincenzem Priessnitzem v 19. století (Gräfenberg) jsou dodnes známým
místem léčby mj. nemocí z povolání a onemocnění pohybového aparátu. Okolí lázní vybízí
k procházkám po okolních lesích nacházejících se na stráních Studničního vrchu.
4
Lipová-lázně – malownicza miejscowość uzdrowiskowa położona na granicy pasm
górskich Wysokiego Jesionika (Hrubý Jeseník) i Gór Rychlebskich (Rychlebské hory).
To także znany ośrodek turystyki letniej i zimowej z gęstą siecią szlaków turystycznych,
ośrodkami narciarskimi oraz licznymi atrakcjami przyrodniczymi, kulturalnymi
i historycznymi. Do najciekawszych miejsc w samej miejscowości oraz okolicy należą:
znajdujący się obok poczty pomnik Fryvaldowskiego Strajku (tragicznie zakończone
starcie demonstrujących kamieniarzy z żandarmerią 25.11.1931 r.), Muzeum Śląskiego
Semmeringu (Muzeum Slezského Semmeringu) prezentujące historię górskiego
odcinka linii kolejowej Branná – Ostružná – Ramzová – Horní Lipová, grobowiec oraz
muzeum założyciela uzdrowiska Johanna Schrotha. Niedaleko wsi (ok. 2 km na północ)
znajdują się powstałe w krystalicznym wapieniu, udostępnione zwiedzającym w 1955
roku, jaskinie Na Pomezí (długość trasy turystycznej: 410 m). Na terenie gminy leży także
narodowy rezerwat przyrody Šerák – Keprník o powierzchni ponad 11 km2 będący
najstarszym rezerwatem na Morawach.
Lipová-lázně – malebná lázeňská obec nacházející se na hranici Hrubého Jeseníku
a Rychlebských hor. Je to také známé středisko pro letní a zimní turistiku s hustou sítí
turistických stezek, lyžařskými středisky a četnými přírodními, kulturními a historickými
zajímavostmi. K nejzajímavějším místům v samotné obci a okolí patří: pomník obětem
Frývaldovské stávky (tragicky ukončené střetnutí stávkujících kameníků s četníky
25.11.1931) stojící u pošty, Muzeum Slezského Semmeringu věnované historii horského
úseku železniční trati Branná – Ostružná – Ramzová – Horní Lipová, hrobka a muzeum
zakladatele lázní Johanna Schrotha. Nedaleko vesnice (cca 2 km na sever) se nacházejí
jeskyně Na Pomezí, které vznikly z krystalického vápence, ty byly zpřístupněny v roce 1955,
(délka turistické trasy: 410 m). Na území obce je také národní přírodní rezervace Šerák –
Keprník o rozloze více než 11 km2 , jež je nejstarší rezervací na Moravě.
Lipová-lázně. Budynek dawnego wójtostwa
Budova bývalého fojtství
Jaskinia na Pomezí / Jeskyně na Pomezí
38
Žulová – pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z końca XIII wieku. Jako gród Vriedenberg (Frýdberk) należała do majątku biskupów
wrocławskich. Zamek zniszczony został przez Szwedów podczas wojny trzydziestoletniej, do dziś zachowała się jedynie wieża będąca obecnie
częścią kościoła św. Józefa. Žulová jest doskonałym punktem wyjścia w Rychlebské hory, do Nýznerovskich wodospadów, ruin zamku Kaltenštejn,
jaskiń Na Pomezí, Jeseníka. Przez miasto przechodzą także szlaki turystyczne - czerwony Javorník – Jeseník oraz niebieski Horní Lipová – Nýznerovské
vodopády – Žulová – Černá Voda.
Žulová – první zmínka o obci pochází z konce 13. století. Jako hrad Vriedenberg (Frýdberk) patřila k majetku vratislavských biskupů. Hrad
byl zničen Švédy během třicetileté války, do dnešní doby se dochovala pouze věž, která je v současné době součástí kostela sv. Josefa. Žulová
je ideálním výchozím místem do Rychlebských hor, k Nýznerovským vodopádům, zřícenině hradu Kaltenštejn, k jeskyním Na Pomezí, do
Jeseníku. Městem procházejí také turistické stezky – červená Javorník – Jeseník a dále modrá Horní Lipová – Nýznerovské vodopády – Žulová –
Černá Voda.
Javorník – pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1291 r. Na początku XIV wieku powstał tu gród, który odegrał ważną rolę podczas
wojen husyckich. W 1432 roku, po 4 latach pozostawania w rękach husytów, Javorník wykupili biskupi wrocławscy, a w 1507 roku odbudowany
został zamek. Nazwany „Jánský vrch” stał się letnią rezydencją biskupów i pozostał nią do końca II wojny światowej. W 1769 roku na zamek
przybył wybitny kompozytor Karl Ditters z Dittersdorfu, czyniąc z niego centrum muzyczne Śląska. Dziś w zamku mieści się galeria obrazów oraz
muzeum z największym w Czechach zbiorem fajek. Częstym gościem zamku był niemiecki romantyk – Joseph von Eichendorff, a w miejscu,
skąd poeta podziwiał okolicę, znajduje się dziś ławka z napisem Joseph von Eichendorff oraz datami 1856 i 1857. Najstarszym zabytkiem miasta
jest kościół cmentarny św. Krzyża z 1291 roku.
Javorník. Zamek Jánský Vrch / Zámek Jánský Vrch
Javorník – první zmínka o obci pochází z roku 1291. Na začátku 14. století zde
vznikla zahrada, která hrála významnou roli během husitských válek. V roce 1432,
po 4 letech kdy byl v rukou husitů, Javorník vykoupili vratislavští biskupové a v roce
1507 byl obnoven zámek. Byl nazván „Jánský vrch” a stal se letním sídlem biskupů
a byl jím až do konce 2. světové války. V roce 1769 na zámek přijel významný
skladatel Karl Ditters z Dittersdorfu a učinil z něj hudební centrum Slezska. Dnes se
v zámku nachází galerie obrazů a dále muzeum s největší v Čechách sbírkou dýmek.
Častým hostem na zámku byl německý romantik – Joseph von Eichendorff, a v místě,
odkud tento básník obdivoval okolní krajinu, je dnes lavička s nápisem Joseph von
Eichendorff a letopočty 1856 a 1857. Nejstarší památkou města je hřbitovní kostel
sv. Kříže z roku 1291.
39
4
Muzea / Muzea
5
Muzeum w Nysie (www.muzeum.nysa.pl) – najstarsze muzeum w województwie opolskim z siedzibą w dawnym Pałacu Biskupim.
Wystawy stałe:
Nysa mieszczańska – wystawa prezentująca wygląd wnętrz mieszczańskich XIX-XX w., sprzętów codziennego użytku, fragmenty nyskich
kamieniczek, stare fotografie - zabytki pokazujące Nysę, jakiej już nie ma.
Pradzieje Ziemi Nyskiej – znaleziska archeologiczne z terenu ziemi nyskiej gromadzone od ponad 100 lat.
Kultura materialna Ziemi Nyskiej – zabytki z okresu późnego średniowiecza, pochodzące z badań wykopaliskowych prowadzonych na terenie
Nysy (sprzęty, narzędzia i ozdoby, wyroby ceramiczne, drewniane, kościane i żelazne, bogata kolekcja naczyń szklanych).
Nyskie rzemiosło artystyczne i pamiątki miejskie – wyroby śląskiego kowalstwa artystycznego (m.in. pochodząca z XI/XII wieku szklanka
św. Jadwigi Śląskiej - wyrób egipski).
Militaria – kolekcje broni białej i palnej z okresu od końca XV do początków XX wieku (broń drzewcowa - halabardy i szpontony, broń sieczna - zdobne
pałasze, szpady i szable oficerskie z wielu krajów europejskich, datowane głównie na XVIII i XIX wiek, pistolety, strzelby i karabinki, bogato zdobione
grawerunkiem, kością słoniową i masą perłową egzemplarze broni myśliwskiej). Wystawie towarzyszą historyczne wizerunki ukazujące fortyfikacje
Nysy - od średniowiecznych murów obronnych po nowożytne fortyfikacje XVIII i XIX wieku.
Galeria malarstwa obcego XV-XIX w. – dzieła mistrzów holenderskich i flamandzkich: Otto van Veena, Anthoniusa Palamedesa, Bartholomeusa
van der Helsta, malarstwo niemieckie z cenną „Judytą z głową Holofernesa” oraz włoskie reprezentowane przez takich artystów jak Carlo Portelli,
Francesco Bassano, Francesco Raibolini.
Sztuka i rzemiosło artystyczne XVI-XIX w. – bogaty i wartościowy zbiór mebli mieszczańskich i dworskich, ceramika (porcelana z Miśni i Sèvres,
fajanse włoskie i holenderskie), ceramika śląska.
Procesy czarownic na pograniczu nysko - jesenickim – sala inkwizytora, loch, repliki narzędzi tortur, miecz katowski, na dziedzińcu kule armatnie
i kamienie graniczne.
Muzeum v Nyse (www.muzeum.nysa.pl) – nejstarší muzeum v opolském vojvodství se sídlem v bývalém Biskupském zámku.
Stálé expozice:
Měšťanská Nysa – výstava prezentující, jak vypadaly měšťanské interiéry v 19. a 20. století, předměty každodenní potřeby, fragmenty nyských domů,
staré fotografie – památky, které ukazují Nysu, která již neexistuje.
Prehistorie nyského regionu – archeologické nálezy z okolí Nysy shromažďované více než 100 let.
