Jastrzębie - Come and visit my town

Jastrzębie Z D R Ó
J
Jastrzębie Z D R Ó
ISBN 978-83-923629-0-6
www.jastrzebie.pl
J
Jastrzębie Z D R Ó
1
J
POŁOŻENIE miasta
4
LOCATION OF THE TOWN
POLOHA MĚSTA
2
HISTORIA miasta
7
HISTORY OF THE TOWN
HISTORIE MĚSTA
3
HERB I PATRON miasta
10
COAT OF ARMS AND PATRON SAINT
OF THE TOWN
ZNAK A PATRON MĚSTA
4
PRZYRODA i ekologia
14
NATURE AND ECOLOGY
PŘÍRODA A EKOLOGIE
5
ZABYTKI i turystyka
18
MONUMENTS AND TOURISM
PAMÁTKY A TURISTIKA
6
KULTURA i edukacja
23
CULTURE AND EDUCATION
KULTURA A VZDĚLÁNÍ
7
SPORT i rekreacja
26
SPORT AND RECREATION
SPORT A REKREACE
1
Szanowni Państwo,
mam przyjemność przedstawić Państwu najnowszą publikację o Jastrzębiu Zdroju,
poświęconą ofercie kulturalnej, turystycznej i rekreacyjnej Miasta. Folder, który jest swego
rodzaju zaproszeniem do spaceru po Naszym Mieście, zapozna Państwa z historią
Jastrzębia Zdroju oraz przybliży walory przyrodnicze i atrakcje turystyczne.
Jastrzębie Zdrój ukazane w obiektywie aparatu fotograficznego to urocze zakątki, piękna
przyroda, pałac, dwór obronny, zabytkowe kościoły i budynki po byłym sanatorium,
a także życie społeczne i kulturalne mieszkańców.
Bogata oferta instytucji zajmujących się organizacją wolnego czasu nie pozwoli się
nikomu nudzić, a szlaki turystyczne i ścieżki rowerowe zachęcą do wspólnych wycieczek
i poznawania okolic.
Mam nadzieję, że Jastrzębie Zdrój stanie się dla Państwa kolejnym punktem na mapie
świata, do którego z sentymentem i uśmiechem będą Państwo powracać.
Do zobaczenia w Jastrzębiu Zdroju.
Prezydent Miasta Jastrzębie Zdrój
2
Dear Ladies and Gentlemen,
I have great pleasure to presenting the latest brochure about Jastrzębie Zdrój. The brochure describes a wide range
of areas including culture, sport and tourist attractions, which one can find in the town. The brochure that you are
holding in your hands is a kind of invitation to visit our town, to become interested in its natural and historical monuments and to learn something about its past.
Jastrzębie Zdrój, caught in the lens of a camera, reveals its beauty spots, enthralling nature, a palace, a fortified
mansion, valuable churches, as well as former sanatoriums and spa houses. The photographs also unveil the social and
cultural life of the town’s inhabitants.
The myriad of sporting events, which are held by several recreation and sporting centres can satisfy the expectations of the most demanding visitor. The abundance of walking and cycling trails will encourage you to spend your free
time visiting the places of value which are scattered throughout the town.
I hope that Jastrzębie Zdrój will become a place on the map of the world, that stirs good memories and prompts
you to return again and again.
Let’s meet in Jastrzębie Zdrój.
The Mayor of Jastrzębie Zdrój
Vážené dámy a pánové,
mám to potěšení představit Vám nejnovější publikaci o Jastrzembie Zdroju, věnovanou kulturní, turistické
a rekreační nabídce města. Předkládaný materiál, jenž je svým způsobem i pozvánkou na procházku po našem městě,
Vás seznámí s historií Jastrzembie Zdroju a přiblíží Vám zdejší přírodní bohatství a turistické atrakce.
Jastrzembie Zdroj v objektivu fotoaparátu, to jsou půvabná zákoutí, krásná příroda, Palác, Obranný dvůr, starobylé
kostely a památky z dob existence sanatoria, ale také společenský život a kultura místních obyvatel.
Bohatá nabídka ze strany institucí zabývajících se organizací volného času nikomu nedovolí se nudit a turistické trasy
spolu s cyklostezkami vybízejí ke společným výletům a poznávání okolí.
Doufám, že Jastrzembie Zdroj se pro Vás stane dalším místem na mapě světa, do něhož se budete rádi a s úsměvem vracet.
Na shledanou v Jastrzembie Zdroju!
Starosta města Jastrzembie Zdroj
3
Jastrzębie Z D R Ó J
1 POŁOŻENIE
miasta
P O L O H A MĚ
ESTA
Jastrzębie Zdrój to blisko stutysięczne Miasto położone w południowej części
województwa śląskiego – na Płaskowyżu Rybnickim. Południowo-zachodnia granica
Miasta jest jednocześnie granicą Polski z Republiką Czeską.
M iasto
LOCATION OF THE TOWN
dysponuje bardzo dobrze rozwiniętą
infrastrukturą techniczną i układem komunikacji miejskiej. Posiada dogodne połączenia z głównymi
miastami Górnego Śląska, miejscowościami wypoczynkowymi Beskidu Śląskiego, a także przejściami
granicznymi w Marklowicach, Zebrzydowicach, Chałupkach i Cieszynie. W niedalekich odległościach
znajdują się międzynarodowe porty lotnicze: Ostrawa
(Republika Czeska – 45 km), Katowice-Pyrzowice
(90 km), Kraków-Balice (120 km).
W bezpośrednim sąsiedztwie Jastrzębia Zdroju
znajdować się będzie pierwszy po stronie polskiej
zjazd z budowanej autostrady A1, dlatego też najważniejszą inwestycją Jastrzębia Zdroju, wpisaną do
Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego, jest budowa Drogi Głównej Południowej, łączącej węzeł
autostrady A1 z Miastem i drogami krajowymi w południowej części województwa śląskiego.
4
Finlandia
Norwegia
Szwecja
Estonia
Rosja
Łotwa
Irlandia
Dania
Wielka
Brytania
Litwa
Białoruś
Holandia
POLSKA
Belgia
Niemcy
Ukraina
Luxemburg
Jastrzębie Zdrój
Rep. Czeska
Francja
Szwajcaria
Austria
Liechtenstein
Słowacja
Mołdawia
Węgry
Słowenia
Chorwacja
Monako
Portugalia
Hiszpania
Bośnia
i Hercegowina
Rumunia
Serbia
Andora
Włochy
Bułgaria
Czarnogóra
Macedonia
Sardynia
Albania
Turcja
Grecja
Sycylia
Malta
Kreta
Rondo Centralne nocą / Central Roundabout at night Budynek Urzędu Miasta / Town Council Building Skrzyżowanie Al. Piłsudskiego z ulicą Mazowiecką
i Warszawską / The crossroad of Piłsudskiego Avenue, Mazowiecka Street and WarBudynek Sądu Rejonowego / District Court Building
szawska Street
5
Aleja Piłsudskiego nocą / Piłsudskiego
Avenue at night Jastrzębie Zdrój z lotu
ptaka / A bird’s-eye view of Jastrzębie Zdrój
6
Jastrzębie Zdrój is located in the southern
part of the province of Silesia, on the Rybnik Plateau. The total population of the town
is approximately 100,000 inhabitants.
The south-western border of the town
constitutes at the same time the Polish-Czech border.
Jastrzembie Zdroj je téměř stotisícové
město ležící v jižní části Slezského vojvodství – na Rybnické náhorní rovině.
Jihozápadní hranice města je současně
hranicí Polska a České republiky.
The town boasts a highly developed technical infrastructure and public transportation. Jastrzębie Zdrój has good communications with the main towns and cities of
Upper Silesia, holiday resorts in the Beskid
Śląski Mountains, as well as border crossings,
which are located at Marklowice, Zebrzydowice, Chałupki and Cieszyn. The distance between the town and international airports is not considerable: Ostrava (in the
Czech Republic – 45 km), Katowice-Pyrzowice (90 km), Kraków-Balice (120 km).
Within the vicinity of Jastrzębie Zdrój, the
first exit on the A1 motorway, on the Polish side, will be created. Thus, the most essential investment, set forth with the Province of Silesia’s Development Strategy,
which relates to the construction of a Main
Southern Road. The Road is to connect the
A1 motorway interchange to local roads in
the southern part of the Silesian province.
Město disponuje velmi dobře rozvinutou
technickou infrastrukturou a systémem
městské hromadné dopravy. Má příznivé silniční spojení s jinými městy Horního Slezska, rekreačními středisky Slezských Beskyd,
ale také hraničními přechody v Marklowicích, Zebrzydowicích, Chalupkách
a polském Těšině (Cieszyn). Nedaleko
odtud najdeme několik mezinárodních
letišť: Ostrava (Česká republika – 45 km),
Katovice-Pyrzowice (90 km), Krakov-Balice (120 km).
V bezprostřední blízkosti Jastrzembie
Zdroju bude postaven na polské straně první
sjezd z budované dálnice A1, proto také
nejdůležitější investici Jastrzembie Zdroju,
zanesenou do Strategie rozvoje Slezského
vojvodství, představuje výstavba Hlavního
jižního tahu, který spojí dálniční uzel dálnice
A1 s městem a státními silnicemi v jižní části
Slezského vojvodství.
Jastrzębie Z D R Ó J
Pierwotna nazwa miejscowości Jastrząb (Jastrzemb) związana jest z legendą
o „czarnym rycerzu” – właścicielu tych ziem, który niczym jastrząb napadał na
karawany kupieckie podążające szlakiem wiodącym przez Bramę Morawską.
HISTORY OF THE TOWN
przez powstawanie kolonii i przysiółków – najstarszym z nich jest Boża Góra. Pierwsza wzmianka o Jastrzębiu pochodzi z 1305 roku, kiedy to w księdze
fundacyjnej biskupstwa wrocławskiego zanotowano:
„Item in Bozegora sive Monte Oliveti solvitur decima
more polonico valet 5 marcam” co oznacza: „Podobnie w Bożej Górze, zwanej też Górą Oliwną, była oddawana dziesięcina według zwyczaju polskiego, równowartości 5 marek”.
W latach 1858–1860 na gruntach Jastrzębia Dolnego, podczas poszukiwań węgla kamiennego, odkryto najsilniej radoczynną z polskich wód kruszcowych – solankę jodobromową. W 1862 roku powstało uzdrowisko Bad Königsdorf-Jastrzemb, które
szybko dołączyło do elitarnego grona najlepszych
europejskich kurortów. W rozwijającym się Zdroju
powstawały kolejne pensjonaty i sanatoria.
