Náchodsko

Náchodsko – Góry Stolowe
Dvoudenní exkurze – autobus, pěší turistika
Náročnost: těžká
Zaměření: zeměpisné, environmentální, biologické,
historické
Navržená trasa:
Žamberk – Dobruška – Nové Město nad
Metují – Náchod – Kudowa Zdrój –
Bludné skály– Vambeřice –Polanica Zdrój
– Duszniki Zdrój - Žamberk
Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím
Euroregionu Glacensis
Navržená trasa:
1.den – část na českém pohraničí:
Ze Źamberka autobusem přes Dobrušku do Nového Města, odtud
pěšky přírodní rezervací Peklo do Náchoda, autobusem do
Dobrošova a odtud pěšky naučnou stezkou Dobrošov do Bělovsi u
Náchoda a autobusem do Náchoda
2.den – část na polském pohraničí:
Z Náchoda autobusem přes polské měso Kudowa Zdroj do Karlova a
odtud pěšky na nejvyšší horu Národního Parku Stolové hory Szczeliniec Wielki a odtud do skalního města Bludné skály, odtud
autobusem do Vambeřic a přes Polanici Zdroj, Duszniki Zdroj, přes
hraniční přechod Mostowice-Orlické záhoří do Žamberka
2
1.den – část na českém pohraničí:
Dobruška
Historické jádro Dobrušky, která vznikla počátkem 14.století, tvoří
renesanční radnice s věží
vysokou 45 m, kde jsou vystaveny
prvotiny malíře F. Kupky. V rodném domku F.V.Heka (Jiráskova F.
L. Věka) je zpřístupněna stálá expozice o životě této významné
osobnosti období národního obrození. Součástí expozice věnované
historii dobrušské židovské obce v bývalém rabínském domě na
Šubertově náměstí je mikve - židovská rituální očistná lázeň ze 17.
století, která je jedinou zpřístupněnou památku tohoto druhu v České
republice.
Nové Město nad Metují
Nové Město nad Metují bylo založeno v roce 1501 Jenem
Černčickým z Kácova. Historické jádro se rozkládá na opukovém
ostrohu obtékaném ze tří stran řekou Metují. Původní nejstarší
dřevěné domy z počátku 16.století podlehly v roce 1526 požáru a
panství pak bylo prodáno Pernštejnům, kteří město znovu vystavěli.
Architektonicky zajímavým řešením bylo zakrytí rozestavěných
domů a spálenišť renesanční kulisou, čelními zdmi s přistavěným
podloubím. Město získalo podobu severoitalské benátské renesance a
náměstí se stalo palácovým nádvořím zámku. V roce 1950 bylo
město prohlášeno za státní památkovou rezervaci a severní strana
3
náměstí byla zrekonstruována do podoby ze 30.let 16.století. Každý
dům měl původně své znamení, z nichž některá se dochovala dodnes.
V západním cípu městské památkové rezervace se nachází zámek,
původně gotický hrad, který Perštejnové přestavěli v renesanční
zámek. Úpravy byly dovršeny chiaroscurovou výzdobou.. V 17.
století za Waltera z Leslie dostal zámek barokní podobu. Z té doby
pochází bohatá štuková výzdoba a malby Fabiána Václava
Harovníka.
Počátkem
20.
století
koupili
zámek
Bartoňové
z Dobenína a věnovali značné prostředky na jeho přestavbu, kterou
byl pověřen architekt Dušan Jurkovič. Při zachování historického
rázu zámek zmodernizoval. Nový vzhled získala i hlavní zámecká
věž, 53 m vysoká Máselnice. Starou panskou vodárnu na břehu řeky
pod zámkem přeměnil na vodní elektrárnu. Posledními úpravami ve
stylu art deco a funkcionalismu navázal na Jurkoviče architekt Pavel
Janák. Jurkovičovým dílem je i přilehlá zámecká barokní zahrada s
prvky secesní manýry z roku 1911, která je poslední založenou
zámeckou zahradou svého druhu na našem území do konce 20.
století.
