Filipowicz 2-łamanie.indd - Wydawnictwo Uniwersytetu

Transkript

Marcin Filipowicz
„Panowie bądźmy Czechami,
ale nikt nie musi o tym wiedzieć… ”
WZORCE MĘSKOŚCI W KULTURZE CZESKIEJ XIX WIEKU
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
POGRANICZE POLSKO-ŻYDOWSKIE
„Panowie, bądźmy Czechami,
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.
Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych
Marcin Filipowicz
„Panowie, bądźmy Czechami,
Praca naukowa finansowana ze środków budżetowych na naukę w latach 2010–2013
jako projekt badawczy własny nr N N103 148 139
RECENZENT
prof. dr hab. Joanna Goszczyńska
PROJEKT OKŁADKI
Paweł Sepielak
Na okładce: ilustracja z czasopisma „Zlaté dno”, lata 60. XIX wieku
© Copyright by Marcin Filipowicz & Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Wydanie I, Kraków 2013
All rights reserved
Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszechniany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych,
kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie
informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy.
ISBN 978-83-233-3535-1
www.wuj.pl
Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków
tel. 12-631-18-81, tel./fax 12-631-18-83
Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98
tel. kom. 506-006-674, e-mail: [email protected]
Konto: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325
SPIS TREŚCI
Podziękowania ................................................................................................
Uwagi wstępne ................................................................................................
Płeć i nacjonalizm .....................................................................................
Męskość i nacjonalizm .............................................................................
Czesko-niemiecko-austriacki splot ........................................................
7
9
9
12
15
Rozdział I. Męskość w języku .....................................................................
27
Płeć języka .................................................................................................
Narodotwórcza funkcja języka................................................................
Wyobrażenia płciowe ...............................................................................
Poczucie niższości.....................................................................................
Wartościowanie .........................................................................................
Defeminizacja kobiecości języka ............................................................
Maskulinizacja języka i jego użytkowników .........................................
Demaskulinizacja przeciwników ............................................................
27
29
34
37
40
46
48
56
Rozdział II. Literacka wizja narodowej męskości ..................................
65
Uczucie i czyn............................................................................................
Czeska tożsamość a męska pozycja społeczna ......................................
Męskość narodowa a życie rodzinne ......................................................
Męskość narodowa a honor.....................................................................
Gest odrzucenia ........................................................................................
Historyczny epilog ....................................................................................
76
100
114
122
129
130
Rozdział III. Męskości umasowione ......................................................... 137
Męskość sokolska ......................................................................................
Darwinistyczna wizja narodu..................................................................
Męskość popularna – przypadek subwersji ...........................................
Narodziny postaci .....................................................................................
Wywrotowa cielesność .............................................................................
Jawna opozycyjność w stosunku do hegemonicznej męskości...........
144
158
174
176
185
192
6
Rozdział IV. Pamięć męskości .................................................................... 199
Pamiętniki ..................................................................................................
Pamięć języka ............................................................................................
Pamięć uczucia i czynu ............................................................................
Pamięć męskiej reprezentacji i pozycji społecznej ...............................
Pamięć życia rodzinnego i honoru .........................................................
Pamięć męskości umasowionych............................................................
199
218
231
242
252
255
Zakończenie. Opór i współuczestnictwo ....................................................
Bibliografia ......................................................................................................
Nota bibliograficzna .......................................................................................
Indeks osób .....................................................................................................
269
271
289
291
UWAGI WSTĘPNE
Płeć i nacjonalizm
Przedstawienie perspektywy badawczej, którą wykorzystuję w tej książce, chciałbym rozpocząć od bardziej ogólnej refleksji dotyczącej potencjału
studiów genderowych we współczesnej środkowoeuropejskiej humanistyce.
W opublikowanym w 2008 roku tekście Gender studies dziś. Budowanie teorii i wędrowanie teorii, podsumowującym dotychczasowy dorobek studiów
genderowych w Polsce, German Ritz zastanawia się nad tym, czy współcześnie gender stał się wyczerpaną i martwą kategorią naukową. Do postawienia
takiego pytania skłania go przekonanie o braku w dzisiejszych polskich naukach humanistycznych systemowych zaniedbań w dziedzinie studiów genderowych oraz o tym, że dzisiejsza polska sytuacja pod wieloma względami
przypomina zachodnioeuropejską. Ta zaś, jego zdaniem, charakteryzuje się
„galopującym wyczerpaniem” kategorii gender, wpisującym się w szerszy
kryzys poststrukturalistycznego i postmodernistycznego aparatu poznawczego1. Pomimo iż tekst ten dotyczy sytuacji polskiej humanistyki, to odwołanie się do niego w wypadku badań bohemistycznych nie jest bezpodstawne.
Absorpcja kategorii gender przez poszczególne środkowoeuropejskie humanistyki, pomimo różnych narodowych odmienności, napotykała podobne
problemy2. W moim przekonaniu upoważnia to do postawienia pytania Ritza
także w szerszym środkowoeuropejskim kontekście. W dalszej części swoich
rozważań stwierdza on, że dla dzisiejszych badań genderowych nie wystarcza już wydobywanie na jaw wypartych i zamaskowanych konstrukcji płci,
ponieważ wiedza o nich została przyswojona, a mit emancypacji stracił waż1
G. Ritz, Gender studies dziś. Budowanie teorii i wędrowanie teorii, „Teksty Drugie” 2008,
nr 5, s. 12.
2
Por. np. J. Matonoha, Mapování českého literárněvědného genderového myšlení, [w:] Česká
literatura v perspektivách genderu, red. J. Matonoha, Praha 2010, s. 15–31; Literatury słowiańskie
po roku 1989. Nowe zjawiska, tendencje, perspektywy, t. 2: Feminizm, red. E. Kraskowska,
Warszawa 2005; J. Šmejkalová, Możliwości wykorzystania kategorii płci kulturowej w badaniu
ojcostwa na obszarze Europy Środkowej, [w:] Między patriarchą a tatą. Zachodniosłowiańskie
modele ojcostwa, red. M. Filipowicz, J. Królak i J. Molas, Warszawa 2009, s. 15–27.