Do największych zaliczyć można Sanatorium Spółki
Brackiej (dziś budynek Ośrodka Działalności Dydaktycznej Uniwersytetu Śląskiego), dom Zakładu Ubezpieczeń (obecnie Urząd Skarbowy), dom kuracyjny
dla żołnierzy śląskich (później sanatorium „Górnik”,
uległo spaleniu w latach 90.) oraz sanatorium dla
inwalidów wojskowych i powstańczych (dziś Wojewódzki Szpital Rehabilitacyjny dla Dzieci). W 1951 roku uruchomiona została rozlewnia wody mineralnej
„Jastrzębianka”, która w 1963 roku została zastąpiona wodą stołową „Katarzynka”. Kolejne lata to
okres dynamicznego rozwoju Jastrzębia Zdroju jako ośrodka przemysłowego, a jednocześnie powolny upadek znaczenia ośrodka leczniczego.
11 czerwca 1955 roku zapadła decyzja rządu o budowie kopalń „Jastrzębie” i „Moszczenica”. W kolejnych latach rozpoczęto też budowę kopalń: „Zofiówka”,
„Borynia” i „Pniówek”. Ich działalność przyczyniła
się do zaniku leczniczych źródeł solanki. Zanim jednak uzdrowisko zakończyło działalność, aż do lat
80. XX w. z kuracji leczniczych korzystało 4000 pacjentów rocznie, a w drugiej połowie lat 50. – 5700
osób rocznie. W 1984 roku rozpoczęła się etapowa
likwidacja lecznictwa sanatoryjnego w Jastrzębiu.
Zabiegi przyrodolecznicze w Łazienkach III i IV
przeprowadzane były do 1994 roku, kiedy to
jastrzębskie uzdrowisko całkowicie zaprzestało
działalności.
W dobie przemian ustrojowych Jastrzębie Zdrój zaznaczyło się na kartach najnowszej historii Polski jako
miasto, w którym 3 września 1980 roku podpisane
zostało tzw. „Porozumienie Jastrzębskie”. Trzeci –
po Gdańsku i Szczecinie – protokół ugody społecznej zapoczątkował proces przemian politycznych,
gospodarczych i społecznych w całym kraju.
Dziś Jastrzębie Zdrój jest liczącym się w kraju, blisko stutysięcznym Miastem, oferującym swoim
mieszkańcom dużą ilość zieleni, atrakcyjną bazę
sportowo-rekreacyjną oraz rozwijającą się ofertę
akademicką.
‹
Jastrzębie na przestrzeni wieków rozrastało się
HISTORIE MESTA
2 HISTORIA
miasta
7
The original name of the town was
Jastrząb (Jastrzemb). The name’s origin,
means ”hawk” in Polish and is connected with
the legend of the ”black knight”, the owner
of these lands. Being as pitiless as a hawk,
he raided the merchants’ caravans that travelled the trail leading to the Moravian Gate.
Původní název obce Jastrząb (Jastrzemb,
čes. jestřáb) se váže k legendě o „černém
rytíři”, pánu těchto kočin, který jako jestřáb
přepadal obchodní karavany táhnoucí
stezkou, jež vede přes Moravskou bránu.
Over the centuries, Jastrzębie gradually expan-
Jastrzembie se v průběhu věků rozrůstalo
ded as new hamlets and settlements were esta-
vznikem osad a kolonií – nejstarší z nich je
blished. The oldest of the said settlements is cal-
Boží Hora (Boża Góra). První zmínka o Ja-
led Boża Góra. The settlement was first mentio-
strzembie pochází z roku 1305, kdy bylo
ned in 1305, in a book which commemorates the
v Zakládací listině vratislavského biskupství
founding of biasses in of Wrocław. The mention
poznamenáno toto: „Item in Bozegora sive
runs as follows: ”Item in Bozegora sive Monte
Monte Oliveti solvitur decima more polonico
Oliveti solvitur decima more polonico valet
valet 5 marcam”, což znamená: „Podobně jako
5 marcam” which means: ”Likewise in Boża Góra,
v Boží Hoře, zvané též Olivová Hora, byl
also known as Góra Oliwna (the Olive Mountain)
desátek podle polského zvyku roven hodnotě
and according to Polish custom, the tithe was paid
5 marek”.
in the equivalent of 5 marks”.
V letech 1858–1860 byla na pozemcích Ja-
Between 1858–1860, trial excavations of hard
strzembie Dolne během hledání kamenného
coal were executed all over the area of Jastrzę-
uhlí objevena nejradioaktivnější voda mezi
bie Dolne. During these excavations Iodine
polskými železitými vodami – jodo-bromová
Ulica 1 Maja – wyjście z Parku Zdrojowego / 1 Maja Street – exit from the Spa
Park Fontanna w Parku Zdrojowym /
Fountain in the Spa Park
Wojewódzki
Szpital Rehabilitacyjny dla Dzieci / Pro-
springs and bromine brine were discovered. In
solanka. V roce 1862 zde vznikly lázně Bad
1860, the count of Königsdorf acquired the lands
Königsdorf-Jastrzemb, které začaly brzy patřit
and suggested the construction of bath facilities.
mezi elitní okruh nejlepších evropských
Thus, in 1862, the health resort of Bad Königs-
lázeňských měst. V prosperujících lázních vzni-
vincial Rehabilitation Hospital for Children
Łazienki III / Baths III Pijalnia Wód
dorf-Jastrzemb was brought into life. Shortly after,
kaly další penzionáty a sanatoria. K těm
the town joined the exclusive circle of the most
největším lze zařadit Sanatarium spolku bratří
i zabudowa sanatoryjna w Parku Zdrojowym / A Pump Room and Sanatorium
Building in the Spa Park Zakład Marii –
lecznica dla dzieci / Maria Institute – Children’s Clinic Dom Zdrojowy / Spa House
Muszla koncertowa w Parku Zdrojowym / Amphitheatre in the Spa Park
prestigious health resorts in Europe. New guest
(Sanatorium Spółki Brackiej) – dnes budova
houses and sanatoriums were soon constructed.
Centra didaktických aktivit Slezské univerzity
Amongst the greatest health facilities in the town,
(Ośrodek Działalności Dydaktycznej Uniwer-
8
one should mention: the Bracka Company Sanato-
sytetu Śląskiego), dům Pojišťovacího ústavu –
rium (the building now houses the Teaching Activi-
v současnosti Finanční úřad, ozdravovna pro
ty Centre, University of Silesia), the Insurance
slezské vojáky – později sanatorium „Górnik”
Company Spa House (at present, the building is the
(čes. hornik), jež padlo za oběť požáru v 90.
head office for the Treasury Office), the spa house
letech, a sanatorium pro vojenské a povsta-
for Silesian soldiers (later converted into the ”Gór-
lecké invalidy – dnes Vojvodská rehabilitační
nik” Sanatorium and which burned down in the 1990s)
nemocnice pro děti. V roce 1951 byla zpro-
and sanatorium for war-disabled soldiers and insur-
vozněna stáčírna minerální vody „Jastrzębianka”,
gents (nowadays, the Provincial Rehabilitation Ho-
jíž v roce 1963 nahradila stolní voda „Kata-
spital for Children). In 1951 the ” Jastrzębianka” mine-
rzynka”. V následujících letech se z Jastrzem-
ral water bottling plant was opened. The production
bie Zdroju stalo dynamicky se rozvíjející
of Jastrzębianka mineral water ceased in 1963, when
průmyslové středisko, čímž však město po-
the ”Katarzynka” table water was launched. Subse-
stupně ztratilo na významu coby léčebné cen-
quent years were marked by the dynamic develop-
trum. 11. června 1955 padlo rozhodnutí vlády
ment of Jastrzębie Zdrój as an industrial centre and
o výstavbě dolů „Jastrzębie” a „Moszczenica”.
simultaneously a gradual decline in health resorts. On
Později se začalo s budováním dolů „Zofiów-
11th June 1955, the Polish government issued a deci-
ka”, „Borynia” a „Pniówek”. Jejich činnost měla
sion concerning the founding of the ”Jastrzębie” mine
za následek zánik léčivých solankových pra-
and the ”Moszczenica” mine. In the following years
menů. Před tím, než však lázně ukončily svůj
the ”Zofiówka” mine, the ”Borynia” mine and the
provoz, využívalo zde léčebných kúr až do
”Pniówek” mine were established. Their under-
80. let 20. st. 4 000 pacientů ročně, přičemž
ground operations resulted in the disappearance of
v druhé polovině let 50. to bylo dokonce 5 700
the brine springs. However, before the health resorts
osob za rok. V roce 1984 byla zahájena po-
eventually closed they had as many as 5,700 patients
stupná likvidace sanatorní léčby v Jastrzembie.
per year who received the appropriate treatment
Přírodně terapeutické zákroky se v Koupelích
(around the second half of 1950s), and more or less
III a IV (Łazienki III i IV) prováděly až do roku
4,000 in the 1980s. In 1984, gradual liquidation of
1994, kdy jastrzembské lázně definitivně
the health resorts was initiated. Nonetheless, until
ukončily svou činnost.
1994 special treatment was provided for patients
V období společenských změn se Jastrzem-
in the buildings of Baths III and IV. During that year,
bie Zdroj trvale zapsal do současných dějin
the health resort finally finished its activities.
Polska jako město, v němž byla 3. září roku
During the time of political transformation in
1980 podepsána „Jastrzembská dohoda“
Poland, Jastrzębie Zdrój went down in the annals of
(Porozumienie Jastrzębskie). Po Gdaňsku
Polish modern history as the place where the so-cal-
a Štětíně se jednalo o třetí protokol spo-
led the ”Jastrzębskie Agreement” (Porozumienie Ja-
lečenského usmíření, který zahájil proces
strzębskie) was concluded on 3rd September 1980.
politických, hospodářských a společenských
This was the third social agreement protocol to be
změn v celé zemi.
signed, the first two were signed in Gdańsk and in
Dnes je Jastrzembie Zdroj se svými téměř
Szczecin. The signing the protocol initiated the process
sto tisíci obyvateli uznávaným městem v zemi,
of political, economic and social changes in Poland.
které svým občanům poskytuje množství
Nowadays, Jastrzębie Zdrój with its population
městské zeleně, pestrou základnu sportovišť
of 100,000, is a town of considerable importance
a rekreačních objektů a rozvíjející se nabídku
in Poland, offering its inhabitants an abundance of
akademického vzdělání.
greenery, attractive sport and entertainment facilities, as well as a constantly developing university education.
9
Wizerunek herbu ściśle wiąże się z dawną historią miasta Jastrzębia. W drugiej
połowie XV wieku na tereny Jastrzębia został oddelegowany wysłannik królewski –
rycerz Ruchenstein, który miał zagwarantować bezpieczny przejazd karawan
kupieckich.