Dalšími významnými památkami ve městě jsou kostel Nejsvětější
Trojice, Mariánský sloup z roku 1696, rokokové sousoší sv. Trojice z
roku 1767, pomník Bedřicha Smetany z roku 1954, zachované
opukové hradby s baštami po celém obvodu historického jádra
4
města, barokní klášter Milosrdných bratří s Loretánskou kaplí a
chrámem Narození Panny Marie, Husův sbor, kaple sv. Barbory na
Rezku, letní vila vybudovaná na Rezku roku 1901 architektem
Jurkovičem, zřícenina hradu Výrov s vyhlídkou na „český Betlém“
Nové Město nad Metují má i průmyslovou tradici. Kromě
strojírenské techniky je město spjato s výrobou hodinek, dříve Prim,
dnes Elton.
Přírodní rezervace Peklo
Přírodní rezervaci Peklo, zařazenou do systému Natura 2000, tvoří
komplex ekosystémů v údolí vodních toků Metuje a Olešenky
hluboce zaříznutých do fylitů, v nadmořské výšce 305 – 560 m. Ze
zvláště chráněných druhů rostlin se zde vyskytuje kapradina
hrálovitá, kapradina plevinatá, vstavač mužský, vranec jedlový,
plavuň pučivá, bledule jarní, lilie zlatohlávek, měsíčnice vytrvalá,
prstnatec májový, vemeník dvoulistý, pampeliška bahenní. K
živočišným chráněným druhům patří zástupci obojživelníků – čolek
velký, čolek horský, čolek obecný, mlok skvrnitý, z plazů – užovka
hladká, ještěrka obecná, z ptáků – holub doupňák, čáp černý, lejsek
malý, krahujec obecný, výr velký, jestřáb lesní, lejsek šedý, ťuhýk
obecný, krkavec velký, ořešník kropenatý, ze savců – rejsek horský,
plch velký. Lokalita je významná i z entomologického hlediska.
Náchod
5
Náchod, rozkládající se na obou březích řeky Metuje je přirozeným
historickým, turistickým, správním a průmyslovým centrem celé
oblasti. K ochraně území, založil kolem poloviny 13. století Hron z
rodu Načeraticů hrad a pod ním pravděpodobně současně i město.
Hrad stál na strategicky důležitém místě, kde se zemská stezka
zužovala do průsmyku zvaného Branka. Jméno Náchod se poprvé
vyskytuje v písemných pramenech v roce 1254 a vzniklo zcela
přirozeně jako označení místa, kterým se chodí. V 16. století koupil
Náchod bohatý rod Smiřických ze Smiřic a pro město nastala doba
velkého rozmachu, které ho přiblížily postavení královských měst.
Rozvoj města přerušila třicetiletá válka. Smiřickým pro jejich
oddanost králi Fridrichu Falckému a účast ve stavovském povstání
byl zámek konfiskován. V roce 1634 se Náchod stal majetkem
italského rodu Piccolomini. Město trpělo válkami a rekatolizací. Po
požáru města v roce 1663 byla postavena barokní stará radnice, na
jejímž nároží stojí dodnes původní pranýř, přestavěn kostel sv.
Vavřince na náměstí a měšťané získali četná privilegia. Převratné
změny zasáhly město v 19. století s nástupem průmyslu a železnice.
Byla postavena pseudorenesanční nová radnice zdobená sgrafity
podle návrhů Mikoláše Alše, který vytvořil také předlohu pro
zhotovení plastiky pana Hrona, zakladatele města, která zdobí nároží
46 metrů vysoké věže, a secesní městské divadlo s bohatě
6
zdobenými interiéry a ručně malovanou oponou Mikoláše Alše,
znázorňující příchod praotce Čecha na Říp.Dnes se v tét budově
nachází také Hotel Beránek se secesní restaurací. Počátkem 20.
století se z Náchoda stalo jedno z největších bavlnářských center
Rakousko-Uherska, takzvaný "Manchester východu". Dnes má
Náchod přes 20 000 obyvatel a
je městem s udržovanými
historickými památkami a bohatou kulturní a literární tradicí,
centrum města je městskou památkovou rezervací. Zároveň je
Náchod centrem textilního, gumárenského a elektrotechnického
průmyslu. Pivovar Náchod je jediným výhradně městským
pivovarem v České republice, který byl vybudován v roce 1874,
avšak právo na vaření piva vlastnili náchodští měšťané již ve
středověku, kdy se pivo vařilo v jejich domech. V roce 1935 se
začala v tehdejším Obecním pivovaru Náchod používat chráněná
značka Náchodský Primátor.