10
ność. Z punktu widzenia studiów nad męskością nie sposób się jednak z takim twierdzeniem w pełni zgodzić. Przede wszystkim dlatego, że zawarte jest
w nim wyraźne ograniczenie badań genderowych do grup emancypujących
się (kobiet i mniejszości seksualnych), pomijające męską grupę dominującą oraz męskie grupy podporządkowane. Tu o specyfice konstruowania płci
w kulturze polskiej, jak też w innych kulturach środkowoeuropejskich, nie
wiemy jeszcze zbyt wiele3. W tekście Ritza zasadniczo ważniejsze jest twierdzenie, iż kategoria gender nie jest martwa, zwłaszcza tam, gdzie towarzyszy
ona zjawiskom politycznej emancypacji. Wymaga to jednak rozpatrywania
jej w szerszych kontekstach. Można powiedzieć, że nie ma w tym nic nowego, ponieważ takie postulaty pojawiały się już w klasycznych tekstach Joan
Wallach Scott czy Judith Butler z końca lat 80., przełamujących uproszczone rozumienie kategorii gender (ograniczanej do kobiet) w ramach krytyki
feministycznej i studiów nad kobiecością4. Postulat ten jest jednak nowy na
gruncie środkowoeuropejskim, gdzie uwaga była przede wszystkim skupiona
na przyswajaniu zachodnich teorii i praktyk poszukiwania głosu grup zmarginalizowanych. Kieruje on badania genderowe na nowe tory, tym bardziej że
został doprecyzowany. Ritz wskazuje na istotne znaczenie kategorii narodu
jako takiego szerszego kontekstu. Pozwolę sobie zacytować dłuższy fragment:
w czasach nowożytnych historia płci i budowanie narodu ściśle się ze sobą splatają. Z tą niebagatelną różnicą, że proces budowania narodu i potężny aparat kultury,
który go wspiera, zawsze są jasne, podczas gdy wdrożony porządek płci pozostaje
zakamuflowany. (…) Ale proces budowania narodu nie tylko posługuje się obrazami
konstrukcji płciowych, lecz opiera się na samym porządku płci. Relacja naród – gender, zgodnie z oczekiwaniami, sankcjonuje zastany porządek płci, co więcej, czerpie
żywotne siły z przesunięć w obrazie ról5.
W tekście tym można więc zaobserwować wyraźną tendencję do przesuwania się zainteresowania badań genderowych w kierunku problematyki nacjonalizmu. Taka zmiana widoczna jest też wśród badaczy prymarnie skoncentrowanych na problemach nacjonalizmu. Autorzy wstępu do wydanego
przez Oxford University Press w 1996 roku kompendium teorii nacjonalizmu
Becoming National. A Reader (Stawanie się narodowym. Kompendium) zwra3
Szczegółowego przeglądu czeskiej historiografii pod kątem wykorzystywania przez
nią kategorii męskości dokonują Jiří Hutečka i Radmila Švaříčková-Slabáková we wstępie do
pierwszego czeskiego tomu zbiorowego poświęconego konstrukcjom męskości, por. J. Hutečka
i R. Švaříčková-Slabáková, Úvodem. Od genderu k maskulinitám, [w:] Konstrukce maskulinní
identity v minulosti a současnosti: Koncepty, metody, perspektivy, red. R. Švaříčková-Slabáková,
J. Kohoutová, R. Pavlíčková i J. Hutečka, Praha 2012, s. 9–17.
4
Por. J. Butler, Uwikłani w płeć, przeł. K. Krasuska, Warszawa 2008, s. 46 i J.W. Scott,
Gender and the Politics of History, New York 1988, s. 28–50.
5
G. Ritz, op.cit., s. 13.
11
cają uwagę, że ostatnie dekady przyniosły rozwój myślenia o nacjonalizmie
za pomocą takich kategorii, jak rasa czy płeć. Zwłaszcza ta ostatnia kategoria, kładąca nacisk na wieloznaczność, płynność i kontekstowość właściwości
danej tożsamości, gruntownie osłabiła przekonanie o nieproblematycznym
i esencjalistycznym rozumieniu tożsamości narodowej6.
Łączenie tych dwóch kategorii – genderu i nacjonalizmu – może więc powstrzymać „wyczerpywanie” się studiów genderowych. Zwłaszcza ustalanie
i wykorzystywanie porządku płciowego w procesach emancypacji mniejszych środkowoeuropejskich narodów może stanowić istotne wzbogacenie
i przełamanie zachodnich schematów myślenia o płci7. Tym bardziej że zachodnie teorie nie wypracowały jeszcze dostatecznie dobrych narzędzi opisu
narodowych podporządkowanych męskości, w odniesieniu do których nie
można zastosować perspektywy postkolonialnej. Z jednej strony w połowie
lat 90. XX wieku wywodząca się z teorii feministycznych analiza genderowa
siłą rzeczy koncentrowała się na braku równości płciowej w ramach nacjonalizmu, traktując przy tym męskość jako bezproblemowy, dominujący monolit8. Z drugiej zaś strony studia nad zachodnimi męskościami, zwłaszcza ich
historycznymi wersjami, w najlepszym wypadku nie uwzględniały kategorii
nacjonalizmu w ogóle, a nierzadko dokonywały w odniesieniu do obszaru Europy Środkowej poważnych uproszczeń9. Przełomową pracą, w której udało
się wyjść poza powyższe ograniczenia, był wydany w 2000 roku tom zbiorowy Gendered Nations. Nationalism and Gender Order in the Long Nineteenth
Century (Upłciowione narody. Nacjonalizm i porządek płciowy w długim
wieku XIX) pod redakcją Idy Blom, Karen Hagemann i Catherine Hall. Stanowił on realizację postulatu prowadzenia studiów porównawczych z różnych
obszarów kulturowych w celu uniknięcia zachodocentrycznych (westocentric) charakterystyk normatywnych opartych na niby neutralnych stwierdzeniach. Jednocześnie posługiwał się szerokim rozumieniem kategorii gender
bez zawężania jej do problematyki kobiecości10. Tom ten w moim przekonaniu inspiruje do rozwijania badań nad płciowością w aspekcie nacjonalizmu
6
G. Eley i R.G. Suny, Introduction: From the Moment of Social History to the Work of
Cultural Representation, [w:] Becoming National. A Reader, red. G. Eley i R.G. Sunny, New
York–Oxford 1996, s. 10.
7
J. Šmejkalová, op.cit., s. 26–27.
8
Por. np. A. McClintock, „No Longer in a Future Heaven”: Nationalism, Gender, Race, [w:]
Becoming National…, s. 260–284; C. Enloe, Bananas, Beaches & Bases: Making Feminist Sense
of International Politics, London–Sydney–Wellington 1989, s. 44.
9
Por. np. rozdział The History of Masculinity w przełomowej pracy Roberta / Raewyn
Connell, Masculinities, Los Angeles 1995, s. 185–203.
10
I. Blom, Gender and Nation in International Comparison, [w:] Gendered Nations.
Nationalism and Gender Order in the Long Nineteenth Century, red. I. Blom, K. Hagemann
i C. Hall, Oxford–New York 2000, s. 7.
12
na obszarze Europy Środkowej (zresztą kilka zawartych w nim artykułów
bezpośrednio tego obszaru dotyczy). Większość publikujących w nim autorów dochodzi do wniosku, że od czasów wczesnej nowoczesności każdy posiada narodowość, tak samo jak płeć. Porządków tych nie da się rozdzielić,
ponieważ sens i sposób odczuwania narodowości podlegają niepodzielnemu
przypisaniu danemu konstruktowi płciowemu uwikłanemu w określone role
i znaczenia11.