Hmotná kultura nyského regionu – památky z doby pozdního středověku, pocházející ze zkoumání vykopávek, které proběhly na území Nysy
(nádobí, náčiní a ozdoby, keramické, dřevěné, kostěné a železné výrobky, bohatá sbírka skleněného nádobí).
Nyské umělecké řemeslo a městské památky – výrobky slezského uměleckého kovářství (mj. pocházející z 11./12. století sklenice sv. Hedviky
Slezské – egyptský výrobek).
Vojenské předměty – sbírky sečných a střelných zbraní z období od konce 15. století do začátku 20. století (zbraně s násadami - halapartny a bojové
sekery, řezné zbraně - zdobené palaše, kordy a důstojnické šavle z mnoha evropských zemí, datované hlavně do 18. a 19. století, pistole, pušky,
bohatě zdobené rytinami, slonovinou a perleťovinou, lovecké zbraně). Výstava je doprovázena historickými obrázky ukazujícími opevnění Nysy - od
40
středověkých obranných hradeb po moderní opevnění 18. a 19. století.
Galerie cizokrajného malířství 15. – 19. století – díla holandských a vlámských mistrů:
Otto van Veena, Anthoniuse Palamedese, Bartholomeuse van der Helsta, německé
obrazy s významnou „Juditou s Holofernesovou hlavou”, a také italské reprezentované
takovými jmény jako Carlo Portelli, Francesco Bassano, Francesco Raibolini.
Umění a umělecké řemeslo 16. – 19. století – bohatá a hodnotná sbírka měšťanského
a šlechtického nábytku, keramiky (porcelán z Míšně a Sèvres, italský a holandský fajáns),
slezská keramika.
Čarodějnické procesy v nysko- jesenickém pohraničí – inkvizitorův sál, loch, repliky
mučících nástrojů, katův meč, na nádvoří dělové koule a hraniční kameny.
Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach – Opolu
(www.cmjw.pl) - powstało w 1964 roku w celu dokumentowania i badania historii
obozów jenieckich funkcjonujących tu w czasie wojny prusko - francuskiej w latach
1870-1871 oraz w czasie I i II wojny światowej.
Po obozach pozostały cmentarze obejmujące 52 mogiły żołnierzy francuskich (z lat
1870-71), 6969 mogił Rosjan, Polaków, Rumunów, Włochów, Serbów, Anglików,
Francuzów, Belgów i Greków (z lat 1914-18) oraz mogiły ponad 40 tysięcy ofiar (głównie
jeńców radzieckich) z lat 1939-1945. W latach 1945-46 w pobliżu byłego kompleksu
obozów jenieckich utworzono obóz pracy, w którym przetrzymywano ludność
okolicznych miejscowości przeznaczoną do przesiedlania w głąb Niemiec. Miejsce to
upamiętniono obeliskiem w kształcie śląskiego krzyża pokutnego. W miejscu pochówku
ofiar obozu urządzono symboliczny cmentarz.
Centrální muzeum válečných zajatců w Łambinowicích – Opolu (www.cmjw.pl)
– vzniklo v roce 1964 za účelem zdokumentování a prozkoumání historie zajateckých
táborů, které tu fungovaly v době prusko – francouzské války v letech 1870-1871,
a také v době 1. a 2. světové války. Po táborech zde zůstaly hřbitovy s 52 společnými
hroby francouzských vojáků (z let 1870-71), 6969 hroby Rusů, Poláků, Rumunů,
Italů, Srbů, Angličanů, Francouzů, Belgičanů a Řeků (z let 1914-18) a dále hroby více
než 40 tisíc obětí (hlavně sovětských zajatců) z let 1939-1945. V letech 1945-46 byl
v blízkosti bývalého komplexu zajateckých táborů vytvořen pracovní tábor, v němž
zadržovali lidi z okolních obcí, kteří byli určeni k přesídlení do vnitrozemí Německa.
Toto místo bylo uctěno obeliskem ve tvaru slezského smírčího kříže. V místě pohřbení
obětí tábora byl zřízen symbolický hřbitov.
Nysa. Muzeum / Muzeum
Łambinowice. Pomnik martyrologii jeńców wojennych
Památník martyrologie válečných zajatců
41
5
Muzeum Gazownictwa w Paczkowie (www.muzeumgazownictwa.pl) – z siedzibą w dawnej gazowni z ciekawymi zbiorami urządzeń gazowych
gospodarstwa domowego (kuchenki, piece łazienkowe, termy, żelazka, lodówki, piece i kominki do ogrzewania pomieszczeń, latarnie i lampy
oświetleniowe, a nawet gazowe lokówki do włosów) oraz licznymi dokumentami, planami, publikacjami, szkicami oraz zdjęciami.
Plynárenské muzeum v Paczkowě (www.muzeumgazownictwa.pl) – se sídlem v bývalé plynárně se zajímavými sbírkami plynárenských zařízení
do domácnosti (vybavení kuchyní a koupelen, termy, žehličky, ledničky, kamna a krby na vytápění místností, lucerny a svítilny, a dokonce i plynové
kulmy na vlasy) a také s četnými dokumenty, plány, publikacemi, skicami a také fotografiemi.
5
Muzeum Krajoznawcze Ziemi Jesenickiej w Jeseniku (www.muzeum.jesenik.net) – z siedzibą w Twierdzy Wodnej.
Wystawy stałe:
• Historia Ziemi Jesenickiej – historia regionu od czasów najdawniejszych po 1918 rok
• Geologia Ziemi Jesenickiej
• Flora i fauna Ziemi Jesenickiej
• Vincenz Priessnitz i uzdrowisko Gräfenberg – Dom rodzinny V. Priessnitza - wystawa poświęcona postaci V. Priessnitza oraz historii uzdrowisk na
ziemi jesenickiej.
Vlastivědné muzeum Jesenicka v Jeseníku (www.muzeum.jesenik.net) – se sídlem ve Vodní tvrzi.
Stálé expozice:
• Historie Jesenicka – historie regionu od nejstarších dob do roku 1918
• Geologická expozice
• Expozice fauny a flóry Jesenicka
• Expozice Vincenz Priessnitz a lázně Gräfenberg – Priessnitzův rodný dům – výstava věnována osobnosti V. Priessnitze a historii lázní na Jesenicku.
Muzeum Miejskie w Zlatych Horach – mieści się w centrum miasta w barokowym budynku stacji pocztowej z 1698 roku. Zwiedzając jego
ekspozycję, można poznać górniczą przeszłość regionu, a poprzez zaaranżowaną na wzór sztolni piwnicę poczuć się niemal jak prawdziwy górnik.
Całość ekspozycji uzupełnia wystawa dokumentująca procesy czarownic w Zlatych Horach. Przy Muzeum rozpoczyna się zielony szlak turystyczny
prowadzący do zlatorudnych mlynów, będących replikami XIV-wiecznych młynów służących do pozyskiwania złota.
Městské muzeum ve Zlatých Horách – sídlí v centru města v barokní budově bývalé pošty z roku 1698. Při prohlídce jeho expozice se
můžete seznámit s historií hornictví v regionu, a ve sklepení, které má podobu hornické chodby, se cítit téměř jako skutečný horník. Celá expozice
je doplněna výstavou dokumentující čarodějnické procesy ve Zlatých Horách. U muzea začíná zelená turistická stezka do Zlatorudných mlýnů, kde
se nachází repliky mlýnů ze 14. století, které sloužily k těžbě zlata.
Muzeum Miejskie w Javorniku (www.kulturnidumjavornik.cz) ze stałą ekspozycją historii Javorníka od prehistorii do dnia dzisiejszego,
etnograficzną oraz ekspozycją poświęconą Karlowi Dittersowi z Dittersdorfu. W Javorniku w zamku Jánský Vrch (www.janskyvrch.cz) znajduje się unikatowa
kolekcja fajek i przyborów tytoniowych. Większość eksponatów pochodzi z XVIII i XIX w., a wśród nich fajki wojskowe, szlacheckie oraz egzotyczne.
42
Městské muzeum Javorník (www.kulturnidumjavornik.cz) se stálou expozicí
věnovanou dějinám Javorníku od prehistorie do dnešního dne, národopisnou expozicí
a dále expozicí věnovanou Karlu Dittersovi z Dittersdorfu. V Javorníku v zámku Jánský
Vrch (www.janskyvrch.cz) se nachází ojedinělá sbírka dýmek a kuřáckých potřeb. Většina
exponátů pochází z 18. a 19. století, jsou mezi nimi dýmky vojenské, šlechtické a exotické.
W Czeskiej Wsi koło Jesenika znajduje się ekspozycja historycznych motocykli
i innych pojazdów (www.veteranclub.cz).
V České Vsi u Jeseníku se nachází expozice historických motocyklů a jiných
vozidel (www.veteranclub.cz).
Muzeum Śląskiego Semmeringu (Muzeum Slezského Semmeringu) w Lipoválázně prezentuje historię górskiego odcinka linii kolejowej Branná – Ostružná –
Ramzová – Horní Lipová, która poprzez podobieństwo do górskich odcinków
linii kolejowych u podnóża Alp na linii Wiedeń-Mediolan była nazywana Śląskim
Semmeringiem. W muzeum można zobaczyć urządzenia zabezpieczające i kontrolne
linii kolejowej, modele, dokumenty, bilety oraz środki sygnalizacyjne.