COAT OF ARMS AND PATRON SAINT OF THE TOWN
ZNAK A PATRON MESTA
Jastrzębie Z D R Ó J
3 HERB I PATRON
miasta
Herb Miasta na skrzyżowaniu ulicy Granicznej i Alei Piłsudskiego
Coat of Arms at the crossroads of Graniczna Street and Piłsudskiego Avenue
R
ycerz wraz ze swoją drużyną zaczął napadać na
tych, których miał chronić. Zła sława rycerza rozeszła się po okolicznych terenach, a z racji metod przez
niego przyjętych zyskał przezwisko Jastrząb. Dało
to początek nazwie oraz wizerunkowi pieczęci gminnej, a później herbowi Jastrzębia Zdroju.
W XVI wieku pojawiły się pierwsze pieczęcie przedstawiające wizerunek ptaka jastrzębia. Na pierwszej
pieczęci przedstawiono go siedzącego na skałce,
przyjmującego pozycję wypatrującą ofiary. W XVIII wieku pojawiła się wersja pieczęci z jastrzębiem siedzącym na gałązce, również w pozycji wypatrującej.
W wieku XX wizerunek ten został przyjęty jako
pieczęć gminna Jastrzębia Zdroju i był używany do
roku 1977.
Intensywny rozwój górnictwa i związana z tym przemiana miasta zrodziła potrzebę unowocześnienia
10
i zaktualizowania herbu. Zadanie to powierzono sławnemu grafikowi polskiemu – Szymonowi Kobylińskiemu, który oparł wizerunek obecnego herbu na motywach już istniejącego. Połączył nową historię miasta
Jastrzębia Zdroju, jako miasta górniczego, z jego
bogatą historią uzdrowiskową. Ze względu na to, iż
w głównej mierze węgiel i źródła solanki zdecydowały o historii miasta podstawą stworzenia herbu stały się insygnia górnicze – młot i pyrlik oraz łezka jako
symbol uzdrowiska. Również czarno-zielona kolorystyka herbu została dobrana zgodnie z barwami używanymi przez górnictwo. Herb został przyjęty
Uchwałą Miejskiej Rady Narodowej w dniu 20 lipca
1976 roku.
Mocą uchwały Rady Miasta Jastrzębie Zdrój z dnia
25 września 2001 roku patronem Miasta jest Święty
Jan Nepomucen.
‹
The animal depicted on the coat of arms
is inextricably connected with the past of
Jastrzębie. In the second half of the 15th century, a king’s envoy, the knight of Ruchenstein, was sent to the surroundings of Jastrzębie to guarantee merchants’ caravans
safe passage.
Podoba městského znaku úzce souvisí
s dávnou historií města Jastrzembie. Ve
druhé polovině 15. století byl na území
Jastrzembie přizván královský zmocněnec
– rytíř Ruchenstein, jenž měl být zárukou
bezpečného provozu obchodních karavan.
However, the knight and his companions
ty, které měl chránit. Jeho neblahá pověst se brzy
started to attack the people they were suppo-
roznesla po okolí a rytíř si díky metodám, kterých
sed to protect. After a while, all of the inhabi-
užíval, vysloužil přízvisko Jestřáb. To stálo u zro-
tants of the neighbouring settlements were ter-
du názvu a podoby obecní pečeti a později také
rified of the infamous knight. Owing to the
městského znaku Jastrzembie Zdroje.
Rytíř spolu se svojí družinou začal přepadávat
methods which he used, the knight gained the
V 16. století se objevují první pečeti zobra-
nickname ”Jastrząb” (hawk in Polish). This nick-
zující ptáka jestřába. Na první pečeti je zobra-
name laid ground for the name of the town and
zen jako sedící na skále v pozici, kdy vyhlíží svou
for the symbol which is depicted on the seal
kořist. V 18. století se objevuje verze pečeti
and on Jastrzębie Zdrój’s coat of arms.
s jestřábem sedícím na větvi a taktéž vyhlížejícím
In the 16 century, the first seals depicting
svou oběť. Ve 20. století byla tato podoba přija-
the hawk (jastrząb) were made. The hawk de-
ta jako obecní pečeť Jastrzembie Zdroju a užívalo
picted on these seals sat on a rock in wait for
se jí až do roku 1977.
th
a victim. In the 18th century a different version
Intenzívní rozvoj hornictví a s tím spojená
of the seal was produced, this time the hawk
proměna města dala podnět k modernizaci a ak-
was sitting on a branch. In the 20th century, this
tualizaci městského znaku. Tímto úkolem byl
depiction was approved as the official seal of
pověřen známý polský grafik – Szymon Kobyliń-
Jastrzębie Zdrój and was in use until 1977.
ski, jenž odvodil podobu nynějšího znaku z mo-
The dynamic development of mining sector and
tivů znaku dosavadního. Sloučil tím nové dějiny
the subsequent transformation of the town brought
města Jastrzembie Zdroju coby města hor-
about the necessity to update the coat of arms.
nického s jeho bohatou lázeňskou historií.
This task was entrusted to Szymon Kobyliński,
S ohledem na fakt, že o osudech města rozho-
a famous Polish graphic artist. He created a new
dovaly zásadním způsobem uhlí a solankové pra-
coat of arms on the basis of the old one. The artist
meny, staly se základními skladebnými prvky
combined Jastrzębie Zdrój’s present history, of
městského znaku hornické insignie – mlátek
the coal mines, together with the 19 century
a želízko – a kapka jako symbol lázní. Také výběr
history of the town as prestigious health resort.
barev černé a zelené na městském znaku byl v so-
As both the coal deposits and the brine springs
uladu s barvami užívaných v hornictví. Městský
have had a significant impact on the development
znak byl schválen Usnesením Městské národní
of the town, the latest coat of arms depicts a mi-
rady ze dne 20. července 1976.
th
ning insignia, two types of mining hammer and
Podle Usnesení Rady města Jastrzembie Zdroj
a single tear symbolizing the health resort. The
ze dne 25. září 2001 je patronem města svatý Jan
green and black in the coat of arms underline the
Nepomucký.
connection with the mining sector since both
Roku 1380 byl Jan vysvěcen na kněze a získal
colours symbolise the mining industry. This
farní úřad při kostele sv. Havla v hlavním městě
version was officially approved by a resolution from
Čech. Stal se kanovníkem v pražských kostelích
the Town Council, issued on 20th July 1976.
sv. Jiljí a sv. Petra a Pavla. V roce 1390 jej
In accordance to the resolution issued by the
pražský arcibiskup jmenoval doktorem dekretů
Town Council on 25th September 2001, St John
a následně generálním vikářem pražské metro-
Nepomucen (of Bohemian origin) was elec-
pole. Ne právě nejlepší vztahy krále Václava IV.
ted as Jastrzębie Zdrój’s Patron Saint.
Lucemburského s církevní hierarchií vyústily
In 1380, John Nepomucen was ordained and
v uvěznění nejbližších spolupracovníků
became a parish priest at St Gall’s church in Pra-
pražského arcibiskupa, mezi nimi také Jana Ne-
gue. He was a canon at the church of St Idzi
pomuckého. Byl podroben krutému mučení
and at the church of St Peter and St Paul. In
a poté ještě živý vržen z Karlova mostu do Vlta-
1390 the archbishop of Prague appointed Ne-
vy. Událo se to pravděpodobně 20. března
pomucen as Archdeacon and general curate of
1393. Jeho tělo bylo vyloveno teprve 17. dubna
Prague’s archdiocese. Tense relations between
1393 a dočasně pochováno v nedalekém koste-
the King Wenceslaus IV, from the house of
le sv. Kříže. Poté byly ostatky přeneseny do Ka-
Luxembourg and church hierarchy, triggered
tedrály sv. Víta, kde spočívají dodnes v hrobce
the arrest of the Archbishop of Prague’s
po pravé straně od hlavního oltáře. Teprve
closest associates, including John Nepomucen.
o několik desítek let později se rozšířila zvěst,
Pomnik pamięci Marszu Śmierci
stycznia 1945 r. na Bożej Górze / Statue
in Memory of the 1945 January Death March
on Boża Góra
11
Jastrzębie Z D R Ó J
W
1380 roku został wyświęcony na kapłana i otrzymał probostwo przy kościele św. Galla w stolicy
Czech. Był kanonikiem przy praskich kościołach
św. Idziego i św. Piotra i Pawła. W roku 1390 arcybiskup
praski mianował go archidiakonem, a następnie
wikariuszem generalnym metropolii praskiej. Nienajlepsze stosunki króla Wacława IV Luksemburskiego
z hierarchią kościelną doprowadziły do aresztowań
najbliższych współpracowników arcybiskupa praskiego. Wśród nich był Jan Nepomucen. Poddano go
okrutnym torturom, a następnie jeszcze żywego zrzucono z mostu Karola do Wełtawy. Prawdopodobnie
miało to miejsce 20 marca 1393 roku. Dopiero
17 kwietnia 1393 roku wyłowiono jego ciało z rzeki
i pochowano tymczasowo w pobliskim kościele
św. Krzyża, a następnie szczątki przeniesiono do
katedry św. Wita w Pradze, gdzie spoczywają do
dzisiaj w grobowcu po prawej stronie ołtarza
głównego. Dopiero kilkadziesiąt lat później zaczęła
12
się szerzyć wieść, że Jan Nepomucen, będąc spowiednikiem małżonki Wacława IV, zginął w obronie
tajemnicy spowiedzi. Jednak to panujące powszechnie do dziś przekonanie, nie zostało historycznie
potwierdzone. W 1729 roku papież Benedykt XIII
zaliczył go w poczet świętych.
Na Śląsku figury, obrazy czy kaplice św. Jana
Nepomucena są bardzo powszechne. Na terenie
Jastrzębia Zdroju znajdują się liczne miejsca kultu
św. Jana Nepomucena.
Najbardziej znana figurka św. Jana Nepomucena
od 14 września 1975 roku znalazła swoje schronienie przy kościele pod wezwaniem Najświętszej Marii
Panny Matki Kościoła.
Znaczenie kultu Świętego Jana Nepomucena
wyrażane jest przez Nepomucenalia, czyli cykl
uroczystości, spotkań i koncertów w ramach dni
z Patronem Miasta.
