3/2004

Transkript

3/2004

SPOLEâNOST PRO ·Í¤ENÍ VLÁMSKÉ A NIZOZEMSKÉ KULTURY
VERENIGING VOOR VLAAMSE EN NEDERLANDSE CULTUUR
NE-BE
roãník/jaargang: VI.
•
ãíslo/nummer: 3
•
rok/jaar: 2004
Podzim 2004
Vydává:
NE-BE
Spoleãnost pro ‰ífiení nizozemské a vlámské kultury
Radho‰Èská 1
130 00 Praha 3
âeská Republika
Bankovní spojení: Komerãní banka, Praha 2
ãíslo úãtu: 19-2307530267/0100
V˘bor:
âervenková Jana, [email protected]
Giese Eva, [email protected]
Havlíková Veronika, [email protected]
Pellar Ruben, [email protected]
Pellarová Jana, [email protected]
Pittnerová Lucie, [email protected]
¤íha Ladislav, [email protected]
Schürová Petra, [email protected]
Strnadová lenka, [email protected]
Vittvarová Zuzana, [email protected]
Pfiedsedkynû:
Petra Schürová ([email protected], tel/fax: +420 222 728 603)
Místopfiedsedkynû:
Veronika Havlíková ([email protected], tel.: +420 286 890 111, mobil: 603 553 789)
Jana Pellarová ([email protected], tel.: +420 371 728 400, mobil: +420 603 782 819)
Pokladník:
Eva Giese ([email protected], tel.: +420 272 760 660)
Redakce bulletinu:
Lenka Strnadová ([email protected], mobil: +420 602 224 948)
Jesse Ultzen ([email protected])
Knihovna:
Nizozemské velvyslanectví, Gotthardská 6, Praha 6
1. a 3. úter˘ v mûsíci od 14.00 do 16.00, (kromû ãervence a srpna a nizozemsk˘ch svátkÛ)
Kontakt: [email protected] nebo [email protected]
Ruben Pellar ([email protected], tel: +420 261 263 486)
Obálka: Rubensuv syn Nicolaas s náhrdelníkem, kolem r. 1619, 25,2 x 20,2 cm Albertina, Víden
Spoleãnost pro ‰ífiení vlámské a nizozemské kultury NE-BE.
-2-
Podzim 2004
SLOVO ÚVODEM
VáÏení ãlenové NE-BE,
milí pfiátelé,
máte v ruce dal‰í - podzimní - ãíslo na‰eho ãtvrtletníku. V tomto roãním období je více ãasu na ãtení a na náv‰tûvy galerií a divadel, proto vám pfiiná‰íme nûkolik tipÛ. PonûvadÏ právû probíhá rok vûnovan˘ tvorbû geniálního Vláma, Petera Paula Rubense, a to nejen v Evropû, ale i za mofiem, vûnovali jsme informacím o jeho díle, v˘stavách a korespondenci znaãn˘ prostor. Próza je
zastoupená nizozemskou autorkou Margriet de Moor,
která pfiijela koncem fiíjna do Prahy a Olomouce, vlastnû v premiéfie spolupráce NE-BE a Erasmiana, nového
kulturního stfiediska pfii Palackého univerzitû. UÏ teì se
tû‰íme na pokraãování. Nechybí ani poezie - pÛvodní
tvorba na‰eho ãlena Roye van Roedena vás jistû potû‰í,
i kdyÏ moÏná trochu podzimnû melancholicky. Tentokrát
vás také zveme do divadla - na v˘jimeãné pfiedstavení v
âinoherním klubu v Praze. Hra je napsaná i podaná velmi sugestivnû, zaujme jistû nejen obdivovatele emotivního malífie Vincenta van Gogha a pfiíznivce neménû emotivního herectví Ondfieje Vetchého. Abychom nevynechali ani jazykové radosti, zafiadili jsme i nûkolik postfiehÛ
na‰eho ãlena P. Schepense o nizozemsk˘ch idiomech.
Hojnost dobrého ãtení i jiné pfiíjemné podzimní záÏitky
vám pfieje
P. Schürová
INFORMACE PRO âLENY NE-BE
! ! ! SPLATNOST âLENSKÉHO P¤ÍSPùVKU ! ! !
UpozorÀujeme v‰echny na‰e ãleny, ktefií dosud neuhradili ãlensk˘ pfiíspûvek na rok 2004 ve v˘‰i 450 Kã
(200 Kã pro dÛchodce) pro ãleny z âeské republiky a 18 EURO pro ãleny v Nizozemí a Belgii, Ïe je splatn˘ nejpozdûji k 20. 12. 2004.
Platbu lze provést buì sloÏenkou nebo bankovním pfievodem na úãet spoleãnosti ãíslo: 192307530267/0100 veden˘ u Komerãní banky Praha - námûstí Míru, Italská 2, 120 00 Praha 2.
Internetové stránky knihovny: www.sweb.cz/ne-be/
Stránky sestavila a spravuje Andrea Havlíãková.
Knihovna je otevfiena kaÏd˘ ãtvrtek od 14.30 do 15.30 hodin.
Adresa: Nizozemské velvyslanectví, Gotthardská 6, Praha 6
Dotazy: Ruben Pellar: [email protected], tel: +420 2 6126 3486)
Andrea Havlíãková: [email protected]
POZOR! KNIHOTOâ! www.knihotoc.cz
7. - 8. 12. 2004 se v Ostravû v domû knihy LIBREX , Smetanovo námûstí 8 konají
Nizozemské dny
Z programu:
• nizozemská literatura v ãeském pfiekladu
• prezentace nizozemsk˘ch firem
• ãinnost Ne-Be
• fotografie
• dokumentární filmy
-3-
Podzim 2004
Upozornûní pro pfiekladatele z nizozem‰tiny:
Nové pfiekladatelské domy (byty) ve Flandrech:
Brussel, Passa Porta na Oude Graanmarkt (2 - 4 t˘dny, aÏ 18 t˘dnÛ za rok)
Vollezele v Pajottenlandu, 20 km od Bruselu, (4 - 8 t˘dnÛ, max. 34 t˘dnÛ roãnû)
Koordinuje Het beschrijf, Dansartstraat 46, 1000 Brussel, www.residencesinflanders.be
T¤ETÍ POKRAâOVÁNÍ KOLOKVIA „PRAAGSE PERSPEKTIEVEN“ V B¤EZNU 2005
Fakulta nederlandistiky Univerzity Karlovy v Praze pofiádá 17. a 18. bfiezna 2005 jiÏ potfietí kolokvium
Praagse perspektieven. Stejnû jako v pfiedchozích letech se kolokvium skládá z literární a jazykové ãásti.
Literárním tématem bude jiÏ podruhé „sebeobraz v nizozemské literatufie“. Bûhem pfiedná‰ek se bude hovofiit o národních stereotypech, napfi. obchodník, faráfi, prodejce potravin, nezávisl˘ atd. Pfiedná‰et budou
dr. Eep Francken, dr. Dorothee Sturkenboom, dr. Judit Gera, dr. Kris Steyaert a dal‰í.
V jazykové ãásti se budeme snaÏit najít odpovûì na otázku jak dalece mohou b˘t vÛãi sobû jazyky sloÏité ãi ménû sloÏité a jak dalece se sloÏitost nizozem‰tiny mûní pod vlivem napfi. pfiistûhovalcÛ. Pfiedná‰et
budou dr. Wouter Kusters, prof. dr. Jan Pekelder en dr. Julia Albert a dal‰í.
P R ÁV ù V Y · L O
V praÏském nakladatelství Eroika v tûchto dnech vychází kniha belgické autorky Kristien Hemmerechtsové âtvrtek odpoledne. PÛl ãtvrté. (Donderdagmiddag. Halfvier.). Do ãe‰tiny ji pfieloÏila Jana Pellarová. V
tomto nakladatelství vy‰el i dal‰í titul Tessy de Loo Postel na nebesích (Bed in de hemel).
TISKOVINY A âASOPISY
ONS ERFDEEL - XLVI I - záfií 2004
- Toen wist ik niets over de holocaust, door Ian Buruma
- Het syndroom van de vliegden. Wandelen door Nederland, door Gerard van Westerloo
- Moord en brand. Over Jef Geeraerts’ „Gangreen“ - cyclus toen en nu, door Mark Cloostermans
- Juffrouw Laps had zin in seks. Over bijfuguren in de literatuur, door Elsbeth Etty
- Het woord taal heeft geen enkelvoud. De talen van Brussel, door Geert van Istendael
- Fortuyn /O’Brien en het terugleiden naar de oorsprong, door Jose Boyens
- Een Oscar van chocola. Films van Paula van der Oest, door Dana Linssen
- Nederlandse Gebarentaal en Vlaamse Gebarentaal: zussen of verre nichtjes? door Trude Schermer en Myriam Vermeerbergen
ORDE VAN DEN PRINCE - záfií-fiíjen 2004
- Het Nederlands in de Europese Unie
- Het Nederlands in de wereld
- De Babylonische spraakverwarring en de wetenschap
- Intercultureel vanuit het Nederlands, door Jos Wilmots
- Over de verhouding Nederduits - Nederlands
- Het Nederlands als standaardtaal, door Ludo Beheydt
AHOJ záfií 2004
- Dvofiák-concert van het ZuidHollands Symfonie Orkest, in de Gotische Zaal, den Haag
- Nieuws van de stedenbanden: Veenendaal-Olomouc, Zoetermeer-Nitra, Swalmen-Nepomuk
- Cursus Tsjechisch in Dobru‰ka: voor wereldburgers van Tsjechische afkomst
- Van en over Tsjechië en Slowakije, uit de knipselmap: Ota ·ik, 1919-2004
- Adolf Loos en Tsjechoslowakije, lezing in het Cabot Museum te Rotterdam
- Tsjechische grafiek en schilderkunst, bij Galerie Groll in Naarden-Vesting
Zpracovala Jana âervenková
-4-
Podzim 2004
F L A N D RY V â E S K É R E P U B L I C E
Informace Vlámského zastupitelství
* Jan Leyers a âeská republika
Populární vlámsk˘ spisovatel, rockov˘ zpûvák a tvÛrce televizních pofiadÛ Jan Leyers se vydal na poznávací cestu
nov˘mi ãlensk˘mi státy Evropské unie a natoãil pro vlámskou televizní stanici Canvas program i o âeské republice
a o tom, jak se zde Flandry prezentují. Anna Torfs, umûlkynû tvofiící ze skla, pfiedstavuje ãeskou sklárnu, hrabû
Lobkowicz vypráví o Breugelovi a jeho dílech ze své sbírky v Nelahozevsi atd. Program bude vysílat Canvas v pátek
29.fiíjna v 21 hod (repríza v sobotu v noci ve 0.05 hod), bohuÏel v‰ak ne pfies BVN.
www.canvas.be
* Flandry podporují projekt dlouhodobého rozvoje
mûst v âeské republice
Svaz pro lep‰í Ïivotní prostfiedí ve Flandrech a Ústav pro ekopolitiku se spoleãnû podílejí na projektu, jenÏ se fiídí kritérii dlouhodobého trvalého rozvoje ãesk˘ch mûst a obcí.
Tento projekt z 85% financuje vlámská vláda v rámci projektÛ spolupráce se stfiední a v˘chodní Evropou.
Ve ãtvrtek 11. listopadu 2004 ve 19 hod se koná benefiãní
veãer, kter˘ má napomoci shromáÏdit zbyl˘ch 15% prostfiedkÛ. Bûhem tohoto veãera bude cel˘ projekt pfiedstaven
a pfiedev‰ím pak jeho konkrétní v˘sledky z nejúspû‰nûj‰ích
ãesk˘ch mûst (Vsetín, Hradec Králové). V rámci veãera
probûhne divadelní pfiedstavení, chystá se obãerstvení tzv.
bio-produkty. Cel˘ program bude uvádût televizní hlasatelka Gabriela Pfiibilová. V‰e se koná v prostorách Raiffeisenbanky, Konûvova 2747/99, Praha 3.
www.ekopolitika.cz
* Vlámská hudba pfiesahující Ïánry
na festivalu Alternativa v Praze
Na festivalu Alternativa v Praze vystoupí vlámská skupina:
D.A.A.U. je tajemná zkratka pro „Die anarchistische Abendunterhaltung“ (volnû podle Hermanna Hesseho). Jedná se o neobvyklé a pozoruhodné multifunkãní hudební uskupení z Antverp, které dokáÏe skvûle kombinovat folk,
klasické nástroje a vzru‰ení z rockové muziky. Skupinu
tvofií Buni Lenski - housle, Simon Lenski - violoncello, Roel van Camp - akordeon a Han Stubbe - klarinet.
Koncert se koná 26. listopadu 2004 ve 20 hod v Divadle
Archa v Praze. Dále vystoupí: MBIRATIONS (Rakousko/
Zimbabwe) a Kapital Band 1 (Nûmecko/ Rakousko). DAAU jako tfietí úãinkující pfiijde na fiadu zhruba ve 22 hod.
www.unijazz.cz; www.archatheatre.cz; www.daau.com;
www.muziekcentrum.be
* Pfiedná‰ka o „Kultufie ve Flandrech“ na Karlovû univerzitû v Praze
V pátek 26. listopadu v 8 hod 20 (dopoledne!) pronese
Informace v souvislosti tûmito aktualitami:
Walter Moens
Zástupce vlámské vlády pro
Rakousko, âeskou republiku a Maìarsko
Belgické velvyslanectví - Vlámské zastoupení
Mariahilfer Straße 121 b, A - 1060 Wien
Tel.: +43/1/596.09.60 Fax: +43/1/596.09.69
E-mail: [email protected]
Website: www.flanders.be
vlámsk˘ zastupitel Walter Moens na katedfie nederlandistiky Filozofické fakulty Karlovy univerzity v Praze (námûstí Jana Palacha 2) pfiedná‰ku v nizozem‰tinû o „Kultufie ve
Flandrech“ v souvislosti s belgickou státní reformou. Pfiedná‰ka je pfiístupná v‰em zájemcÛm.
* Vlám fiídí indické taneãní pfiedstavení v Praze
Vlámsk˘ herec a taneãník Kris Kaerts se jiÏ del‰í dobu vûnuje indickému bojovému umûní Kalaripayat. V úter˘
30.listopadu 2004 ve 20 hod pofiádá se sv˘m souborem Vallabhatta kalari Brusel pfiedstavení v Divadle ABC, Vodiãkova 28 v Praze. Vedle Krise Kaertse vystoupí Joachim
Herten, Yann-Gael Montfort, Indirah Osumba a Sangita
Shrestová. Doprovod na bubny Geert van Impe.
www.iam.cz; www.divadloabc.cz; www.proculture.cz
www.kalaripayat.org/brussels_nl
* V˘stava laureátky Trienále grafického umûní 2001
Ingrid Ledentové
V rámci ãtvrtého Trienále grafického umûní vystavuje mimo jiné i Ingrid Ledentová, která byla jedním z pûti laureátÛ pfiedcházejícího trienále. V˘stava probíhá do 28.listopadu v âeském muzeu v˘tvarn˘ch umûní v Husovû ulici 1921 na Praze 1.
www.cmvu.cz
Program koncertÛ Jaroslava Hutky najdete na adrese: www.hutka.cz
PROSINEC 2004
1. stfieda, Hutka, PRAHA 2, Salmovská lit. kavárna, Salmovská ulice, 19:30
4. sobota, Hutka, HE¤MANICE u Jablonného v Podje‰tedí,
ranã Malevil, 20:00
5. nedûle, Hutka, POBùÎOVICE, Kinosál, 18:00, tel. 379 497 889
7. úter˘, Hutka, NERATOVICE, jazz klub, Spoleãensk˘ dÛm, 20:00
15. stfieda, Hutka&Hladik, PRAHA 2, Balbínova lit. hospÛdka,
Balbínova 6, 20:00
16. ãtvrtek, Hutka, PLZE≈, poetická kavárna JabloÀ, 20:00
17. pátek, Hutka&Hladík, MNICHOVICE, U Po‰Èáka, 20:00
18. sobota, Hutka&Hladík, HRADEC KRÁLOVÉ, hospoda U cikána, 19:00
21. úter˘, Hutka, PRAHA 3 - ÎIÎKOV, hospoda Nad Viktorkou,
Bofiivojova 79, 20:00
22. stfieda, Hutka, BÍLINA-ÚJEZD, kostel Zvûstování Panny Marie, 19:00
23. ãtvrtek, Hutka, PRAHA 2, Trafika Cafe&tabak, Slavíkova 16, 19:30,
tel: 608 228 235
-5-
Podzim 2004
NENECHTE SI UJÍT
P. P. RUBENS VE VÍDE≈SKÉ ALBERTINù
- v˘stava trvá do 5. prosince 2004
Tato v˘stava, jeÏ byla poprvé k vidûní v New Yorku, pfiedstavuje nejucelenûj‰í pfiehled Rubensov˘ch kreseb,
portrétÛ jeho dûtí, jeho první a druhé Ïeny a dal‰ích obrazÛ.