Męskość i nacjonalizm
W różnych częściach świata pojawia się dość podobne przekonanie o relacji między nacjonalizmem a męskością. Zdaniem licznych badaczy nacjonalizm „produkuje” i ugruntowuje specyficzny jej model, w który wpisana
jest rola „krwiożerczych obrońców”, wymagająca tworzenia silnie powiązanej
i zdyscyplinowanej męskiej grupy bojowej12, gotowej w myśl przywoływanego nieustannie od końca XVIII wieku cytatu z Horacego słodko i honorowo
umrzeć za ojczyznę13. Czy rzeczywiście jednak nacjonalizm wszędzie i w podobny sposób usuwa kobiety na margines narodowej społeczności, czyniąc
z nich, jak to ujmuje Agnieszka Graff, atrakcyjne tło męskiego podejmowania ważnych decyzji o losie narodu14? Czy nacjonalizm zawsze korzysta
z identycznej koncepcji męskości, którą wstępnie możemy oznaczyć jako
militarnie-hegemoniczną? Czeski przypadek może tu, w moim odczuciu,
dostarczyć ciekawego przykładu odmiennego rozłożenia akcentów w ramach
relacji między męskością a nacjonalizmem15. Badanie męskości w kontekście
czeskiego ruchu narodowego XIX wieku wydaje się tym bardziej zasadne, iż
zdaniem Erica Hobsbawma i Miroslava Hrocha rozwijające się w tym czasie
ruchy podporządkowanych grup etnicznych należy postrzegać jako ideolo11
R.R. Pierson, Nations: Gendered, Racialized, Crossed with Empire, [w:] Gendered
Nations…, s. 41.
12
Por. np. J.W. Scott, op.cit., s. 48; M. Janion, Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty
literatury, Kraków 2006, s. 257–299; R.R. Pierson, op.cit., s. 41–61; I. Blom, op.cit., s. 17;
A. Maxwell, Nationalizing Sexuality: Sexual Stereotypes in the Habsburg Empire, „Journal of the
History of Sexuality” 2005, nr 3, s. 268; C. Enloe, op.cit., s. 44.
13
Por. R. Kosseleck, Patriotyzm. Racje i granice pewnego nowożytnego pojęcia, przeł.
W. Kunicki i J. Marecki, [w:] idem, Dzieje pojęć. Studia z semantyki i pragmatyki języka
społeczno-politycznego, Warszawa 2009, s. 246–249.
14
A. Graff, Rykoszetem. Rzecz o płci, seksualności i narodzie, Warszawa 2008, s. 54.
15
Por. S. Dudink, Die unheroischen Männer einer moralischen Nation. Männlichkeit und
Nation in der modernen niederländischen Geschichte, przeł. z j. angielskiego na j. niemiecki
K. Beuerbach, [w:] Männlichkeiten, Gemeinschaften, Nationen. Historische Studien zur
Geschlechterordnung des Nationalen, red. C. Lenz, Opladen 2003, s. 67–87.
BIBLIOGRAFIA
Źródła
Teksty literackie
Beneš-Třebízský V., Bludné duše, Praha 1969.
Burgerstein J., Deklamovánky a písně, Praha 1846.
Carlyle T., Bohaterowie. Cześć dla bohaterów i pierwiastek bohaterstwa w historii,
przeł. T. Macios, Kraków 2006.
Čech S., M. Brouček na výstavě, [w:] idem, Výlety pana Broučka I–III, Praha 1985.
Čech S., Nový epochální výlet pana Broučka tentokrát do patnáctého století, Praha
1968.
Čech S., Pravý výlet pana Broučka do měsíce, Praha 1889.
Flaubert G., Szkoła uczuć, przeł. A. Micińska, Warszawa 1974.
Hálek V., Komediant, Praha 1861.
Herrmann I., Otec Kondelík a ženich Vejvara. Drobné příběhy ze života spořádané
pražské rodiny, Praha 1988.
Herrmann I., Tchán Kondelík a zeť Vejvara, Praha 1994.
Hlaváček K., Sokolské básně a studie, oprac. A. Hartl, Praha 1930.
Hlaváček K., Sokolské sonety, Praha 1895.
Hněvkovský Š., Bohyně Moda, [w:] A.J. Puchmajer, Sebrání básní a zpěvů, Praha
1797.
Hněvkovský Š., Na umku, [w:] idem, Básně drobné, Praha 1820.
Hněvkovský Š., Zlomky o českém básnictví, Praha 1820.
Jirásek A., Psohlavci, Praha 1949.
Jirásek A., Skaláci. Obraz historický z druhé polovice 18. století, Praha 1875.
Klácel F.M., Řeč, [w:] Jahůdky ze slovanských lesů, Lipsko 1845.
Kollár J., Slávy dcera, Pešť 1832.
Kollár J., Slávy dcera ve třech zpěvích, Budín 1824.
Kollár J., Slovanka k bratřím a sestrám, [w:] Básně, Praha 1821.
Král Ferdinand V. Dobrotivý a jeho doba [napisał Karel Sabina], Praha 1875.
Melezínek V., Dar nového roku 1792. Všem milým panům vlastencům a jazyka českého milovníkům, m.n. 1792.
Pavlovský A., Óda na důstojného Pána, Pana Antonína Strnada, [w:] A.J. Puchmajer,
Básně nové 1: Svazek třetí, Praha 1798.
Pfleger-Moravský G., Pan Vyšínský. Román ve verších. Kniha 10, 11 a 12, Praha 1859.
272
Pfleger-Moravský G., Paní fabrikantova, Praha 1873.
Pfleger-Moravský G., Z malého světa, Praha 1864.
Pfleger-Moravský G., Ztracený život, Praha 1862.
Sabina K., Blouznění, Praha 1857.
Sabina K., Na poušti, Praha 1911.
Schiller F., Pieśń o dzwonie, przeł. A. Lam, Pułtusk 2005.
Stach V., Starý veršovec pro rozumnou kratochvíli, Praha 1805.
Šmilovský A.V., Setník Dřevnický, [w:] Spisy výpravné: úhrné vydání. Svazek II, Praha
1881.
Šmilovský A.V., Starohorský filosof, [w:] Spisy výpravné: úhrné vydání. Svazek IV, Praha 1883.
Thám V., Básně v řeči vázané, Praha 1812.
Trnka F.D., K češtině, [w:] Vesna. Básně prvotinné, Hradec Králové 1821.
Tyl J.K., Beseda, [w:] idem, Novely a arabesky II (1842–1844), Praha 1961.
Tyl J.K., České granáty, [w:] idem, Kusy mého srdce. Povídky, novely, obrazy, nástiny
a arabesky, Praha 1952.
Tyl J.K., Hudební dobrodruzi, [w:] idem, Kusy mého srdce. Povídky, novely, obrazy,
nástiny a arabesky, Praha 1952.