Nejznámějším náchodským rodákem je Josef Škvorecký (nar. 1924),
který se svojí ženou Zdenou Salivarovou založil významné exilové
nakladatelství Sixty-Eight Publishers v kanadském Torontu.
Zámek Náchod je renesanční sídlo, národní kulturní památka, která
stojí na místě raně gotického hrad. Venkovní omítky pokryla pro
renesanci typická sgrafitová výzdoba. Jádrem a dominantou celé
stavby zůstala stará věž opatřená na počátku 17. století otevřeným
7
ochozem. Současnou podobu zámek získal ve 2. polovině 17. a v 18.
století v době baroka a rokoka za vlády rodu Piccolomini, kdy byla
také
založena
Historicky
zahrada
významnou
ve
památkou
francouzském
v
stylu..
neoklasicistním
až
funkcionalistickém stylu je Husův sbor pocházející z let 1925 –
1929.
Pěchotní srub Březinka
Pěchotní srub Březinka je železobetonová pevnostní stavba z roku
1937,
která
byla
součástí
linie
pohraničního
opevnění
Československa. Srub byl jako jediný v regionu po roce 1989
zrekonstruován včetně vnitřního technického vybavení.
Jiráskova chata
Jiráskova chata na Dobrošově (622 m n. m.) je nejvyhledávanějším
turistickým místem v okolí Náchoda. Původně turistická chata z roku
1896 byla přestavěna v roce 1923 podle projektu architekta Jurkoviče
a pojmenována podle
hronovského rodáka spisovatele Aloise
Jiráska. Součástí objektu je 24 m vysoká rozhledna vyhlídkovou
plošinou ve výšce 16 m.
Pevnost Dobrošov
Pevnost Dobrošov je národní kulturní památkou, která byla
vybudována jako součást pohraničního opevnění před druhou
světovou válkou. Zdejší dělostřelecká tvrz byla projektována jako
8
komplex šesti bojových a jednoho vchodového objektu v podzemí
propojených systémem chodeb a sálů. Posádku mělo tvořit 571 mužů
a úkolem tvrze bylo uchránit koridor podél Metuje směrem na
Náchod a Hradec Králové. S výstavbou se začalo v září 1937. Do
Mnichovských událostí v září 1938 bylo vybudováno podzemí
v plánovaném rozsahu a na povrchu dělostřelecký srub Zelený a
pěchotní sruby Můstek a Jeřáb. Po mnichovské dohodě bylo
opevnění na území Sudet postoupeno Německu.
Naučná stezka Pevnost Dobrošov
Naučná stezka v celkové délce 4,5 km je věnovaná pevnostní
problematice. Začíná u srubu Zelený a má dvě značené trasy. První
trasa vede přes sruby Polsko, Hrobka, Jirásek, Jeřáb a končí na
Jiráskově chatě, druhá trasa vede přes sruby Polsko, Hrobka, Lom,
Březinka a končí v Bělovsi u Náchoda..
Muzeum Kahan III
Pěchotní srub N – 71“V sedle“ je jedním z objektů opevnění, který
byl v 80. letech přestavován na protiatomový úkryt. Ten měl zajistit
zálohu
náhradního
zdroje
elektrické
energie
využitou
k telekomunikačním a spojovacím účelům pro vedení války. Tento
přísně tajný projekt bývalé Státní tajné bezpečnosti s krycím názvem
Kahan III nebyl však nikdy dokončen. V roce 2004 bylo v objektu
otevřeno muzeum studené války a období komunismu.
9
2. den – část na polském pohraničí:
Na oblast Náchodska plynule navazuje oblast polského pohraničí
Stolové hory.
Kudowa Zdrój
Lázně Kudova zdroj jsou nazývány perlou dolnoslezských lázní,
z nichž mají nejmírnější klima. Zdejší minerální prameny byly
objeveny v roce 1580 a brzy se začaly využívat k léčebným účelům.
Největší zajímavostí města je lázeňský park zřízený v 18.století
v anglickém stylu, v němž roste červenolistý buk a jasan ztepilý.