******
LEKTORSKÉ ODDùLENÍ NÁRODNÍ GALERIE V PRAZE
pfiipravilo pro vefiejnost:
Mistfii evropské renesanãní a barokní malby (cyklus pfiedná‰ek s diapozitivy)
Cena pfiedplatného na cel˘ cyklus pfiedná‰ek 800, Kã /pro ãleny SPNG, studenty a seniory 400 Kã /, jednotlivé
vstupné 120 Kã /pro ãleny SPNG, studenty a seniory 60Kã).
Pfiedná‰ky se konají vÏdy v sobotu v 11.00 ve 2. patfie ·ternberského paláce.
9. 10.
23. 10.
6. 11.
20. 11.
4. 12.
15. 1.
29. 1.
19. 2.
26. 2.
5. 3.
El Greco
Rembrandt Harmensz. van Rijn
Tiziano Vecellio zv. Tizian
Petrus Paulus Rubens
Frans Hals
Albrecht Dürer
Johannes Vermeer
Anthonis van Dyck
Lucas Cranach
Francisco José de Goya
Informace na tel. 220514598 nebo e-mail: [email protected]
******
VINCENT V âINOHERNÍM KLUBU
Na scénu divadla âinoherní klub (Ve Smeãkách 26, Praha 1) se po roce pfiestávky vrátila inscenace divadelní hry Gordona Smitha Vincent. Premiéra se konala v âinoherním klubu v záfií 2001, pfiedtím se hra ale uÏ dva roky hrála v divadle Ungelt.
Monodrama, jehoÏ jedin˘m aktérem je Ondfiej Vetch˘, provede diváka jakoby
jedním dechem obdobím od zimy 1880, kdy Vincent van Gogh odchází po strastiplném a neúspû‰ném pÛsobení z Borinage v Belgii a vrací se k rodiãÛm do Ettenu, aÏ do jeho smrti. V dramatu jsou obsaÏeny v˘znamné momenty Vincentova
Ïivota, jeho lásky a neúspûchy, marn˘ boj s nepfiátelstvím, problémy ve vztahu k
otci, ãas hledání, antverpské i pafiíÏské období, pfiíznaky jeho postupující choroby i poslední úsek Ïivota v jiÏní Francii. To v‰e na scénû témûfi bez rekvizit, s monochromním pozadím, jeÏ je - podle období Vincentova Ïivota - tvofieno bíl˘m,
‰ed˘m nebo záfiivû Ïlut˘m ãist˘m plátnem, za neustávající napjaté pozornosti divákÛ.
Vstupenky moÏno objednat i pfies internet: http://www.cinoherniklub.cz/.
-6-
Podzim 2004
K U LT U R N Í U D Á L O S T I
Lístky ze ãtyfilístku
Byla jsem oslovena, zda nemám nûjak˘ pfiíspûvek
do bulletinu. Slíbila jsem, ale ouha! Hledám, hledám, ale na skladû v uloÏen˘ch souborech na poãítaãi nevidím nic, co by za uvefiejnûní stálo. Co poãít? Rychle nûco napsat? Pokusím se. Praha, moje
velká inspirátorka, mÛj dlouholet˘ koníãek mi urãitû pomÛÏe, vydávám se do ulic a odtrhávám první
lístek ze smy‰leného ãtyfilístku, kter˘ nadepisuji
ÎÁNROVÁ MALBA V NÁRODNÍ GALERII
Konãily prázdniny a v sobotu 28. srpna lektorské
oddûlení Národní galerie ve ·ternberském paláci
personifikováno paní doktorkou Handlovou pfiipravilo pro milovníky v˘tvarného umûní zajímavou
exkursi mezi obrazy s Ïánrovou tematikou. Byli
jsme postupnû pfiímo u obrazÛ vyzbrojováni teoretick˘mi základy o tomto druhu malby, pak seznamováni s rÛzn˘m vnímáním a pohledy v rÛzn˘ch
dobách, dozvûdûli jsme se o rozvoji Ïánrového cítûní, nadchli se postupnû nad citem pro detail. A zase
tu byli zejména zastoupeni stafií holand‰tí mistfii a
na Vlámy (podle nûkter˘ch obrazÛ moÏno fiíci na
Flámy) nelze také nevzpomenout (a nikdy zapomenout). Veselé spoleãnosti mûstské i selské, hráãi
rÛzn˘ch her, cesty na trh a za zábavou, tu a tam odpoãívající vojáci a kurtizány ãi jiní prostopá‰níci. A
kdo byli ti, ktefií v‰echen ten kolot a lid zachytili pro
budoucí pokolení? Dirck Hals, Salmon van Ruysdael, Pietr Codde, Gerrit Dou, Frans van Mieris, Jan
Steen, Peter Breughel st., Frans Snyders, David Teniers a dal‰í a dal‰í. Pfiijìte se podívat.
A uÏ tu je poslední nedûle v záfií a druh˘ lístek je
utrÏen a na nûm je velk˘ nápis
K¤TINY
V rokycanském evangelickém kostele se v pÛl desáté ráno zaãíná bohosluÏba, která je korunována
kfitem dvou holãiãek. Jednou z nich je Esterka Pellarová, dcera na‰í kolegynû Jany Pellarové a rokycanského faráfie a sponzora na‰eho bulletinu Ondfieje Pellara. BohosluÏba je provázena písnûmi ze
zpûvníku, ve kterém nalezneme i písnû na Komen-
ského texty. Nemohu nic jiného neÏ rodiãÛm i dûtem popfiát v‰echno dobré a nám „NebákÛm“ pfiát
novou krev do na‰ich fiad.
Blahopfiání po kfitu
A jak nazvu tfietí lístek?
BELGICKÉ PRALINKY
Jak uÏ jsem byla pravila na poãátku, Praha mû tû‰í
sv˘m géniem loci, architekturou, vodou ve Vltavû,
ostrovem Kampou, koncertními sály, zahradami, ale v neposlední fiadû také pivnicemi, vinárnami, restauracemi a hospÛdkami, a proto mi udûlali radost
majitelé nové „pralinkárny“ na Újezdû 31. Jsou velmi milí a pfiíjemní, i kdyÏ já vlastnû musím napsat
milé a pfiíjemné, protoÏe jsem vÏdycky potkala dvû
dámy za pultem. MÛÏete si nechat zabalit bonboniéru takfika stejnou jako v Bruselu ãi Gentu, pfiípadnû Kortrijku, ale také si lze udûlat sladkou radost
jen jedním ãi dvûma vybran˘mi kousky. A mÛÏete
pohovofiit. Jen tak. O poãasí, o pralinkách, o dani z
pfiíjmu. Pfii dne‰ní náv‰tûvû mû zaujala pralinka s
Rembrandtov˘m portrétem. Rubense provedeného
v ãokoládû nemûli. ·koda. Chtûla jsem úãastníky
automobilového zájezdu do vídeÀské Albertiny na
v˘stavu dûl Petra Paula Rubense tak trochu motivo-
-7-
Podzim 2004
mu rozumût, ale dovolil (svûte zbofi se), aby zatelefonovala ke mnû do Prahy. KdyÏ mi Hilde vysvûtlila situaci po svém a posléze svou versi podal i ná‰
policista, nastala pro mû pfiíleÏitost k prosbû o diplomatické pfiivfiení oãí nad nedostateãn˘m prÛkazn˘m vybavením. Nebylo to jednoduché, ale musím
fiíci, Ïe lidskost a slu‰nost zvítûzila nad pfiísností a
nekompromisností a Ïe Hilda i se sv˘m pfiítelem byla druhého dne platn˘m hostem na svatbû. Pfii licitování o vpu‰tûní ãi nevpu‰tûní do na‰í republiky
jsem se dozvûdûla, Ïe vlastnû sem k nám belgická
obãanka mÛÏe, ale pfii zpáteãní cestû pfii nejlep‰ím
zaplatí pokutu, pfii nejhor‰ím mÛÏe b˘t vzata do
vazby. A pfiedstavte si, co se dûlo v Praze. Po úfiedPochutnáte si
ních hodinách, v pozdní ãas jsme zazvonili na ambasádû Belgického království v Letenské ulici.
vat. (V˘stava potrvá do 5. 12. 2004). Koupila jsem Úfiedník se nám vûnoval, vysvûtlil, Ïe jsou potfieba
Rembrandty a holt budu nestylová, ale jsem pfie- ke v‰emu jen dvû fotografie, Ïe je moÏné je nechat
udûlat na Malostranském námûstí, Ïe na nás poãká,
svûdãena, Ïe potû‰ím!
aÏ je pfiineseme, a Ïe nám pfiipraví náhradní doklad
Poslední lístek - trochu vzpomínek na nedávnou pro cestu zpût. Jak slíbil, tak vykonal. Myslíte, Ïe
by na‰i úfiedníci tady ãi na na‰ich zastupitelstvích v
historii s názvem
cizinû jednali obdobnû? Odpovûì nechám otevfieÚ¤EDNÍK JAKO Ú¤EDNÍK?
V ãervnov˘ch dnech roku 2002 se chystala v mé ro- nou. Letos jsme uÏ v EU a tfieba jsme i nûco okoudinû svatba. Jedna pozvánka byla poslána i do Bru- kali.
selu. Dáma, která mûla b˘t hostem pfii této události, Konãím, a tak mi, prosím, promiÀte, Ïe jsem aspoÀ
odjela autem k na‰im hranicím v Rozvadovû a uká- jeden z tûch lístkÛ nepojala víc do hloubky. Pfií‰tû.
zalo se, Ïe nemá s sebou pas. Ani jí to nenapadlo si Pfií‰tû bude Rubens ve Vídni. To Vám slibuji. Jedeho pfiibalit. VÏdyÈ se po civilizované Evropû pohy- me tam 8. fiíjna v ‰est ráno.
buje bûÏnû s „Ausweissem“. SnaÏila se toto vysvûtZuzana Vittvarová
lit na‰emu hraniãnímu policistovi. Ten nechtûl niãe-
KULTURNÍ SMR·Ë
8. ¤ÍJNA 2004
P. P. Rubens - Autoportrét
Rubenshuis Antverpy, kolem 1630
V pátek osmého fiíjna jsme se se‰li
za kuropûní a je‰tû za tmy ve ãtvrt na
sedm jsme se vydali na cestu do Vídnû.
PÛvodnû jsme jeli jen za Rubensem a
Michelangelem. Jako ostfiílení cestovatelé za v˘tvarn˘mi poklady jsme si
v‰ak cestou roz‰ifiovali zábûr o dal‰í
moÏnosti a litovali denního limitování
ãtyfiiadvaceti hodinami. Judita nám
pfiipomnûla svou pfiedná‰ku o Goyovi
a podotkla, Ïe v˘stava jeho grafik je v
Leopoldovû museu prodlouÏena, pfiílo-
ha Hospodáfisk˘ch novin nás zase ve
sv˘ch Tipech v zahraniãí vysílala za
krajinami Egona Schieleho a … A taky jsme mûli chuÈ popít kávu v Café
Hawelka. Nad˘chat se vídeÀského
podzimu.
První momenty, kdyÏ se cestou celkem vydatnû rozpr‰elo, nám nezavdávaly dÛvodu k nûjaké radosti. BlíÏíce
se k Vídni poãasí se umoudfiovalo. Na‰li jsme provûfiené podzemní parkovi‰-
-8-
Podzim 2004
tû na Museum Quartieru, po zaparkování jsme byli obãerstveni Tamafiinou
sekanou a pfied jedenáctou jsme se vítali s císafiovnou na podstavci. Vstupujeme do Albertiny a nezb˘vá nám
neÏ se tû‰it na shromáÏdûné klenoty.
Na rozdíl od Rubensovy v˘stavy, která
se uskuteãnila ve francouzském Lille,
na níÏ byly k vidûní hlavnû rozmûrné
oltáfiní obrazy a reprezentativní mytologické kompozice a na kter˘ch pod
Rubensov˘m vedením pracovali ãetní
pomocníci, se VídeÀ pfiedstavuje komornûj‰ími díly, tedy obrazy „vlastnoruãními". Vidûli jsme portréty obou
manÏelek, dûtí i pfiátel. Také je tu zastoupena krajinomalba. Mimofiádn˘ je
v˘bûr kreseb ze sbírek Albertiny, doplnûn˘ o zápÛjãky ze Spojen˘ch státÛ, ale také z Francie, Belgie a Velké Británie. Celkem Albertina nabízí 160 obrazÛ, kreseb a skic. Z mytologick˘ch a
náboÏensk˘ch obrazÛ dominuje Zahrada lásky z madridského Prada, Léda s labutí ze soukromé americké sbírky a koneãnû Daniel v jámû lvové Národní galerie ve Washingtonu.
Obraz mû oãaroval. Lvi mají lidské
obliãeje. Nevûfiíte? Jen se zkuste podívat. Tfieba na lvici, tfietí zleva v první
fiadû, vypadá jako ÏiÏkovská domovnice hledící z okna na kolemjdoucí a k
tûm ostatním lvÛm si podle chuti mÛÏete pfiifiadit gesicht ‰éfÛv, manÏelÛv,
jak kdo chce, jakou kdo má pfiedstavi-
vost. A tak jsem se rozhodla otevfiít
Bibli a tento pfiíbûh o Danielovi z ní ocitovat:
DANIEL, 6. KAPITOLA
1
Líbilo se pak Dariovi, aby ustanovil nad královstvím úfiedníkÛ sto a
dvadceti, ktefiíÏ by byli po v‰em království. 2Nad tûmi pak hejtmany tfii, z
nichÏto Daniel pfiední byl, kter˘mÏ by
úfiedníci onino vydávali poãet, aby se
králi ‰koda nedála. 3Tedy Daniel pfievy‰oval ty hejtmany a úfiedníky, proto
Ïe duch znamenitûj‰í v nûm byl. ProãeÏ král myslil ustanoviti jej nade
v‰ím královstvím. 4Tedy hejtmané a úfiedníci hledali pfiíãiny proti Danielovi s strany království, a v‰ak Ïádné
pfiíãiny ani vady nemohli najíti; nebo
vûrn˘ byl, aniÏ jak˘ omyl neb vada
nalézala se pfii nûm. 5ProtoÏ muÏi ti
fiekli: Nenajdeme proti Danielovi tomuto Ïádné pfiíãiny, jediné leã bychom na‰li nûco proti nûmu s strany
zákona Boha jeho. 6Tedy hejtmané a
úfiedníci ti shromáÏdiv‰e se k králi,
takto mluvili k nûmu: Darie králi, na
vûky buì Ïiv. 7Uradili se v‰ickni hejtmané království, v˘vodové, úfiedníci,
správcové a vÛdcové, abys ustanovil
nafiízení královské, a utvrdil zápovûd:
KdoÏ by koli vloÏil Ïádost na kteréhokoli boha neb ãlovûka do tfiidcíti dnÛ,
kromû na tebe, králi, aby uvrÏen byl
do jámy lvové. 8Nyní tedy, ó králi, potvrì zápovûdi této, a vydej mandát,
Petr Pavel Rubens Daniel v jámû lvové - Olej na plátnû, rok 1615, 224,3 cm x 330,4
kter˘Ï by nemohl zmûnûn b˘ti podlé
práva Médského a Perského, kteréÏ
jest nepromûnitelné. 9ProãeÏ král Darius vydal mandát a zápovûd. 10Daniel
pak, kdyÏ se dovûdûl, Ïe jest vydán
mandát, v‰el do domu svého, kdeÏ otevfiená byla okna v pokoji jeho proti
Jeruzalému, a tfiikrát za den klekal
na kolena svá, a modlíval se a vyznával se Bohu svému, tak jakoÏ prvé to
ãiníval. 11Tedy muÏi ti shromáÏdiv‰e
se a nalez‰e Daniele, an se modlí a
pokornû prosí Boha svého. 12Tedy pfiistoupili a mluvili k králi o zápovûdi
královské: ZdaliÏ jsi nevydal mandátu, aby kaÏd˘ ãlovûk, kdoÏ by koli nûãeho Ïádal od kterého boha neb ãlovûka aÏ do tfiidcíti dnÛ, kromû od tebe, králi, uvrÏen byl do jámy lvové?