Tyl J.K., Láska básníkova, [w:] idem, Kusy mého srdce. Povídky, novely, obrazy, nástiny
Tyl J.K., Láska vlastenky, [w:] idem, Kusy mého srdce. Povídky, novely, obrazy, nástiny
Tyl J.K., Pannám českým ponížené mé služby, [w:] idem, Spisy sv. 11. Národní zábavník, Praha 1981.
Tyl J.K., Poslední Čech, [w:] idem, Novely a arabesky II (1842–1844), Praha 1961.
Tyl J.K., Praha, [w:] idem, Kusy mého srdce. Povídky, novely, obrazy, nástiny a arabesky, Praha 1952.
Tyl J.K., Procházky po vůkolí pražském, [w:] idem, Kusy mého srdce. Povídky, novely,
obrazy, nástiny a arabesky, Praha 1952.
Tyl J.K., Sestry, [w:] idem, Novely a arabesky II (1842–1844), Praha 1961.
Tyl J.K., Starý Tomáš, [w:] idem, Kusy mého srdce. Povídky, novely, obrazy, nástiny
Tyl J.K., Vlast a matka, [w:] idem, Kusy mého srdce. Povídky, novely, obrazy, nástiny
Vinařický K.A., Jazyk mateřský, [w:] idem, Vlast, Praha 1863.
Vinařický K.A., Varyto a lyra, Praha 1843.
Publicystyka
VIII. všeobecný sjezd německých turnéřů ve Vratislavi, „Sokol” 1896, nr 14.
Amerling K.S., Člověk veliká pohádka, „Vlastimil” 1840, nr 1.
Amerling K.S., Pomyslný posel díl II., Praha 1844.
Čelakovský F.L., Vzdělanost čili uzdoba?, [w:] idem, Sebrané spisy 4., Praha 1880.
Čelakovský F.L., Zlomek z rozprávky, vedené na besedě kafíčkujících paniček, [w:]
idem, Padesátka z mé tobolky, Praha 1918.
273
Čížek L., Naše tělocvičny, [w:] Radce sokolský, oprac. Vzdělávací odbor České Obce
Sokolské, Praha 1897.
Domorázek K., Sokolstvo, Praha 1914.
Eisner P., Chrám a tvrz. Kniha o češtině, Praha 1992.
Felix J., Význam Tyršova učení, Praha 1913.
Fučík M., Sokolstvo a naše doba, Praha 1897.
Havlíček V., Tyršovy snahy vojenské, Praha 1923.
Havlíček-Borovský K., O literatuře, Praha 1955.
Herder J. G., Rozprawa o pochodzeniu języka, przeł. B. Płaczkowska, [w:] idem, Wybór
pism, oprac. T. Namowicz, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987.
Herrmann I., Ze vzpomínek nedělního kronikáře, „Literární rozhledy” 1926–1927, nr
11.
Hrdlička J., Vznešenost řeči české nebo vůbec slovenské, „Staré noviny literárního
umění” 1786, nr 4.
Jungmann J., O českém jazyku úsudek Lukáše Hornického, [w:] Sebrané drobné spisy.
Veršem i prosou. Sv. II, Praha 1873.
Jungmann J., O jazyku českém rozmlouvání první, [w:] idem, Boj o obrození národa,
oprac. F. Vodička, Praha 1948.
Jungmann J., O klasičnosti literatury a důležitosti její, [w:] idem, Boj o obrození národa, oprac. F. Vodička, Praha 1948.
Jungmann J., O různéni českého písemního jazyka, [w:] idem, Boj o obrození národa,
oprac. F. Vodička, Praha 1948.
Jungmann J., Slovo k statečnému a blahovzdělanému bohemariusovi, [w:] idem, Boj
o obrození národa, oprac. F. Vodička, Praha 1948.
Jungmann J., Slowesnost aneb zbjrka přjkladů s krátkým pogednánjm o slohu, Praha
1820.
Jungmann J., Z druhého vydání slovesnosti, [w:] idem, Boj o obrození národa, oprac.
F. Vodička, Praha 1948.
Kampelík F.C., Čechoslovan čili národní jazyk v Čechách, na Moravě, ve Slezsku a Slovensku, Praha 1842.
Kampelík F.C., Obrana českého jazyka proti utrhačům a odpůrcům, Praha 1847.
Kollár J., Výklad. Přímětky a vysvětlivky ku Slávy Dceře, Pešť 1832.
Koubek J.P., Jazyk a technika právnická Slovanův, „Časopis českého muzea” 1839, nr
2.
Koubek J.P., Sebrané spisy veršem i prózou I., Praha 1857.
Křen J., Ideje českoslovanského Sokolstva, Valašské Meziříčí 1898.
Křen J., Sokol – občan, Valašské Meziříčí 1899.
Ludvíkovský J., Antické myšlenky v Tyršově sokolském a národním programu, Praha
1923.
Malý J., Stručný přehled osudů jazyka českého, „Časopis českého muzea” 1846, nr 2.
Mysliveček Dr. i K. Vaníček, O významu a vlivu cvičení tělesných, [w:] Radce sokolský,
oprac. Vzdělávací odbor České Obce Sokolské, Praha 1897.
Nebeský V.B., Literatura lidu, „Časopis českého muzea” 1847, nr 4.
Nejedlý J., Akademische Antrittsrede, gehalten den 16. November 1801 von Johann
Negedly, da derselbe als keiserl. königl. ordentlicher Professor der Böhmischen Lit-
274
teratur an der Karl-Ferdinandeischen Prager-Universität der philosophischen Lehrerversammlung, Herrn Karl Ungar, installirt wurde, Prag 1801.
Neruda J., Český román vesnický a jeho tvůrkyně, [w:] idem, Spisy sv. 12. Literatura
II., Praha 1961.
Neruda J., G. Pfleger-Moravský, „Obrazy života” 1859.
Neruda J., Škodlivé směry, „Obrazy života” 1859.
Opětné poslání mládeži akademické, „Sokol” 1885, nr 10.
O příčinách upadání a o prostředcích k obživení jednot sokolských, „Sokol” 1881, nr 3.
O té naší bujarosti, „Sokol” 1872, nr 21.
O vystupování veřejném, [w:] Radce sokolský, oprac. Vzdělávací odbor České Obce
Palacký F., Rozpravy a vyhlídky české řeči a literatury před 50. lety, [w:] Spisy drobné.
Díl III. Spisy aesthetické a literární, oprac. L. Čech, Praha 1890.
Počátkové českého básnictví obzvláště prozódie, Bratislava 1961.
Puchmajer A.J., Hlas Čecha, [w:] idem, Fialky: Básně, Praha 1833.
Regal K., Scheiner Dr. i Klenka J., O kázni spolkové, [w:] Radce sokolský, oprac.
Vzdělávací odbor České Obce Sokolské, Praha 1897.
Různé zprávy, „Sokol“ 1887, nr 14.
Sch. J.E., Do věku mužného!, „Sokol” 1888, nr 1.