He was brutally tortured, then finally thrown
že Jan Nepomucký, jenž byl zpovědníkem
off the Charles Bridge to drown in the Vltava
manželky Václava IV., zahynul kvůli odmítnutí
River. The event is assumed to have taken place
vyzradit zpovědní tajemství. Toto všeobecné
on 20 th March 1393. The corpse of St John
přesvědčení panuje dodnes, ač nebylo nikdy
Nepomucen was fished out of the river on
historicky doloženo. V roce 1792 jej papež Be-
17th April 1393 and buried in the nearby church
nedykt XIII. svatořečil.
of St Cross. Later, his remains were moved to
Na Slezsku jsou sochy, obrazy či kaple sv. Jana
the Cathedral of St Vit in Prague and buried in
Nepomuckého velmi rozšířené. Na území
a tomb on the right of the main altar. Several
Jastrzembie Zdroju nalezneme spousty míst
years later, there emerged a rumour which
zasvěcených kultu Jana Nepomuckého.
explained why St John Nepomucen was mur-
Nejznámější soška sv. Jana Nepomuckého
dered. It was said that St John Nepomucen, the
nalezla od 14. září 1975 útočiště v kostele za-
confessor of the King’s wife, refused to break
svěceném Nejsvětější Panně Marii matce církve.
the seal of confession and thus contradicted the
Význam kultu Jana Nepomuckého se odráží
King’s will. However, this legend has not been
v Nepomucenáliích, tedy cyklu oslav, setkání
supported by any historical sources. In 1729,
a koncertů pořádaných v rámci dní s Patronem
the pope Benedict XIII add John Nepomucen
města.
to the canon of Saints.
In the Silesian region, one can find numerous statutes, paintings and chapels consecrated
to St John Nepomucen. Several St John Nepomucen cult places are scattered throughout
the whole town.
The most famous statute of St John Nepomucen found its resting place in The Holy
Church of St Mary Mother, where it was trans-
commemorating the Patron Saint of the town
Kościół Najświętszej Marii Panny Matki Kościoła / The Holy Church of St Mary
Kościół pw. św. Katarzyny /
Mother
Saint Katarzyna’s Church
Patron Miasta św. Jan Nepomucen / Town Patron,
and known as Nepomucenalia.
Saint Jan Nepomucen
ferred on 14th September 1975.
The cult of St John Nepomucen manifests
itself in periodical events, meetings and concerts
13
Jastrzębie Z D R Ó J
4 PRZYRODA
i ekologia
Jastrzębie Zdrój położone jest w południowej części Wyżyny Śląskiej
na Płaskowyżu Rybnickim. Obszar ten odznacza się urozmaiconą, pagórkowatą
rzeźbą terenu – liczne zalesione jary, doliny i pagórki nadają Miastu malowniczy
krajobraz.
NATURE AND ECOLOGY
ŘÍRODA A EKOLOGIE
PR
K
limat charakteryzuje się dużą zmiennością, na co
znaczny wpływ ma bliskość Bramy Morawskiej oraz
zalesionego kompleksu Beskidu Śląskiego i lasów
rybnicko-pszczyńskich. Działalność górnicza oraz
rozbudowa Miasta spowodowały przeobrażenia krajobrazowe. Zajmowanie coraz to nowych terenów pod
budownictwo wiązało się z degradacją środowiska
przyrodniczego. Pomimo tego, w granicach Miasta
zachowało się wiele cennych przyrodniczo obszarów,
do których należą między innymi: Pająkówka, las Kyndra, las Biadoszek, las Ruptawiec, Szotkowie, fragmenty
obszaru Pochwacia, fragmenty Bzia Górnego, las Ośrodka Wypoczynku Niedzielnego oraz Park Zdrojowy.
Na terenie całego Miasta występuje około 400 gatunków roślin naczyniowych, 7 gatunków płazów,
4 gatunki gadów, 100 gatunków ptaków oraz
15 gatunków ssaków. Ustanowiono także 22 pomniki
przyrody. Drzewostan Parku Zdrojowego to w głównej mierze dęby czerwone i szypułkowe, graby
pospolite, klony pospolite, klony jaworowe i brzozy brodawkowate. Wśród rosnących krzewów możemy rozpoznać m.in. ligustr pospolity, tawuły i kaliny
koralowe o okazałych kwiatostanach.
W pobliżu budynku Łazienek, na niewielkiej skarpie,
znajduje się interesujący przykład kwietnika
parkowego – zegar, którego tarcze tworzą wielobarwne rośliny sezonowe. Ciekawymi obiektami
przyrodniczymi są: sąsiadujący z Parkiem Zdrojowym,
Park przy hotelu „Dąbrówka” z pomnikowymi
lipami drobnolistnymi, dębem szypułkowym,
14
modrzewiami, robieniami i ustanowionym uchwałą
Rady Miasta grupowym pomnikiem przyrody – sześcioma kasztanowcami oraz Park Uniwersytecki o powierzchni 4,5 ha, przechodzący w jar z małym potoczkiem. W skład jego drzewostanu wchodzą stare dęby,
klony, brzozy, pojedyncze modrzewie, olcha czarna
oraz lipy, które tworzą alejkę biegnącą po wschodniej
stronie, i dość dużo olszy czarnej. W centralnej części
rosną także dzikie czereśnie obficie owocujące. Kolejnymi obiektami są: kompleks leśny „Kyndra”, który
mieści się w południowo-wschodniej części Miasta ze
starodrzewem grądowym i pozostałością puszczy karpackiej, a także pojedyncze egzemplarze drzew liściastych o charakterze pomnikowym we wschodniej i południowej części Miasta w dzielnicach: Bzie i Ruptawa,
między innymi Dąb Jakub.
W parkach spotkać można pojedyncze sarny, wiewiórki o rudej barwie futerka, różne gatunki nocków
i gacków oraz jeże. Można także zaobserwować sójki,
kosy, kawki, sikory bogatki i sikorki modre. Wczesną
wiosną najdonioślej rozlega się śpiew zięb i kosów.
Na terenie Jastrzębia Zdroju dominują 4 typy gleb:
bielicowe, pseudobielicowe, brunatne i brunatne
wyługowane. Szczególną wagę przywiązuje się
w Jastrzębiu Zdroju do realizacji inwestycji proekologicznych. Stale rozbudowywana jest sieć kanalizacji
sanitarnej i deszczowej. Miasto posiada 5 mechaniczno-biologicznych oczyszczalni ścieków oraz ekologiczne składowisko odpadów komunalnych i trzy
składowiska odpadów górniczych.
Jastrzębie Zdrój is located in the southern
part of the Silesian Upland, on the Rybnik
Plateau. Its natural features are highly diversified, hilly land with wood ravines, valleys
and slopes form picturesque landscapes
around the town.
Jastrzembie Zdroj se rozkládá v jižní části
Slezské výšiny na Rybnické náhorní rovině.
Pro tuto oblast je příznačný členitý, kopcovitý ráz krajiny – početné zalesněné rokle,
údolí a kopce vytvářejí malebný obraz
městského okolí.
The climate is very changeable because of its
Zdejší podnebí je typické svou velkou
close visinity to the Moravian Gate (a mountain
proměnlivostí, což je dáno především blízkou
pass), the Beskid Śląski Mountains and to a huge
polohou Moravské brány, zalesněného
forest which stretches from Rybnik to Pszczyna.
komplexu Slezských Beskyd a rybnicko-
Coal excavation and the expansion of the town have
-pszczynských lesů. Hornická činnost a rozvoj
considerably shaped the landscape. As more and
města krajinu výrazně proměnily. Zástavba
more areas have been taken over for construction
dalších a dalších ploch s sebou nesla degradaci
purposes, the degradation of the natural environ-
přírodního prostředí. Přesto se na území
ment has proceeded faster and faster. Nonetheless,
města zachovalo mnoho cenných přírodních
the town has managed to preserve some environ-
útvarů, k nimž patří např.: Pająkówka (čes.
mental areas such as: Pająkówka, the Kyndra
pavoučnice), les Kyndra, les Biadoszek, les
forest, the Biadoszek forest, the Ruptawiec forest,
Ruptawiec, Szotkowie, části území Pochwacie
Szotkowie, a fragment of the Pochwacie area, parts
a Bzie Górne, les Střediska nedělního odpočin-
of Bzie Górne, and a wood which belongs to the
ku a Lázeňský park (Park Zdrojowy).
Sunday Leisure Park as well as the Spa Park.
Na území celého města se nachází asi 400
Within the area of the town, one can find around
druhů vyšších rostlin, 7 druhů obojživelníků,
400 species of vascular plants, 7 species of amphi-
4 druhy plazů, 100 druhů ptáků a 15 druhů
bians, 4 species of reptiles, 100 species of birds and
savců. Označených je zde 22 přírodních
15 species of mammals. A list of 22 natural monu-
památek. Porost Lázeňského parku tvoří
ments was established. The tree stand in the Spa
z velké části duby červené a letní, habry
Park contains in particular red oak, pedunculate oak,
obecné, javory obecné, javory kleny a břízy
hornbeam, Norway maple, sycamores and silver
bělokoré. Ze zde rostoucích křovin jmenujme
birch. One can also admire various bushes such as:
např. ptačí zob obecný, tavolníky a kaliny
European privets, spiraeas and common snowballs
obecné s nádherným květenstvím.
in full bloom.
Poblíž budovy Koupelí (Łazienki) můžeme
„Mostek Fiński” w Parku Zdrojowym /
A ”Finnish Bridge” in the Spa Park
Park
Uniwersytecki / University Park Zawil-
In the vicinity of the Bath building, on a small hill,
na nevelkém svahu natrefit na podivuhodný
one can witness a unique example of a flower
příklad květinového záhonu ve tvaru hodin,
arrangement in the form of a clock. The face of the
jejichž ručičky tvoří sezónní rostliny různých
clock is covered with multicoloured seasonal plants.
barev. V sousedství Lázeňského parku nale-
An equally curious natural monument is situa-
zneme další zajímavé přírodní útvary, jmeno-
ce – Ośrodek Wypoczynku Niedzielnego / Windflowers – Sunday Leisure Park
Jeż / Hedgehog Pomnik przyrody –
Dąb Jakub / Natural monument – Jacob
Oak
Zajęcia w plenerze – słuchanie
drzew / Photo in the open air – listening to
ted near the Spa Park, the Park next to the
vitě park u hotelu „Dąbrówka” s památnými
a tree
15
”Dąbrówka” Hotel with its monumental small
lípami srdčitými, dubem letním, modříny a sku-
leaf linden, pedunculate oak, larche and six unique
pinovou přírodní památkou schválenou usne-
species of chestnut. In accordance with the resolu-
sením Rady města – šesti památnými kaštany,
tion issued by the Town Council, these chestnuts
a dále Univerzitní park o ploše 4,5 ha, který
were granted the status of a natural monument. No
plynule přechází v roklinu s malým potůčkem.
less beautiful is the University Park with a surface
Jeho porost tvoří staré duby, javory, břízy, oje-
area of 4.5 ha. The park ends at a ravine and a small
dinělé modříny, olše lepkavé a lípy, které spo-
rivulet. The park’s is made up of various species of
lečně vytvářejí alej táhnoucí se po jižní straně.
tree, old oak, maple, birch, a few larches and a small
V jeho střední části rostou rovněž divoké
avenue of common alders and lindens, located in
třešně s hojnými plody. Dalšími útvary jsou:
the eastern part of the park. Wild cherry trees, be-
lesní komplex „Kyndra”, jehož místem je ji-
aring fruit, grow in the middle of the Park. Another
hovýchodní část města porostlá starými lužními
place that should be seen is the ”Kyndra” forest
lesy a pozůstatky karpatského pralesa, a dále
complex, situated in the south-eastern part of the
pak jednotlivé exempláře památných listnatých
town. The complex stands out because of its ancient
stromů ve východní a jižní části města ve čtvrtích
broadleaved forest and the remains of the Carpa-
Bzie a Ruptawa, z nichž jmenujme alespoň Dub
thian Forest. There are other broadleaved trees of
Jakub (Dąb Jakub).
great value, among others an oak called Jacob, can
V parcích můžeme narazit na srny, veverky re-
be found in the south eastern part of the town.
zavého zbarvení, různé druhy netopýrů a ježky.