Odpovûdûv král, fiekl: PravéÈ jest slovo to, podlé práva Médského a Perského, kteréÏ jest nepromûnitelné.
13
Tedy odpovídajíce, fiekli králi: Daniel ten, kter˘Ï jest z zajat˘ch synÛ Judsk˘ch, nechtûl dbáti na tvé, ó králi,
nafiízení, ani na mandát tvÛj, kter˘Ï
jsi vydal, ale tfiikrát za den modlívá se
modlitbou svou. 14Tedy král, jakÏ usly‰el tu fieã, velmi se zarmoutil nad tím,
a uloÏil král v mysli své vysvoboditi
Daniele, a aÏ do západu slunce usiloval ho vytrhnouti. 15Ale muÏi ti shromáÏdiv‰e se k králi, mluvili jemu:
Vûz, králi, Ïe jest takové právo u Médsk˘ch a Persk˘ch, aby kaÏdá v˘povûd
a nafiízení, kteréÏ by král ustanovil,
nepromûnitelné bylo. 16I fiekl král, aby
pfiivedli Daniele, a uvrhli jej do jámy
lvové. Mluvil pak král a fiekl Danielovi: BÛh tvÛj, kterémuÏ slouÏí‰ ustaviãnû, on vysvobodí tebe. 17A pfiinesen
jest kámen jeden, a poloÏen na díru té
jámy, a zapeãetil ji král prstenem
sv˘m a prsteny kníÏat sv˘ch, aby nebyl zmûnûn ortel pfii Danielovi. 18I od‰el král na palác svÛj, a ‰el leÏeti, nic
nejeda, a niãímÏ se obveseliti nedal,
tak Ïe i sen jeho vzdálen byl od nûho.
19
Tedy král hned ráno vstav na úsvitû,
s chvátáním ‰el k jámû lvové. 20A jakÏ
se pfiiblíÏil k jámû, hlasem Ïalostn˘m
zavolal na Daniele, a promluviv král,
-9-
Podzim 2004
fiekl Danielovi: Danieli, sluÏebníãe
Boha Ïivého, BÛh tvÛj, kterémuÏ ty
slouÏí‰ ustaviãnû, mohl-liÏ tû vysvoboditi od lvÛ? 21Tedy Daniel mluvil s
králem, fika: Králi, na vûky buì Ïiv.
22
BÛh mÛj poslal andûla svého, kter˘Ï
zavfiel ústa lvÛ, aby mi neu‰kodili;
nebo pfied ním nevina nalezena jest
pfii mnû, n˘brÏ ani proti tobû, králi,
nic zlého jsem neuãinil. 23Tedy král
velmi se z toho zradoval, a rozkázal
Daniele vytáhnouti z jámy. I vytaÏen
byl Daniel z jámy, a Ïádného úrazu
není nalezeno na nûm; nebo vûfiil v
Boha svého. 24I rozkázal král, aby pfiivedeni byli muÏi ti, ktefiíÏ osoãili Daniele, a uvrÏeni jsou do jámy lvové, oni i synové jejich i Ïeny jejich, a prvé
neÏ dopadli dna té jámy, zmocnili se
jich lvové, a v‰ecky kosti jejich zetfieli. 25Tedy Darius král napsal v‰echnûm lidem, národÛm a jazykÛm, ktefiíÏ bydlili po v‰í zemi: Pokoj vá‰ rozmnoÏen buì. 26Ode mne vy‰lo nafiízení toto, aby na v‰em panství království mého tfiásli a báli se pfied Bohem
Danielov˘m; nebo on jest BÛh Ïiv˘ a
zÛstávající na vûky, a království jeho
nebude zru‰eno, ani panování jeho aÏ
do konce. 27Vysvobozuje a vytrhuje, a
ãiní znamení a divy na nebi i na zemi,
kter˘Ï vysvobodil Daniele z moci lvÛ.
28
Danielovi pak ‰Èastnû se vedlo v království Dariovu, a v království C˘ra
Perského.
V˘stava pfiedstavuje Rubense úÏasnû civilnû a mnohovrstevnatû. Uvûdomila jsem si tentokrát, vedena profesionálkou, jak lze pohlíÏet na kresbu, jak
ona dokáÏe mnohdy vypovûdût o autorovi daleko více neÏ uhlazená malba.
Urãitû zpraví pozorovatele o umûlcovû
temperamentu, vfielosti, precisnosti,
bystrosti etc.
V kaÏdém pfiípadû doporuãuji náv‰tûvu této mimofiádné v˘stavy. Dá se
realizovat v rámci jednoho dne. Jen si
pfiivstat. Uvûdomme si, Ïe by si v souãasné dobû Ïádná na‰e galerie podobnou akci nemohla dovolit. Jen poji‰tûní obrazÛ by zruinovalo její rozpoãet
na celé desetiletí. Mûli jsme ‰tûstí,
protoÏe Albertina je‰tû do 26. fiíjna nabízí i velkou expozici Michelangelo a
jeho doba, která pfiedstavuje unikátní
soubor sta kreseb vrcholné renesance
vãetnû dûl Rafaela a Leonarda da Vinci. Ihned mÛÏeme konfrontovat kresby
Rubensovy s kresbami umûlcÛ pfiedchozí v˘tvarné éry.
Ná‰ v˘let byl podpofien i poãasím.
KdyÏ jsme se chystali odejít z Albertiny, uÏ se v oknech modrala obloha.
Venkovní teplota nás svlékla z dlouh˘ch rukávÛ a my jsme si uÏívali pozdního babího léta. PoÏehnan˘ to ãas.
Bylo tfieba nûãeho pojíst a naplnit itineráfi náv‰tûvou u HawelkÛ. V centru
na Kärtnerstrasse nûkdo pojedl klobásku, nûkdo houstiãku se ‰unkou. Káva byla opravdová na ohlá‰ené adrese.
V Leopoldovû museu nebylo moÏno
se nezastavit. Schiele, ten kter˘ mû obãas dûsil sv˘mi pfieerotizovan˘mi aÏ
ordinérními scénami na reprodukcích
obrazÛ visících v Raiffeisence, mû uchvátil sv˘mi krajinami. Nejenom fakt,
Ïe velké mnoÏství obrazÛ bylo z âeského Krumlova z let 1911 aÏ 1915, coÏ
âecha zahfieje u srdíãka, ale i skvûlé
kresby mû pfiesvûdãovaly o tom, Ïe je
tfieba kaÏdého v˘tvarníka poznat v celé ‰ífii jeho projevu.
Teì je‰tû Goya. Ano, umûní má
mnoho v˘razÛ. Tyto grafické listy jsou
pro mû velmi morbidní a je‰tû Kubin k
tomu. Teì mi snad umûnovûdci prominou, Ïe se vrhnu do vy‰‰ích pater, abychom se je‰tû podívali na veselej‰í obrázky, tfieba na Kokoschku, a spatfiíme
v˘born˘ architektonick˘ poãin – velikánské okno, spí‰ v˘lohu a v ní protûj‰í budovy. Velmi zajímavé, neÏ si ãlovûk uvûdomí, Ïe je to jen okno nikoli
dal‰í obraz. Tak jsme byli krok za krokem pfiekvapováni a udivováni Vídní.
Zase se sem brzy vrátíme. To si slibujeme, kdyÏ vystupujeme pfied desátou
veãer z toyky, dûkujeme fiidiãce za bravurní jízdu a kaÏd˘ si jdeme své pocity
urovnat do soukromí.
Nakonec musím je‰tû krátce promluvit o fietûzení. KdyÏ jsem jela ná-
sledující den v autû, nûjak bez mé podpory, snad náhodnû? se mi naladila
stanice Vltava na autorádiu. Program
se sestával ze vzpomínek na centrum
vídeÀské kultury - Museum Quartier.
Zuzana Vittvarová
KOČIČÍ ZVONEČEK
Vãera veãer jsem na‰el nûkolik t˘dnÛ star˘ kattebelletje. LeÏel zapomenut˘ na psacím stole a mûl ezelsoortje („oslí ou‰ko“
ãili oslí u‰i). Stálo na nûm: „Napsat ãlánek/ Jana“. Hondsmoe („unaven˘ jak pes“
ãili k smrti unaven˘) jsem ho zase poloÏil
zpátky a ‰el spát met de kippen („s kufiaty“ ãili se slepicemi).
Podle van Dale (Groot Woordenboek van
de Nederlandse Taal) je kattebelletje
„mal˘, v rychlosti napsan˘ neformální
lístek“ nebo také „zvoneãek na fiemínku
kolem krku koãky“. Ale o ten nám teì tady nejde. Ná‰ kattebelletje je asi zkomoleninou italského slova scartebello (‰patná kniha).
Tak poraìte, jak se fiekne kattebelleje ãesky? Angliãané mu fiíkají scrawl, Nûmci
Zettelchen a Francouzi petit billet. V‰echno úplnû obyãejná slova. Ve slovníku
jsem na‰el „mal˘ vzkaz“. Taky nic zvlá‰tního. âekal jsem nûco jako koãiãí zvoneãek, v kaÏdém pfiípadû nûco poetického.
Nizozem‰tina má stejnû jako jiné jazyky
hodnû sloÏen˘ch slov s názvy zvífiat (koãiãí zvoneãek na mém psací stole v‰ak s
koãkou nemá vÛbec nic spoleãného). Pro
dokreslení jich nûkolik uvedu: hazeslaapje („zajeãí spáneãek“ ãili ‰lofíãek), muggezifter („komáfií prosévaã“ ãili puntiãkáfi), kraaienpootjes („vraní pracky“ ãili
vrásky kolem oãí), geitenbreier („kozí
pletafi“ ãili Ïvanil) nebo také zwanenzang
(labutí píseÀ). Hezké, Ïe? Na závûr je‰tû
lamsgebraad (jehnûãí peãenû), protoÏe ji
mám tak rád.
Kattebelletjes mi pfiipomínají naléhavé úkoly, na které nesmím zapomenout. KdyÏ
jsem si lístek se vzkazem vãera veãer pfieãetl, zazvonil zvoneãek. Ja, Jana! Ano, Jano! âlánek se uÏ chystá! Sice met een
slakkegangetje (hlem˘Ïdím tempem), ale
pfieci. Bude to nûco o Janu van Eyckovi.
Slibuji.
Met een knipoog (s v˘znamn˘m mrknutím), Piet.
Piet Schepens
Pfieklad: Jana âervenková
- 10 -
Podzim 2004
Setkání s Margriet de Moorovou
veãer 23. fiíjna 2004
V fiíjnu zavítala na nûkolik dní do Prahy nizozemská spisovatelka Margriet de Moorová. Pfiátelé Nebe mûli moÏnost se s autorkou úspû‰n˘ch knih osobnû setkat 23. fiíjna v právû otevfieném literárním klubu ·ípek - Bistrot ve Valentinské ulici.
Podzimní veãer byl prodchnut vskutku komorní atmosférou, ke které velkou mûrou pfiispûli moderátor pan Petr
Matou‰ek a pfiekladatelka paní Magda de Bruin-Hüblová, kter˘m náleÏí ná‰ dík. Pozornû naslouchajícímu publiku jistû nemohlo uniknout, Ïe Margriet by mohla b˘t jednou z postav sv˘ch knih - trochu éterická, citlivá, naslouchající,
pfiem˘‰livá, svérázná... Kromû velmi zajímavého povídání do‰lo také na autorské pfiedãítání z Kreutzerovy sonáty
(knihu si zájemci mohli zakoupit pfiímo na místû díky ochotné spolupráci nakladatelství Paseka), na otázky zvûdav˘ch
ãtenáfiÛ i podepisování knih. Cel˘ obraz dokreslovalo záti‰í s chryzantémami zarámované v melodiích z Janáãka a Beethovena.
Margriet de Moorová patfií mezi v˘znamné autorky souãasné nizozemské literatury. Svoji umûleckou dráhu zahájila jako avantgardní pûvkynû, vûnovala se také v˘tvarnému umûní a dokumentárnímu filmu. Nakonec zaãala psát literární tvorbu hodnotí jako subjektivnû nejv˘stiÏnûj‰í formu umûleckého vyjádfiení. Její v‰estrannost a schopnost
propojovat postupy a prvky rÛzn˘ch umûleck˘ch ÏánrÛ nemalou mûrou pfiispívají k originalitû jejích prací.
Po úspû‰né prvotinû Vidûno zezadu (Op de rug gezien), která v Nizozemsku získala cenu za nejlépe prodávan˘
debut roku 1988, následovaly rychle po sobû dal‰í knihy: sbírka tfií novel Dvojportrét (Dubbelportret, 1989), román
·edá, bílá, modrá (Eerst grijs, dan wit, dan blauw; 1991) - ocenûn˘ Literární cenou AKO, historick˘ román Virtuos
(De virtuoos, 1993), povídková sbírka Tak tedy sním (Ik droom dus, 1995), román Vévoda z Egypta (Hertog van Egypte, 1996), román Láznû-Mûsto (Zee-Binnen, 1999) a román Kreutzerova sonáta (Kreutzersonate, 2001).
U nás vy‰la prozatím dvû autorãina díla, obû v pfiekladu Magdy de Bruin-Hüblové. První knihou, kterou se de Moorová zapsala do povûdomí na‰ich ãtenáfiÛ, byl melodramatick˘ román ·edá, bílá, modrá (2000, Mladá fronta). Osu
pfiíbûhu tvofií Ïivotní pouÈ ãeské emigrantky Magdy - z rodné moravské Vysoãiny pfies Kanadu, kde se seznámí se
sv˘m manÏelem Robertem, holandsk˘m umûlcem. S ním pak odchází do Holandska, odkud se znovu vydává po stopách svého Ïivota. Román vyniká zajímavou ãasovou kompozicí, která pfiipomíná filmov˘ dokument. Hlavní ãasová
rovina pfiíbûhu tvofií kruh, jehoÏ v˘chozím bodem je vraÏda hlavní hrdinky. V retrospektivních prostfiizích má ãtenáfi
moÏnost nahlédnout za oponu Ïivota hlavních postav a získat klíã k nejednomu tajemství.
V roce 2003 u nás vy‰el poslední román de Moorové s názvem Kreutzerova sonáta (nakladatelství Paseka). Pfii
vzniku této moderní variace na klasické téma „lásky a vá‰nû“ se autorka inspirovala Janáãkov˘m smyãcov˘m kvartetem. Vûhlasn˘ hudební skladatel se podobnû jako de Moorová nechal kdysi unést tragick˘m milostn˘m pfiíbûhem z
pera Lva Tolstého, kter˘ pro zmûnu vy‰el ze stejnojmenné Beethovenovy sonáty A dur op. 47 pro klavír a housle z roku 1803. Tento komorní román mÛÏeme vnímat jako pokraãování stále Ïijícího pfiíbûhu, ve kterém se autorce podafiilo propojit minulé s pfiítomn˘m a vûãnost s okamÏikem v impresionistické symfonii slov, barev a tónÛ.
Lenka Strnadová
Margriet de Moorová: ·edá, bílá, modrá
Pfieklad: Magda de Bruin-Hüblová
Mladá Fronta, 2000
3
DlaÏba je je‰tû mokrá. Písek na krajnici o odstín tmav‰í. Vychutnává si ‰edé ráno, má pocit, jako by bylo záfií a zaãínala ‰kola. Dobrá pfiedsevzetí prvního dne. NaÏehlené ‰aty a nová koÏená
bra‰na, která je, jak teì ví, cítit formaldehydem. Za dvacet minut
bude hladce v nemocnici.