Sch. J.E., Naše budoucnost, „Sokol” 1886, nr 10.
Sch. J.E., Šestý všeobecný sjezd turnerů německých roku 1885 v Drážďanech, „Sokol”
1885, nr 9 i 10.
Scheiner J.E., Dějiny Sokolstva, [w:] Radce sokolský, oprac. Vzdělávací odbor České
Obce Sokolské, Praha 1897.
Sedláček J., Život A.J. Puchmajera, [w:] A.J. Puchmajer, Fialky: Básně, Praha 1833.
Šafařík P.J., Dejiny slovanského jazyka a literatúry všetkých nárečí, przeł. z j. niemieckiego na j. słowacki V. Betáková i R. Beták, Bratislava 1963.
Štorch K.B., Babička, „Obzor” 1855.
Tělocvik ze stanoviska sociálního, „Sokol” 1875, nr 3.
Thám K.I., Obrana jazyka českého proti zlobivým jeho utrhačům, též mnohým vlastencům, v cvičení se v něm liknavým a nedbalým, Praha 1918.
Tyrš M., Bratrství, „Sokol” 1874, nr 5.
Tyrš M., Hod olympický, [w:] idem, Úvahy a řeči, oprac. J.E. Scheiner, Praha 1894.
Tyrš M., Jindřich Fügner. Nárys života, zjevu a povahy, [w:] idem, Úvahy a řeči, oprac.
J.E. Scheiner, Praha 1894.
Tyrš M., Jubilejní slavnost „Sokola pražského”, „Sokol” 1882, nr 10.
Tyrš M., Náš úkol, směr a cíl, „Sokol” 1871, nr 1.
Tyrš M., O ústroji spolkovém, [w:] idem, Úvahy a řeči, oprac. J.E. Scheiner, Praha 1894.
Tyrš M., Pokud tělocvik a jednoty tělocvičné k brannosti národní přispívají, „Sokol”
1871, nr 8.
Tyrš M., Provolání k volbám roku 1863, [w:] idem, Úvahy a řeči, oprac. J.E. Scheiner,
Praha 1894.
Tyrš M., Řeč o mimořádné valné hromadě Sokola pražského dne 19. června 1868 po
zákazu sjezdu, [w:] idem, Úvahy a řeči, oprac. J.E. Scheiner, Praha 1894.
Tyrš M., Řeč o veřejném cvičení Sokola pražského dne 2. května 1869, [w:] idem, Úvahy
a řeči, oprac. J.E. Scheiner, Praha 1894.
275
Tyrš M., Tělocvik v ohledu estetickém, [w:] idem, Úvahy a řeči, oprac. J.E. Scheiner,
Praha 1894.
Tyrš M., V roce novém, „Sokol” 1872, nr 1.
Tyrš M., V rok nový!, „Sokol” 1873, nr 1.
Tyrš M., Vytrvalost, „Sokol” 1874, nr 1.
Úkoly mravního vzdělání v Sokolstvu, [w:] Radce sokolský, oprac. Vzdělávací odbor
České Obce Sokolské, Praha 1897.
Urbánek F.A., Prospekt Vítákových „Paměti starého učitele vlastence perzekucí postiženého”, [w:] A.K. Víták, Paměti starého učitele vlastence perzekucí
postiženého, Praha 1902.
Uvítání v kruh sokolský, [w:] Radce sokolský, oprac. Vzdělávací odbor České Obce
Vaníček K., Sokol jaký má býti, [w:] Radce sokolský, oprac. Vzdělávací odbor České
Vaníček K., Sokolské epištoly III., Praha 1893.
Vaníček K. i Křen J., O kroji, [w:] Radce sokolský, oprac. Vzdělávací odbor České
Vocel J.E., Alterhümer des Mittelalters: Dichtkunst, [w:] idem, Grundzüge der bömischen Alterhumskunde, Prag 1845.
Zich O., Sokolstvo z hlediska estetického, Praha 1920.
Zprávy jinonárodní. Z Německa, „Sokol” 1872, nr 17.
Pamiętniki, wspomnienia i biograﬁe
Barák J., Vzpomínky, Praha 1904.
Bittner J., Z mých pamětí, Praha 1894.
Brandl V., Vzpomínky, Velké Meziříčí 1882.
Čelakovský F.L., Korespondence i zápisky Františka Ladislava Čelakovského, Praha
1907.
Červinka V., U kolébky Sokola, Praha 1920.
Fišer Z., Bublinka ze života moravského (Paměti Matěje Mikšíčka), Brno 2007.
Frič J.V., Paměti I., Praha 1957.
Heller S., Z doby minulé, Praha 1918.
Hellmuth-Brauner V., Paměti rodu, red. M. Lenderová, Praha 2000.
Herrmann I., Před padesáti léty. Drobné vzpomínky z minulosti, Praha 1926.
Holeček J., Pero. Román – paměti, Praha 1976.
Holek V., Paměti. Společná cesta české a německé sociální demokracie koncem 19. století, przeł. z j. niemieckiego na j. czeski M. Šumavský i S. Holubec, Praha 2011.
Jirásek A., Z mých pamětí I., Praha 1932.
Kavka V.J., Mé paměti, Praha 1906.
Klumpar L., Hradec a jeho gymnasium před 50 lety, [w:] Památník gymnasia královéhradeckého, red. L. Brtnický, A. Mejstřík i F. Teršl, Hradec Králové 1927.
276
Kollár J., Paměti z mladších let života Jana Kollára sepsány od něho samého, [w:] Rozpravy o slovanské vzájemnosti. Souborné vydání, oprac. M. Weingart, Praha 1929.
Krejčí F.V., Konec století. 1867–1899 výbor z pamětí, Praha 1989.
Křižík F., Paměti, Praha 1952.
Lauermannová-Mikschová A., Lidé minulých dob. Kniha lidských a básnických osudů,
Praha 1941.
Malý J., Vzpomínky starého vlastence, Praha 1872.
Mařík B., Životopisné paměti, Praha 1926.
Mattuš K., Paměti, Praha 1921.
Metelka V., Ze života zapadlého vlastence, oprac. J. Jech, Praha 1982.
Michl K., Krátká chvíle mladosti: paměti, Hradec Králové 1988.
Palacký F., Vlastní životopis Františka Palackého. Z pozůstalosti jeho vydává Marie
Červinková Riegrová, Praha 1885.
Pichl J.B., Vlastenecké vzpomínky, Praha 1936.
Pokorný F., Vzpomínky a upomínky, Praha 1895.
Quis L., Kniha vzpomínek, Praha 1902.
Stašek A., Vzpomínky, Praha 1925.
Světlá K., Upomínky, [w:] eadem, Z literárního soukromí I. Vzpomínky, paměti, literární dokumenty, Praha 1959.
Štolba J., Z mých pamětí. Vzpomínky ze života, z divadla a literárních styků, Praha
1906.