Muzeum Slezského Semmeringu Lipová-lázně prezentuje historii horského
úseku železniční trati Branná – Ostružná – Ramzová – Horní Lipová, která byla vzhledem
k podobnosti s horskými úseky železničních tratí u podnoží Alp na trati Vídeň – Milán
nazývána Slezským Semmeringem. V muzeu je možné si prohlédnout bezpečnostní
a kontrolní zařízení železniční tratě, modely, dokumenty, jízdenky a signalizační zařízení.
Česká Ves. Ekspozycja historycznych motocykli
Expozice historických motocyklů
Javorník. Muzeum / Muzeum
Muzeum Johanna Schrotha w Lipová - lázně (www.ic-lipova.cz) – ekspozycja
poświęcona postaci Johanna Schrotha, założyciela uzdrowiska Dolní Lipová.
Muzeum Johanna Schrotha Lipová - lázně (www.ic-lipova.cz) – expozice věnována
osobnosti Johanna Schrotha, zakladatele lázní Dolní Lipová.
Muzeum w Vidnavie (www.vidnava.cz) – mieści się w jednej z najstarszych kamienic
w miasteczku, posiada ekspozycję poświęconą osadnictwu w regionie, a także ważnym
postaciom związanym z Vidnavą.
Muzeum ve Vidnavě (www.vidnava.cz) – sídlí v jedné z nejstarších budov v městečku,
nabízí expozici věnovanou osídlení v regionu a také významným osobnostem spojeným
s Vidnavou.
43
5
Imprezy cykliczne / Pravidelné akce
Festiwal Ognia i Wody (www.nor.nysa.pl) – impreza odbywa się na plaży Jeziora
Nyskiego w okresie wakacyjnym. Punktem kulminacyjnym festiwalu jest pokaz
fajerwerków prezentowany przez najlepsze polskie firmy pirotechniczne. Oprócz pokazu
w programie imprezy znajdują się także występy znanych zespołów muzycznych.
W 2010 roku impreza zdobyła Certyfikat Opolskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej
„Najlepszy Produkt Turystyczny 2010” w kategorii wydarzenie.
Festival ohně a vody (www.nor.nysa.pl) – akce se koná na pláži Nyského jezera
v době prázdnin. Kulminačním bodem festivalu je přehlídka ohňostrojů prezentovaná
nejlepšími polskými pyrotechnickými firmami. Kromě ukázek ohňostrojů jsou součástí
programu této akce také vystoupení známých hudebních skupin. V roce 2010 tato akce
získala certifikát Opolské regionální organizace cestovního ruchu /Opolskiej Regionalnej
Organizacji Turystycznej/ - Nejlepší produkt cestovního ruchu 2010 v kategorii Akce.
6
Lato Kwiatów (www.otmuchow.pl) – odbywa się co roku w pierwszych dniach
lipca. Jest to impreza o charakterze wystawienniczym poświęcona wystawom kwiatów.
Towarzyszą jej występy znanych w kraju artystów, młodzieży, jarmarki twórców ludowych
i stoiska z gastronomią. Najważniejszym elementem imprezy są wystawy kwiatów ciętych
prezentowane w pięknych aranżacjach w salach otmuchowskiego średniowiecznego
zamku. Dodatkowo na terenach przyzamkowych odbywają się wystawy drzew i krzewów
ozdobnych, elementów dekoracyjnych ogrodów oraz sprzętu ogrodniczego.
Květinové léto (www.otmuchow.pl) – koná se každoročně v prvních červencových
dnech. Jedná se o akci, která má charakter výstavy a která je věnovaná výstavám
květin. Akci doprovází vystoupení umělců, mládeže, kteří jsou v zemi známí, dále
jarmarky lidových tvůrců a stánky s občerstvením. Nejdůležitější částí akce jsou výstavy
řezaných květin prezentované v nádherných aranžmá v sálech otmuchovského
středověkého hradu. Kromě toho se v okolí hradu konají výstavy ozdobných stromů
a keřů, dekoračních zahradních prvků a zahradního vybavení.
Lipová-lázně. Pomnik Emanuela Schrotha
Pomník Emanuela Schrotha
Nysa. Festiwal Ognia i Wody / Festival ohně a vody
Jarmark Jakubowy (www.bazylika-nysa.pl) – odbywa się corocznie w czasie
odpustu św. Jakuba (lipiec) i nawiązuje do średniowiecznych tradycji festynów
i kiermaszy. Impreza odbywa się na rynku przy nyskiej Bazylice Mniejszej, a związana
44
jest z legendą, wedle której św. Jakub uratował miasto od pożaru, zsyłając na nie deszcz.
Na Jarmark Jakubowy co roku tłumnie przybywają amatorzy kramów jarmarcznych,
uzbrojonych w miecze rycerzy, pięknych niewiast, smakowitego jadła i średniowiecznej
muzyki. Jest to także jedna z nielicznych w roku możliwości zwiedzenia niedostępnych
na co dzień zabytków bazyliki, takich jak Skarbiec św. Jakuba, podziemia czy najbardziej
stromy w Europie dach. Atrakcją Jarmarku są pokazy Bractwa Rycerskiego, liczne
występy artystyczne oraz przepiękna muzyka.
Svatojakubský jarmark (www.bazylika-nysa.pl) – koná se každoročně v době
svatojakubské pouti (červenec) a navazuje na středověkou tradici zahradních slavností
a jarmarků. Akce se koná na náměstí u nyské Baziliky a souvisí s legendou, podle které
sv. Jakub zachránil město před požárem, kdy na něj seslal déšť. Na Svatojakubský
jarmark se každý rok houfně sjíždějí milovníci kramářství, rytířů ozbrojených meči,
krásných dívek, dobrého jídla a středověké hudby. Jedná se o jednu z mála možností
v roce, kdy je možné si prohlídnout historické památky, které nejsou běžně zpřístupněny,
např. Pokladnici sv. Jakuba, sklepení nebo nejstrmější střechu v Evropě. Atrakcí jarmarku
jsou ukázky rytířského spolku, četná umělecká vystoupení a překrásná hudba.
Otmuchowskie Lato Kwiatów / Otmuchovské Květinové léto
Dni Twierdzy Nysa (www.twierdzanysa.com) – impreza odbywa się na przełomie
lipca i sierpnia. Najważniejszym punktem święta jest rekonstrukcja bitwy, jaka rozegrała
się w 1807 roku między wojskami napoleońskimi i pruskimi – Bitwa o Twierdzę Nysa.
Widowisko odbywa się w plenerze – na terenie fortów pozostałych po okresie, gdy Nysa
pełniła rolę twierdzy.
Slavnosti pevnosti Nysa (www.twierdzanysa.com) – akce se koná na přelomu
července a srpna. Nejdůležitějším okamžikem slavností je rekonstrukce bitvy, která se
odehrála v roce 1807 mezi napoleonskými a pruskými vojsky – Bitva o pevnost Nysa.
Představení je venkovní – na území hradeb, které zde zůstaly po období, kdy Nysa byla
pevností.
Nysa. Inscenizacja bitwy / Inscenace bitvy
Ogólnopolski Festiwal Piosenki Turystycznej Kropka w Głuchołazach
(www.kropka.art.pl) – impreza odbywa się w lipcu, jej organizatorzy zapewniają
wiele ciekawych koncertów związanych z piosenką turystyczną i poezją śpiewaną. Jeden
dzień festiwalu poświęcony jest czeskiej piosence turystycznej.
Celostátní festival turistické písně Kropka v Głucholazech (www.kropka.art.pl)
– akce se koná v červenci, její pořadatelé zaručují mnoho zajímavých koncertů
45
6
souvisejících s turistickými písničkami a zpívanou poezií. Jeden den festivalu je zasvěcen
české trampské písni.
Drum Djemboree (www.djembee.com.pl) – impreza odbywa się w okresie
wakacyjnym w Głuchołazach. Podczas imprezy odbywają się warsztaty bębniarskie
i taneczne prowadzone przez mistrzów afrykańskich oraz liczne koncerty.
Drum Djemboree (www.djembee.com.pl) – akce se koná v době prázdnin
v Głuchołazech. Během akce se konají bubenické a taneční dílny vedené africkými
mistry a také mnohé koncerty.
6
Święto Gór Opawskich (Głuchołazy) – plenerowa impreza promująca pogranicze
polsko - czeskie poprzez prezentację dzieł lokalnych twórców ludowych, a także
występy zespołów muzycznych, organizację gier, zabaw, prezentacji literackich.
Podczas imprezy można spróbować sztuki płukania złota czy posmakować potraw
kuchni polskiej i czeskiej.
Slavnosti Opavských hor (Głuchołazy) – venkovní akce, která propaguje polsko
- české pohraničí, a to prostřednictvím prezentace tvorby místních lidových tvůrců,
a také vystoupení hudebních skupin, organizace soutěží, her, literárních prezentací.
Během akce je možné si vyzkoušet umění rýžování zlata nebo ochutnat jídla polské
i české kuchyně.
Głuchołazy. Festiwal Piosenki Turystycznej Kropka
Celostátní festival turistické písně Kropka
Głuchołazy. Święto Gór Opawskich / Slavnosti Opavských hor
Turystyczne imprezy cykliczne na Kopie Biskupiej - noworoczne wejście na Kopę
Biskupią – impreza organizowana przez Towarzystwo Przyjaciół Głuchołaz od wielu lat
przyciąga setki amatorów wędrówek górskich, dobrej zabawy i oryginalnego sposobu
powitania Nowego Roku. Majowy weekend na Kopie Biskupiej oraz Odpędzanie
zimy - imprezy plenerowe o tematyce historycznej organizowane pod Górskim Domem
Turysty „Pod Biskupią Kopą”.