KdyÏ vjíÏdí do Staré mofiské ulice, vidí k svému pfiekvapení,
Ïe pfied brankou stojí Magdin pes. Zvífie, které paniãka na zaãátku kaÏdé noci ukládá na dûtskou matraci v kuchyni - za sychravého poãasí ho pfiikr˘vá koÏichem, kter˘ si sama uÏ netroufá nosit -, je promoklé na kÛÏi. Strhne volant a zabrzdí.
Mûl by mû poznat. Jsem rodinn˘ pfiítel, kter˘ se zdraví vrtûním
ocasu. Tak copak je, kamaráde, povûz. Proã jsi zÛstal celou noc
venku? Proã má‰ tak pohaslé oãi? Zvífie zareaguje teprve tehdy,
kdyÏ ho pfiestane hladit po hlavû a zaãne se pátravû rozhlíÏet kolem. Pak teprve ze sebe vyrazí zavytí, velmi krátké, zní to jako
v˘kfiik nemocného. Ztuhne mu krev v Ïilách. Nedej boÏe. Rozejde se ke kuchyÀsk˘m dvefiím, ukáÏe se, Ïe nejsou zamãené.
VÛnû su‰en˘ch, vlastnoruãnû vypûstovan˘ch ‰vestek, domácího koláãe, vyÏehleného prádla, pûstûn˘ch a vymydlen˘ch pejskÛ.
Magda je pfiekladatelka. Z odporu k sedavé povaze své práce má
ve zvyku zniãehonic vyskoãit a bleskurychle zamûstnat svaly. Erik vstoupí do chodby. Otevfien˘mi dvefimi ob˘vacího pokoje zahlédne celé police umûleck˘ch publikací, jsou nastrkané páté pfies
deváté, nûkteré leÏí rozevfiené na zemi, hojnû se pouÏívají. Robert
je továrník. Vyzná se dokonale ve francouzském malífiství, totiÏ
aÏ po Cézanna, po Cézannovi se to podle nûj zvrtlo nesprávn˘m
smûrem. Za nûkter˘ch nocí mu pfiíli‰ ztûÏkl jazyk, a tehdy Erik
- 11 -
Podzim 2004
diskrétnû odvracel zrak. Po tûchto
schodech nestoupal ãasto.
Dvefie do jedné loÏnice jsou otevfiené. Pomalu se k nim pustí, bezdûky na‰lapuje na ‰piãky. Pfiesto je mu
uÏ dávno jasné, Ïe tohle vniknutí je
nevyhnutelné a bylo mu uloÏeno bez
ohledu na jeho vÛli. Sly‰í známé sípání: i pekin‰tí pinãové uÏ mají svoje léta. To je divné, kdyÏ vstoupí do
pokoje, upírá oãi na ty dva pejsky,
tfiesou se a sípají pod Ïidlí, pfies kterou jsou pfiehozeny hedvábné ‰aty,
takové lehounké se zkfiíÏen˘mi ramínky. Dívá se na nû, jak nejdéle to
jde, podivnû dlouho, ãas vyãkává. A pak uÏ není zbytí a musí stoãit oãi.
Magda leÏí na zemi. Krajková ko‰ilka, nebo je to snad kombiné, je nasáklá ãímsi rud˘m a je nahrnutá kolem pasu a bokÛ. KdyÏ
dostávala rány ostr˘m noÏem, svezla se zfiejmû z postele, prostûradlo naznaãuje pohyb jejího tûla. Vypadá to, Ïe se je‰tû pokusila
obrátit na bfiicho. Vlasy jí spadly pfies obliãej. KdyÏ k ní pfiiklekne, v‰imne si, Ïe v posledních chvílích nezapomnûla zavfiít oãi. Je
lékafi. Bez ohledu na spou‰È na prsou zkou‰í prsty puls. Tûlo uÏ
vychladlo.
Jsi na cestû do práce. Pfiedstavoval sis, Ïe poli kolem Rijnsburgu prosvi‰tí‰ stoãtyfiicítkou, podél zru‰ené tramvajové trati,
kolem b˘valé kavárny, jsi zvykl˘ vjet do mûsta kolem pÛl osmé.
Mladá sekretáfika ti podává seznam. Operaãní sál ãíslo 8. Vnímá‰ se zaujetím oblou paÏi, ‰piãaté prsty, vÛni prozrazující, Ïe
sleãna je peãlivû vysprchovaná a vymydlená. ¤asy vrhají stín na
pár lehce zarÛÏovûl˘ch tváfií, vedle úst bûÏí linka, náznak celé fiady velmi hlubok˘ch a velmi zmaten˘ch citÛ. Necítí‰ sebemen‰í
potfiebu tuto Ïenu milovat.
Je to pomûrnû jednoduchá rukodûlná práce. S opravami, které
provádí‰ za slu‰nou odmûnu, jsou lidé obvykle spokojeni. Jen nûkdy dochází k dramatick˘m událostem. Na Silvestra mívá‰
vÏdycky sluÏbu. Tradiãní odpalování nejrÛznûj‰ích rachejtlí a ohÀostrojÛ má kaÏdoroãnû za následek o‰klivá zranûní. Pfiivezou sedmnáctiletého pyrotechnika-amatéra, není tu poprvé, chybí mu uÏ
jedno oko a ãást pravé ruky, ale napfiesrok si svou obvyklou silvestrovskou zábavu samozfiejmû zase nenechá ujít. Nos a lícní
kosti se tû net˘kají, ale to jedno oko zachraÀuje‰, odbornû odstraÀuje‰ stfiepinky a tfií‰È, pak sklivec dezinfikuje‰ a umístí‰ steh,
kter˘ se po tfiech t˘dnech rozpadne na kousky.
Probere se ze zmatku toho okamÏiku. Robert. Celou dobu uÏ
ví, Ïe tam sedí, na zemi, schovan˘ za otevfien˘mi dvefimi.
Robert tam sedí jen ve spodkách,
jednu nohu pokrãenou, druhou nataÏenou, a opírá se o zeì. Erikovi se
zdá, Ïe je zranûn˘. Jde k nûmu a v
podfiepu mu prohlíÏí paÏi. TkáÀ levého zápûstí vykazuje nûkolik nehlubok˘ch fiezn˘ch ran, do‰lo ke
ztrátû krve, rozhodnû ne osudné, ale
dostateãné k tomu, aby tento muÏ
prozatím zÛstal mimo vír událostí.
Malátnû vzhlédne a osloví Erika
jménem.
„Eriku.“
U nohy mu leÏí úzk˘ nÛÏ. Erik si
ho chvíli pozornû prohlíÏí, nechápe.
„Co se stalo?“ zeptá se pak.
Unavené gesto.
„Nic… VÛbec nic.“
Je to stfiíbrná d˘ka. Záhadn˘ pfiedmût, kter˘ Erik v tomto domû dosud nevidûl. Stfienka jako by byla trochu zneãi‰tûná.
„Zvlá‰tní,“ fiíká Robert.
„Co je zvlá‰tní?“
„Ten nÛÏ na dopisy.“
„Co je s ním?“
Ale místo odpovûdi se Robert pfiekvapenû za‰klebí, natáhne i
druhou nohu a znovu se ponofií do sklepení svého pomateného rozumu. Erik do nûho vidí. Robert se snaÏí získat ãas. Potlaãit ãas.
A skuteãnû, není tfieba spûchat. Proã bych se nepfiizpÛsobil? Sly‰í, jak dole na ulici startuje auto a s vrãením se vzdaluje. Jen klid.
Za chvíli v‰echno obvolám. Lékafie a policii. Stalo se nûco hrozného, okamÏitû sem pfiijeìte. Adresa, Stará mofiská ulice, Stará
mofiská ulice, ãíslo teì nevím, osm nebo deset, u branky stojí pes,
takov˘ zakfiiknut˘…
Pokoj je chladn˘ a svûtl˘. Jedno okno je otevfiené. Tohle vlhké, ‰edivé poãasí se teì udrÏí celé dny. I kdyÏ uÏ dávno pfiestal
koufiit, touÏí teì po cigaretû, bylo by pak pro nûj snaz‰í dûlat spoleãnost pfiíteli z mládí, tomu krvelaãnému idiotovi tady vedle na
zemi. Za chvíli pÛjde k telefonu a spustí poplach. Robertovi to
bude srdeãnû jedno. Ten má zaruãenû v plánu setrvat v pfií‰tích
hodinách na svém stanovisku: smrt Magdy Rezkové, narozené
20. listopadu 1938 u Brna v âeskoslovensku, která v roce 1947 s
matkou emigrovala do Quebeku v Kanadû, kde se v prosinci 1963
provdala za váÏného Holanìana malujícího krajiny, mu mÛÏe b˘t
ukradená.
Erik se zvedl. Opfiel hlavu o zeì.
- 12 -
Podzim/Herfst 2004
LITERÁRNÍ P¤ÍLOHA
LITERAIRE BIJLAGE
P. P. Rubens - Dopisy - Brieven
Z bohaté korespondence velkého vlámského malífie Petra Paula Rubense (1577-1640), se zachovala
jen velmi omezená ãást, a pfiestoÏe se jedná pfieváÏnû o korespondenci obchodní, pfiípadnû
související s Rubensov˘mi diplomatick˘mi aktivitami, velmi málo je dopisÛ ãistû soukromého
charakteru, pfiedstavuje v˘znamn˘ pramen pro poznání jeho osobnosti, díla i doby, kdy Ïil.
V ãasopise Ne-Be uvefiejÀujeme prvních osm dopisÛ z asi 240 existujících zachovan˘ch. Pfieklad je
proveden na základû dvou vydání, a sice Rubens, Pietro Paolo: Lettere italiane. A cura di Irene
Cotta. Con il „Profilo di un intellettuale europeo“ di Claudio Mutini. Roma, Insituto della
enciclopedia italiana fondata da Giovanni Treccani 1987.
The letters of Peter Paul Rubens. Transl. and ed. by Ruth Saunders Magurn. Cambridge,
Massachusetts, Harvard U.P. 1955.
Dopisy pfieloÏili Helena Giordanová a Ruben Pellar.
Van de omvangrijke briefwisseling van de grote Vlaamse schilder Peter Paulus Rubens (1577-1640)
is maar een zeer beperkt aantal brieven bewaard gebleven. Ofschoon het meestal gaat om brieven
met een commercieel karakter, evenals brieven die met zijn diplomatieke activiteiten samenhangen,
vormen ze een belangrijke bron van kennis over Rubens persoonlijkheid, zijn werk en de tijd
waarin hij leefde. In het tijdschrift Ne-Be publiceren we de eerste 8 van de ongeveer 240 brieven.
De vertaling vond plaats op grond van twee edities, en wel Rubens, Pietro Paolo: Lettere italiane.
A cura di Irene Cotta. Con il «Profilo di un intellettuale europeo» di Claudio Mutini. Roma, Insituto
della enciclopedia italiana fondata da Giovanni Treccani 1987.
The letters of Peter Paul Rubens. Transl. and ed. by Ruth Saunders Magurn.
Cambridge, Massachusetts, Harvard U.P. 1955.
De brieven werden naar Tsjechisch vertaald door Helena Giordanová en Ruben Pellar.
1.
AD ANNIBALE CHIEPPIO
Illmo Sigr et Patron Colendmo
Primo per obbedire a Su Altezza Serma, che mi commandò expressamente referirgli el successo del viaggio di loco in loco, et poi necessitato di maggior occorrenza mi risolvo più tosto di travagliar V. Sigia Illma ch'altri, confidandomi nella bontà e cortesia di lei, che nel vasto mare di tanti suoi importantissimi negocii non sprezerà la cura di questa mia picciola navicella, molto male guidata sin'hora per consiglio di non so chi puoco accorto, parlando sempre con rispetto, et non a fine d'incolpar alcuno, né d'iscusar me stesso, ma
per chiarir a Su Altezza Serma come del errore d'altrui, il danno redonda in
lei. La summa è ch'arrivato subito a Firenza (non senza grandissima speza di
condur le robbe per l'Alpi, e principalmente il carroccino, come di sotto dirò) diedi le lettere del sigr Cosimo Gianfilliacci al sigr Capponi, et altre d'altri al sigr Pierio Bonsi, mercanti primi di quella città. Gli quali si stupirono
inteso il negocio, et quasi si segnorono per maraviglia di tanto errore, dicendo che dovevamo andar a Genova ad imbarquarsi, et non arrisigarsi così temerariamente a venir girando verso Livorno senza esser avisati prima di qualque passagio. Et affermorono tutti che forse aspettarei tre o quattro mesi invano, non senza pericolo, doppo tanta tardanza, d'esser sforzato d'andare a
Genova per recapito. Il giorno seguente sopraiunsero (sorte nostra) alcuni
mercanti genovesi fresci di Genova, et mi dissero ch'a Genova eran galere in
punto di partirsi; et oltra, una nave cargava per Alicanti, et staria al porto
ancora per otto o dieci giorni. Sì che per consiglio di sopradetti sigri fiorentini et genovesi ho conchiuso di partirmi quanto prima per Livorno, et subito
- 13 -
Podzim/Herfst 2004
junto imbarcarmi per Genova, ove (voglia Idio) che possa arrivare a tempo,
sì come spero in virtù del genio di nostro principe. Io non mancarò d'ogni
possibil diligenza, et sarei jà ito s'il caroccino non mi trattenesse, che non è
arrivato ancora, mercé gli bovi che tirano la treggia, in dispetto di muli, et la
nostra machina con le stange fatta a posta a Mantova et condotta sin là, per
lassarla non senza irrisione di mulattieri, che dissero che voda compyva il peso de le somme senza altro carico. La carozza sola, senza altre sette somme,
costa a condurre da Bologna a Firenza, quaranta ducatoni, fatto il precio con
tutti gli avantaggij et adiuti del sigr Andrea de Rossi et altri mercanti amorevolissimi et officiosissimi verso noi per efficacia de le lettere del sigr Cosmo,
come parimente a Ferrara il sigr Martellino a requisitione sua, ove ancora si
adoperò bene per servicio del sigr ducca il sigr conte Balthassar Langosco,
appresso il sigr cardinale, in riparo de l'importunità di gabellieri che volsero
in tutti i modi aprir le robbe. Ma Su Sigia Illma non solo si assicurò di questa lor violenza, ma facendo gracia più ampla de la supplica si liberò d'ogni
fastidio e speza. Sì come a Bologna ancora, mossi forse de sì buono essempio, si contentorono d'honesta mancia. Et spero che faranno il simile a Fiorenza, sibene ch'el gran ducca sia a Livorno. Non è poco l'esser essemto, che
si non fosse (come temo Spagna) importariano più le gabelle (secondo il conto ferrarese di cento e cinquanta scudi di datio) che tutto il viaggio, che ancora sin adesso di gran longa excede gli termini limitati e prescritti nella scarsa idea del sigr Maestro di casa et altri. Io farò quello che poterò, il risigo è
del sigr ducca e non mio. II quale, si non se fida de me, mi ha dato molti
dinari, ma si se fida poci; il cui mancamento (non accada l'experienza) di
quanto preiudicio sarebbe a la riputatione sua. E certo nel darmi troppo alcun pericolo non era, rimettendo sempre gli mei conti a qual si voglia severa
censura.
L'avanzo non sarebbe egli suo? Quanto inanti che me lo consegnasse. Che
perdita dunque si non d'usura e di tempo? Quel istesso dico, ch'adesso fo'
perdere a V. S. Illma con questa mia longa et noiosa lettera, non accorgendomi di tanto errore, trasportato di qualque affetto forse troppo libero e violento nel trattar co' pari suoi. Perdonami dunque la bontà vostra, e supplisca gli mei difetti sua modestia, pregando sempre et supplicandola voler far relatione a Su Altezza Serma di quello che più gli piace e pare necessario a
mei bisogni, et si queste mie querele e lamenti non hanno forse bisogno di tanta energia e emphasi, mi rimetto totalmente nel suo savijssimo senno. Lei dica, lei faccia a suo modo e disponga del suo servitore. A cui padrocinio baciando le mani humilmente m'inchino.
Di Firenza a dì 18 di marzo l'anno 1603.