Místní lázeňská kolonáda je pokládána za nejhezčí v Polsku. Mezi
návštěvníky lázní byli v minulosti i významní umělci a politici, jako
např. Winston Churchill, car Alexandr I. Ve městě je Muzeum
hraček s cennou sbírkou panenek a hraček z různých částí světa.
V obci je také muzeum zanikajících řemesel věnované hrnčířství,
mlynářství a kovářství.
Národní park Stolové hory
Národní park Stolové hory byl vyhlášen v roce 1993 na ploše 6 339
ha. Velkoplošné chráněné území budují křídové pískovce, slepence a
slínovce, v nichž nestejnoměrným postupným zvětráváním vznikly
pískovcové věže, skalní hřiby, krasové jeskyně, rokle, soutěsky i
10
četné vyhlídky. Území je bohatým nalezištěm vzácných rostlin,
biotopů lesní zvěře a chráněných druhů živočichů.
Nejvyšším vrcholem Stolových hor je Szczeliniec Wielki (Velká
Hejšovina), v nadmořské výšce 919 m, který je přístupný z obce
Karlow. Jeho mohutná vrcholová plošina 600 x 300 m, se skalním
městem, je ohraničena 60 m vysokými skalními stěnami. Na vrchol
vede stezka s 665 schody vytesanými ve skále a vyhlídky na okrajích
plošiny poskytují výhled na Orlické hory i Krkonoše.
Bludné skály
Skalní město Bludné skály se nachází na svazích vrchu Skalniak
(918 m n. m.) a vytváří malebné skalní bludiště. Až 12 m hlubokými
rozsedlinami mezi mohutnými skalními bloky vede prohlídková
trasa.
K nejnavštěvovanějším místům Stolových hor patří i přírodní
rezervace Wielke Torfowisko Batorovskie (rašeliniště), Skalne
Grzyby a Lezyckie Skalki s velkým množstvím chráněných rostlin.
Vambeřice
Vambeřicím se také říká Slezský Jeruzalém, jsou významným
poutním místem v Polsku. Vznik svatyně na tomto místě souvisí s
legendou ze 12. století, kdy zde měl nevidomý Jan z Ratna znovu
nabýt zraku a jeho očím se zjevila postava Panny Marie. Na místě
původní dřevěné kaple ze 13. století byla v letech 1715 - 1720
11
postavena Bazilika Matky Boží se zajímavou barokní architekturou
lodi. Uvnitř se nachází soška Panny Marie z lipového dřeva ze 13.
nebo 14. století. K bazilice vede z náměstí 57 schodů se
symbolickým významem. Křížová cesta ve Vambeřicích vznikla
v letech 1683 – 1708 a patří k největším objektům toho druhu
v Evropě. Ke zdejším zajímavostem patří pohyblivý betlém z roku
1882 s více než 800 figurkami, zhotovený místním hodinářem.
Polanica Zdrój
Polanica je lázeňské městečko s minerálními prameny využívanými
od roku 1828. V lázeňském parku rostou převážně rododendrony, ale
i jiné chráněné dřeviny. Ve městě je možné navštívit Etnografické
misijní muzeum.
Duszniki Zdrój
Lázně Dušníky patří
k největším a nejoblíbenějším kladským
lázním. Město má celostátní význam jako středisko zimních sportů se
střediskem pro přípravu olympioniků v biatlonu. Nabízí však i četné
historické památky. V prostorách starého papírenského mlýna ze 17.
století je umístěno Papírenské muzeum s expozicí týkající se historie
papírenství, zahradou vláknitých rostlin a dílnou výroby ručního
papíru.
V první
polovině
srpna
se
zde
koná
Mezinárodní
Chopinovský festival, který je nejstarším festivalem v poválečném
Polsku.