Turistické pravidelné akce na Biskupské kupě – novoroční výšlap na Biskupskou
kupu – tato akce je organizována Společností přátel Głuchołaz již mnoho let a láká
stovky milovníků horských túr, dobré zábavy a nevšedního způsobu vítání Nového
roku. Květnový víkend na Biskupské kupě a Vyhánění zimy - venkovní akce
s historickým námětem organizované u chaty „Pod Biskupią Kopą”.
46
Paczkowski Festiwal Filmowy (www.paczkow.eu) – impreza na stałe wpisana w kalendarz wydarzeń kulturalnych Paczkowa. Podczas festiwalu,
oprócz dzieł rodzimej i czeskiej kinematografii, publiczność może obejrzeć również filmy wyprodukowane w innych, dalekich krajach.
Paczkovský filmový festival (www.paczkow.eu) – akce, která je již na trvalo zapsaná do kalendáře kulturních akcí Paczkowa. Během festivalu
může veřejnost kromě polské a české filmové tvorby shlédnout také filmy natočené v jiných, dalekých zemích.
Paczkowski Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej im. Moritza Brosiga (www.paczkow.eu) – impreza poświęcona urodzonemu w Lisich
Kątach (Gmina Paczków) twórcy muzyki sakralnej, który do historii muzyki wszedł przede wszystkim jako autor utworów organowych. Festiwal
przyciąga nie tylko liczne grono melomanów z całego Śląska, ale także znanych artystów sceny polskiej. Impreza ta uznana została jedną z siedmiu
wizytówek kulturalnych Opolszczyzny.
Paczkovský festival varhanní a komorní hudby Moritze Brosiga (www.paczkow.eu) – akce věnovaná tvůrci sakrální hudby, který se narodil ve
vesnici Lisie Kąty (obec Paczków) a který vešel do dějin hudby hlavně jako autor varhanních skladeb. Festival láká nejen početné skupiny milovníků
hudby z celého Slezska, ale také významné polské umělce. Tato akce byla vyhlášena jednou ze sedmi kulturních vizitek opolského regionu.
„Złote Dni” - święto Zlatych Hor (www.zlatehory.cz) – podczas święta miasta odbywa się m. in. inscenizacja „Bitwy o wzgórze św. Rocha”.
Bitwa ta przeszła do historii jako bohaterska obrona 500-osobowej załogi austriackiej przed znacznie liczniejszymi Prusakami (12 000 żołnierzy),
odbyła się 14 stycznia 1779 roku na wzgórzu św. Rocha będącym ważnym miejscem strategicznym. Inscenizacja bitwy odbywa się w okresie letnim.
Zlaté dny – Slavnosti Zlatých Hor (www.zlatehory.cz) – během této akce se ve města koná mj. bitva na vrchu sv. Rocha. Tato bitva vstoupila
do dějin jako hrdinská obrana 500 mužů rakouské posádky proti značně početnější skupině Prusů (12 000 vojáků), odehrála se 14. ledna roku
1779 na vrchu sv. Rocha, jež je důležitým strategickým místem. Inscenace bitvy se odehrává v letním období.
Międzynarodowy Festiwal Muzyki Karla Dittersa z Dittersdorfu – festiwal odbywa się na przełomie sierpnia i września w Javorníku. Karl
Ditters (wybitny austriacki kompozytor epoki klasycyzmu) przybył na zamek Jánský vrch w 1769 r., czyniąc z niego znaczący ośrodek muzyczny Śląska.
Mezinárodní hudební festival Karla Ditterse z Dittersdorfu – festival se koná na přelomu srpna a září v Javorníku. Karl Ditters (významný
rakouský klasicistní skladatel) přijel na zámek Jánský vrch v roce 1769 a učinil z něj významné hudební centrum Slezska.
Turniej Żniwowania „Złota Kosa” (www.lambinowice.pl) – impreza odbywa się na przełomie lipca i sierpnia w Piątkowicach
(Gmina Łambinowice). Podczas turnieju można ujrzeć odzianych w chłopskie siermięgi żeńców oraz żniwiarki w barwnych chustach,
a podczas żniwnej biesiady skosztować swojskiego jadła.
Klání ve žních „Zlatá kosa“ (www.lambinowice.pl) – tato akce se koná na přelomu července a srpna v Piątkowicích (obec Łambinowice).
Během klání můžete vidět žence - muže oblečené do selských šatů a ženy s barevnými šátky, a během žňových hodů ochutnat domácí jídla.
Międzynarodowy Turniej Piłki Prądowej „Wasserball” (www.korfantow.pl) – impreza odbywająca się w ostatni weekend lipca w Przechodzie
(Gmina Korfantów). W turnieju uczestniczą drużyny strażaków, których zadaniem jest umieszczenie piłki w bramce za pomocą strumienia wody
wydobywającego się ze strażackiego węża.
47
6
Mezinárodní turnaj ve wasserballe „Wasserball” (www.korfantow.pl) – akce
se koná poslední červencový víkend v obci Przechoda (obec Korfantów). Turnaje se
účastní družstva hasičů, jejichž úkolem je umístit balón do branky pomocí vodního
proudu z hasičské hadice.
Jesenická 60 – impreza sportowa organizowana w pierwszy weekend czerwca,
której uczestnicy mają do pokonania trasę pieszą w trzech wariantach - 60 km, 25 km,
15 km oraz rowerową o długości 50 km.
Jesenická 60 – sportovní akce organizovaná o prvním červnovém víkendu, jejíž
účastníci musí zdolat jednu ze tří pěších tras - 60 km, 25 km, 15 km anebo cyklotrasu
dlouhou 50 km.
6
Otwarcie sezonu turystycznego w Jeseníku-lázně (www.priessnitz.cz) –
tradycyjne uroczyste otwarcie sezonu turystycznego odbywa się co roku na początku
maja w uzdrowiskowej części Jeseníka.
Zahájení turistické sezóny v Lázních Jeseník (www.priessnitz.cz) – tradiční
slavnostní zahájení turistické sezóny se koná každoročně začátkem května v lázeňské
čtvrti Jeseníku.
Turniej Żniwowania „Złota Kosa” / Klání ve žních „Zlatá kosa”
Międzynarodowy Turniej Piłki Prądowej „Wasserball”
Mezinárodní turnaj proudového míče „Wasserball”
48
Przepisy ruchu drogowego w Polsce / Předpisy silničního provozu v Polské republice
(wybrane przepisy, które różnią się od przepisów w Czechach)
(vybrané předpisy, které se liší od předpisů v České republice)
Kodeks Wykroczeń, Kodeks Karny / Zákon o přestupcích, Trestní zákon
Mimo iż dopuszczalna ilość alkoholu we krwi u kierującego pojazdem jest wyższa (0,19‰) niż w ČR, to kary w Polsce niejednokrotnie są
wyższe, i tak:
- od 0,2 – do 0,5‰ czyn kwalifikowany jest jako wykroczenie, sprawę rozpatruje Sąd, kara grzywny do 5 tys. zł, obligatoryjny zakaz kierowania
pojazdami (dotyczy także obcokrajowców) od 6 m-cy do 3 lat. W przypadku gdy sprawca wykroczenia nie zapłaci grzywny w nakazanym terminie,
zamieniana jest ona na karę aresztu.
- powyżej 0,5 ‰ czyn kwalifikowany jest jako przestępstwo, za które grozi kara pozbawienia wolności do 2 lat, orzekany jest również zakaz prowadzenia
pojazdów na okres od 1 roku do 10 lat.
Należy również pamiętać, że przestępstwem (z karami j/w) jest także kierowanie pojazdem pod wpływem środków odurzających, przy czym nie ma
znaczenia jaka jest ilość tych środków we krwi.
Obecność niektórych narkotyków we krwi można wykryć po wielu dniach od czasu ich zażycia.
W przypadku gdy kierujący pojazdem nie chce poddać się badaniom trzeźwości i badaniom na zawartość środków odurzających przy pomocy
urządzeń elektronicznych lub innych testerów, przeprowadza się badanie krwi nawet bez zgody kierującego.
W Polsce posiadanie, na użytek własny, nawet niewielkich ilości narkotyków jest przestępstwem, za które grozi odpowiedzialność karna - kara
pozbawienia wolności (w przypadku mniejszej wagi czynu) do 1 roku.
Obcokrajowiec w Polsce oraz obywatel Polski bez stałego miejsca zamieszkania w przypadku gdy popełni wykroczenie i nałożony zostanie na niego
mandat karny, obowiązany jest go zapłacić bezpośrednio policjantowi w miejscu kontroli w polskiej walucie. Brak pieniędzy na mandat lub odmowa
jego zapłacenia skutkuje skierowaniem wniosku o ukaranie do Sądu w trybie przyśpieszonym. Istnieje możliwość udania się do kantoru wymiany walut.
Přestože v Polsku je přípustné množství alkoholu v krvi u řidiče vozidla vyšší (0,19‰) než v ČR, jsou pokuty v Polsku mnohdy vyšší, a tak:
-od 0,2 – do 0,5‰ je čin kvalifikován jako přestupek, záležitost řeší soud, pokuta do 5 tis. PLN, obligatorní zákaz řízení motorových vozidel (týká se
i cizinců) na 6 měsíců až 3 roky. V případě, že pachatel přestupku nezaplatí pokutu ve stanoveném termínu, je tato změněna na vazbu.
- nad 0,5 ‰ je čin kvalifikován jako trestný čin, za který hrozí trest odnětí svobody do 2 let, je také uložen zákaz řízení motorových vozidel na 1 rok
až 10 let.