1
ANNIBALE CHIEPPIOVI
Nejjasnûj‰í pane a váÏen˘ ochránãe:
poslu‰en nejprve va‰í nejvzne‰enûj‰í V˘sosti, která
mi v˘slovnû poruãila podávat jí zprávu o postupu mé
cesty z místa na místo, a poté veden závaÏností události, obracím se na Vás spí‰e neÏ na kohokoli jiného,
protoÏe mám dÛvûru ve va‰i laskavost a vstfiícnost;
vím, Ïe na ‰irém mofii va‰ich mnoha dÛleÏit˘ch záleÏitostí neodmítnete poskytnout pomoc mé ubohé lodiãce, kterou zatím vedou ‰patné rady bÛhvíkoho, a
to fiíkám pfii v‰í úctû, neboÈ m˘m zámûrem není ani
hanût druhé, ani omlouvat sám sebe, ale vysvûtlit její nejvzne‰enûj‰í V˘sosti, jak mÛÏe utrpût chybami jin˘ch.
NuÏe, nakonec jsem dorazil do Florencie (ne bez nemal˘ch v˘loh, jak vám pozdûji vypovím, pfieváÏeje
zavazadla pfies Alpy - zvlá‰tû ten mal˘ dostavník). Dal
jsem hned panu Capponimu dopisy pana Cosima Gianfilliacciho a ostatní dopisy panu Pieriovi Bonsimu,
jsou to oba pfiední obchodníci v tomto mûstû. KdyÏ
sly‰eli o v˘pravû byli pfiekvapeni; takfika se v údivu
kfiiÏovali nad takovou chybou a fiekli, Ïe jsme mûli
smûfiovat nalodûní do Janova a neriskovat okliku do
Livorna, aniÏ jsme se pfiedem pfiesvûdãili o moÏnosti
prÛchodu. A v‰ichni nás ujistili, Ïe jsme tam také
mohli marnû ãekat tfii aÏ ãtyfii mûsíce, s nebezpeãím,
Ïe i po takovémto zdrÏení budeme nakonec nuceni
vydat se do Janova.
Následujícího dne (k na‰emu ‰tûstí) tam dorazili jacísi janov‰tí obchodníci pfiicházející pfiímo z Janova a
fiekli mi, Ïe v Janovû jsou lodû pfiipravené k vyplutí,
mezi nimi loì nakládající pro Alicante, která zÛstane
v pfiístavu je‰tû osm aÏ deset dní. A tak jsem se rozhodl na radu v˘‰e uveden˘ch FlorenÈanÛ a JanovanÛ
vyrazit co nejdfiíve do Livorna a tam se nalodit na loì
smûfiující do Janova, kam (dá-li BÛh) se dostanu vãas,
jak doufám s pomocí andûla stráÏného na‰eho kníÏete. Mám na spûch a vskutku uÏ bych b˘val vyrazil,
Di V. Sigia Illma
kdybych mne nezdrÏel dostavník, jenÏ je‰tû nedoraAffettmo servitore, zil vinou volÛ, ktefií táhnou vÛz, protoÏe nejsou k disPIETRO PAULO RUEBENS. pozici muly. A ná‰ jefiáb, zvlá‰tû zkonstruovan˘ v
Mantovû a kter˘ jsme dopravili tak daleko, zde muIo desiderarei summamente, si possibil fusse d'ottenerla per mezo di V. S. síme nyní nechat, coÏ budí posmûch mezkafiÛ, ktefií
Illma, una lettera per Genova a qualque agente o gentilhuomo amico del sigr fiíkají, Ïe sám o sobû bez jakéhokoli dal‰ího nákladu
ducca, ad ogni caso che potria nascere.
pfiesahuje maximální moÏnou váhu. Doprava dostavníku samotného bez ostatních sedmi kusÛ zavazadel
- 14 -
Podzim/Herfst 2004
z Bolonû do Florencie stojí ãtyfiicet dukátÛ. A je to cena stanovená za vydatné pomoci a podpory Andrei
de Rossi a dal‰ích obchodníkÛ, ktefií k nám byli velice laskaví a vstfiícní, díky dopisÛm pana Cosima. TytéÏ dopisy nám zajistily pomoc pana Martinella ve
Ferrafie. A tam hrabû Balthassar Langosco poskytl vévodovy sluÏbu v tom, Ïe se za nás pfiimluvil u kardinála, aby nás ochránil pfied pfiíli‰nou horlivostí celníkÛ , ktefií trvali na otevfiení na‰ich truhel. Jeho Eminence nás ráãila nejen chránit proti jejich násilnému
poãínání, ale milostivû pfiedãila na‰e oãekáváním tím,
Ïe nám odpustila ve‰kerá cla a poplatky. A rovnûÏ
pak v Boloni (snad ovlivnûni tímto dobr˘m pfiíkladem) se celníci spokojili s pfiimûfien˘m spropitn˘m.
Doufám, Ïe stejnû tak to dopadne i ve Florencii, pfiesto, Ïe velkovévoda je v Livornu. Odpu‰tûní poplatkÛ není maliãkost; kdybychom je totiÏ museli zaplatit (jak tomu bude, obávám se, ve ·panûlsku), pfievy‰ovalo by clo náklady za celou cestu (soudû podle cla
ve Ferrafie, které ãinilo 150 stfiíbrn˘ch). V˘daje jiÏ nyní zdaleka pfievy‰ují úzké meze pfiedepsané omezen˘mi pfiedstavami hofmistra a dal‰ích. Uãiním, co bude v m˘ch silách; riziko nese pan vévoda, ne já. JestliÏe mi nedÛvûfiuje, dal mi velkou sumu penûz; jestliÏe v‰ak ano, dal mi penûz velice málo. Pokud peníze nebudou dostaãovat (kéÏ k tomu nikdy nedojde),
jaká rána to bude pro jeho povûst! Ale kdyby mi dal
více, jistû by tím nic neriskoval, vÏdyÈ pfiedkládám
své úãty i té nejpfiísnûj‰í kontrole. Myslí si, Ïe zaplatí-li mi pfiedem, pfieplatek nevrátím. Co tedy lze ztratit kromû úroku a ãasu?
Ale pfiipravuji va‰i V˘sost sv˘m dlouh˘m a únavn˘m
dopisem o ãas. Neuvûdomil jsem si, Ïe chybuji, kdyÏ
se nechávám uná‰et sv˘mi city a jednám snad aÏ pfiíli‰ smûle a zbrkle s osobou Va‰eho postavení. KéÏ mi
proto va‰e dobrota promine a va‰e uváÏlivost napraví mé nedostatky; snaÏnû vás prosím, abyste podle
svého uráãení informoval jeho Jasnost o m˘ch poÏadavcích podle toho, co budete povaÏovat za nutné. A
pokud si tyto mé stíÏnosti a útrapy snad nezasluhují
takovéto naléhavosti a dÛrazu, svûfiuji se zcela va‰emu moudrému úsudku. Hovofite a jednejte jak se
vám zlíbí, a vyuÏívejte svého sluÏebníka, kter˘ se
sklání pod va‰i ochranu, pokornû líbaje va‰e ruce.
Florencie, 18. bfiezna 1603
Vá‰ nejoddanûj‰í sluha
Peter Paul Rubens
Zvlá‰tû bych rád, je li to moÏné, obdrÏel s va‰í pomocí dopis pro nûjakého agenta nebo nûjakého ‰lechtice v Janovû, kter˘ je pfiítelem mého pána vévody
pro pfiípadné nepfiedvídané události.
2
ANNIBALE CHIEPPIOVI
Neosvícenûj‰í a nejváÏenûj‰í pane:
doufám, Ïe rada pana Cosima nám pomÛÏe uspût lépe, neÏ si kdokoliv ve Florencii myslí - i kdyÏ moÏná
pouhou náhodou - a Ïe tato rada postaãí a nebudeme
muset hledat jinou. VÛz mne trochu zdrÏel, a musel
jsem ve Florencii zÛstat o ‰est dní déle kvÛli záplavám a dal‰ím nepfiedvídan˘m pfiekáÏkám, kvÛli nimÏ
tato krátká cesta trvala deset dní. Nakonec, kdyÏ
jsme dorazili bezpeãnû do Pisy se zavazadly, koÀmi a
lidmi, vydal jsem sám to odpoledne do Livorna a nalezl tam dvû nebo tfii lodi z Hamburku, které pfiipluly na Ïádost velkovévody a s nákladem obilí a krmiva a nyní jsou pfiipraveny plavit se do ·panûlska hledajíce zpáteãní náklad. VyuÏil jsem pfiíleÏitosti, abych
pohovofiil s jedním z kapitánÛ, dohodli jsme se a doufal jsem, Ïe se hned nalodím, kdyÏ tu velkovévoda
zasáhl tím, Ïe nafiídil, aby náklad obilí plul do Neapole. Jsa tedy zbaven první lodi, závisím na druhé. A
pfiestoÏe nepochybuji, Ïe uspûji, vûc dosud není vyfie‰ena, protoÏe kapitán neukonãil jednání s obchodníky. Zítra budu vûc vûdût jistû.
Dosud jsem se nepfiedstavil velkovévodovi ani donu
Virginiovi, zaprvé proto, Ïe nemám od Jeho V˘sosti ani dopisy ani pfiíkazy, za druhé pak proto, Ïe dosud
jsem nemûl ani pfiíleÏitost ani nutnost je obtûÏovat.
Navíc jsem nechtûl vypadat jako ten, kdo vyuÏívá jejich velkorysosti, aby nakrmil konû a zaplatil loìku,
v ãemÏ vévoda mnoh˘m pomohl, jak jsem sly‰el i vidûl. Je ostatnû velice dobfie informován jin˘mi lidmi,
jak mi fiekli nûktefií moji pfiátelé ‰lechtici na zdej‰ím
dvofie; na dÛkaz toho mi právû dnes veãer zaslal Ïádost prostfiednictvím vlámského ‰lechtice, kter˘ je v
jeho sluÏbách, abych s ostatními koÀmi vzal i jednu
jeho kobylu a daroval ji komusi v Cartagenû. Souhlasil jsem, Ïe ji pfiijmu ihned, jak to bude moÏné, nabídnuv své sluÏby a pacholka, kter˘ se bude o zvífie
starat atd. On to ospravedlnil tak, Ïe tak se vyhne nákladÛm na poslání jinou cestou.
To je dosavadní pfiíbûh na‰í cesty. PromiÀte mi, ve-
- 15 -
Podzim/Herfst 2004
lectûn˘ pane, je-li vá‰ sluch zaneprázdnûn dÛleÏitûj‰ími záleÏitostmi, Ïe referuji tak ob‰írnû o vûcech,
které nejsou vÛbec závaÏné. Konãe, uctivû líbám va‰e ruce.
Pisa, 26. bfiezna 1603
Vá‰ nejpokornûj‰í sluÏebník
Peter Paul Rubens
3
ANNIBALE CHIEPPIOVI
Nejosvícenûj‰í a nejváÏenûj‰í pane:
Právû dnes jsem uzavfiel dohodu o své plavbû do ·panûlska, s oním kapitánem z Hamburku, kter˘, jak
jsem vám napsal ve svém posledním dopise, je nyní v
Livornu. Proto doufám, Ïe s milostí BoÏí vyplujeme
tfietího dne svátkÛ. Velkovévoda mne dnes po obûdû
zavolal k sobû a hovofiil velice pfiátelsky o va‰í nejvzne‰enûj‰í v˘sosti a madame, na‰í vévodkyni. A
kdyÏ se vyptával s velkou zvûdavostí na mou cestu a
na mé dal‰í osobní záleÏitosti, ohromil mne tento
kníÏe tím, jak dokonale je informován o kaÏdé podrobnosti a mnoÏství i jakosti darÛ urãen˘ch pro tu ãi
onou osobu. Navíc mi sdûlil, coÏ mi polichotilo, kdo
jsem, z které zemû pocházím, jaké je mé povolání a
postavení, které zastávám. Stál jsem tam skoro jako
hlupák, podezfiívaje nûjakého domácího skfiítka, nebo skvûlou práci nûjak˘ch informátorÛ, nefikuli ‰pionÛ v samotném paláci na‰eho kníÏete; jinak to b˘t
nemÛÏe, protoÏe jsem neuvedl obsah svého zavazadla ani na celnici ani nikde jinde. Snad je to mou prostotou, Ïe se divím vûcem, které jsou u dvora obvyklé. PromiÀte mi a ãtûte pro rozpt˘lení zprávu nováãka bez zku‰eností a berte v úvahu pouze jeho dobr˘ zámûr slouÏit sv˘m ochráncÛm, a zvlá‰tû va‰í
nejvzne‰enûj‰í v˘sosti.
Pisa, 29. bfiezna 1603
Vá‰ nejpokornûj‰í sluha
Peter Paul Rubens
4
ANNIBALE CHIEPPIOVI
Nejjasnûj‰í a nejváÏenûj‰í pane,
zdá se mi nyní, Ïe pokud jde o mne, pfiivedl jsem cestu takfika k dobrému závûru; kéÏ Pán BÛh uãiní zbytek. Konû, lidé a zavazadla jsou nalodûni; potfiebuje-
me teì jen pfiízniv˘ vítr, kter˘ oãekáváme kaÏdou hodinu. Vzali jsme si zásoby na mûsíc a zaplatili jsme
poplatky. Struãnû fieãeno, v‰e je dokonale zafiízeno,
díky laskavé pomoci pana Daria Thamagny, pfiedního
obchodníka z Livorna pÛvodem florenÈana, jenÏ je
pfiítelem pana Cosima a je vskutku oddán mému panu vévodovi. Potû‰ilo by mne, kdyby Jeho V˘sost,
projíÏdûje tudy, byla ochotna mu vûnovat laskav˘ pohled nebo pfiívûtivé slovo; tak by se mohl py‰nit pfiízní (protoÏe touÏí po poctách a sytí se atmosférou dvora), kterou obdrÏel za sluÏby, jeÏ nám prokázal.
Co se t˘ãe penûz, které mi Jeho V˘sost dala k velké
nelibosti kritikÛ cesty, nebudou staãit na v˘daje z Alicante do Madridu (ani kdyÏ nezapoãítáme danû, cla
nebo dal‰í pfiípadné nutné v˘daje). Pan Cosimo mi
fiekl, Ïe cesta trvá sotva tfii ãtyfii dny, ale dozvídám se,
Ïe vzdálenost je ve skuteãnosti del‰í neÏ 280 mil. A
abychom u‰etfiili chudáky konû, cestujeme po krat‰ích vzdálenostech. Z penûz Jeho V˘sosti zb˘vá jen o
málo víc neÏ 100 dukátÛ; ale nevadí, jestliÏe to nestaãí, protoÏe pouÏiji peníze, které mi dal mÛj pán
vévoda pro mne. Nikdo mne nemÛÏe obvinit z nedbalosti nebo v˘stfielkÛ; moje jasnû vyrovnané úãty
dokáÏí opak. Nepodával bych toto vysvûtlení, které je
únavné pro mne a tím více pro va‰e u‰i, kdybych nebyl puzen vzpomínkou na mnohá slova, která jsem
sly‰el z úst samotné Jeho V˘sosti a od celého zástupu
rádoby zku‰en˘ch v˘teãníkÛ, ktefií se do tohoto podniku míchali a nakonec se svornû usnesli, Ïe velkorysost pana vévody je obdivuhodná, neboÈ pr˘ vyãlenûná ãástka je mnohem vût‰í, neÏ je na tak krátkou
cestu zapotfiebí; pr˘ bohatû staãí pro v‰echny v˘daje
nebo nehody, které nastanou, dokonce i pro bfiímû
daní, o jejichÏ prominutí by se vzhledem k povûsti Jeho V˘sosti nemûlo usilovat. To je v‰echno velice dobfie, a jsem pfiesvûdãen, Ïe jsem náleÏitû postupoval v
tomto a ve v‰ech ostatních podrobnostech. Nyní vám
pfiísahám, u své víry jako poslu‰n˘ sluha jeho Nejvzne‰enûj‰í V˘sosti a vá‰ zvlá‰tû, Ïe jsme se nikdy nesetkali s protivenstvím (díky Bohu), naopak jsme mûli opravdu velké ‰tûstí, Ïe jsme na‰li pfiechod tak
rychle a pohodlnû, a Ïe díky spontánní velkorysosti
úfiadÛ jsme byli osvobozeni od cel, kromû mal˘ch
spropitn˘ch v˘bûrãím. Platba pro mé lidi je slu‰ná;
byla stanovena tolik a tolik dennû podle dohody uzavfiené v Mantovû. V˘daje za konû jsou velké av‰ak
nutné, vãetnû vinn˘ch koupelí a dal‰ích vûcí; pronájmy pro nás v˘hodnû domluvili ve Ferrafie Martellini,
- 16 -
Podzim/Herfst 2004
v Boloni Rossi, ve Florencii Capponi a Bonsi (jak bude moÏno vidût z vyúãtování sepsaného z velké ãásti jejich rukou), v Pise Riccardi, (tito muÏi se rovnûÏ
postarali o v˘mûnu m˘ch penûz). Nájem lodi, kter˘
byl velice dÛleÏit˘, stejnû tak jako nákup zásob, zafiídil velmi obratnû pan Dario Thamagno. Mûli jsme
‰tûstí, Ïe jsme zde nalezli tfii prázdné lodû, které byly ochotné vzít náklad do Alicante. Struãnû fieãeno,
tam, kde ‰lo o ãest pana vévody, jsme jednali obchodním zpÛsobem, ale pfiesto v‰echno dosáhly v˘daje ãástku, kterou jsem uvedl. Velkovévoda mi svûfiil svého po‰tovního konû, abych ho dal donu Juanovi de Vich, kapitánovi Jeho Katolické V˘sosti v Alicante, a rovnûÏ stÛl z velice krásného mramoru. Jinak teì nemám, co bych dodal, dal‰í aÏ ze ·panûlska.