12
Náchodsko – Góry Stołowe
Wycieczka jednodniowa: autobusem i pieszo
Poziom trudności: średni
Tematyka: geograficzna, historyczna,
środowiskowa, biologiczna
Proponowana trasa:
Žamberk – Dobruška – Nové Město nad Metují
– Náchod
- Kudowa Zdrój –– Vambeřice –
Polanica Zdrój – Duszniki Zdrój – Žamberk
Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím
Euroregionu Glacensis
13
1.dzień – czeskie pogranicze:
Z Žamberka autobusem przez Dobrušku do Nového Města, stąd
pieszo rezerwatem przyrody Peklo do Náchoda, autobusem do
Dobrošova i stąd pieszo ścieżką dydaktyczną Dobrošov do Bělovsi u
Náchoda i autobusem do Náchoda
2.dzień – polskie pogranicze:
Z Náchoda autobusem przez polskie miasto Kudowa Zdrój do
Karlova i stąd pieszo na najwyższą góre Narodowego Partku Góry
Stołowe - Szczeliniec Wielki
i stąd pieszo do skalnego miasta
Bludné skály, stąd autobusem do Vambeřic i przez Polanicę Zdrój,
Duszniki Zdrój, przez przejście graniczne Mostowice-Orlické záhoří
do Žamberka
14
1.dzień – czeskie pogranicze:
Dobruška
W historycznym centrum Dobrušky, która powstała początkiem XIV
wieku, znajduje się renesansowy ratusz z wieżą wysoką 45m, w
której wystawione są pierwsze obrazy malarza F. Kupky. W
rodzinnym domku F.V. Heka (Jirásek – F. L. Věk) znajduje się stała
wystawa o żywocie tej ważnej osobności czeskiego obrozenia.
Częścią wystawy o żydowskiej gminie w Dobrušce w byłym domie
rabina na Placu Šuberta (Šubrt. Náměstí) jest mikwe – żydowska
łażnia służąca do oczysty ducha i ciała z XVII wieku, która jest
jedynym
udostępnionym
zabytkiem
tego
typu
w
Czeskiej
Republice.
Nové Město nad Metují
Nové Město nad Metují utworzył w roku 1501 Jen Černčický
z Kácova. Centrum historyczne znajduje się na urwisku skały
opokowej, którą ze trzech stron otacza rzeka Metuje. Pierwotne
najstarsze domy z początku XVI wieku zostały spalone podczas
pożaru w roku 1526, i dóbra ziemskie zostały sprzedane Perštejnom,
którzy miasto znowu wybudowali. Architektonicznie ciekawym
15
rozwiązaniem było zakrycie rozbudowanych domów i spalenisk
renesansowym płaszciem, murami frontalnymi z dobudowanymi
podczeniami. Miasto otrzymało renesansowy wyzerunek – typowy
dla południowych Włoch, Wenecii - oraz rynek z pałacowym
dziedzincem. W roku 1950 miasto uznano państwowy rezerwat
zabytkowy i południowa część rynku została zrekonstruowano do
stanu z lat 30-tych XVI wieku. Każdy budynek miał swój znak,
niektore zachowały się do dziś.
W zachodniej części rezerwatu znajduje się pałac, pierwotnie
gotycki zamek, który przez Pernštejnów przebudowano na
renesansowy
pałac.
Dostosowania
zakonczono
ozdobami
chiaroscurowymi. W XVII wieku, gdy był w posiadaniu Waltera
z Leslie, otrzymał pałac barokowy wygląd. Z tego okresu pochodzi
bogata sztukateria i malowidła, dzieła Fabiána Václava Harovníka.
Początkiem XX wieku został pałac kupiony przez Bartoňów
z Dobenína, którzy podjęli inwesticje do jego przebudowy. Architekt
Dušan
Jurkovič
pałac
zmodernizował
przy
zachowaniu
historyczengo stylu pałacu. Nowy wizerunek otrzymała też główna
wieża pałacowa, wysoka 35 m Máselnice. Stara vodárna na brzegu
rzeki
pod pałacem
brzebudował
na
elektrownie. Ostatnimi
przebudowami w stylu art deco i funkcionalysmu nawiązał na
16
działania Jurkoviča architekt Pavel Janák. Dziełem Jurkoviča jest też
pobliski barokowy ogród z secesyjnymi elementami z roku 1911,
który jest ostatnim ogródem swego typu, założonym na w Czeskiej
Republice do końca XX wieku.
Inne cenne zabytki w mieście to: kościół p.w. Świętej Trójcy,
kolumna Maryjna z roku 1696, rokokowa rzeźba Świętej Trójcy
z roku 1767, pomnik Bedřicha Smetany z roku 1954, nie zniszczone
ufortyfykowania zbudowane z opoki, z ambrazurami po obwodzie
historycznego centra, klasztor barokowy Milosierdnych braci
z kaplicą Loretańską i świątynią Urodzenia Panny Marii, Husowo
grono, kaplica św. Barbory na Rezku, letnia willa wybudowana na
Rezku w roku 1901 przez architekta Jurkoviča, ruina zamku Výrov
s punktem widokowym na „český Betlém“(Czeski Betlejem).