Je třeba mít rovněž na paměti, že trestným činem (s tresty jako výše) je také řízení vozidla pod vlivem omamných látek, přičemž nemá žádný vliv,
jaké je množství těchto látek v krvi.
49
7
Přítomnost některých drog v krvi je možno odhalit i po několika dnech od doby jejich požití.
V případě, že se řidič vozidla nechce podrobit zkoušce na alkohol a zkoušce na přítomnost omamných látek pomocí elektronických zařízení nebo
jiných testerů, bude provedeno vyšetření krve, a to i bez souhlasu řidiče.
V Polsku je držení, pro vlastní potřebu, dokonce i malého množství drog trestným činem, za který hrozí trestní odpovědnost – trest odnětí svobody
(v případě nižší závažnosti činu) do 1 roku.
Cizinec v Polsku a občan Polska bez trvalého místa bydliště v případě, že spáchá přestupek a bude mu uložena pokuta, je povinen ji zaplatit
bezprostředně policistovi na místě kontroly v polské měně. Nedostatek peněz na zaplacení pokuty nebo odmítnutí zaplacení pokuty má za následek
předání žádosti o uložení trestu ve zrychleném režimu k soudu. Existuje možnost dojít si do směnárny.
Prawo o ruchu drogowym / Silniční zákon
7
 Zakaz zatrzymywania przed przejściem dla pieszych obowiązuje w odległości nie mniejszej niż 10 metrów (dotyczy także samochodów
osobowych i motocykli). Zakaz ten obowiązuje również za przejściem dla pieszych na drogach dwukierunkowych o dwóch pasach ruchu.
 Dopuszczalna prędkość na obszarze zabudowanym do 50 km/h, od 23.00 – 5.00 to 60 km/h.
Dopuszczalna prędkość poza obszarem zabudowanym motocykla, samochodu osobowego i ciężarowego o dmc do 3,5 tony to 90 km/h.
 Na przednim siedzeniu pasażera dziecko do 12 lat może być przewożone tylko w foteliku – bez względu na wagę i wzrost.
 Kierujący pojazdem może używać tylnego światła przeciwmgłowego tylko gdy przejrzystość powietrza ogranicza widoczność na odległość
poniżej 50 metrów.
 Pojazd musi być wyposażony w gaśnicę (nie dotyczy pojazdów zarejestrowanych poza Polską).
 Kamizelka odblaskowa nie jest wymagana – jednak kierowca, gdy będzie wykonywał czynności na drodze, np. wymiana koła, musi używać takiej
kamizelki.
 Zákaz zastavení před přechodem pro chodce platí ve vzdálenosti do 10 metrů od něj (týká se rovněž osobních automobilů a motocyklů).
Tento zákaz platí rovněž za přechodem pro chodce na obousměrných komunikacích se dvěma pruhy.
 Povolená rychlost v obci je do 50 km/h, od 23.00 – 5.00 pak 60 km/h.
Povolená rychlost mimo obec pro motocykly, osobní vozidla i nákladní vozidla o hmotnosti do 3,5 tuny je 90 km/h.
 Na předním sedadle spolujezdce může být dítě do 12 let přepravováno pouze v autosedačce – bez ohledu na hmotnost a výšku.
 Řidič vozidla může používat zadní mlhové světlo pouze pokud je viditelnost omezena na vzdálenost menší než 50 metrů.
 Vozidlo musí být vybaveno hasicím přístrojem (netýká se vozidel zaregistrovaných mimo Polsko).
 Výstražná vesta není vyžadována – ovšem řidič, který bude vykonávat jakoukoliv činnost na silnici, např. výměnu kola, musí tuto vestu použít.
50
Przepisy ruchu drogowego w Republice Czeskiej
Předpisy silničního provozu v České republice
 Prędkość na obszarze zabudowanym, w ciągu całej doby do 50 km/h a poza nim 90 km/h.
Za przekroczenia prędkości grożą wysokie kary, a za znaczne przekroczenie zatrzymanie prawa jazdy - dla obcokrajowców zakaz kierowania pojazdami
na terenie ČR na określony czas. Za nieprzestrzeganie zakazu grożą surowe sankcje (od 20 000 – 50 000 koron czeskich). Obcokrajowcy także rejestrowani
są w centralnej bazie kierowców popełniających wykroczenia. Wpisywane są tam punkty karne, zakazy kierowania, wyroki itp.
 Kierujący ma obowiązek ustąpienia pierwszeństwa pieszemu wchodzącemu na przejście.
Policja czeska interpretuje ten przepis w ten sposób, że osobę stojącą przed przejściem, z której zachowania wynika, że chce przejść przez jezdnię
traktuje jako pieszego wchodzącego na jezdnię, któremu należy ustąpić pierwszeństwa.
 Zakaz parkowania po lewej stronie jezdni – bez wyjątków.
 Obowiązek włączania lewego kierunkowskazu przy wyprzedzaniu kierującego rowerem, także w przypadku, gdy nie zmieniamy pasa
ruchu przy wykonywaniu tego manewru.
 W ČR na terenie górskim możemy spotkać się ze znakiem nakazu – symbol samochodu osobowego, pod którym znajduje się śnieżynka w Polsce takiego znaku nie ma. Znak ten oznacza, że pojazdy wjeżdżające na tę drogę muszą być wyposażone w opony zimowe, przy czym bieżnik
tych opon musi mieć minimum: dla samochodów o dmc do 3,5 tony 4 mm, a powyżej tej granicy 6 mm. Znaki te można spotkać na drogach od
1 listopada do 30 kwietnia.
 Zabronione jest przewożenie dziecka do 12 lat na motocyklu.
 We krwi kierującego nie może być nawet śladowych ilości alkoholu - 0,00‰ (w Polsce maksimum 0,19‰).
 W ČR obowiązuje kategoryczny zakaz używania telefonu komórkowego w czasie kierowania pojazdem, w tym nawet trzymania go w ręku.
 Kierujący rowerem, który nie ukończył 18 lat, musi posiadać kask na głowie.
 Kierujący biorący udział w zdarzeniu drogowym ma obowiązek powiadomienia Policji w przypadku, jeżeli jest w nim osoba ranna,
zabita lub powstała szkoda w mieniu. W innym przypadku uczestnicy zdarzenia mogą sami uzgodnić między sobą sposób załatwienia roszczeń
odszkodowawczych.
 Rychlost v obci je v průběhu celého dne do 50 km/h, a mimo obec 90 km/h.
Za překročení rychlosti hrozí vysoké pokuty, za výrazné překročení zadržení řidičského průkazu – pro cizince zákaz řízení vozidel na území ČR na
dobu určitou. Za nedodržování zákazu hrozí vysoké sankce (od 20 000 – 50 000 českých korun). Cizinci jsou rovněž registrováni v centrální databázi
řidičů, kteří spáchali přestupek. Tam jim jsou zapisovány trestné body, zákazy řízení, rozsudky atd.
 Řidič je povinen dát přednost chodcům vcházejícím na přechod.
Česká policie interpretuje tento předpis takovým způsobem, že je osoba stojící před přechodem, z jejíhož chování vyplývá, že chce přecházet vozovku,
považována za chodce vcházejícího do vozovky, který má přednost.
51
8
8
 Zákaz parkování na levé straně vozovky – bez výjimek.
 Povinnost zapnutí levého směrového světla při předjíždění cyklisty, i v případě,
že při tomto manévru nedojde k přejetí do jiného pruhu vozovky.
 V ČR se na horských úsecích můžeme setkat s příkazovou značkou – symbol
osobního automobilu, pod nímž je sněhová vločka - v Polsku tato značka
neexistuje. Tato značka znamená, že vozidla vjíždějící na tuto komunikaci musí
být vybavena zimními pneumatikami, přičemž vzorek těchto pneumatik musí mít
minimálně: pro vozidla o hmotnosti do 3,5 tuny 4 mm, a nad tuto hranici 6 mm. S těmito
značkami se můžeme setkávat na cestách od 1. listopadu do 30. dubna.
 Je zakázáno převážení dítěte do 12 let na motorce.
 V krvi řidiče nesmí být ani stopové množství alkoholu - 0,00‰ (v Polsku
maximálně 0,19‰).
 V ČR platí přísný zákaz používání mobilního telefonu v době řízení vozidla,
včetně jeho držení v ruce.
 Cyklista, který nedosáhl věku 18 let, musí mít na hlavě přilbu.
 Řidič, jenž je účastníkem silniční nehody, je povinen uvědomit Policii v případě,
že došlo ke zranění osoby, zabití nebo vznikla škoda na majetku. V jiném případě
si mohou účastníci události sami mezi sebou dohodnout způsob vypořádání nároků
na odškodnění.