Prosím Vás, abyste mi projevil svou pfiízeÀ tím, Ïe Jeho V˘sosti nezaujatû v‰echno sdûlíte, nebo mu dáte
tento dopis pfieãíst, aby vypudila ze své mysli jakékoli bezdÛvodné pochyby ohlednû cestovních v˘dajÛ,
které jsou reálné a já to obhájím tváfií v tváfi komukoliv. A s touto prosbou mi zachovejte svou pfiízeÀ a
doporuãte mû rovnûÏ pfiízni Jeho Nejvzne‰enûj‰í V˘sosti; usiluji o to ne kvÛli zásluhám, ale kvÛli ãisté a
upfiímné oddanosti k nûmu.
Livorno, 2. dubna 1603
Vá‰ nejpokornûj‰í sluha
Peter Paul Rubens
5
JANU VAN DER NEESENOVI
Alicante, 22. dubna 1603
Oddan˘ sluha Va‰í Milosti
Peter Paul Rubens
6
VÉVODOVI Z MANTOVY
Nejjasnûj‰í pane,
pfieloÏil jsem na bedra pana Hannibala Ibertiho starost o vázy, konû a lidi; první jsou celé, druzí v tak
skvûlém stavu, v jakém jsem je dostal z koníren Va‰í
Jasnosti, tfietí jsou zdrávi s v˘jimkou jednoho sluhy.
Zbytek, zvlá‰tû koãár, je pfieváÏen ve v‰í bezpeãnosti
na vozu taÏeném muly a brzy dorazí. Tak doufám, Ïe
první pfiíkaz, jenÏ mi Va‰e Jasnost ráãila udûlit, mi osud dopfieje splnit, jestliÏe ne zcela, tak alespoÀ k ãásteãnému uspokojení Va‰í Jasnosti. Pokud by se Vám
jak˘koliv mÛj ãin zdál nepfiijateln˘, aÈ uÏ pfiíli‰ná útrata penûz nebo nûco jiného, snaÏnû Vás prosím, odloÏte koneãn˘ soud aÏ do doby a na místo, kdy mi okolnosti dovolí dokázat nutnost tohoto jednání. Zatím spoléhám na Va‰i nekoneãnou rozváÏnost, odpovídající velikosti hrdinské du‰e, pfied jejíÏ záfií se nejuctivûji skláním, líbaje vzne‰ené ruce Va‰í Jasnosti.
Valladolid, 17. kvûtna 1603
NejponíÏenûj‰í sluha Va‰í Jasnosti
Peter Paul Rubens
7
ANNIBALE CHIEPPIOVI
VeleváÏen˘ pane,
VáÏen˘ pane,
UÏ jste si zvykl trpûlivû ãíst moje vûãné náfiky a já
díky Bohu jsem sem dorazil zdráv a bez úhony spo- jsem si zvykl je psát. Jistû vás ãasto nudím, av‰ak
leãnû s nákladem, koÀmi a lidmi a neprodlenû jsem mám k tomu závaÏné dÛvody, které vyloÏím po povyplnil to málo, co mi pfiikázal velkovévoda. Dopisy fiádku, ale nejprve popí‰i konec cesty, protoÏe z toho
pana Giovanniho a konû v plné zbroji a v˘teãném sta- vypl˘vá v‰e ostatní.
vu jsem pfiedal panu Luisovi Pasquallovi, místodrÏící- Po dvaceti dnech cesty, jiÏ znepfiíjemÀoval kaÏdomu pana Giovanniho, neboÈ ten se zdrÏuje ve Valen- denní dé‰È a siln˘ vítr, jsme 13. kvûtna dorazili do
cii. Dopis pro pana Lorenza de Puigmoltiho, notáfie Valladolidu, kde nás pan Hannibal pfiijal uctivû, ale
církevního soudu, byl pfiedán do jeho rukou. Tento fiekl, Ïe nedostal od vévody Ïádné pfiíkazy ani co se
prokázal dobrou sluÏbu mnû i kapitánÛm lodí, ktefií s t˘ãe na‰eho pfiíjezdu, ani co se t˘ãe koní. Byl jsem
ním byli nav˘sost spokojeni a prosili mû, abych Vám neobyãejnû udiven a odpovûdûl jsem, Ïe nepochybuo tom podal zprávu a Va‰ím prostfiednictvím velko- ji o dobr˘ch úmyslech Jeho Jasnosti, a Ïe vzhledem k
vévodovi, s nekoneãn˘mi díky za jeho laskavost; to- tomu, Ïe nejsem první, koho k nûmu pan vévoda potéÏ prosím, abyste pfiedal i ode mne a to co nejdÛ- sílá, bylo by zfiejmû zbyteãné tolikrát pokyny opakoraznûji. Já Vám za to budu velice zavázán a tû‰ím se vat, takÏe nynûj‰í potfieba nahrazuje zákon. Má zfiejna pfiíleÏitost se Vám odvdûãit.
mû své dÛvody, neboÈ se mi jinak jevil jako velmi
- 17 -
Podzim Podzim/Herfst 2004
uctiv˘ a velmi pfiíjemn˘ ãlovûk, pfiesto poÏádal, abych toto v‰e popsal Va‰í Milosti. V˘daje na lidi a konû jsou skuteãnû veliké, a je moÏné, Ïe potrvají kvÛli nepfiítomnosti krále; k tomu pronájem zvífiat z Alicante do Valladolidu a rovnûÏ navrácení zbytku celního poplatku z Ekly panu Andreovi Ulliovi. To v‰e
dohromady tvofií asi 300 skudÛ, nepoãítaje v to mé
vlastní útraty na dvacetidenní denní cestu, které pfievy‰ují 200 dukátÛ, coÏ jsem zaplatil ke své velké újmû, neboÈ jsem nyní bez penûz a mám pfied sebou
v˘daje na odûv a dal‰í; v tomto smûru budu zachovávat skromnû nezbytnou dÛstojnost a plnû se budu
fiídit pokyny pana Hannibala, kter˘ mi ve v‰em pomáhá; tak mi pomohl pÛjãit si peníze od jednoho jeho pfiítele - kupce, dokud se Jeho Jasnost neuráãí poslat mi 300 dukátÛ. Dvû stû jsem utratil na cestû a sto
snaÏnû prosím pfiidat na úãet v‰ech plateb, které mi
budou náleÏet za práci ve Va‰ich sluÏbách. Pan Hannibal potvrdí, Ïe nevystaãím s men‰í ãástkou, a Ïe
mne dané okolnosti nutí k takov˘mto v˘dajÛm, které ãiním tím ochotnûji, ãím více se vûc t˘ká cti pana
vévody; pouze v jeho sluÏbách lituji, Ïe jsem chud˘,
a Ïe moje moÏnosti neodpovídají m˘m pfiáním. Pokud tyto peníze a pÛjãku obdrÏím, uvítám to jako dar
a pomoc, nedoÏaduji se toho jako práva, jak by na
rozdíl ode mne jiní ãinili. Pomozte mi tedy, nejjasnûj‰í pane, abych tyto prostfiedky získal a já to pfiipí‰i
hlavnû Va‰í pfiízni, do které se porouãím.
NejponíÏenûj‰í sluha Va‰í Milosti
Peter Paul Rubens
(pfiestoÏe bylo chránûno cínov˘m pouzdrem, zabaleno do oboustrannû povoskovaného plátna a uloÏeno
do dfievûné bedny); ‰koda je pravdûpodobnû zpÛsobena nepfietrÏit˘m de‰tûm trvajícím dvacet pût dní.
Barvy vybledly a v dÛsledku dlouhého vystavení nadmûrné vlhkosti se vyboulily a odchlíply od pláten,
na fiadû míst je jedin˘m lékem se‰krabat je noÏem a
pak znovu na plátno nanést.
Takov˘ je skuteãn˘ rozsah ‰kody (kéÏ by tomu tak
nebylo!), kter˘ nezveliãuji proto, abych pozdûji mohl
chválit restaurátorskou práci, na níÏ vynaloÏím ve‰kerou svou dovednost, protoÏe jeho nejvzne‰enûj‰í
V˘sosti se uráãilo uãinit ze mne stráÏce a pfiepravce
dûl jin˘ch umûlcÛ, na nichÏ se nepodílím ani jedin˘m
tahem ‰tûtce. To nefiíkám proto, Ïe bych se cítil dotãen, ale v souvislosti s návrhem pana Hannibala, kter˘ chce, abych zde kvapnû namaloval mnoÏství obrazÛ za pomoci ‰panûlsk˘ch malífiÛ, ãemuÏ vyhovím, ale nemohu to chválit, vzhledem k nedostatku ãasu,
kter˘ máme, a k rozsahu ‰kody zniãen˘ch obrazÛ; a
to nehovofiím o neuvûfiitelné neznalosti a nedbalosti
místních malífiÛ, jejichÏ styl se zcela li‰í od mého
(ChraÀ mû, pane BoÏe, abych se jim v ãemkoliv podobal!) Struãnû fieãeno, pergimus pugnatia secum,
cornibus adversis componere.
Kromû toho se tato dohoda dozajista neudrÏí v tajnosti vzhledem ke Ïvanivosti tûchto pomocníkÛ. Buì
budou hanût mé dodatky a opravy, nebo si práci pfiisvojí a budou ji vydávat za svou. Mû na tom málo záleÏí, já se ochotnû této slávy zfieknu; jsem v‰ak pfiesvûdãen, Ïe se zjistí (uÏ pro ãerstvost barev), Ïe dílo
bylo namalováno zde (nevdûãn˘ podvod), aÈ uÏ jejich
8
rukama nebo m˘ma, nebo smí‰ením jejich stylu a
ANNIBALE CHIEPPIOVI
mého (coÏ nikdy nedopustím, protoÏe vÏdycky zachovávám pravidlo nesmû‰ovat svoji práci s prací jiNejslavnûj‰í pane,
ného umûlce, jakkoliv v˘znamn˘ by byl) a já zbyteãzlomysln˘ osud mi pfiíli‰ závidí spokojenost a jako ob- nû zhanobím povûst, kterou se zde tû‰ím, nicotnou a
vykle do radosti pfiimíchává trochu hofikosti, otevíra- jí nehodnou prací. Kdyby v‰ak pan vévoda pfiikázal,
je cestu zlovÛli, jeÏ páchá ‰kody, které ãlovûk do- mohl bych s velkou ctí pro nûho a pro sebe mnohem
konce ani pfii nejvût‰í peãlivosti pfiedvídat nedokáÏe. lépe vyhovût vévodovi Lermovi, jenÏ má smysl pro
Tak je tomu i nyní: obrazy, které jsem sám peãlivû za- dobrou práci, vzhledem k jeho zálibû kochat se denbalil v pfiítomnosti pana vévody a pak prohlédnul v A- nû ãetn˘mi a velkolep˘mi pracemi na královském
licante na Ïádost celníkÛ shledav je nepo‰kozen˘mi, dvofie v Escorialu a jinde, co se v‰ak moderních ubyly nyní vyjmuty z beden v domû pana Hannibala I- mûlcÛ t˘ãe, není tu nic, co by mûlo nûjakou cenu.
bertiho v tak pokaÏeném a shnilém stavu, Ïe si tak- Zcela upfiímnû uji‰Èuji, Ïe pfii tomto dvofie není nefika zoufám, zda je budu schopen restaurovat, neboÈ mám jin˘ cíl neÏ sluÏbu Jeho Nejjasnûj‰í V˘sosti – jíÏ
to není plíseÀ nebo skvrna na povrchu, kterou je se vûnuji ode dne, kdy jsem ho poprvé uvidûl. NechÈ
moÏno sejmout - shnilé a zniãené je samotné plátno pfiikazuje, nechÈ mne vyuÏívá v tomto i v‰ech ostatSpoleãnost pro ‰ífiení vlámské a nizozemské kultury NE-BE.
- 18 -
Podzim/Herfst 2004
ních pfiípadech, jsa si jist, Ïe jsem v niãem nepfiestoupil hranice, které mi sv˘mi pfiíkazy vymezil. Stejnû tak (byÈ nepfiímo) mnou vládne pan Iberti; jsem
pfiesvûdãen, Ïe se fiídí nejlep‰ími zámûry, i kdyÏ nepfiijímá mé rady a já ho poslechnu.Podávám o tom
zprávu ne abych mu cokoli vyt˘kal, ale abych poukázal na to, jak mi bude nepfiíjemné, jestliÏe mne zde
poznají jinak neÏ podle dûl, která ctí mne i mého nejjasnûj‰ího pfiíznivce, jenÏ, díky zprávû od Va‰í Milosti jistû tyto moje my‰lenky posoudí nezaujatû.
NejponíÏenûj‰í sluha Va‰í Milosti
Pietro Paulo Rubens
Dnes zemfiel ná‰ podkoní Paulo, uspokojen ve v‰ech
tûlesn˘ch i duchovních potfiebách, vyãerpán dlouhou
horeãkou.
POEZIE
- novemberstorm Het is de boom
Die weg wil lopen
- listopadová bouře Strom
Který se loučí
En wild met takken zwaait.
Zamává větvemi.
Zijn wortels
Uit de grond
Gekropen
Poslední listy
Snesou se k zemi
Pohladí holé kořeny.
En bladeren al verwaaid.
Ve shnilém kmeni
Prolezlém larvami
Met zijn ringen
Telt hij de jaren
Dovršen kalendář letokruhů.
Kalender en stam
Pak tiše padne
Se vším smířený.
Tot hij afknapt
Zonder maren
Want ook hij is rot
Door tor en zwam.
Roy van Roeden , přeložila Lenka Strnadová
- 19 -
Winter 2003
EEN WOORD VOORAF
Geachte leden van NE-BE,
beste vrienden,
U hebt in uw handen een nieuw nummer van NE-BE - het
nummer van dit najaar. In dit jaargetijde heeft men meer
tijd om te lezen en om naar een tentoonstelling of naar theater te gaan, en daarom brengen wij u in dit blaadje enkele tips. Omdat dit jaar aan een geniale Vlaming - Peter
Paul Rubens - gewijd wordt, en niet alleen in Europa, maar ook overzee, hebben wij aan informatie over zijn werk,
tentoonstellingen en zijn correspondentie veel ruimte gewijd. Literatuur - proza - wordt door de Nederlandse
schrijfster Margriet de Moor voorgesteld. Margriet de Moor kwam eind oktober naar Praag en Olomouc, waardoor
zij eigenlijk de premiëre meemaakte van de samenwerking
van NE-BE en het Erasmianum, het nieuwe culturele centrum op de Palack˘-Universiteit in Olomouc. Wij verheugen
ons al nu op het vervolg. Wij brengen u ook poëzie: gedichten van onze lid Roy van Roeden doen u zeker plezier, ook
al zijn ze een beetje melancholisch, maar dat hoort bij het
najaar. Wij nodigen u ook uit voor het theater - naar een buitengewone theatervoorstelling in de âinoherní klub. Dit
stuk werd geschreven en wordt heel suggestief gespeeld, en
zal niet alleen de bewonderaars van de emotieve schilder
Vincent van Gogh en de fans van niet minder emotieve toneelspeelkunst van Ondfiej Vetch˘ boeien. En om de taalsluwheden niet weg te laten - niet alleen voor de lengende avonden van het najaar - hebben wij ook enkele opmerkingen van onze lid Peter Schepens over idioom in het Nederlands ingevoegd.