Šusta J., Léta dětství a jinošství. Vzpomínky I., Praha 1947.
Šusta J., Mladá léta učňovská a vandrovní: Praha–Vídeň–Řím. Vzpomínky II., Praha
1963.
Tomek V.V., Paměti z mého života, Praha 1904.
Tyršová R., Jindřich Fügner. Paměti a vzpomínky na mého otce, Praha 1926.
Tyršová R., Miroslav Tyrš jeho osobnost a dílo: podle zápisků, korespondence, rukopisné pozůstalosti a mých vzpomínek, Praha 1932.
Víták A.K., Paměti starého učitele vlastence perzekucí postiženého, Praha 1902.
Literatura przedmiotu
Abramsová L., Zrození moderní ženy. Evropa 1789–1918, przeł. z j. angielskiego na
j. czeski E. Lajkepová, Brno 2005.
Adams J.E., Dandies and Desert Saints: Styles of Victorian Manhood, Ithaca–London
1995.
Adams T.D., Telling Lies in Modern American Autobiography, Chapel Hill–London
1990.
Allport G.W., The Use of Personal Documents in Psychological Science, New York 1951.
Anderson B., Wspólnoty wyobrażone: rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się
nacjonalizmu, przeł. S. Amsterdamski, Kraków–Warszawa 1997.
Badinter E., XY tożsamość mężczyzny, przeł. G. Przewłocki, Warszawa 1993.
277
Baer M., „Męskość” w ujęciu antropologicznym, [w:] Stereotypy i wzorce męskości
w różnych kulturach świata, red. B. Płonka-Syroka, Warszawa 2008.
Bělohradský V., Mitteleuropa: rakouská říše jako metafora, [w:] idem, Přirozený svět
jako politický problém (Eseje o člověku pozdní doby), Praha 1991.
Benda F., Der Deutsche Turnerbund 1889. Seine Entwicklung und Weltanschauung,
Wien 1990.
Blom I., Gender and Nation in International Comparison, [w:] Gendered Nations.
Nationalism and Gender Order In the Long Nineteenth Century, red. I. Blom, K.
Hagemann i C. Hall, Oxford–New York 2000.
Bogdal K.M., „Geschlecht” als Kategorie der Literaturwissenschaft?, [w:] Geschlechtertheorie, Geschlechterforschung. Ein interdisziplinäres Kolloqium, red. M. Heinz i F.
Kuster, Bielefeld 1998.
Bourdieu P., Nadvláda mužů, przeł. z j. francuskiego na j. czeski V. Dvořáková, Praha
2000.
Brandt H.H., Německé turnerské jednoty v Praze v pozdní době habsburské monarchie
(1861–1914), [w:] Češi a Němci ve světě tělovýchovy a sportu. Die Deutschen und
Tschechen in der Welt des Turnens und des Sports, red. M. Waic, Praha 2004.
Bruckmüller E., Nation Österreich Sozialhistorische Aspekte ihrer Entwicklung, Wien–
Graz–Köln 1984.
Bugge P., Naked Masks: Arthur Breisky or How To Be a Czech Decadent, „Slovo
a smysl” 2005, nr 3.
Burzyńska A., Kulturowy zwrot teorii, [w:] Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski i R. Nycz, Kraków 2006.
Butler J., Uwikłani w płeć, przeł. K. Krasuska, Warszawa 2008.
Caillois R., Siła powieści, przeł. T. Swoboda, Gdańsk 2008.
Charypar M., Karel Sabina – „epigon” a tvůrce: textová příbuzenství jako zdroj smyslu
a poznání, Praha 2010.
Cieński A., Interpretacja dzieła pamiętnikarskiego, [w:] Zagadnienia literaturoznawczej interpretacji. Z dziejów form artystycznych w literaturze polskiej, red. J. Sławiński i J. Święch, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1979.
Cieński A., Pamiętniki i autobiografie światowe, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.
Clifford J., Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, przeł.
E. Dżurak [i in.], Warszawa 2000.
Cohen G.B., Němci v Praze 1861–1914, przeł. z j. angielskiego na j. czeski J. Mandlerová, Praha 2000.
Cohen M., Fashioning Masculinity. National Identity and Language in the Eighteenth
Century, London 1996.
Connell R.W., Masculinities, Los Angeles 1995.
Crews F., Czy literaturę można poddawać psychoanalizie?, Psychoanaliza i literatura,
red. P. Dybel i M. Głowiński, przeł. M.B. Fedewicz, Gdańsk 2001.
Cunnigham H., Class and Leisure in Mid-Victorian England, [w:] Popular Culture:
Past and Present, red. B. Waites, T. Bennett i G. Martin, London 1982.
Czermińska M., O autobiografii i autobiograficzności, [w:] Autobiografia, red. M.
Czermińska, Gdańsk 2009.
Čech L., Jakubec J., Kabelík J., Máchal J., Novák A., Pražák A., Literatura česká devatenáctého století, Praha 1907, t. 3, cz. 2.