In the parks one can stumble upon roe deer, squir-
K zahlédnutí tu jsou také sojky, kosi, kavky, sýko-
rels with russet fur, hedgehogs and various species of
ry koňadry a sýkory modřinky. Brzy na jaře se
bat. One can also observe jays, blackbirds, jackdaws,
nejvíce rozléhá zpěv pěnkav a kosů.
great tits and blue tits. Early spring resounds with the
Na území Jastrzembie Zdroju převládají 4 typy
loud trilling of chaffinches and blackbirds.
půdy: podzoly, kryptopodzoly, hnědozemě
Four types of soil were identified within the area
a hnědozemě vyluhované. Zvláštní důraz je v Ja-
of Jastrzębie Zdrój: podzol, pseudopodzol, brown
strzembie Zdroju kladen na realizaci proekolo-
and brown bleached. In Jastrzębie Zdrój, special
gických investic. Stále ve výstavbě je síť sanitární
importance is put upon the realisation of environ-
a dešťové kanalizace. Město vlastní 5 mechanic-
mental friendly investments. Storm water drain-
ko-biologických čistíren odpadních vod a také
age and the sanitary sewage system are constantly
ekologickou skládku komunálních odpadů spolu
developed. The town has 5 mechanical-biological
se třemi skládkami důlního odpadu.
wastewater treatment plants as well as a municipal landfill site and three mining waste sites.
16
Kwiaty w Parku Zdrojowym / Flowers
in the Spa Park Pole rzepakowe – okolice Miasta / A field of rape outside of the
Oczyszczalnia ścieków Jastrzętown
bie-Ruptawa / A Sewage Treatment Plant
Jastrzębie-Ruptawa
Park Zdrojowy
jesienią / Autumn in the Spa Park
17
Jastrzębie Z D R Ó J
PAMÁTKY A TURISTIKA
MONUMENTS AND TOURISM
5 ZABYTKI
i turystyka
W Mieście znajduje się wiele atrakcyjnych terenów wypoczynkowych i obiektów
krajoznawczych, połączonych spacerowymi szlakami turystycznymi i ścieżkami
rowerowymi.
Z
iemię jastrzębską charakteryzuje bogata rzeźba
terenu, urozmaicony krajobraz, piękne jary, a także
malownicze dolinki, pagórki i zagajniki. Swym
urokiem przyciągają otaczające Miasto lasy, a sąsiedztwo Beskidu Śląskiego daje szansę wspaniałego wypoczynku.
Ważnym elementem ładu przestrzennego Miasta
jest osiedle Zdrój z interesującą architekturą uzdrowiskową, wkomponowaną w zieleń. Na szczególną
uwagę zasługuje wpisany do rejestru zabytków klasy „A” Park Zdrojowy im. dr. Mikołaja Witczaka wraz
z budynkami uzdrowiska: byłymi sanatoriami „Mieszko”, „Dąbrówka” (dawna „Betania”), pawilonem nr 3
(dawne sanatorium Spółki Brackiej), willą „Opolanka”, zespołem klasztornym i kościołem pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa (dawny Zakład Marii)
i „Domem Aniołów Stróżów”. Park Zdrojowy jest oryginalnym założeniem architektoniczno-przestrzennym z połowy XIX wieku z bogatym pierwotnym
drzewostanem (ponad 76 gatunków drzew i krzewów). Najbardziej charakterystycznym obiektem
18
znajdującym się w Parku jest Dom Zdrojowy zbudowany w stylu szwajcarskim w 1862 r., w którym
w czasach uzdrowiska znajdowało się „Kasyno
Zdrojowe”. Obecnie działa w nim Miejski Ośrodek
Kultury oraz organizacje użyteczności publicznej.
Nieopodal Domu Zdrojowego znajduje się drewniana pijalnia wód z II połowy XIX w. oraz muszla koncertowa. Na przeciwko Domu Zdrojowego znajduje
się budynek Łazienek III z 1861 r. (z wieżą – dawnym zbiornikiem solanki), dziś siedziba Wydziału
Etnologii i Nauk o Edukacji Ośrodka Działalności
Dydaktycznej Uniwersytetu Śląskiego.
Na terenie Miasta zachowało się wiele budynków
po byłym uzdrowisku m.in.: Spółka Bracka – dziś
główny budynek Ośrodka Działalności Dydaktycznej
Uniwersytetu Śląskiego, Pijalnia Wód, Sanatorium
im. J. Piłsudskiego – obecnie Wojewódzki Szpital
Rehabilitacyjny dla Dzieci, Uzdrowisko Zakładu
Ubezpieczeń – dziś siedziba Hotelu Dąbrówka,
a także Pensjonat Łucja – obecnie Jastrzębska Izba
Regionalna im. Rodziny Witczaków.
The town boasts numerous attractive
recreational areas and tourist sites, which
are connected to one another by tourist
and cycling trails.
Ve městě najdeme spoustu atraktivních
míst k odpočinku a místních zajímavostí,
které jsou vzájemně spojeny turistickými
a cyklistickými stezkami.
The land around Jastrzębie stands out because
Zemi jastrzembskou charakterizují členitý re-
of its unique land features, diverse landscapes,
liéf, pestrá krajina, pěkné rokle, a malebná údolí,
beautiful ravines, picturesque valleys, hills and
kopce a háje. Okolní lesy nám učarují svým půva-
groves. Surrounding forests add to the charm of
bem a sousedství se Slezskými Beskydy nám po-
the town, whereas the nearby Beskid Śląski
skytne možnost skvělého odpočinku.
Mountains provide an unequalled opportunity
for rest and relax.
Důležitým prvkem rozsáhlého územi města je
sídliště Zdrój se zajímavou lázeňskou architektu-
From an architectural point of view, the most
rou uprostřed městské zeleně. Bližší pozornosti
fascinating place in the town is the Zdrój district
by neměl uniknout Lázeňský park (Park Zdrojo-
with its interesting spa facilities surrounded by
wy im. Mikołaja Witczaka) zapsaný do registru
rich greenery. Special emphasis should be put
památek třídy „A” společně s lázeňskými budo-
upon the Mikołaj Witczak Spa Park, which is li-
vami – bývalými sanatorii „Mieszko”, „Dąbrówka”
sted in the Register of Historic Monuments
(dříve „Betania”), pavilónem č. 3 (dříve sanatorium
(”A” class). Equally beautiful are the following
Spolku bratří / Spółka Bracka), vilou „Opolanka”,
health resorts: the former sanatoriums of ”Mieszko”
skupinou klášterů a kostelem Nejsvětějšího srdce
and ”Dąbrówka” (former ”Betania”), Pavilion no. 3
Pana Ježíše (kościół pw. Najświętszego Serca Pana
(former sanatorium of the Bracka Company), the
Jezusa, dříve Mariánský institut) a „Domem
”Opolanka” villa, the monastery complex, the
strážných andělů” (Dom Aniołów Stróżów).
church of the Holly Heart of Jesus (former Maria
Lázeňský park je původním architektonicko-pro-
Institute – Children’s Clinic) and the ”Guardian
storovým výtvorem z poloviny 19. století s boha-
Angels’ House”. The Park boasts a unique archi-
tou skladbou dřevin (více než 76 druhů stromů
Dwór obronny w Bziu Zameckim /
tectural and spatial layout and the trees come in
a keřů). Nejpříznačnější budovou stojící v parku je
A fortified Manor House in Bzie Zameckie
Kościół św. Barbary i Józefa / Saint
Barbara and Saint Joseph’s Church
Zegar w Zdroju / Clock in Zdrój Budynek
many variates and in great abundance (over 76
Lázeňský dům (Dom Zdrojovy) postavený ve
species of tree and bush). The most distinctive
švýcarském stylu r. 1862, v němž bylo v lázeňských
building in the Park is the Spa House. The Spa
dobách umístěno Lázeňské kasíno („Kasyno Zdro-
Ośrodka Działalności Dydaktycznej Uniwersytetu Śląskiego / Teaching Activity
House was erected in the Swiss style around
jowe”). Dnes v něm působí Městské kulturní stře-
1862 and was used to ”Zdroj Casino”. Nowadays
disko a veřejně prospěšné organizace. Poblíž
Centre, University of Silesia
the building is used by the Municipal Culture
Lázeňského domu narazíme na dřevěný přístřešek
19
Jastrzębie Z D R Ó J
Głównymi atrakcjami Jastrzębia Zdroju są:
• Kościół pw. św. Katarzyny z 1825 r. wybudowany w Jastrzębiu Górnym w stylu barokowo-klasycystycznym, gdzie na szczególną
uwagę zasługuje XVIII-wieczny obraz z Okiem
Opatrzności
• Kościół pw. św. Barbary i Józefa wzniesiony ok. 1647 r. w Jedłowniku, przebudowany
w 1888 r. i przeniesiony do Jastrzębia Dolnego w 1974 r.
• Kościół pw. Wszystkich Świętych zbudowany w Szerokiej w latach 1796–1801 w stylu barokowo-klasycystycznym. Na ołtarzu znajduje się obraz Wszystkich Świętych z Trójcą
Świętą i św. Janem Nepomucenem – patronem miasta Jastrzębie Zdrój
• Pałac w Boryni z drugiej połowy XVIII w., wybudowany w stylu klasycystycznym, murowany, restaurowany w 1961 r., z częściowo
zachowaną oryginalną stolarką
• Dwór obronny w Bziu Zameckim z początku
XVII w., wybudowany w stylu późnorenesansowym
20
Centre and public utility institutions. Within the
z 2. pol. 19. st., kde se dříve pila minerální voda,
vicinity of the Spa House, there is a wooden pump
a hudební pavilónek. Naproti Lázeňského domu
room, which was erected during the second half
uvidíme budovu Koupelí III (Łazienki III) z r. 1861
th
of the 19 century and a band shell. The building
s věží – bývalým rezervoárem solankové vody.
of Baths III, constructed in 1861 (with a tower
V budově Koupelí III dnes sídlí Oddělení etnolo-
that used to contain the tank for brine), now
gie a pedagogických věd Centra didaktických
houses the Ethnology Department and the
aktivit Slezské univerzity.