Zlaté Hory. Ratusz / Radnice
Česká Ves. Widok na Zlatý Chlum / Výhled na Zlatý Chlum
52
Informacje dla turystów / Informace pro turisty
Informacja turystyczna / Informační centra
Informacja Turystyczna Bastion św. Jadwigi w Nysie
Informační centrum Bastion sv. Hedviky v Nyse
ul. Piastowska 19, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 433 49 71
e-mail: [email protected], www.informacja-turystyczna.nysa.pl
Centrum Informacji Turystycznej w Głuchołazach
Informační centrum v Głuchołazech
pl. Basztowy 4a, 48-340 Głuchołazy
tel. 0048 77 439 14 53, fax. 0048 77 439 43 60, e-mail: [email protected]
Centrum Informacji Turystycznej w Paczkowie – Dom Kata
Informační centrum v Paczkowě – Katův dům
ul. Wojska Polskiego 23, 48-370 Paczków
tel./fax 0048 77 431 69 87, e-mail: [email protected]
Informační centrum Jesenicka
Palackého 2/1341, 790 01 Jeseník, tel. 00420 584 498 155
Osoba prowadząca / Provozovatel: Marcel Šos
e-mail: [email protected], www.jesenik.org
Przydatne adresy / Důležité adresy
Oddział PTTK „Ziemi Nyskiej” w Nysie
Oddělení Vlastivědného a turistického spolku
ul. Bracka 2/4, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 433 41 71, www.pttk.pl
Oddział PTTK w Głuchołazach
Oddělení Vlastivědného a turistického spolku
ul. Powstańców Śląskich 50/23, 48-340 Głuchołazy, tel. 0048 77 439 28 95
Nyski Ośrodek Rekreacji
Nyské rekreační středisko
z/s w Skorochowie, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 433 20 26, 0048 77 433 38 81
e-mail: [email protected], www.nor.nysa.pl
Agroturystyczne Stowarzyszenie Ziemi Nyskiej i Borów Niemodlińskich
Agroturistické sdružení Nyského regionu a Niemodlinských Borů
Skorochów 22, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 433 48 01
www.agroturystyka-nysa.kalcyt.pl (baza gospodarsw agroturystycznych)
Zespół Opolskich Parków Krajobrazowych
Soubor opolských chráněných krajinných oblastí
Pokrzywna 11, 48-267 Jarnołtówek
tel. 0048 77 439 75 48, www.go.zopk.pl
Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Pradziad
Sdružení polských obcí Euroregionu Praděd
Rynek, Ratusz, 48-200 Prudnik
tel. 0048 77 438 03 80
e-mail: [email protected], www.europradziad.pl
Opolska Regionalna Organizacja Turystyczna w Opolu
Opolská regionální turistická organizace v Opole
ul. S. Żeromskiego 3, 45-053 Opole
tel. 0048 77 441 25 21
Stowarzyszenie Kopa Biskupia (sdružení)
48-267 Pokrzywna 69, tel. 0048 77 439 75 45
Towarzystwo Przyjaciół Głuchołaz (spolek přátel)
Plac Basztowy 3a, 48-340 Głuchołazy
LGD Nyskie Księstwo Jezior i Gór (místní akční skupina)
ul. Kolejowa 15, 48-300 Nysa
tel. 0048 77 40 80 588, www.nyskieksiestwo.turystyka.net
LGD Partnerstwo Borów Niemodlińskich (místní akční skupina)
ul. Bohaterów Powstań Śląskich 34, 49-100 Niemodlin
tel. 0048 77 46 06 351, www.boryniemodlinskie.pl
LGD Złota Ziemia (místní akční skupina)
ul. J. Elsnera 15, 49-200 Grodków
tel. 0048 77 415 48 04, e-mail: [email protected], www.zlotaziemia.org
53
9
LGD „Wspólne Źródła – Partnerstwo Obszarów
Wiejskich Gmin Korfantów, Prudnik i Biała” (místní akční skupina)
ul. W. Reymonta 4, 48-317 Korfantów
tel. 0048 77 434 38 11-12
e-mail: [email protected], www.wspolnezrodla.pl
Urzędy / Úřady
Starostwo Powiatowe w Nysie / Okresní úřad v Nyse
ul. S. Moniuszki 9-10, 48-300 Nysa
tel. 0048 77 408 50 70
Wydział Komunikacji i Transportu / Oddělení dopravy
rejestracja pojazdów (registrace vozidel): 0048 77 408 50 05, 07, 08
prawo jazdy (řidičské průkazy): 0048 77 408 50 52
Oddziały zamiejscowe Wydziału Komunikacji i Transportu:
Detašovaná pracoviště oddělení dopravy:
Paczków, ul. Wojska Polskiego 32 – tel. 0048 77 431 69 30
Otmuchów, ul. Zamkowa 6 – tel. 0048 77 431 50 16, 431 50 17 wew. 36
Korfantów, Rynek 4 – tel. 0048 77 434 38 27
Głuchołazy, Rynek 15 – tel. 0048 77 439 17 71
www:
www.nysa.pl, www.glucholazy.pl, www.paczkow.pl
www.otmuchow.pl, www.korfantow.pl, www.pakoslawice.pl
www.skoroszyce.pl, www.lambinowice.pl, www.kamiennik.pl
Wydział Promocji, Sportu i Turystyki
Oddělení propagace, sportu a cestovního ruchu
tel. 0048 77 408 50 51
Informacje dla kierowców / Informace pro řidiče
9
Pomoc drogowa / Silniční asistenční služby
Pomoc Drogowa J. Zagrodzki
ul. Jagiellońska 32, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 435 88 88
Josef Kunc
Ulice Vrchovištní 111, Jeseník, tel. +420 723 588 880
Milan Dubovský
Ulice Zábřežská 476/77, Šumperk, tel. +420 583 215 793
Hnat Kazimierz - Serwis blacharsko - lakierniczy - Pomoc drogowa
(+ opravy karosérií a lakovna)
ul. Pomorska 9, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 409 05 70
Wulkanizacja / Pneuservisy
Strona polska / Polská strana
Samilk Łukasz Klimas
ul. K. Ujejskiego 8 A/19, Nysa, kom. +48 694 904 159
Grochalski Andrzej. Sprzedaż i serwis ogumienia, wulkanizacja
48-321 Wyszków Śląski 47
kom. +48 607 081 220, tel. 0048 77 435 64 37
Maksymiak Roman. Wulkanizatorstwo
ul. Gdańska 12, 48-300 Nysa
tel. 0048 77 433 37 32
Sołowski Adam Autoholowanie
ul. S. Wyspiańskiego 4, Głuchołazy, kom. +48 500 127 717
Pomoc drogowa Adam Nowaczyk
ul. Parkowa 1, 48-303 Nysa, kom. +48 601 111 111
54
Michel. A. Michel, K. Michel sp. j. Serwis ogumienia
ul. J. Piłsudskiego 56a, 48-303 Nysa, tel. 0048 77 409 16 33
Przybyszewski Tadeusz, Suchoń Józef S.C. Zakład Wulkanizacyjny
ul. S. Wyspiańskiego 27, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 433 32 87
„Auto-Handel” Zakład Usług Samochodowych i Wulkanizacyjnych.
Lewandowski Dariusz
ul. Bartosza 8a, 48-370 Paczków
tel. 0048 77 4317945
STRONA CZESKA / Česká strana
„Wan-Gum” Wulkanizacja Bieżnikowanie. Menzel Władysław
ul. S. Wyspiańskiego 4, 48-300 Nysa
tel. 0048 77 433 88 42
Gumjan Centrum ogumienia Felgi, mechanika pojazdowa (+autoservis)
ul. K. Ujejskiego 15, 48-303 Nysa, tel. 0048 77 409 10 45
„Polmex” Zakład Wulkanizacyjny Jan Sołtys
ul. J. Długosza 1, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 435 12 72
Koksanowicz Dariusz. Wulkanizacja i sprzedaż opon nowych
ul. S. Wyspiańskiego 8, 48-340 Głuchołazy
tel. 0048 77 4092935, +48 602 644 815
Autofan. Warsztat samochodowy (autoservis)
ul. J. I. Kraszewskiego 40, 48-340 Głuchołazy, tel. 0048 77 439 14 44
Woliński Jerzy. Serwis ogumienia
ul. J. Matejki 9, 48-385 Otmuchów, tel. +48 602 486 701
Krzyś. Wulkanizacja. Owcarz K.
ul. Grodkowska 12, 48-385 Otmuchów, tel. +48 511 508 730
Roman Augustin
Ulice 28.října 869, Jeseník
tel. +420 608 174 364, +420 736 150 556
Jiří Kaláb
Na středisku 370, Bukovice, tel. +420 776 593 727
Miroslav Kekelák
Ulice Lipovská 649/107, Jeseník, tel. +420 584 411 918
Proficarmax-servis
Ulice Janáčkova 747, Jeseník
tel. +420 776 774 009, +420 721 732 666
Autoklub-servis
Ulice 28.října 868/22, Jeseník, tel. +420 604 625 219
Tomáš Lužný
Ulice Tovární 219, Jeseník, tel. +420 584 411 699, +420 603 285 065
Autoryzowane salony / Autorizovaní prodejci vozů
Mouawad Marcel. PHU. Zakład wulkanizacji
ul. H. Sienkiewicza 14, 48-370 Paczków, tel. +48 664 505 429
Śląsk Auto Sp. z o.o. Autoryzowany Salon Sprzedaży HYUNDAI
ul. K. Ujejskiego 5, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 433 22 21
„Rader Bis” M. Michel, K. Michel s.c. Serwis Ogumienia
ul. Jagiellońska 9, 48-370 Paczków, tel. 0048 77 431 77 44
P.P.U.H. Bustan Autoryzowany Serwis Forda
ul. Ujejskiego 17-19, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 409 12 50
55
9
Okręgowa Stacja Kontroli Pojazdów (A, B, C, CC, D, T, E / a, c, d, e, f, h)
P.H.U. GP S.J.
ul. Zwycięstwa 2, 48-303 Nysa, tel. 0048 77 433 38 90, 433 00 06
PHU FOMAR Autoryzowany Dealer Renault Auto-Salon
ul. J. Piłsudskiego 3, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 433 37 35
Auto Centrum Nysa -AUTO Lellek Group Sp. z o.o. S.K.A.