Een overvloed aan goede lectuur en andere aangename najaarsmomenten
wenst u
P. Schürová
INFORMATIE AAN DE LEDEN VAN NE-BE
!!! BETALINGSTERMIJN VAN DE LEDENCONTRIBUTIE 2004 !!!
De ledencontributie voor 2004 van 450 CZK (200 CZK voor gepensioneerden) voor leden uit Tsjechië en 18 EURO voor leden in Nederland en België dienen voor 20 december 2004 betaald te worden.
De betaling kan of met een postwissel of door overmaking op onze bankrekening met nummer 19-2307530267/0100
bij de Komerãní banka Praha - námûstí Míru, Italská 2, 120 00 Praha 2 plaatsvinden.
De website van de bibliotheek: www.sweb.cz/ne-be/
De site wordt gemaakt en onderhouden door Andrea Havlíãková.
De bibliotheek is open elke donderdag vanaf 14.30 tot 15.30 uur.
Adres van de bibliotheek: Nederlandse ambassade, Gotthardská 6, Praha 6
Informatie: Ruben Pellar: [email protected], tel: +420 261 263 486
Andrea Havlíãková: [email protected]
Het Nederlands Onderwijs Praag, 't-Nopje,
organiseert evenals de voorgaande twee jaar:
een boekenmarkt op zaterdag 13 november aanstaande van 10.00-13.00 uur
in de bibliotheek van Hotel Savoy.
Hier zullen Nederlandstalige boeken voor zowel jeugd als volwassenen (met o.a. een top tien) aangeboden worden.
ATTENTIE! KNIHOTOâ! www.knihotoc.cz
7 t/m 8 december 2004 vinden in Ostrava in LIBREX, DÛm knihy, Smetanovo námûstí 8 Nederlandse dagen plaats:
Op het programma staat o.a.:
• Nederlandse literatuur in Tsjechische vertaling
• presentatie van Nederlandse firma’s
• activiteiten van Ne-Be
• foto’s
• documentaire’s
Vereniging voor Vlaamse en Nederlandse cultuur NE-BE
- 20 -
Herfst 2004
Attent-making voor vertalers uit het Nederlands:
nieuwe Vertalershuizen (-flats) in Vlaanderen:
Brussel, Passa Porta op Oude Graanmarkt (verblijf 2 - 4 weken, tot 18 weken per jaar);
Vollezele in Pajottenland, 20 km van Brussel, (verblijf 4 - 8 weken, max. 34 weken /jaar)
coördinatie Het beschrijf, Dansartstraat 46, 1000 Brussel, www.residencesinflanders.be
DERDE COLLOQUIUM PRAAGSE PERSPECTIEVEN
De vakgroep Nederlands van de Karelsuniversiteit in Praag organiseert op 17 en 18 maart 2005 voor de derde keer het
colloquium Praagse Perspectieven. Evenals voorgaande jaren betstaat het colloquium uit twee delen, met een letterkundige en een taalkundige component.
Het letterkundig deel heeft voor de tweede keer als thema ‘het zelfbeeld in de Nederlandse letterkunde’. In verschillende lezingen zal gesproken worden over nationale stereotypen als de koopman/handelaar, de dominee, de kruidenier, de Indiëganger etc. Sprekers zijn dr. Eep Francken, dr. Dorothee Sturkenboom, dr, Judit Gera, dr. Kris Steyaert e.a.
In het taalkundige deel wordt deze keer de vraag gesteld in hoeverre talen ten opzichte van elkaar complexer of minder complex kunnen zijn, en in hoeverre de complexiteit van het Nederlands afneemt onder invloed van bijvoorbeeld
migranten. Sprekers zijn onder andere dr. Wouter Kusters, prof. dr. Jan Pekelder en dr. Julia Albert.
PA S V E R S C H E N E N
In de Praagse uitgeverij Eroika verscheen in deze dagen het boek van de Belgische schrijfster Kristien Hemmerechts Donderdagmiddag. Halfvier. in de Tsjechische vertaling van Jana Pellarová. Bij dezelfde uitgever kwam regens een ander werk van Tessa de Loo uit, namelijk haar boek Bed in de hemel.
PERS EN TIJDSCHIFTEN
ONS ERFDEEL - XLVI I - september 2004
- Toen wist ik niets over de holocaust, door Ian Buruma
- Het syndroom van de vliegden. Wandelen door Nederland, door Gerard van Westerloo
- Moord en brand. Over Jef Geeraerts’ „Gangreen“ - cyclus toen en nu, door Mark Cloostermans
- Juffrouw Laps had zin in seks. Over bijfuguren in de literatuur, door Elsbeth Etty
- Het woord taal heeft geen enkelvoud. De talen van Brussel, door Geert van Istendael
- Fortuyn /O’Brien en het terugleiden naar de oorsprong, door Jose Boyens
- Een Oscar van chocola. Films van Paula van der Oest, door Dana Linssen
- Nederlandse Gebarentaal en Vlaamse Gebarentaal: zussen of verre nichtjes? door Trude Schermer en Myriam Vermeerbergen
ORDE VAN DEN PRINCE - september-october 2004
- Het Nederlands in de Europese Unie
- Het Nederlands in de wereld
- De Babylonische spraakverwarring en de wetenschap
- Intercultureel vanuit het Nederlands, door Jos Wilmots
- Over de verhouding Nederduits - Nederlands
- Het Nederlands als standaardtaal, door Ludo Beheydt
AHOJ september 2004
- Dvofiák-concert van het ZuidHollands Symfonie Orkest, in de Gotische Zaal, den Haag
- Nieuws van de stedenbanden: Veenendaal-Olomouc, Zoetermeer-Nitra, Swalmen-Nepomuk
- Cursus Tsjechisch in Dobru‰ka: voor wereldburgers van Tsjechische afkomst
- Van en over Tsjechië en Slowakije, uit de knipselmap: Ota ·ik, 1919-2004
- Adolf Loos en Tsjechoslowakije, lezing in het Cabot Museum te Rotterdam
- Tsjechische grafiek en schilderkunst, bij Galerie Groll in Naarden-Vesting
Bijgewerkt door Jana âervenková
- 21 -
Herfst 2004
VLAANDEREN IN DE TSJECHISCHE REP U B L I E K
Info van de Vlaamse Vertegenwoordiging
* Jan Leyers en de Tsjechische Republiek
De populaire Vlaamse schrijver, rockzanger en televisiemaker
Jan Leyers, verkende de nieuwe lidstaten van de Europese Unie en maakte ook over (o.m. Vlaanderen in) de Tsjechische
Republiek een televisieprogramma voor de Vlaamse zender
Canvas. Anna Torfs, glasdesigner in Praag, toont een Boheemse glasblazerij, graaf Lobkowicz vertelt over de Bruegel in
zijn verzameling te Nelahozeves enz. . Het programma wordt
uitgezonden op Canvas op vrijdag 29 oktober om 21u (met
herhaling op zaterdagnacht om 0.05u), jammer genoeg niet via
BVN.
www.canvas.be
* Vlaanderen ondersteunt een project
voor duurzaam stedelijk beleid
in de Tsjechische Republiek
Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen en Ústav pro ekopolitiku
o.p.s. werken samen aan een project waarbij duurzaamheidscriteria worden opgesteld ten behoeve van Tsjechische steden
en gemeenten. Dit project geniet voor 85% een steun van de
Vlaamse regering in het kader van de samenwerkingsprojecten
voor Centraal- en Oost-Europa.
Op donderdag 11 november 2004 om 19u vindt een benefietavond plaats om de nog nodige 15% te helpen verzamelen. Het
project wordt er voorgesteld, in het bijzonder concrete resultaten uit de voor het project meest succesvolle Tsjechische steden (Vsetín, Hradec Králové), er is een theatervoorstelling te
zien en er worden bio-verfrissingen aangeboden. Het geheel
wordt gepresenteerd door televisiejournaliste Gabriela Pfiibilová. Het gebeuren vindt plaats in de lokalen van de Raiffeisenbank, Konûvova 2747/99 in Praag 3.
www.ekopolitika.cz
* Vlaamse cross-overmuziek
in Alternativafestival te Praag
In het Alternativafestival te Praag komt een Vlaamse groep aan bod: D.A.A.U. is de mysterieuze afkorting van Die anarchistische Abendunterhaltung (vrij naar Hermann Hesse), een
prettig gestoorde multimuzikale band uit Antwerpen, die folk,
klassieke instrumenten en de opwinding van rock weet te combineren. De groep bestaat uit Buni Lenski, viool, Simon Lenski, cello, Roel van Camp, accordeon en Han Stubbe, klarinet.
Het concert vindt plaats op vrijdag 26 november 2004 om 20u
in het Archatheater te Praag.
Treden die avond ook op: MBIRATIONS (A / Zimbabwe) en
Kapital Band 1 (DE / A). DAAU is als derde act aan de beurt
omstreeks 22u.
www.unijazz.cz. www.archatheatre.cz
www.daau.com; www.muziekcentrum.be
* Lezing over ‚Cultuur in Vlaanderen’
in de Karelsuniversiteit te Praag
Op vrijdag 26 november om 8.20u (in de ochtend!) geeft Vla-
Info in verband met deze actualiteiten bij:
Walter Moens
Vertegenwoordiger van de Vlaamse Regering
in Oostenrijk, de Tsjechische Republiek en Hongarije
Ambassade van België – Vlaamse Vertegenwoordiging
Mariahilfer Straße 121 b, A - 1060 Wien
Tel.: +43/1/596.09.60 Fax: +43/1/596.09.69
E-mail: [email protected]
Website: www.flanders.be
ams Vertegenwoordiger Walter Moens in het kader van de Afdeling Neerlandistiek van de Karelsuniversiteit te Praag (námûstí Jana Palacha 2) in het Nederlands een lezing over ‚Cultuur in Vlaanderen in het licht van de Belgische Staatshervorming’. De lezing is voor een ieder toegankelijk.
* Vlaming leidt Indiase dansvoorstelling in Praag
De Vlaamse acteur en danser Kris Kaerts werkt reeds geruime
tijd te Brussel met de Indische gevechtskunst Kalaripayat. Op
dinsdag 30 november 2004 om 20u. geeft hij met zijn ensemble Vallabhatta kalari Brussel een voorstelling in het ABC-theater, Vodiãková 28 te Praag. Uitvoerders zijn naast Kris Kaerts, Joachim Herten, Yann-Gael Montfort, Indirah Osumba en
Sangita Shrestová. Percussie door Geert Van Impe.
www.iam.cz; www.divadloabc.cz; www.proculture.cz;
www.kalaripayat.org/brussels_nl
* Ingrid Ledent stelt tentoon als laureaat
van de Triënnale voor Grafische Kunst 2001
In het kader van de 4de Triënnale voor Grafische Kunst stelt
o.m. Ingrid Ledent tentoon. Ze was een van de vijf laureaten
van de vorige triënnale. De tentoonstelling vindt tot 28 november plaats in het Tsjechisch Museum voor Schone Kunsten, Husová 19-21 in Praag 1
www.cmvu.cz
De concerten van Jaroslav Hutka - programma en informatie:
www.hutka.cz
PROSINEC 2004
1. woensdag, Hutka, PRAHA 2, Salmovská lit. café, Salmovská straat,
19:30
4. zaterdag, Hutka, HE¤MANICE u Jablonného v Podje‰tedí,
ranch Malevil, 20:00
5. zondag, Hutka, POBùÎOVICE, Kinosál, 18:00, tel. 379 497 889
7. dinsdag, Hutka, NERATOVICE, jazz klub, Spoleãensk˘ dÛm, 20:00
15. woensdag, Hutka&Hladik, PRAHA 2, Balbínova lit. hospÛdka,
Balbínova straat 6, 20:00
16. donderdag, Hutka, PLZE≈, poëtisch café JabloÀ, 20:00
17. vrijdag, Hutka&Hladík, MNICHOVICE, U Po‰Èáka, 20:00
18. zaterdag, Hutka&Hladík, HRADEC KRÁLOVÉ, kroeg U cikána, 19:00
21. dinsdag, Hutka, PRAHA 3 - ÎIÎKOV, kroeg Nad Viktorkou,
Bofiivojova straat 79, 20:00
22. woensdag, Hutka, BÍLINA-ÚJEZD, kerk Zvûstování Panny Marie,
19:00
23. donderdag, Hutka, PRAHA 2, Trafika Cafe&tabak, Slavíkova straat 16,
19:30, tel: 608 228 235
- 22 -
Herfst 2004
WAT M A G U N I E T M I S S E N
P. P. Rubens in Albertina in Wenen
- de tentoostelling duurt t/m 5 december 2004
Deze tentoonstelling, die eerst in New York te zien was, pakt uit met het meest complete overzicht van Rubens' tekeningen, portretten van zijn kinderen, zijn eerste en tweede vrouw etc.
******
de
AFDELING EDUCATIE
heeft voor geïnteresseerden samengesteld:
De meesters van de Europese renaissance- en barokschilderkunst (een lezingencyclus met dia´s)
De prijs van een abonnement op de cyclus is 800,- Kã / voor leden van de vereniging NG, studenten en senioren
400,- Kã, prijs voor één lezing 120,- Kã /voor leden van CNG, studenten en senioren 60,- Kã).
De lezingen worden gehouden op zaterdagen om 11.00 uur, op de tweede verdieping van het ·ternberger paleis,
Hradãanské nám., Praag 1.
9.10.
23.10.
6.11.
20.11.
4.12.
15.1.
29.1.
19.2.
26.2.
5.3.
El Greco
Rembrandt Harmensz. van Rijn
Tiziano Vecellio zv. Tizian
Petrus Paulus Rubens
Frans Hals
Albrecht Dürer
Johannes Vermeer
Anthonie van Dyck
Lucas Cranach
Francisco José de Goya
Inlichtingen via tel. 220514598 of e-mail: [email protected]
******
VINCENT IN âINOHERNÍ KLUB
Naar het toneel van het Praagse theater âinoherní klub (Ve Smeãkách 26, Praha 1) kwam na een jaar pauze het toneelstuk van Gordon Smith Vincent terug. De premiëre vond in âinoherní klub in september 2001 plaats, voordien werd het stuk al twee jaar in het theater Ungelt gespeeld.
Het monodrama, waarvan zijn enige acteur Ondfiej Vetch˘ is, begeleidt de toeschouwer
alsof met een adem door het tijdperk vanaf de winter 1880, wanneer Vincent van Gogh
na een heel moeilijke periode, vol leed, uit Borinage in België terug naar zijn ouders
gaat, tot zijn dood. In het toneel zijn belangrijke momenten van Vincents leven ingenomen, zijn liefdes en mislukkingen, zij vergeefse strijd met de vijandelijke omgeving,
problemen in zijn relatie met de vader, het zoeken, Antwerpse en Parijse periode, zijn
ook de laatste jaren in Zuid Frankrijk - op het toneel bijna zonder rekwisieten, met monochromme achtergrond, die - volgens het tijdperk van Vincents leven - een wit, grijs
of stralend geel leeg doek vormt, en dit alles bij voortdurende aandacht van het publiek.
De kaarten kunnen ook op internet besteld worden: http://www.cinoherniklub.cz/.
- 23 -
Herfst 2004
C U LT U U R E N S O C I A A L L E V E N
KLAVERBLADEN
Men vroeg me of ik niet iets voor het bulletin wilde
schrijven. Dat beloofde ik, maar o jee! Hoe ik ook zoek,
ik kan tussen de bestanden die op mijn computer niets
vinden, wat de moeite waard is om gepubliceerd te worden. Wat te doen? Snel iets schrijven? Dat probeer ik.
Praag, altijd goed voor inspiratie, al jaren mijn hobby,
zal me zeker helpen. Ik loop de straat op en pluk het eerste blad van het bovengenoemde imaginaire klavertje.