Department of Education Science, held by the
Na území města se z dob lázní zachovalo
Teaching Activity Centre, University of Silesia.
množství budov m.j. Spolek bratří (Spółka
There are many buildings which used to be
Bracka) – dnes hlavní budova Centra didak-
health resort facilities such as the Bracka Com-
tických aktivit Slezské univerzity, Pijalnia wód
pany, nowadays the Head Office for Teaching
(zmiňované místo pro pití minerální vody, pozn.
Activity Centre, University of Silesia, The Pump
překl.), Sanatorium im. J. Piłsudskiego –
Room, the Józef Piłsudski Sanatorium, at
v současnosti Vojvodská rehabilitační nemoc-
present the Provincial Rehabilitation Hospital
nice pro děti, Ozdravovna pojišťovacího
for Children, the Insurance Company Sana-
ústavu (Uzdrowisko Zakładu Ubiezpieczeń) –
torium, nowadays the Dąbrówka Hotel, as well
dnes sídlo hotelu Dąbrówka, a nakonec
as the Łucja guesthouse, which now houses
Pensjonat Łucja – dnes Jastrzembská
the Witczak Regional Museum.
Regionální jizba (Jastrzębska Izba Regionalna
One of Jastrzębie Zdrój’s main tourist attractions is:
im. Rodziny Witczaków).
Hlavními atrakcemi v Jastrzembie Zdro-
• Saint Katarzyna’s Church in Jastrzębie
ju jsou:
Dolne the church was erected in the Baro-
• Kostel sv. Kateřiny z r. 1825 postavený
que-Classical style in around 1825. Visitors
v barokně klasicistním stylu, v němž by
can find a valuable painting dating from the
neměl uniknout pozornosti zvláště obraz
18th century and depicting the Eye of Provi-
z 18. st. Oko prozřetelnosti
• Kostel sv. Barbary a Josefa s datem vzniku ko-
dence
• St Barbara and St Joseph’s Church, built
in 1647 in Jedłownik, rebuilt in 1888 and
moved to Jastrzębie Dolne in 1974
lem r. 1647 w Jedlowniku, rekonstruovaný r. 1888
a přenesený do Jastrzembie Dolne v r. 1974
• Kostel Všech svatých postaven v obci Szero-
• The Baroque-Classical Church of All Saints
ka v letech 1796–1801 v barokně klasicistním
in Szeroka, built between 1796–1801. The
stylu. Na oltáři můžeme vidět obraz Všech
altar houses a painting depicting the All
Svatých se Svatou Trojicí a sv. Janem Nepo-
Saints, the Holy Trinity and St John Nepo-
muckým – patronem města Jastrzembie Zdroj
mucen, the Patron Saint of Jastrzębie Zdrój
• Palác v obci Borynia ze 2. pol. 18. st., po-
• The Palace in Borynia, from the second
stavený v klasicistním stylu, zděný, restauro-
half of the 18th century, erected in the Clas-
vaný v r. 1961, s částečně zachovanou
sical style, restored in 1961, with partially
preserved original woodwork
• Fortified mansion in Bzie Zameckie, erected in the Late Renaissance style, in the first
half of the 17th century.
původní truhlářskou prací
• Obranný dvůr v obci Bzie Zameckie
z počátku 17. st., postavený ve stylu pozdní
renesance.
V Jastrzembie Zdroju je spousta turistických
Jastrzębie Zdrój has numerous places that are
zastávek. Podrobné informace lze najít na inter-
of great tourist importance. Detailed information
netových stránkách Polského turisticko-vla-
can be found on the Polish Tourist Association’s
stivědného spolku Oddělení Jastrzembie Zdroj
Web site, the Regional Unit in Jastrzębie Zdrój,
(www.pttk.jasnet.pl). Najdeme zde také infor-
www.pttk.jasnet.pl. The Web site provides all
mace o turistických trasách označených Zemí
of the necessary information about tourist trails
jastrzembskou, které spojují atraktivní místa odpo-
around Jastrzębie which connect the various
činku, vlastivědné objekty, martyrologická místa
recreational areas, places of interest, places
a kulturní památky. Patří k nim: Jastrzembská
of martyrdom and cultural heritage objects.
naučná stezka Jerzego Fudzińskiego (Jastrzęb-
One can distinguish, among others: the Jerzy
ski Szlak Krajoznawczy im. Jerzego Fudzińskiego),
Wnętrze kościoła pw. św. Katarzyny / The interior of
Saint Katarzyna’s Church Klasycystyczny pałac w Boryni /
A Classical Palace in Borynia Kościół pw. Wszystkich Świętych w Jastrzębiu Szerokiej / All Saints Church in Jastrzębie
Szeroka
Wnętrze pałacu w Boryni / The interior of the
Pallace in Borynia
21
W
Jastrzębiu Zdroju znajdują się liczne punkty
krajobrazowe. Szczegółowe informacje znajdują się
na stronie internetowej Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, oddział Jastrzębie Zdrój
(www.pttk.jasnet.pl). Można na niej znaleźć również
informacje o wyznaczonych przez ziemię jastrzębską
szlakach turystycznych, łączących atrakcyjne tereny
wypoczynkowe, obiekty krajoznawcze, miejsca martyrologii i zabytki kultury – należą do nich: Jastrzębski Szlak Krajoznawczy im. Jerzego Fudzińskiego,
Szlak Ewakuacji Więźniów Oświęcimskich, Szlak
Powstań Śląskich, Szlak Zebrzydowicki.
W granicach Miasta wyznaczonych jest też blisko
78 km tras rowerowych, przebiegają także międzynarodowe szlaki rowerowe.
W czasie wędrówek pieszych i wypraw rowerowych
warto odwiedzić zabytkową aleję dębowo-grabową
zwaną Kozią Alejką. Jej część znajduje się między
obecnym Urzędem Skarbowym a osiedlem „Słoneczne”. To urocze miejsce doceniono już w czasach
świetności jastrzębskiego sanatorium. Kuracjuszom
dla poprawy samopoczucia służyły nie tylko lecznicze wody oraz odkryta w sąsiedniej Połomi borowina, ale również długie spacery i kozie mleko.
Fudziński Tourist Trail, the Oświęcim Priso-
Stezka evakuace osvětimských vězňů
ners Evacuation Trail, the Silesian Insurgen-
(Szlak Ewakuacji Więźniów Oświęcimskich),
cy Trail and the Zebrzydowice Trail.
Stezka slezských povstání (Szlak Powstań
Jastrzębie boasts 78 kilometres of cycling
trails, including international trails.
Impreza plenerowa z pieczoną kiełbaską / An outdoor party with grilled sausages
Rodzinny Rajd Rowerowy /
A Family Cycling Rally Kozia Alejka / Goat
Avenue
W drodze do turystycznego
przejścia granicznego Jastrzębie Zdrój
Ruptawa–Petrovice Kempa / On the way
to the tourist boarder crossing, Jastrzębie
Zdrój Ruptawa–Petrovice Kempa
22
Śląskich), Zebrzydowická stezka (Szlak Zebrzydowicki).
When walking or cycling, one should take
Na teritoriu města je označeno téměř 78 km
a look at the famous avenue of oak and horn-
cyklostezek a probíhají tu také mezinárodní
beam, nicknamed Kozia Alejka (the avenue
cyklistické trasy.
of goats). Part of the avenue connects the actual
Během pěších túr nebo výletů na kole stojí za
Treasury Office and the ”Słoneczne” housing
to navštívit starou dubovo-habrovou alej zvanou
estate. This charming place was appreciated as
Kozí alej (Kozia Alejka). Její část se nacházi mezi
far back as the tike when the health resorts were
současným Finančním úřadem a sídlištěm
prosperous. Not only the healing baths and mud
„Słoneczne”. Toto místo bylo vysoce ceněno
treatment (the therapeutic mud was supplied
již v dobách slávy jastrzembského sanatoria.
from the neighbouring village – Połomia) but also
K dosaženi duševni pohody nepomáhaly
long walks and goat’s milk had a beneficial
lázeňským hostům pouze léčivé vody a léčivá
influence on the well-being of the health resort’s
rašelina objevená v sousední obci Połomia, ale
patients.
také dlouhé procházky a kozí mléko.
– rozbudza, rozwija i zaspokaja potrzeby kulturalne
społeczności lokalnej poprzez: • formy aktywności kulturalnej w postaci kursów, sekcji, kół zainteresowań,
zespołów artystycznych czy warsztatów • imprezy kulturalne, w tym: festiwale, konkursy, koncerty, spektakle
teatralne, festyny, happeningi, rajdy, spotkania autorskie oraz prelekcje • cykliczne imprezy takie jak:
Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego o Mistrzostwo Jastrzębia Zdroju, Jastrzębski Festiwal Kultury,
Dni Jastrzębia Zdroju, Międzynarodowy Konkurs
Młodzieżowych Orkiestr Dętych, Międzynarodowe Konfrontacje Artystyczne, Międzynarodowy Festiwal Chórów
im. Anzelma Skrobola, Konkurs Piosenki Poetyckiej,
Święto Działacza Kultury, Konkurs na najlepszego
sportowca i trenera roku – „Złoty Jastrząbek” .
Miejski Ośrodek Kultury dysponuje dwiema salami kinowymi – kino „Centrum” (394 i 72 miejsca),
gdzie prowadzona jest działalność z zakresu kinematografii.
Jedną z placówek Ośrodka jest Galeria Historii
Miasta, która pozyskuje, przechowuje, zabezpiecza
Jastrzębie Z D R Ó J
‹
Miejski Ośrodek Kultury (www.mokjas.sisco.pl)
i naukowo opracowuje zabytki obrazujące historię
Jastrzębia Zdroju oraz ziemi jastrzębskiej.
Miejska Biblioteka Publiczna (www.mbp.jasnet.pl)
– jedna z najstarszych placówek kulturalnych w mieście,
zajmująca od lat zaszczytne I miejsce w rankingu bibliotek wielkomiejskich województwa śląskiego. Posiada
11 filii usytuowanych na terenie całego miasta, oferując:
• materiały biblioteczne, książki, czasopisma • płyty
analogowe, kompaktowe, kasety magnetofonowe
• książki mówione • programy multimedialne • wystawy artystyczne (malarskie, literackie, fotograficzne i kolekcjonerskie).
Edukacja – lokalnie wspiera się rozwój edukacyjny młodzieży przez bogatą ofertę oświatową. W szkołach ponadgimnazjalnych tworzone są profile dostosowane do potrzeb współczesnego rynku pracy.