Nové Město nad Metují ma też tradycję przemysłową. Oprócz
budowy maszyn jest miasto związane z produkcją zagarków Elton,
wcześniej Prim.
Rezerwat przyrody Peklo
Rezerwat przyrody Piekło, dołączone do systemu Natura 2000, jest
zespolem ekosystemów znajdujących się na wysokości 305 – 560 m.
n.p.m. w dolinie rzek Metuje i Olešanky, które płyną korytami w
głębokiej warstwie fylitów. Z chronionych gatunków znajduje się tu
17
paproć, storcyk męski, wronice widlasty, widłak jałowcowaty,
śniżyca wiosenna, lilia złotogłów, miesącznica trwała, kukułka
szerokolistna, podkolan biały, mniszek. Z chronionych gatunków
zwierząt to płazy - – gniewosz plamisty, jaszczurka zwinka,
z ptaków,– gołąb siniak, boczan czarny, muchołówka mała, krogulec,
puchacz, jastrąb gołębiarz,
muchołówka szara, gąsiorek, kruk,
orzechówka, z ssaków – ryjówka górska, popielica. Krajina jest też
cennym obszarem entomologicznym.
Náchod
Náchod, rozprzestrzenia się na obu brzegach rzeki Metuje, jest
historycznym, turystycznym, admynystracyjnym i przemysłowym
centrem całego obszaru. Hron z rodu Načeraticů dla ochrony
wybudował w połowie XIII wieku zamek, pod nim prawdopodownie
jednoczesznie powstało miasto. Zamek zbudowano na strategicznie
cennym miejscu, gdzie ziemska ścieżka przechodziła przez wąską
przełęcz „Branka“(Bramka). Pierwsza wzmianka pisemna, z nazwą
Náchod, pochodzi z roku 1254. Nazwa powstała naturalnie jako
określenie miejsce, którym się chodzi. W XVI wieku kupił Náchod
bogaty ród Smiřických z Smiřic, miasto rozwija się i zbliża się do
miast
królewskich.
Rozwój
miasta
zatrzymała
wojna
trzydziestoletnia. Ród Smiřickich był lojalny wobec Fryderyka
18
V Wittelsbach, uczęstniczył na powstaniu czeskich stanów. Z tego
powodu zkonfiskowano im pałac. W roku 1634 Náchod staje się
własnością włoskiej rodziny Piccolomini. Rekatolizacja i działania
wojenne zaprzyczyniły upadek miasta. Po pożarze miasta w roku
1663 zbudowano barokowy ratusz (stary), obok niego stoi kłoda,
przebudowano kościół św. Wawrzyńca na rynku, mieszkańcom
nadano wiele przywilei. W XIX wieku z rozwojem przemysłu i
transportem kolejowym nastąpiły zmiany. Został wybudowany
pseudorenesansowy ratusz ozdobiony sgrafittami, wedłóg projektu
Mikoláša Alše, który stworzył wzór rzeźby pana Hrona – założyciela
miasta, umieszczona u stóp 46 m wysokiej wieży, i secesyjny teatr
miejski z ozdobionym wnętrzem i oponą– dzieło Mikulasza Alše,
pokazującą przyjście Czecha na górę Říp. Dziś znajduje się w tym
budynku Hotel Beránek z restauracją w stylu secesyjnym. Náchod
stał się początkiem XX wieku centrem produkcji bawełny w AustroWęger, nazywano go „Manchaster wzchodu“. Dzisiaj liczba
mieszkańców
wynosi
więcej
niż
20 000,
jest
miastem
z utrzymywanymi zabytkami, kulturnymi i literarnymi tradycjami,
centrum miasta jest rezerwatem zabytkowym. Náchod jest centrum
wyrobów
gumowych
i
opon,
przemysłu
tekstylnego
i
elektrotechnicznego. Browar Náchod jest jedynym browarem
miejskim w Czeskiej Republice, został wybudowany w roku 1874,
19
lecz
prawo
piwowarnicze
należało
mieszkańcom
już
w
średniowieczu, gdy piwo warzono w domach. Marka Náchodský
Primátor znana od roku 1935.