INDEKS OSÓB
Abramowicz Hanna 75
Abramsová Lynn 114
Adams James Eli 72, 150
Adams Timothy Dow 211
Adamski Dariusz 33
Aleš Mikuláš 193
Allport Gordon Willard 213
Amerling Karel Slavoj 59
Amsterdamski Stefan 31
Anderson Benedict 30, 31, 67
Arbes Jakub 70
Arndt Ernst Moritz 30
Brandt Harm Hinrich 149
Brauner František August 230, 253
Braunerová Augusta 230
Brtnický Ladislav 209
Bruckmüller Ernst 19
Bugge Peter 141
Bulevich John B. 211
Burgerstein Josef 61
Burzyńska Anna 200
Butler Judith 10
Byron George Gordon 235
Badinter Elisabeth 140
Baer Monika 13, 76
Barák Josef 221, 225, 247, 248, 263
Barański Janusz 175
Barbour Stephen 31
Barczyński Janusz 200
Bělohradský Václav 19, 20
Benda Franz 148
Benedek Ludwik August von 263
Beneš-Třebízský Václav 132–135, 193
Bennett Tony 150
Benoit-Dusausoy Annick 75
Beták Rudolf 42
Betáková Valéria 42
Beuerbach Kai 12
Binder Harald 59
Bittner Jiří 221, 237, 257, 264
Bláhová Kateřina 21, 80
Blom Ida 11, 12, 14
Boček Josef 206
Bogdal Klaus Michael 65, 66
Bourdieu Pierre 68, 76
Brandl Vincenc 212, 218, 222, 224, 225,
246
Caillois Roger 67
Carlyle Thomas 72, 74, 75, 91
Carmichael Cathie 31
Carter Erica 54
Caussat Pierre 32, 33
Čech Leander 41, 84
Čech Svatopluk 93, 131, 132, 174, 177–
179, 183, 185–189, 191–195
Čelakovský František Ladislav 29, 61
Čelakovský Jaromír 210
Černý František 77
Červinka Václav 196, 219, 231, 236, 257–
259, 261, 265, 266
Chamonikolas Kryštof 70
Charypar Michal 94, 95, 98, 119
Cieński Andrzej 199, 200, 205, 211, 213
Čížek Ludvík 161
Clifford James 14
Cohen Gary B. 15, 67
Cohen Michèle 28, 29, 33
Connell Raewyn W. 11, 14, 33, 102, 129,
185, 269
Conway Stephen 54
Corbin Alain 68
292
Čornej Petr 95
Cornis-Pope Marcel 32
Crépon Marc 33
Crews Fredrick 106
Cunnigham Hugh 150
Czermińska Małgorzata 199, 202
Dahl Per 75
Daniel Ondřej 138
Davidoff Leonore 28
Dickens Charles 74, 86
Diestlerová Petra 114
Dohnal Josef 250
Domorázek Karel 173
Dowling Andrew 44, 68, 73, 74, 86
Dudink Stefan 12, 143
Dülmen Richard van 206
Dummett Michael 27
Durdík Josef 158
Dvořák Antonín 193
Dvořáková Věra 68
Dybel Paweł 106
Dżurak Ewa 14
Eakin Paul John 211, 212
Eco Umberto 179, 180, 182, 183
Edensor Tim 174
Efmertová Marcela 90, 92
Eile Stanisław 89
Eisner Pavel 45
Eley Geoff 11, 13
Elias Norbert 28, 114, 133, 200
Enloe Cynthia 11, 12
Epkenhans Michael 21
Erhart Walter 68, 115
Exner Milan 71, 181
Falstaff 266, 267
Fedewicz Maria Bożenna 106, 208
Felix Jiří 156, 159
Fiala Jiří 191
Filipowicz Marcin 9, 63, 99, 117, 121,
141, 198, 204, 214, 216
Fišer Zdeněk 209, 220, 227, 234, 242,
244, 251
Fishman Joshua A. 31
Fiske John 176, 184, 185
Flaubert Gustave 123
Flis Mariola 130
Fontaine Guy 75
Forková Veronika 70
Forth Christopher E. 123, 125, 143, 146
Foucault Michel 40, 185
Franciszek I, cesarz 20
Franciszek Józef I, cesarz 20, 240
Frevert Ute 16, 17, 31, 35, 52, 101, 114,
123, 142
Frič Josef Václav 205, 212, 215, 224, 229,
232–235, 247, 248, 252, 253, 255
Fryderyk Wilhelm III Pruski 116
Fučík Milan 168, 172
Fügner Jindřich 150, 162, 205, 237, 239,
251, 256, 257, 261, 265
Furnal Irena 213
Gardiner Judith Kegan 15
Garry Maryanne 211
Gilmore David D. 68, 76, 101, 189
Głowiński Michał 106
Goethe Johann Wolfgang 74, 75, 79
Goody Jack 114
Goszczyńska Joanna 7, 19, 63, 71, 121,
198, 214
Górnicki Łukasz 45, 47
Górny Justyna 17
Graff Agnieszka 12
Grepl Miroslav 55
Grimm Jacob 30, 57, 58
Groß Gerhard P. 21
Gusdorf Georges 200
Gutermann Deborah 68
Gutmann Matthew C. 76
GutsMuths Johann Christoph Friedrich
146–148
Hadas Miklos 150
Hagemann Karen 11, 17, 116
Hálek Vítězslav 69, 85, 128
Hall Catherine 11, 28
Hall Donald E. 149
Hall Stuart 175, 184
Haman Aleš 90, 91, 94, 189
293
Hanka Václav 162
Hardin James 74
Hašek Jaroslav 198
Hausen Karen 17, 91, 114
Hausenblas Ondřej 180
Hauserová Eva 143, 144, 192
Havelka Miloš 19
Havlíček Věnčeslav 173, 174
Havlíček-Borovský Karel 107, 124, 126,
182
Havránek Jan 19
Heczková Libuše 63, 141, 204
Heidler Jan 105
Heiligerbrunner Susanne 148
Heinz Marion 66
Heller Servác 239, 245, 247
Hellmuth-Brauner Vladimír 20, 205, 230,
237, 243, 253
Hemelíková Blanka 41, 180–182, 191
Herder Johann Gottfried 30, 42–44, 229
Hermann Tomáš 159
Herrmann Ignát 175, 178, 179, 183, 186,
187, 189, 190, 192, 195–197, 260
Hlaváček Karel 160, 166, 168, 169
Hlávka Josef 203
Hněvkovský Šebestián 39, 46, 62
Hobsbawm Eric 12
Hodrová Daniela 68
Hojda Zdeněk 19, 23
Hölderlin Friedrich 32
Holeček Josef 209, 221, 227, 228, 232,
236, 241, 243, 249
Holek Václav 137, 201–204, 214, 217,
221, 241, 264, 265
Holubec Stanislav 137, 217
Holzer Barbara 21
Horacy 12
Horáková Ivanka 87
Horský Jan 206
Hrabal Bohumil 100
Hrbata Zdeněk 71, 74, 175
Hrdlička Ján 53
Hroch Miroslav 12, 16, 21, 22, 27, 30, 32,
33, 68, 82, 102, 137, 142
Hughes Steven C. 123
Humboldt Wilhelm von 30, 31
Hus Jan 162
Hutchinson John 32
Hutečka Jiří 10, 65, 142
Irigaray Luce 35
Jahn Friedrich Ludwig 146–148, 151,
153, 156, 157
Jakubec Jan 84
Janáček Pavel 181
Janáčková Jaroslava 180, 182
Janion Maria 12, 71, 72
Janoušek Pavel 80
Jareš Michal 181
Jarosiński Zbigniew 183
Jech Jaromír 220
Jedlička Josef 65
Jeřábek Dušan 85
Jirásek Alois 69, 95, 131–135, 193, 207,
224
Johnston Wiliam M. 19, 123
Jungmann Josef 34, 36–38, 43, 45–49, 51,
53, 55–58, 61
Kabelík Jan 84
Kačer Miroslav 77
Kaiserová Kristina 19
Kamarýt Josef Vlastimil 29
Kampelík František Cyril 38, 42, 46,
48–50, 59
Karlík Petr 32
Kaszyński Stefan H. 19
Kavka Tomáš 138
Kavka Václav Julius 204, 221, 247, 250,
251
Kazbunda Karel 95
Kazda František 238
Keller Gottfried 74
Kendrick M. Gregory 72
Kimmel Michael Scott 65
Kingsley Charles 149, 150
Klácel František Matouš 51, 52, 218, 222
Klement Václav 203
Klepl Jan 238
Klopstock Friedrich Gottlieb 32
Klumpar Ladislav 209
294
Kłoskowska Antonina 137–139
Kohn Hans 30
Kohoutová Jitka 10
Kollár Ján 36, 44, 45, 49, 52–54, 232
Kolumb Krzysztof 195
Komendant Tadeusz 40
Kopacki Andrzej 17
Kořalka Jiří 19, 233
Kosseleck Reinhart 12, 76, 114
Koubek Jan Pravoslav 45, 52, 54
Kovařík Petr 95
Kozáková Zlata 151
Kramář Karel 210
Krammer Stefan 20
Kraskowska Ewa 9
Krásnohorská Eliška 205
Krasuska Karolina 10
Krčmová Marie 32
Krejčí František Václav 214
Krejčí Karel 23, 73, 93, 177, 178, 193
Krejčová Iva 41, 44
Křen Jan 15, 16, 18, 156, 161, 164–166,
169, 174
Kreuger Ernest Theodor 204, 205
Křivohlavá Barbora 59
Křižík František 202, 203, 219, 221, 223,
240
Królak Joanna 9, 66, 78, 130, 216
Kubiak Jacek 72, 73
Kubica Grażyna 130
Kučera Rudolf 21
Kulmiński Robert 138
Kunicki Wojciech 12, 114
Kurczewska Joanna 214
Kusáková Lenka 70, 73, 77, 180–182
Kuster Fiederike 66
Labuda Aleksander 208
Lajkepová Eva 114
Lam Andrzej 76
Lamphere Louise 101
Laney Cara 211
Lanna Vojtěch 203
Lauermannová-Mikschová Anna 253,
258
Lauretis de Teresa 100, 101
Laurin Václav 203
Le Rider Jacques 141
Lederbuchová Ladislava 181
Leerseen Joep 27, 29, 30, 32, 58
Lenderová Milena 20, 59, 60, 230
Lenz Claudia 12
Leujeune Philippe Loftus Elisabeth L.