Autoryzowany dealer Seat
ul. K. Ujejskiego 5, 48-300 Nysa
tel. 0048 77 433 22 21
Podstawowa Stacja Kontroli Pojazdów (A, B, T, E/ c, d, e, f, h)
P.H.U. GP S.J.
ul. Jagiellońska 9 , 48-370 Paczków, tel. 0048 77 435 14 76
Okręgowa Stacja Kontroli Pojazdów (A, B, C, CC, D, T, E / a, c, d, e, f, h)
P.P.U.H. „Remico”
ul. Grunwaldzka 2 , 48-340 Głuchołazy, tel. 0048 77 439 18 35
AUTO-BPK s.r.o. (Škoda)
Jeseník - Slunná 98, Jeseník, tel. +420 584 401 332
Ondřej Ruman (Ford)
Nerudova 493, Zlaté Hory, tel. +420 776 557 788
9
Podstawowa Stacja Kontroli Pojazdów ( A, B, T, E)
Firma „ZBYSZKO”
ul. gen. A. Zawadzkiego 33, 48-316 Łambinowice, tel. 0048 77 431 14 94
Stacje kontroli pojazdów
Stanice technické kontroly (STK)
Podstawowa Stacja Kontroli Pojazdów (A, B, C, D, T, E / c, d, e, f)
Z.U.P. „MARWIEŚ”
48-370 Paczków, Trzeboszowice 8, tel. 0048 77 431 57 74
Okręgowa Stacja Kontroli Pojazdów (A, B, C, CC, D, T, E/ a, c, d, e, f, h)
DYTKO Sp. z o. o.
ul. Grodkowska 74, 48-300 Nysa
tel. 0048 77 409 02 90
Okręgowa Stacja Kontroli Pojazdów ( A, B, C, CC, D, T, E / a, c, d, e, f, h)
P.H.U. ROS II
ul. Grodkowska 4H, 48-385 Otmuchów
tel. 0048 77 431 40 93
Podstawowa Stacja Kontroli Pojazdów (B /c, d, e, f, h)
P.P.U.H.„BUSTAN”
ul. K. Ujejskiego 17/19, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 433 30 66
Podstawowa Stacja Kontroli Pojazdów (A, B, T / c, d, e, f, h)
P.P.U.H. „POLMOZBYT – NYSA Sp. z o.o.
ul. J. Piłsudskiego 1A, 48-303 Nysa, tel. 0048 77 4358417
Podstawowa Stacja Kontroli Pojazdów (A, B, T, E / c, d, e, f, h)
Stacja Obsługi Samochodów
48-330 Nowy Świętów 108G
tel. 0048 77 4397225
56
Podstawowa Stacja Kontroli Pojazdów (A, B, T)
Przedsiębiorstwo Motoryzacyjne „RECAR” Sp.J.
ul. S. Czarnieckiego , 48-303 Nysa
tel. 0048 77 409 01 24
Podstawowa Stacja Kontroli Pojazdów (A, B, T, E)
P.T.H.U. „LIDER”
ul. W. Wyspiańskiego 11 , 48-340 Głuchołazy, tel. 0048 77 439 35 94
Okręgowa Stacja Kontroli Pojazdów (A, B, C, CC, D, T, E / a, c, d, e, f, h)
MZK w Nysie Sp. z o.o.
ul. J. Piłsudskiego 59, 48-303 Nysa
tel. 0048 77 433 01 71
Okręgowa Stacja Kontroli Pojazdów (A, B, C, CC, D, T, E/ a, c, d, e, f, h)
PZM Okręgowy Zespół Działalności Gospodarczej Sp. z o.o.
ul. Otmuchowska 62, 48-300 Nysa
tel. 0048 77 400 54 77
Podstawowa Stacja Kontroli Pojazdów (A, B, T)
AUTO LELLEK GROUP Sp. z o.o.
ul. K. Ujejskiego 5, 48-300 Nysa
tel. 0048 77 433 27 25
A – motocykle i motorowery,
B – pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t,
z wyłączeniem motocykli i motorowerów,
C – pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t do 16 t lub
CC – pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t,
D – autobusy o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t,
T – ciągniki rolnicze,
E – przyczepy przeznaczone do łączenia z pojazdami silnikowymi, do których badania jest
upoważniona stacja kontroli pojazdów.
Rodzaje badań:
a – autobusów, których dopuszczalna prędkość na autostradzie ekspresowej wynosi 100 km/h,
b – pojazdów używanych do przewozu materiałów niebezpiecznych,
c – pojazdów przystosowanych do zasilania gazem,
d – pojazdów zarejestrowanych po raz pierwszy za granicą lub pojazdów nowego typu
wyprodukowanych lub importowanych w ilości jednej sztuki rocznie,
e – pojazdów skierowanych przez organ kontroli ruchu drogowego lub starostę, dla których
wymagane jest specjalistyczne badanie, oraz pojazdów, w których dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym,
f – pojazdu marki „SAM” co do zgodności z warunkami technicznymi,
h – umieszczanie nadanych cech identyfikacyjnych pojazdu.
A – motocykly a motokola,
B – motorová vozidla s maximální přípustnou hmotností nepřevyšující
3,5 t, vyjma motocyklů a motokol,
C – motorová vozidla s maximální přípustnou hmotností převyšující
3,5 t a nepřevyšující 16 t nebo
CC – motorová vozidla s maximální přípustnou hmotností převyšující
3,5 t,
D – autobusy s maximální přípustnou hmotností převyšující 3,5 t,
T – zemědělské traktory,
E – přípojná vozidla určená k připojení k motorovým vozidlům, jejichž
kontrolu je oprávněna provádět stanice technické kontroly.
Typy kontrol:
a – autobusů, jejichž dovolená rychlost na rychlostní dálnici je 100
km/h,
b – vozidel používaných k převozu nebezpečných materiálů,
c – vozidel s pohonem na LPG,
d – vozidel registrovaných poprvé v zahraničí nebo vozidel nového
typu vyrobených nebo dovezených v množství jeden kus ročně,
e – vozidel určených orgánem kontroly silničního provozu nebo
přednostou okresu, pro které je vyžadována specializována kontrola,
a vozidel, ve kterých byly provedeny konstrukční úpravy nebo
výměna součástí způsobující změnu dat v technickém průkazu,
f – vozidel značky „SAM” v oblasti shody s technickými požadavky,
h – umístění identifikačních vlastností vozidla.
57
9
Javorník
Náměstí svobody
Pod Zámkem
Parkingi / Parkoviště
W centrach miast obowiązują strefy płatnego parkowania.
V centrech měst jsou místa vyhrazená k parkování placená.
Žulová
Mariánské náměstí
Strona polska / Polská strana
Nysa
ul. Josepha von Eichendorffa
ul. J. I. Kraszewskiego
ul. Piastowska
ul. Sudecka
nad Jeziorem Nyskim przy drodze krajowej nr 46 / u Nyského jezera u silnice I. třidy č. 46
Głuchołazy
ul. S. Wyszyńskiego
9
Revíz
Ulice Rejvízská
Stacje paliw / Čerpací stanice
Strona polska / Polská strana
Rol-Tank (95, ON)
48-314 Pakosławice 53a, kom. +48 509 520 866
Pokrzywna
Przy kąpielisku / u koupaliště
PKN ORLEN S.A. „BLISKA” (95, 98, ON, LPG)
Stacja Paliw nr 1204 w Korfantowie
ul. Niemodlińska 3, 48-317 Korfantów, tel. 0048 77 434 38 36
Paczków
Rynek / náměstí
Sprzedaż Produktów Naftowych Stacja Paliw (95, ON)
Henryk Kliś
48-388 Kamiennik, tel. 0048 77 431 21 93
Otmuchów
Rynek / náměstí
Stacja paliw „Moya” (95, 98, ON, LPG)
ul. Grunwaldzka 3a , 48-340 Głuchołazy, tel. 0048 77 439 13 66
Łambinowice
Przy Centralnym Muzeum Jeńców Wojennych
U Muzea válečných zajatců
„Abdul” - Leśny Mariusz (95, ON)
ul. gen. W. Andersa 32, 48-340 Głuchołazy, kom. +48 607 661 346
STRONA CZESKA / Česká strana
PKN Orlen (95, 98, ON, LPG)
ul. Grunwaldzka 7a , 48-340 Głuchołazy, tel. 0048 77 409 27 30
Jeseník
Přímo na Masarykově náměstí –Placené
Za Hotelem Slovan
58
„UBER” Sp. z o.o. (95, 98, ON, LPG)
ul. gen. A. Zawadzkiego 33, 48-316 Łambinowice
tel. 0048 77 434 43 60
Stacja Paliw PKN Orlen S. A.
ul. Wojska Polskiego 49, 48-370 Paczków, tel. 0048 24 256 43 24
Stacja Obsługi Dytko Serwis
ul. Grodkowska 9, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 409 02 90
Stacja Paliw Orlen S.A.