W Náchodě urodził się Josef Škvorecký (nar. 1924), który po
odejszczu z ojczyzny, ze swoją żoną Zdeną Salivarovą, założył
wydawnictwo Sixty-Eight Publishers w Toronto.
Pałac Náchod jest renesansową siedzibą, zabytkiem narodowym,
który stoji na miejscu gotyckiego zamku. Fasada jest udekorowana
sgrafittami. Centrum i dominta budowy jest wieża, do której w XVII
wieku dobudowano otwarty ganek. Dziesiejszy wizerunek otrzymał
pałac w 2 połowie XVII i XVIII wieku, w czasach baroku i rokoku,
podczas
panowania rodziny Piccolommini. W
utworzono
ogród
tym
okresie
francuzki.
Husův sbor jest cennym zabytkiem pochodzącym z lat 1925 – 1929.
Schron ciężki Březinka
Schron ciężki piechoty Březinka to fortyfykacja zbudowana
z żelbetonu w roku 1937, była częścią umocnień Czechosłowacji.
Schron został, jako jedyny w rejonie, po roku 1989 odnowiony
łącznie z wyposażeniem wnętrza.
20
Jiráskova chata
Jiráskova chata na Dobrošově (622 m n. m.) jest najwięcej
odwiecanym miejscem w okolicy Náchoda. Pierwotna chata
turystyczna z roku 1896 została w roku 1923 wedłóg planu architekte
Jurkovicza, nazwano ją im. Aloise Jiráska – pisarz urodzony w
Hronowie. Do objiektu należy wieża widokowa wysoka 24 m
z punktem widokowym o wysokości 16m od stóp wieży.
Grupa warowna Dobrošov
Grupa warowna jest zabytkiem narodowym, została wybudowana
jako część umocnień na pograniczu Czechosłowacji przed 2 wojną
światową. W skład grupy warownej wchodziło sześć obiektów
bojowych i jeden wejściowy, połączonych systemem podziemnych
korytarzy, magazynów i koszar. W obiektach miało pracować 571
żołnierzy, których celem była obrona koridora niedaleko Metuje, w
kierunku do Náchoda i Hradca Králové. Budowę rozpoczęto we
wrześniu 1937. Do podpisania Układu monachijskiego we wrześniu
1938 wybudowano wszytkie obiekty podziemne, schron artyleryjski
„Zelený“, schrony piechoty „Můstek“ i „Jeřáb“. Po podpisaniu
Układu monachijskiego zostały fortyfykacje znajdujące się na terenie
Sudetów oddane Niemcom.
21
Ścieżka dydaktyczna Grupa warowna (Pevnost) Dobrošov
Ścieżka dydaktyczna o długości 4,5 km podaje informacjie o
systemie umocnień. Zaczyna się u schronu artyleryjskiego „Zelený“,
ma dwie trasy. Pierwsza trasa prowadzi przez schrony Polsko,
Hrobka, Jirásek, Jeřáb i konczy się na Jiráskově chatě, druga trasa
prowadzi przez schrony Polsko, Hrobka, Lom, Březinka i konczy się
w Bělovsi u Náchoda.
Muzeum Kahan III
Schron piechoty N – 71“V sedle“ jest jednym z objiektów umocniń,
który
został
w
przeciwatomowy.
latach
Miał
80-tych
służycz
przebudowany
do
utrzymywania
na
schron
łączności
telekomunikacyjnej pod czas bitwy. Ściśle tajny projekt byłej Státní
bezpečnosti(aparat bezpieczeństwa) o nazwie Kahan III niezostał
skonczony. W roku 2004 otwarto w nim museum zimnej wojny i
okresu komunismu.
2. dzień – polskie pogranicze:
Na obszar ziemi Náchoda nawiązuje obszar polskiego pogranicza
Góry Stołowe.
22
Kudowa-Zdrój
Uzdrowisko Kudowa Zdrój nazywano perłą wpośród uzdrowisek na
Dolnym Ślązku, z powodu najłagodniejszego klimatu. Tutejsze
źródła mineralne zostały odkryte w roku 1580, niedługo po tym
zostały używane w celach lecznićych. Naj większą ciekawostką
miasta jest park uzdrowiskowy z XVIII wieku w stylu angielskim.