W Mieście będą jednocześnie funkcjonować trzy
ośrodki szkolnictwa wyższego: Uniwersytet Śląski
w Katowicach, Akademia Wychowania Fizycznego
w Katowicach, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie.
Od kilku lat w Jastrzębiu Zdroju prowadzi działalność
również Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych.
23
KULTURA A VZDELÁNÍ
W Jastrzębiu Zdroju ma swoją siedzibę wiele ośrodków dydaktyczno-kulturalnych
i stowarzyszeń. Jedną z najstarszych placówek kulturalnych jest Miejska Biblioteka
Publiczna. Bogatą ofertę kulturalną zapewnia Miejski Ośrodek Kultury. Ponadto na
terenie miasta działają: Oddział Polskiego Towarzystwa Kultury, Jastrzębski Klub
Fotograficzny „Niezależni”, Związek Harcerstwa Polskiego.
CULTURE AND EDUCATION
6 KULTURA
i edukacja
There are numerous cultural and educational centres and associations in Jastrzębie
Zdrój. The Municipal Public Library is one
of the oldest cultural centres in the town,
whereas the Municipal Culture Centre
stands out by its rich presentation of many
cultural events. One should not also forget
about other organisations such as the Regional Unit of the Polish Cultural Association, the Jastrzębie Photographic Club ”Niezależni” and the Polish Scouting and Guides
Association.
”Poland reads to children” – Vice Mayor
Franciszek Piksa
Miejska Biblioteka
Publiczna / Municipal Public Library Dni
Jastrzębia Zdroju / Days of Jastrzębie Zdrój
24
Městské kulturní středisko (www.mokjas.sisco.pl)
– iniciuje, rozvíjí a uspokojuje kulturní potřeby
místního obyvatelstva formou: • kulturních aktivit
Centre
v podobě kurzů, oddílových setkání, zájmových
(www.mokjas.sisco.pl) – stimulates, develops and
kroužků, uměleckých spolků a dílen • kulturních
satisfies the cultural needs of the local community
podniků jako jsou festivaly, soutěže, koncerty, di-
by: • presenting various forms of cultural activities,
vadelní představení, lidové slavnosti, happeningy,
like various courses, sections, activity clubs, bands
putovní výlety, autorská setkání a přednášky • pra-
or workshops • cultural events including festivals,
videlně pořádaných akcí jako: Celopolská soutěž
competitions, concerts, performances, festivities,
ve společenském tanci o mistra Jastrzembie
rallies, meetings with writers and or poets and
Zdroju, Jastrzembský kulturní festival, Dny
lectures • periodical events such as: The National
Jastrzembie Zdroju, Mezinárodní soutěž
Ballroom Dance Competition for the Jastrzębie
mládežnických dechových orchestrů, Mezinárodní
Championship, the Jastrzębie Festival of Culture,
umělecká setkání, Mezinárodní festival pěveckých
Jastrzębie Days Festival, International Contest of
sborů Anzelma Skrobola, Soutěž poetické písně,
Youth Brass Bands, The International Festival
Svátek kulturních pracovníků, Soutěž o nejlepšího
of Arts, the Anzelm Skrobol International Choirs
sportovce a trenéra roku – „Złoty Jastrząbek”
Festival, Poetry Festivals, Distinguished Cultural
(čes. zlatý jestřabek).
The
Międzynarodowy Konkurs Młodzieżowych Orkiest Dętych / International
Miejski
Contest of Youth Brass Bands
Ośrodek Kultury / Municipal Cultural Centre
Wystawa w Miejskiej Bibliotece
Publicznej / Exhibition in the Municipal
Górnicze Centrum KulPublic Library
tury / Mining Cultural Centre Ogólnopolska Akcja „cała Polska czyta dzieciom” – Zastępca Prezydenta Miasta
Franciszek Piksa / Nationwide action
V Jastrzembie Zdroju má své sídlo mnoho didakticko-kulturních středisek a spolků.
Jedním z nejstarších kulturních pracovišť je
Městská veřejná knihovna. Bohatou kulturní
nabídku zajišťuje Městské kulturní středisko.
Kromě toho ve městě působí: Oddělení
Polského kulturního spolku, Jastrzembský
fotografický klub „Niezależni” (čes. nezávislí),
Svaz polských skautů (pol. harcerzy).
Municipal
Culture
Activist Competitions, the Best Sportsmen and
Městské kulturní středisko vlastní dva
the Best Trainer Competition”Złoty Jastrząbek”.
kinosály v budově kina „Centrum” (se 394
The Municipal Culture Centre runs the Central
a 72 místy), kde se pořádají různé akce z oblasti
Cinema. The Cinema has 2 screens (one for 394
kinematografie.
people, the second for 72 people) and organises
Jedním z pracovišť Střediska je Galerie dějin
many cinematographic activities for film buffs.
města, která shromažďuje, uchovává, zajišťuje
The Municipal Culture Centre runs the Town’s
a vědecky zpracovává památky dokládající
History Gallery. The task of the Gallery involves
zobrazující historii Jastrzembie Zdroju a celé
acquiring, storing, preserving and describing ob-
Země jastrzembské.
jects of historical value connected with Jastrzębie
Zdrój and its surrounding lands.
Městská
veřejná
knihovna
(www.mbp.jasnet.pl) – jedno z nejstarších
One needs to mention the Municipal Public Li-
kulturních pracovišť ve městě, které už léta
brary (www.mbp.jasnet.pl), one of the oldest
zaujímá 1. pozici v žebříčku velkoměstských
cultural institutions in the town. The library has main-
knihoven Slezského vojvodství. V celém městě
tained a high position in the ranking of libraries
má knihovna 11 poboček, které nabízejí: • kni-
within the Silesian Province for many subsequent
hovnické materiály, knihy, časopisy • gramo-
years. The library in Jastrzębie has 11 branches which
fonové desky, CD nosiče, magnetofonové
are scattered throughout the town. Its offer inclu-
kazety • zvukové knihy • multimediální progra-
des: • library materials, books and magazines • ana-
my • výstavy umění (malířství, literatury,
logue records, compact discs and audio cassettes
fotografií a sběratelství).
• audio books • multimedia software • organizing
Vzdělání – rozvoj vzdělanosti mezi mládeží
art exhibition connected especially with painting,
je lokálně podorován pomocí široké výchovně
literature, photography and collecting.
vzdělávací nabídky. Na středních školách
Education, the comprehensive education of
a učilištích vznikají profily, které jsou přizpůso-
young people is constantly developing through
beny potřebám současného pracovního trhu.
diverse of educational possibilities. Secondary
Ve městě budou zároveň fungovat tři instituty
schools organise several profiled courses which are
vysokého školství: Slezská univerzita v Kato-
tailored to the various economic trends. In the fu-
vicích, Akademie tělesné výchovy v Katovicích,
ture, three universities, namely the University of
Hornicko-hutnická akademie v Krakově. Již
Silesia from Katowice, the University of Science
několik let má v Jastrzembie Zdroju své půso-
and Technology from Cracow and the Academy
biště také Pedagogické kolegium cizích jazyků
of Physical Education from Katowice will run their
(Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych).
Branch Campuses in the town. Additionally a Foreign Languages Teacher Training College has been
operating for some years in the town.
25
Jastrzębie Z D R Ó J
SPORT A REKREACE
SPORT AND RECREATION
7 SPORT
i rekreacja
Sport odgrywa ważną rolę w życiu codziennym mieszkańców miasta Jastrzębia
Zdroju. Z każdym dniem jastrzębski sport pozyskuje nowych wielbicieli, którzy
rozwijają swoje umiejętności i zamiłowania pod okiem trenerów na licznych obiektach
sportowych znajdujących się na terenie Miasta.
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji (www.mosir.xm.pl)
rowerowe „Złoty Stok”, wyścigi rowerów wodnych oraz
zajmuje się krzewieniem kultury fizycznej w Mieście m.in.
festyny rodzinne. W czasie zimy główną atrakcją są od-
poprzez: • zajęcia i imprezy sportowo-rekreacyjne dla
bywające się tam zawody saneczkowe, narciarskie,
przedszkolaków i uczniów także o zasięgu regionalnym
a także gry i zabawy na śniegu dla dzieci Y basen letni
• cykliczne imprezy dla mieszkańców m.in. Międzynaro-
przy ulicy Witczaka – pierwszy w regionie odkryty basen,
dowy Turniej Trampkarzy o Puchar Prezydenta Miasta,
obecnie modernizowany. Na terenie nowego komplek-
Bieg Porozumień Jastrzębskich oraz Memoriał im. Grze-
su sportowo-rekreacyjnego znajdować się będą liczne
gorza Kolosy, Sportowy Turniej Miast i Gmin • prowa-
urządzenia rekreacyjne: basen z atrakcjami (m.in. wiry
dzenie i udostępnianie bazy obiektów sportowo-rekre-
wodne, tzw. rwąca rzeka, komora ze sztuczną falą, „jeż
acyjnych, tj. kompleks sportowy OMEGA przy ulicy Har-
wodny”, masaże wodne), brodzik i plac zabaw dla dzieci
cerskiej, Hala Widowiskowo-Sportowa przy ulicy Leśnej,
z atrakcjami, zjeżdżalnia o długości 73 m, plaża.
kryta pływalnia LAGUNA – ulica Warszawska, Stadion
Istotną rolę w kształtowaniu rozwoju sportu, rekreacji
Sportowy przy ulicy Kościelnej, zlokalizowany w centrum
i turystyki odgrywają liczne instytucje mające na celu
Miasta Stadion Miejski oraz 3 obiekty, z których miesz-
rozwój sportu. Wśród nich wymienić można m.in.:
kańcy szczególnie chętnie korzystają, tj.: Y kryte lodo-
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze
wisko JASTOR – najnowocześniejszy obiekt sportowy
(www.pttk.jasnet.pl) – organizuje liczne imprezy o atrak-
w Mieście. Posiada trybuny z 1584 miejscami siedzący-
cyjnych programach krajoznawczych i fachowej obsłu-
mi i 300 miejscami stojącymi. Lodowisko stało się ulu-
dze przewodnickiej. Wycieczki zachęcają do poznania
bionym miejscem zimowego wypoczynku. Na jego tere-
regionu, na przejezdnych czekają odznaki regionalne, uła-
nie organizowane są ogólnodostępne ślizgawki oraz im-
twiające podróżowanie po ziemi jastrzębskiej oraz jej bliż-
prezy rekreacyjne, a także treningi i mecze Jastrzębskie-
szych i dalszych okolicach.
go Klubu Hokejowego oraz młodzieżowe turnieje hoke-
Miejskie Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycz-
jowe z udziałem drużyn zagranicznych Y Ośrodek Wy-
nej – zrzesza 11 Klubów Rekreacyjno-Sportowych.
poczynku Niedzielnego (OWN) przy ulicy Cieszyńskiej
Jest organizatorem wielu imprez miejskich, wojewódz-
– doskonałe miejsce rodzinnej rekreacji. Można skorzy-
kich, ogólnopolskich i międzynarodowych.
stać z boiska do piłki plażowej, kortów tenisowych, pla-
Międzyszkolny Ośrodek Sportowy – placówka wy-
cu zabaw i brodzika dla dzieci, zbiornika wodnego z wy-
chowania pozaszkolnego, której celem jest kształcenie
pożyczalnią sprzętu pływającego, amfiteatru oraz letniej
uzdolnień dzieci i młodzieży, organizowanie rekreacji
kawiarenki. W okresie letnim na terenie kompleksu orga-
oraz zaangażowanie społeczności lokalnej do szeroko
nizowane są zawody pływackie, zawody wędkarskie,
rozumianej kultury fizycznej i zdrowotnej uwzględniając
turnieje siatkówki plażowej i tenisa ziemnego, zawody
potrzeby, oczekiwania i ambicje środowiska.