ul. Otmuchowska 2, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 433 41 93
BP „Jagiellonka” Stacja Paliw
ul. Jagiellońska 10a, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 433 04 21
Stacja Paliw Orlen 7142
ul. Zwycięstwa 2, 48-303 Nysa
kom. +48 501 25 87 66
Stacja Paliw Wróblewski (95, 98, ON, LPG, olej opałowy )
ul. Nyska 27, 48-385 Otmuchów
tel. 0048 77 431 51 04
Stacja Paliw PKN Orlen Nr 308 (95, 98, ON, LPG)
Wójcice, 48-385 Otmuchów
tel. 0048 24 256 03 08
Stacja Paliw Orlen
ul. J. I. Kraszewskiego 7, 48-300 Nysa, tel. 0048 24 256 08 25
Stacja Paliw Orlen
ul. A. Mickiewicza 22, 48-385 Otmuchów
tel. 0048 77 431 53 55
Dragongaz Sp. z o.o. (LPG)
ul. Ogrodowa 1, 48-319 Chróścina
tel. 0048 77 431 32 60
LPG Karpicki (LPG)
ul. Niemodlińska 3c, 48-317 Korfantów
kom. +48 666 970 477
Stacja LPG (LPG)
ul. Kolejowa, 48-340 Głuchołazy
STRONA CZESKA / Česká strana
Nikey
Bezručova 6, Jeseník, tel. +420 602 580 686
Roman Klement
Hlavní 2313, Žulová, tel. +420 777 119 444
Oil Team
Žulová, tel. +420 584 437 225
Čepro-EuroOil
Krnovská 225, Zlaté Hory, tel. +420 584 425 354
AGIP
- Šumperská 434, Jeseník, tel. +420 584 402 207
- Vítězná 2796/4, Šumperk, tel. +420 583 219 682
Benzina
- Velké Losiny, tel. +420 583 248 411
- Zábřežská, Šumperk, tel. +420 583 212 797
- Jesenická, Česká Ves, tel. +420 584 411 166
59
9
Motoryzacyjne zakłady naprawcze – samochody osobowe
Autoservisy – osobní vozidla
Mazurek Jarosław
48-385 Otmuchów, Śliwice, kom. +48 692 428 594
Strona polska / Polská strana
9
Pisarek Sławomir „Oskar”
ul. Grodkowska 12, 48-385 Otmuchów, kom. +48 512 243 530
Mechanika Pojazdowa Jan Biernat
ul. Dolna 3, 48-320 Skoroszyce, tel. 0048 77 431 80 31
Stacja Obsługi Polmozbyt
ul. J. Piłsudskiego 1a, 48-303 Nysa, tel. 0048 77 433 30 66
Auto-Naprawa Niebylski Krzysztof
ul. Lompy 18, 48-340 Głuchołazy, tel. 0048 77 439 50 54
Stacja Obsługi Bustan
ul. K. Ujejskiego 17/19, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 433 30 66
Zakład Naprawy Samochodów Obara Władysław
ul. W. Andersa 11, 48-340 Głuchołazy, tel. 0048 77 439 33 32
Stacja Obsługi Dytko Serwis
ul. Grodkowska 9, 48-300 Nysa, tel. 0048 77 409 02 90
FHU „Data”
ul. T. Kościuszki 25a, 48-340 Głuchołazy, tel. 0048 77 439 17 65
STRONA CZESKA / Česká strana
Jesenický autoklub,autoopravna
Ulice 28.října 868/22, Jeseník
tel. +420 604 625 219
Auto-Toma Paweł Mrożek
48-340 Bodzanów 64b, tel. 0048 77 439 16 96
Zakład naprawy samochodów stacja diagnostyczna
Nowy Świętów, 48-340 Głuchołazy, tel. 0048 77 439 72 25
Tomáš Lužný
Ulice Tovární 219, Jeseník
tel. +420 584 411 699, +420 603 285 065
Ciurej Andrzej
ul. Klonowa 7, 48-385 Otmuchów
tel. 0048 77 431 45 59, kom. +48 601 808 661
Proficar s.r.o.
Ulice Janáčkova 747, Jeseník
tel. +420 776 774 009, +420 721 732 666
Brodziak Stanisław. Zakład Mechaniczno-Diagnostyczny
ul. Krokusowa, 48-385 Otmuchów, tel. 0048 77 431 59 55
Miroslav Kekelák
Ulice Lipovská 649/107, Jeseník
tel. +420 584 411 918
Matecki Daniel Stacja Obsługi
ul. Ogrodowa 25/42, 48-385 Otmuchów, tel. 0048 77 431 53 26
60
Jiří Kaláb
Na středisku 370, Jeseník-Bukovice, tel. +420 776 593 727
Roman Augustin-Areál ZD
Jeseník-areál ZD stř. Adolfovice
tel. +420 736 150 556, +420 608 174 364
Jan Doupovec
Ulice Slunná 362, Jeseník-Bukovice
tel. +420 603 715 716
František Ryba
Velká Kraš 317, tel. +420 731 568 208
Martin Kantořík
Ulice Slezská 544/5, Jeseník, tel. +420 777 592 897
Ivan Zelenka
Ulice Polská 187, Javorník, tel. +420 774 728 838
Igor Pecha
Ulice Šumperská 101, Jeseník-Bukovice
tel. +420 777 888 606
Aleš Kunz
U Bělidla 1273/7, Jeseník, tel. +420 777 246 333
Ondřej Ruman
Ulice Nerudova 493, Zlaté Hory, tel. +420 776 557 788
Auto-BPK
Ulice Lipovská 94/15, Jeseník, tel. +420 584 411 550
Marcel Pipek
Ulice Jesenická 103, Česká Ves, tel. +420 777 299 141
Motoryzacyjne zakłady naprawcze – autobusy
Autoservisy - autobusy
Szewczuk Tadeusz Przewozy Autokarowe
ul. M. Konopnickiej 10
48-385 Otmuchów
tel. 77 434 51 18, kom. +48 602 315 594
Państwowa Komunikacja Samochodowa
ul. J. Piłsudskiego 41, 48-303 Nysa
tel. 0048 77 433 40 41
Miejski Zakład Komunikacji
ul. J. Piłsudskiego 59, 48-303 Nysa
tel. 0048 77 433 01 71
Martin Látal
Ulice Mlýnská 310, Mikulovice
tel. +420 777 238 305
Petr Škuta
Ulice 28.října 867/24, Jeseník, tel. +420 739 465 069
61
9
9
Nysa. Piękna Studnia
Krásná studna
62
Wstęp / Úvod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Mapa / Mapa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Samochodowy szlak turystyczny / Automobilová turistická trasa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Atrakcje na przebiegu samochodowego szlaku turystycznego
Turistické atrakce na automobilové turistické trase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Inne atrakcje regionu / Jiné zajímavosti regionu
..................................................................................................................
Kontynuacja szlaku po stronie czeskiej / Pokračování trasy na české straně
.............................................................
32
35
Muzea / Muzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Imprezy cykliczne / Pravidelné akce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Przepisy ruchu drogowego w Polsce / Předpisy silničního provozu v Polské republice
........................................
49
Przepisy ruchu drogowego w Republice Czeskiej / Předpisy silničního provozu v České republice . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Informacje dla turystów / Informace pro turisty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Informacja turystyczna / Informační centra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Przydatne adresy / Důležité adresy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Urzędy / Úřady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Informacje dla kierowców / Informace pro řidiče . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Pomoc drogowa / Silniční asistenční služby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Wulkanizacja / Pneuservisy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Autoryzowane salony / Autorizovaní prodejci vozů . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Stacje kontroli pojazdów / Stanice technické kontroly (STK) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Parkingi / Parkoviště . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Stacje paliw / Čerpací stanice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Motoryzacyjne zakłady naprawcze – samochody osobowe / Autoservisy – osobní vozidla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Motoryzacyjne zakłady naprawcze – autobusy / Autoservisy – autobusy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
63
Starostwo Powiatowe w Nysie
ul. S. Moniuszki 9-10, 48-300 Nysa
tel. 77 408 50 00
fax 77 408 50 70
e-mail: [email protected]
www.powiat.nysa.pl
Partner projektu
Stowarzyszenie Na jedne lodi
[email protected]
Studio Plan
ul. Piotrkowska 72, 54-060 Wrocław
tel./fax 71 373 44 37, 71 354 25 07
e-mail: [email protected], www.plan.pl
Redakcja: Anna Dębska
Fotografie: Joanna Bołdak, Waldemar Brygier, Anatol Bukała, Ryszard Czajkowski, Grzegorz Gawlik, Robert Kubal, František Kyjovský
Krzysztof Miśniakiewicz, Piotr Osiadły, Artur Pieczarka, Ivan Prokop, Janusz Skop, Kazimierz Staszków, Dariusz Wojciechowski
Grzegorz Zwoliński, Marcel Šos
Studio PLAN, Urząd Miejski w Głuchołazach, Urząd Miejski w Jeseniku, Urząd Miejski w Korfantowie, Urząd Gminy Łambinowice,
Muzeum w Nysie, Nyski Ośrodek Rekreacji, Starostwo Powiatowe w Nysie, Muzeum Gazownictwa w Paczkowie, Urząd Miejski w Paczkowie
Teksty: Izabela Kicak
Informacje do części praktycznej przewodnika zebrała Elżbieta Serafin
Przepisy ruchu drogowego w Polsce i Czechach opracował Naczelnik Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Powiatowej Policji w Nysie
Wydanie: I 2012
ISBN: 978-83-63603-13-7
Tłumaczenie: czeski - Karina Kurková
Kartografia: Monika Sibielec, Dariusz Wojciechowski, Marta Zięba-Witkowicz
Opracowanie graficzne: Katarzyna Dudek
Publikacja wydana w ramach realizacji projektu pn. „Promocja przez komunikację”.
Projekt zrealizowany przez Wydział Promocji, Sportu i Turystyki Starostwa Powiatowego w Nysie pod kierownictwem Anatola Bukały.
Informacje zawarte w niniejszym wydawnictwie są prawnie chronione. Żadna część tego wydawnictwa nie może być w jakikolwiek sposób powielana ani wykorzystana do innej publikacji bez zgody Studia PLAN.
Copyright by Starostwo Powiatowe w Nysie
64