Rośnie w nim buk czerwonolistny i jesion wyniosły. Tutejsą
kolonadę uważano za najpiękniejszą w Polsce. Uzdrowisko
odwiedzili znani artyści i politycy, np. Winston Churchill, car
Alexandr I. W mieście jest Museum zabavek z cenną kolekcją lalek i
zabawek z różnych części świata oraz museum upadających
rzemioseł z wystawą o garncarstwie, młynarstwie i kowalstwie.
Park narodowy Gór Stołowych
Park narodowy utworzono w roku 1993 na obszarze 6 339 ha. Góry
Stołowe na płycie piaskowcowej i zlepiencach. W skutek działania
erozji
powstały wieże piaskowcowe, grzyby skalne, jaskynie,
rokliny, przełęcze, przełomy i różne punkty widokowe. Na obszarze
znajdują się chronione gatunki roślin i zwierząt, biotopy zwierząt
leśnych.
Najwyższym szczytem Gór Stołowych jest Szczeliniec Wielki
(Velká Hejšovina), o wysokości 919m n.p.m. Formy skalne wysokie
23
60 m, tworzą labirynt skał otaczający płaski szczyt o powierzchni
600 x 300 m. Na szczyt prowadzi szlak z pobliskiego Karłowa
składający się z 665 schodów ułożonych w skale. Z punktów
widokowych jest piękny widok na Góry Orlickie i Karkonosze.
Błędne Skały
Miasto skalne Błędne skały znajduje się na zboczach szczytu
Skalniak (918 m n. m.), tworzy malowniczy labirynt skalny.
Pomiędzy formami skalnymi, korytarzami głębokimy aż 12 m,
przebiega trasa turystyczna. Najwięcej odwiedzanymi miejscami Gór
Stołowych to: rezerwat przyrody Wielkie Torfowisko Batorowskie,
Skalne Grzyby i Lezyckie Skałky, na których znajduje się wiele
chronionych gatunków roślin.
Wambierzyce
Wambierzyce nazywano śląskim Jeruzalemem, jest to ważny
ośrodek pielgrzymkowy w Polsce. Powstanie w tym miejscu
sanktuarium związane jest z XIII wieczną legendą, gdy Jan z Ratna
w tym miejscu odzyskał wzrok, a jego oczom miała ukazać się
Matka Boża. Na miejscu drewnianej kaplcy z XIII wieku
wybudowano bazylikę pw. Nawiedzenia najświętszej Maryjy Panny
o ciekawej barokowej architekturze krużganku dookoła nawy. We
24
wnętru znajduje się wykonana z drewna lipowego figurka Matki
Boskiej z XIII albo XVI wieku. Z rynku do kościoła prowadzi 57
schodów o znaczeniz symbolicznym. W latach 1683 – 1708 powstała
droga krzyżowa(kalwaria), jest to największy objiekt tego typu w
Europie. Następną ciekawostką jest ruchoma szopka z 1882 roku
z ponad 800 figurkami, wykonana przez miejscowego zegarmistrza.
Polanica-Zdrój
Polanica jest miastem uzdrowiskowym z źródłami mineralnymi
wykorzystywanymi od 1828 roku. W parku zdrojowym rośnie
przeważnie rododendron, znajdują się tu jedna i inne chronione
drzewa. W mieście można odwiedzić Muzeum EtnograficznoMisijne.
Duszniki-Zdrój
Duszniki-zdrój to jedno z największych i ulubionych uzdrowisk w
powiecie kłodzkim. W mieście znajduje się ośrodek sportów
zimowych o znaceniu państwowym (trenują w nim biathloniści
olympijscy), oraz wiele ciekawych zabytków. W pomieszcieniach
starego młyna papierniczego z XVII wieku umieszczono Muzeum
papieru z ekspozycją o historii papieru, ogrodem roślin włóknistych i
warsztatem papieru czerpanego metodą ręczną. Początkiem sierpinia
25
odbywa się tu Międzynarodowy festiwal chopinowski, który jest
najstarszym w powojennej Polsce.
26