208, 209
Loit Aleksander 33
Lorenzová Helena 19, 60
Louisa, królowa pruska 116
Loužil Jaromír 31
Lubas-Bartoszyńska Regina 199, 208
Ludvíkovský Jaroslav 156, 157
Lukavec Jan 141
Mácha Karel Hynek 70, 235
Máchal Jan 84
Machek Jakub 138, 139, 180
Macková Marie 19, 92, 109, 110
Macura Vladimír 32–34, 38, 39, 50, 59,
60, 73, 74, 80, 106, 153, 181, 191, 192,
228
Majewski Piotr M. 19
Malečková Jitka 63, 117
Malý Jakub 50, 116, 124, 131, 232, 234,
238, 241, 243, 245
Man de Paul 208
Mansfeld Bedřich 238
Marecki Jarosław 12, 114
Marek Jaroslav 233
Mařík Bohuslav 213, 216, 221, 223, 224
Markowski Michał P. 200
Markuszewska Anna 179
Martin Graham 150
Mason Mary G. 204
Matonoha Jan 9, 35
Mattes Johannes 20, 251
Mattuš Karel 203, 223, 261
Maxwell Alexander 12
McClintock Anne 11
Mejstřík Antonín 209
Melezínek Václav 49
Mencwel Andrzej 25, 200
Messner Michael A. 65
Měšťan Antonín 70
295
Metelka Věnčeslav 220, 229, 230
Michalíková Pavla 146
Michl Karel 214
Micińska Aniela 123
Micka Daniel 141
Mikšíček Matěj 201, 209, 227, 229, 234,
242–244, 251
Minden Michael 75
Mocná Dagmar 65, 175, 176, 178, 179,
182, 187, 192, 195, 196
Moi Toril 35
Molas Jerzy 9, 216
Monnier Henri 175
Morris Rosemary 141
Mosse George L. 14, 17, 18, 35, 54, 57,
122–124, 145, 147, 148
Mysliveček Dr. 160, 164, 166
Namowicz Tadeusz 43
Nebeský Václav Bolemír 183
Nečasová Denisa 146, 157, 158
Nejedlý Jan 44
Němcová Božena 60, 99, 120, 121
Neruda Jan 70, 84, 121, 193
Neubauer John 32
Niemojewski Michał 33
Nolte Claire 145–147, 150, 152, 153, 170,
262
Novák Arne 84, 93, 131
Novalis 74, 75
Novotný Jan 252
Novotný Vladimír 144
Nycz Ryszard 200
Nye Robert A. 35, 54, 101, 115, 122, 123
Okopień-Sławińska Aleksandra 183
Orr Marry 123
Otruba Mojmír 77, 78, 83, 108
Ottlová Marta 23, 180, 181
Otto Jan 203
Paar Eduard 20
Pająk Patrycjusz 19, 21
Palacká Terezie 230
Palacký František 41, 43, 59, 117, 202,
205, 215, 216, 222, 224, 225, 230, 231
Pascal Roy 212–214
Pátková Eva 15
Paul Jean 32
Pavlíčková Radmila 10
Pavlovský Antonín 52
Peisertová Lucie 216
Peřina Josef 144, 189
Perner Jan 238
Pernes Jiří 170
Peterkin Allan 251
Petrasová Taťana 19, 60, 146
Petrbok Václav 21, 181
Pfleger-Moravský Gustav 60, 61, 69, 84,
86–88, 91–94, 109, 127, 128, 135
Pichl Josef Bojislav 219, 228, 229, 244
Pierson Ruth Roach 12
Pleskalová Jana 32
Płaczkowska Barbara 43
Płonka-Syroka Bożena 13
Pokorný František 237, 253–255
Pokorný Jiří 145, 151, 152, 238, 249
Polaschek Devon 211
Pospíšil Milan 181
Prahl Roman 19, 23, 95
Pražák Albert 84
Procházka Martin 71, 74
Pröve Ralf 17
Przewłocki Grzegorz 140
Puchmajer Antonín Jaroslav 38, 52, 62
Purkyně Jan Evangelista 158
Pynsent Robert B. 33, 41, 141
Pytlík Radko 176
Quis Ladislav 77, 201, 207, 211, 219, 220,
222, 224, 227, 233, 236, 237, 246, 254,
257, 260
Raffius Josef 250
Rak Jiří 19, 74, 94, 124, 153, 154, 228
Randák Jan 146, 157
Regal K. 167, 171, 173
Řezník Miloš 33
Reznikow Stéphane 22
Riegr František Ladislav 215, 236, 257
Riegrová Marie 257
Ritz German 9, 10
REDAKTOR PROWADZĄCY
Jadwiga Makowiec
ADIUSTACJA JĘZYKOWO-STYLISTYCZNA
Józefa Kunicka-Synowiec
KOREKTA
Monika Grzegorczyk
SKŁAD I ŁAMANIE
Wojciech Wojewoda
Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków
tel. 12-631-18-81, tel./fax 12-631-18-83

Filipowicz 2-łamanie.indd - Wydawnictwo Uniwersytetu

Transkript

Podobné dokumenty

FAC PNJC - Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Raciborzu

AvffiKruM

SLAv@RuNfr

Pobierz

View PDF