26
Sport plays an important role in the everyday life of the inhabitants of Jastrzębie Zdrój.
More and more people are hooked on
sport. Thus, the town provides them with
the opportunity to develop their skills and
abilities under the watchful eye of trainers,
in numerous sporting centres.
Grand Prix Jastrzębia w siatkówce
plażowej / Jastrzębie Beach volleyball
Grand Prix
Międzynarodowy Wyścig
Kolarski Solidarności i Olimpijczyków /
The International Solidarity and Olimpic
Cycling Race
Stadion Miejski / MuniciMistrzostwa Jastrzębia
pal Stadium
Zdroju w pływaniu / Jastrzębie Zdrój’s
Swimming Championship
Sport hraje v každodenním životě obyvatel města Jastrzembie Zdroju důležitou roli.
Sport si zde získává stále nové obdivovatele, kteří rozvíjejí své schopnosti a záliby pod
zkušeným okem trenérů, a to na četných
sportovištích celého města.
The Municipal Centre for Sport and Recre-
Městské středisko sportu a rekreace
ation (www.mosir.xm.pl) propagates a physi-
(www.mosir.xm.pl) se věnuje propagování
cal culture among the inhabitants of the town.
tělesné kultury ve městě m.j. pomocí: • kurzů
It organises: • training, as well as sporting and re-
a sportovně-rekreačních podniků pro
creational events, for pupils of nursery schools, pri-
předškolní i školní mládež z celého regionu
mary schools and secondary schools, also on a re-
• pravidelně pořádaných podniků jako Me-
gional scale • periodical events, namely: the Inter-
zinárodní soutěže pěších turistů o pohár sta-
national Sneakers-wearers Contests for the
rosty města, Běhu jastrzembského porozumění
Mayor’s Cup, Race, which commemorates the
nebo Memoriálu Grzegorze Kolosy a Spor-
Jastrzębie Agreement, the Grzegorz Kolosa
tovního turnaje měst a obcí • spravování
Memorial, Sporting Tournaments for the towns
a zpřístupňování sportovně-rekreačních ob-
and Communes • the Centre also runs and hires
jektů jako jsou sportovní komplex OMEGA
various sport and recreation facilities such as:
na ul. Harcerska, Hala kultury a sportu na
The OMEGA Sports Hall on Harcerska
ul. Leśna, krytý bazén LAGUNA na ul. War-
Street, the Sports and Entertainment Hall on
szawska, Sportovní stadión na ul. Kościelna,
Leśna Street, the LAGUNA indoor swimming
Městský stadión v centru města, ale také tři
pool on Warszawska Street, the Sport Stadium
další objekty, které obyvatelé zvláště rádi
on Kościelna Street, the Municipal Stadium
navštěvují: Y kryté kluziště JASTOR – nej-
located in the centre of the town and 3 other sport
modernější sportoviště ve městě. Jeho tribuny
facilities: Y the JASTOR skating rink is the most
nabízejí 1584 míst k sezení a 300 míst na stání.
modern sports facility in Jastrzębie Zdrój. It seats
Kluziště se stalo oblíbeným místem zimní re-
1,584 and 300 standing places. The skating rink has
kreace. V jeho prostorách se pořádá bruslení
become a favourite place to practice winter sports.
pro veřejnost aj. rekreační podniky,
Numerous Jastrzębie Hockey Club matches and
je však také místem tréninků a zápasů
training events are organised there. Furthermore,
Jastrzembského hokejového klubu a mlá-
it is a place where the youth hockey team compete
dežnických hokejových turnajů za účasti za-
with foreign teams. There is also the ice rink for
hraničních družstev Y Středisko nedělního
27
those who simply like ice-skating. Some occasio-
odpočinku (OWN) na ul. Cieszyńska – perfektní
nal recreational events take place within the faci-
místo pro rodinnou rekreaci. K dispozici tu jsou
lity YThe Sunday Leisure Park, located on Cie-
hřiště na plážový volejbal, tenisové kurty, dětské
szyńska Street is a perfect place to actively spend
hřiště a brouzdaliště pro děti, vodní nádrž
time with the whole family. Visitors have at their
s půjčovnou vodáckého vybavení, amfiteátr
disposal a beach volleyball pitch, a paddling pool
a letní kavárna. V letním období se ve zdejších
for children, an artificial basin and floating equip-
prostorách pořádají plavecké závody, závody
ment renting outlet, tennis courts, an amphithe-
v rybaření, turnaje v plážovém volejbale a teni-
atre and an open-air café. During the summer,
se, cyklistické závody „Złoty Stok” (čes. zlatý
visitors can participate in swimming contests,
svah), závody šlapadel nebo rodinné slavnosti.
fishing contests, volleyball competitions, tennis
V zimním období jsou hlavní atrakcí sáňkařské
competitions, the ”Złoty Stok” cycling competi-
a lyžařské závody, ale také dětské hry a zábavy
tion, sea cycle rallies and family festivities. During
na sněhu Y letní koupaliště na ul. Witczaka
the winter, numerous sleigh and ski competitions
– v regioně první venkovní bazén, v současno-
are organized, as well as snow games for children
sti modernizovaný. V prostorách nového
Y the indoor swimming pool on Witczaka
sportovně-rekreačního komplexu bude k di-
Street, the oldest swimming pool in the region is cur-
spozici celá řada rekreačních zařízení: bazén
rently being modernised. After modernisation, the
s atrakcemi (např. vířivkami, tzv. divokou
swimming pool will offer visitors a myriad of water
řekou, komorou s umělými vlnami, tzv. vodním
attractions: swimming pool with artificial whirlpools
ježkem a vodními masážemi), brouzdaliště
and waves, a fountain in the form of a geyser, under-
a hřiště s dětskými atrakcemi, skluzavka
water massages; a paddling pool and a playground
o délce 73 m a pláž.
for children, beach and a 73-metre slide.
rekreačních a turistických aktivit hrají četné insti-
the various institutions which promote sport, re-
tuce sportovního zaměření. Z nich lze zmínit:
creation and tourism, among others are:
(www.pttk.jasnet.pl) – pořádá celou řadu
(www.pttk.jasnet.pl), organises many guided
akcí s atraktivním naučným programem a od-
excursions to places of unique historical or natu-
borným průvodcovským servisem. Výlety lákají
ral value. The aim of the excursions are to stir in-
k poznávání regionu, na účastníky čekají re-
terest in the region’s history and culture. The mem-
gionální odznaky, které usnadňují cestování
bers of the Association which have special badges
po Jastrzembské zemi a jejím blízkém
may take advantage of the many discounts granted
i vzdálenějším okolí.
Polish
Tourist
in various tourist places in Jastrzębie Zdrój and its
surroundings.
The Municipal Association for Promoting
Physical Culture, consists of 11 sporting and re-
strzębie” (Black Hawks) Hockey Club,
Ośrodek Wypoczynku NieJastrzębie
dzielnego – basen / Sunday Leisure Park –
Mistrzostwa Polski
swimming pool
w Judo / Polish Judo Championship
28
Polský turisticko-vlastivědný spolek
Association
The
Kryte lodowisko „Jastor” / Indoor Skating Rink ”Jastor” Jastrzębski Klub Hokejowy „Czarne Jastrzębie” / “Czarne Ja-
Nezastupitelnou roli v rozvíjení sportovních,
One should also underline the importance of
Městská společnost na podporu tělesné
kultury – zastřešuje 11 rekreačně-sportovních
klubů. Pořádá celou řadu městských, vojvodských,
celostátních a mezinárodních akcí.
creational centres. The association organises many
Meziškolní sportovní centrum – pracoviště,
events on a town, province, national and interna-
jehož cílem je mimoškolní výchova dětí a mládeže,
tional scale.
organizace volného času, a které usiluje o probu-
The Inter-school Sport Centre propagates
zení zájmu místního společenství o široce
health and an active lifestyle among children and teen-
chápaný rozvoj tělesné kultury a kultury zdraví
agers. It promotes a physical culture among the
s přihlédnutím k potřebám, očekáváním a sna-
members of the local community, simultaneously
hám této komunity.
satisfying their needs, expectations and ambitions.
Wydawca:
Urząd Miasta Jastrzębie Zdrój
44-335 Jastrzębie Zdrój
Al. J. Piłsudskiego 60
tel. 032 47 85 100
[email protected]
www.jastrzebie.pl
www.sjz.pl
Autorzy zdjęć:
Kinga Czakon, Aneta Czarnocka-Kanik, Jarosław Gilga, Grzegorz Knesz,
Janusz Moczulski, Rafał Stelmaczonek, Józef Wolny, Agnieszka Zeh
Podziękowania za udostępnienie zdjęć do albumu:
Antoni i Aleksandra Przybyłowie – Jastrzębska Izba Regionalna w Jastrzębiu Zdroju
Miejska Biblioteka Publiczna w Jastrzębiu Zdroju
Miejski Ośrodek Kultury w Jastrzębiu Zdroju
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Jastrzębiu Zdroju
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze w Jastrzębiu Zdroju
Wojewódzki Szpital Rehabilitacyjny dla Dzieci w Jastrzębiu Zdroju
© 2006 „Wydawnictwo Unitex” Sp. z o.o.
85-861 Bydgoszcz, ul. Glinki 144
tel. 052 362 02 00, fax 052 320 50 50
e-mail: [email protected]
http://www.wydawnictwo-unitex.com.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone
All rights reserved
Printed in Poland
Urząd Miasta Jastrzębie Zdrój
44-335 Jastrzębie Zdrój, Al. J. Piłsudskiego 60, tel. 032 47 85 100
[email protected], www.jastrzebie.pl, www.sjz.pl
ISBN 978-83-923629-0-6