1 GENRESTUKKEN IN DE NATIONALE
GALERIE
De vakantie was ten einde en op zaterdag 28 augustus
organiseerde de lezingenafdeling van de Nationale Galerie in het ·ternberk-paleis, gepersonifieerd door dr.
Handlová voor de liefhebbers van beeldende kunst een
interessante excursie langs schilderijen met genrethematiek. We werden achtereenvolgens bij de schilderijen uitgerust met de theoretische fundamenten over deze soort schilderkunst. Vervolgens werden we geînformeerd
over de verschillende manieren van kijken in de verschillende periodes, kwamen te weten over de ontwikkeling in de concepten van de genres en raakten uiteindelijk enthousiast voor het gevoel voor detail. En weer waren hier vooral de oude Hollandse meesters vertegenwoordigd, waarbij evenmin de Vlamingen (volgens enkele
schilderijen misschien ook wel Feestvierders) vergeten
mochten worden. Vrolijke burger- en boerengezelschappen, beoefenaars van allerlei spelen, tochten naar markten en uitgaansgelegenheden, rustende soldaten, courtisanes en andere levensgenieters. En wie waren degenen
die al dit gewoel, al deze mensen vastlegden voor het nageslacht? Dirck Hals, Salmon van Ruysdael, Pietr Codde, Gerrit Dou, Frans van Mieris, Jan Steen, Peter Breughel st., Frans Snyders, David Teniers enzovoort enzovoort. Kom kijken.
En zo is het de laatste zondag in september, het tweede
blad geplukt en daarboven het grote opschrift
2 DOOPPLECHTIGHEID
In de evangelische kerk van Rokycany begint om half tien ´s morgens een dienst, die bekroond wordt met de doop van twee meisjes. Een ervan is Ester Pellarová, de
dochter van onze collega Jana Pellarová en van Ondfiej
Pellar, de dominee en sponsor van ons bulletin. De dienst wordt begeleid door liederen uit een zangboek, waarin we ook liederen met teksten van Comenius vinden.
Gelukswensen na de doopplechtigheid
Ik kan niets anders doen dan ouders en kinderen alle goeds wensen en ons „Hemelbestormers“ nieuw bloed voor onze gelederen.
En de naam van het derde blad?
3 BELGISCHE BONBONS
Zoals ik al aan het begin vertelde, verblijdt Praag me met
zń genius loci, architectuur, het water in de Moldau, het
eiland Kampa, de concertzalen, tuinen, maar zeker ook
met zijn biertuinen, wijnkelders, eethuisjes en kroegjes,
en daarom keek ik vergenoegd uit naar de nieuwe „bonbonnerie“ op het adres Újezd 31. Ze zijn er lief en aardig, of eigenlijk: het zijn twee lieve en aardige dames
achter de toonbank.
Hier kan je je bonbonniëre zo in laten pakken als in
Brussel of Gent of Kortrijk, maar ook kan je je zoete
wens vervullen met een of twee uitgelezen exemplaren.
En dan maar praten. Zomaar. Over het weer, bonbons en
de inkomstenbelasting. Tijdens het bezoek vandaag
werd ik geîntrigeerd door een praline met het portret van
Rembrandt. Rubens in chocola verkochten ze niet. Jammer. Ik wilde de deelnemers aan de busreis naar het Albertina in Wenen zo motiveren voor de tentoonstelling
van werken van Peter Paul Rubens. (De tentoonstelling
duurt tot 5-12-2004). Ik kocht Rembrands, niet in stijl
dus, maar ben ervan overtuigd dat ze dat leuk vinden!
- 24 -
Herfst 2004
Dat smaakt
Het laatste blad - herinneringen aan de recente geschiedenis met de naam
ELKE AMBTENAAR EENDER?
In de junidagen van 2002 werd in mijn familie een bruiloft gevierd. Er werd ook een uitnodiging naar Brussel
gestuurd. De dame die tijdens deze gelegenheid de
gastvrouw was, vertrok met de auto naar onze grens in
Rozvadov en daar bleek dat ze geen pas bij zich had. Ze
had er eenvoudig niet aan gedacht hem in te pakken.
Men beweegt zich immers altijd door het beschaafde Europa met een „Ausweis“. Dat probeerde ze uit te leggen
aan onze grenspolitie. Begrijpen deed hij niet, maar hij
stond haar toe (in godsnaam) om mij in Praag op te bel-
len. Toen Hilda me de situatie op haar manier uitlegde en
vervolgens ook onze agent zijn versie gaf, kreeg ik de
gelegenheid om het verzoek te doen om diplomatisch
voor de onvoldoende bewijsvoering de ogen te sluiten.
Dat was niet gemakkelijk, maar ik moet zeggen dat de
menselijkheid en de beleefdheid het van de strengheid
en oninschikkelijkheid won en dat Hilda met haar vriend
de volgende dag geldige gasten op de bruiloft waren. Bij
de controle en het al dan niet toegelaten worden in onze
republiek ben ik te weten gekomen, dat een Belgisch staatsburgeres wel binnenkomt, maar dat ze bij de terugreis ten minste een boete betaalt, en in het ergste geval in
hechtenis wordt genomen. En stelt u zich eens voor wat
er in Praag gebeurde. Na kantooruren, in de late middag
belden we aan bij de ambassade van het Koninkrijk België in de Letenská-straat. De ambtenaar besteedde aandacht aan ons, legde uit dat er maar twee pasfoto´s nodig
waren, dat die op het Malostranské-plein gehaald konden worden, dat hij op ons zou wachten tot we ze kwamen brengen en dat hij een vervangend identiteitsbewijs
voor de terugreis zou maken. Wat hij beloofde, deed hij
ook. Denkt u dat onze ambtenaren hier of op onze ambassades net zo gehandeld zouden hebben? Ik laat het
antwoord open. Dit jaar zijn we in de EU en misschien
hebben we iets afgekeken.
Ik stop en verontschuldig me voor het feit dat ik een van
deze blaadjes niet wat dieper uitgewerkt heb. Volgende
keer. Volgende keer is Rubens in Wenen. Dat beloof ik u.
We gaan er om 8 oktober om zes uur ´s morgens naar
toe.
Zuzana Vittvarová
CULTUURGOLF VAN
8 OKTOBER 2004
P. P. Rubens - Autoportrét
Rubenshuis Antverpy, kolem 1630
Op vrijdag acht oktober kwamen
we bij elkaar bij het ochtendkrieken en
nog in het duister om kwart over zes
gingen we op weg naar Wenen. Oorspronkelijk wilden we alleen Rubens
en Michelangelo zien. Als ervaren reizigers op zoek naar kunstschatten
verbreedden we echter tijdens de rit
ons spectrum met andere mogelijkheden en betreurden we de daglimiet van
vierentwintig uren. Judita bracht ons
haar lezing over Goya in herinnering
en voegde eraan toe, dat de tentoon-
stelling van zijn grafisch werk in het
Leopoldmuseum verlengd was. De bijlage van de Hospodáfiské noviny raadde ons in de Tips de landschappen
van Egon Schiele aan en... En ook
hadden we zin om koffie te gaan drinken in Café Hawelka. De Weense
herfst inademen.
De eerste momenten, toen het op reis flink begon te regenen, gaven geen
reden tot vreugde. Wenen naderend
werd het weer beter. We vonden een
parkeerkelder in het Museum Quarti-
- 25 -
Herfst 2004
er. Na geparkeerd te hebben nuttigden
we gehakt, bereid door Tamara en vóór elven ontwaarden we de keizerin op
haar sokkel. We lopen Albertina binnen en verheugen ons op de verzamelde schatten. In tegenstelling tot de
tentoonstelling over Rubens, dat in het
Franse Lille plaatsvond, en waar voornamelijk grote altaarschilderingen
en representatieve mythologische
composities te zien waren en waaraan
gewerkt was door talrijke helpers onder leiding van Rubens, presenteert
Wenen kleinere werken, dus „eigenhandig gemaakte“ schilderijen. We
zagen portretten van de beide echtgenotes, kinderen en vrienden. Ook zijn
hier veduta´s te bekijken. Ook de keuze aan tekeningen uit de Albertinacollecties is opmerkelijk, nog aangevuld met leningen uit de V.S., maar ook uit Frankrijk, België en Groot-Brittannië. In totaal biedt Albertina 160
schilderijen, tekeningen en schetsen.
Van de mythologische en religieuze
schilderijen domineert de Tuin der Liefde uit het Prada in Madrid, Leda en
de Zwaan uit een Amerikaanse particuliere collectie en uiteindelijk Daniël
in de Leeuwenkuil van National Gallery of Art in Washington.
Het schilderij bekoorde me. De leeuwen hebben menselijke gezichten.
Gelooft u dat niet? Kom kijken. Bijvo-
orbeeld naar de leeuwin, de derde van
links in de eerste rij. Die ziet eruit als
een concierge in ÎiÏkov die uit het raam naar de voorbijgangers kijkt. Bij
de andere leeuwen passen naar smaak
de gezichten van bazen, echtgenoten,
wat wie maar wil en met welk voorstellingsvermogen. En zo besloot ik de
bijbel te openen en dit verhaal over
Daniël te citeren:
1
[En] het dacht Darius goed, dat hij
over het koninkrijk stelde honderd en
twintig stadhouders, die over het ganse koninkrijk zijn zouden; 2En over dezelve drie vorsten, van dewelke Daniel de eerste zou zijn, denwelken die
stadhouders zelfs zouden rekenschap
geven, opdat de koning geen schade
leed. 3Toen overtrof deze Daniel die
vorsten en die stadhouders, daarom
dat een voortreffelijke geest in hem
was; en de koning dacht hem te stellen
over het gehele koninkrijk. 4Toen zochten de vorsten en de stadhouders gelegenheid te vinden, tegen Daniel vanwege het koninkrijk; maar zij konden
geen gelegenheid noch misdaad vinden, dewijl hij getrouw was, en geen
vergrijping noch misdaad in hem gevonden werd. 5Toen zeiden die mannen: Wij zullen tegen dezen Daniel geen gelegenheid vinden, tenzij wij tegen
hem [iets] vinden in de wet zijns Gods.
6(6:7)
Zo kwamen deze vorsten en de
stadhouders met hopen tot den koning,
en zeiden aldus tot hem: O koning Darius, leef in eeuwigheid! 7Al de vorsten
des rijks, de overheden en stadhouders, de raadsheren en landvoogden
hebben zich beraadslaagd een koninklijke ordonnantie te stellen, en een
sterk gebod te maken, dat al wie in
dertig dagen een verzoek zal doen van
enigen god of mens, behalve van u, o
koning! die zal in den kuil der leeuwen
geworpen worden. 8Nu, o koning! gij
zult een gebod bevestigen, en een
schrift tekenen, dat niet veranderd
worde, naar de wet der Meden en der
Perzen, die niet mag wederroepen
worden. 9Daarom tekende de koning
Darius dat schrift en gebod. 10Toen nu
Daniel verstond, dat dit schrift getekend was, ging hij in zijn huis (hij nu
had in zijn opperzaal open vensters tegen Jeruzalem aan), en hij knielde
drie tijden 's daags op zijn knieen, en
hij bad, en deed belijdenis voor zijn
God, ganselijk gelijk hij voor dezen
gedaan had. 11Toen kwamen die mannen met hopen, en zij vonden Daniel
biddende en smekende voor zijn God.
12
Toen kwamen zij nader, en spraken
voor den koning van het gebod des konings: Hebt gij niet een gebod getekend, dat alle man, die in dertig dagen
van enigen god of mens [iets] verzoeken zou, behalve van u, o koning! in
den kuil der leeuwen zou geworpen
worden? De koning antwoordde en zeide: Het is een vaste rede, naar de wet
der Meden en Perzen, die niet mag
herroepen worden. 13Toen antwoordden zij, en zeiden voor den koning:
Daniel, een van de gevankelijk weggevoerden uit Juda heeft, o koning! op u
geen acht gesteld, noch op het gebod
dat gij getekend hebt; maar hij bidt op
drie tijden 's daags zijn gebed. 14Toen
de koning deze rede hoorde, was hij
zeer bedroefd bij zichzelven, en hij
stelde het hart op Daniel om hem te
verlossen; ja, tot den ondergang der
zon toe bemoeide hij zich, om hem te
redden. 15Toen kwamen die mannen
met hopen tot den koning, en zij zeiden
Peter Paul Rubens: Daniël in de Leeuwenkuil, Olie op linnen, 1615, 224,3 cm x 330,4
- 26 -
Herfst 2004
tot den koning: Weet, o koning! dat
der Meden en der Perzen wet is, dat
geen gebod noch ordonnantie, die de
koning verordend heeft, mag veranderd worden. 16Toen beval de koning,
en zij brachten Daniel voor, en wierpen [hem] in den kuil der leeuwen;
[en] de koning antwoordde en zeide
tot Daniel: Uw God, Dien gij geduriglijk eert, Die verlosse u! 17En er werd
een steen gebracht, en op den mond
des kuils gelegd: en de koning verzegelde denzelven met zijn ring, en met
den ring zijner geweldigen, opdat de
wil aangaande Daniel niet zou veranderd worden. 18Toen ging de koning
naar zijn paleis, en overnachtte nuchteren, en liet geen vreugdespel voor
zich brengen; en zijn slaap week verre
van hem. 19Toen stond de koning in den
vroegen morgenstond met het licht op,
en hij ging met haast henen tot den kuil der leeuwen. 20Als hij nu tot den kuil
genaderd was, riep hij tot Daniel met
een droeve stem; de koning antwoordde en zeide tot Daniel: O Daniel, gij
knecht des levenden Gods! heeft ook
uw God, Dien gij geduriglijk eert, u
van de leeuwen kunnen verlossen?
21
Toen sprak Daniel tot den koning: O
koning, leef in eeuwigheid! 22Mijn God
heeft Zijn engel gezonden, en Hij heeft
den muil der leeuwen toegesloten, dat
zij mij niet beschadigd hebben, omdat
voor Hem onschuld in mij gevonden
is; ook heb ik, o koning! tegen u geen
misdaad gedaan. 23Toen werd de koning bij zichzelven zeer vrolijk, en zeide, dat men Daniel uit den kuil trekken
zou. Toen Daniel uit den kuil opgetrokken was, zo werd er geen schade aan hem gevonden, dewijl hij in zijn
God geloofd had. 24Toen beval de koning, en zij brachten die mannen voor,
die Daniel overluid beschuldigd hadden, en zij wierpen in den kuil der leeuwen hen, hun kinderen, en hun vrouwen; en zij kwamen niet op den grond
des kuils, of de leeuwen heersten over
hen, zij vermorzelden ook al hun beenderen. 25Toen schreef de koning Darius
aan alle volken, natien en tongen, die
op de ganse aarde woonden: Uw vre-
de worde vermenigvuldigd! 26Van mij
is een bevel gegeven, dat men in de
ganse heerschappij mijns koninkrijks
beve en siddere voor het aangezicht
van den God van Daniel; want Hij is
de levende God, en bestendig in eeuwigheden, en Zijn koninkrijk is niet
verderfelijk, en Zijn heerschappij is tot
het einde toe. 27Hij verlost en redt, en
Hij doet tekenen en wonderen in den
hemel en op de aarde; Die heeft Daniel uit het geweld der leeuwen verlost.
28
Deze Daniel nu had voorspoed in het
koninkrijk van Darius, en in het koninkrijk van Kores, den Perziaan.
De tentoonstelling presenteert Rubens ongelooflijk geciviliseerd en veelzijdig. Toentertijd realiseerde ik me,
geleid door een professional, hoe ik
naar een tekening moest kijken, hoe
die vaak veel meer over de auteur kan
vertellen dan een verfijnd portret. De
tekening verraadt veel over het temperament, de geestdrift, nauwkeurigheid, gevatheid, enz.
In elk geval raad ik een bezoek aan
deze bijzondere tentoonstelling aan.
Een dergelijke uitstap kan binnen een
dag gedaan worden. Je moet alleen
wat vroeger opstaan. Laten we stellen,
dat in deze tijd bij ons geen enkele galerij zich een dergelijke tentoonstelling zou kunnen veroorloven. Alleen al
de verzekering van de schilderijen zou
haar begroting totaal ruïneren. We
hadden geluk, want Albertina biedt
nog tot 26 oktober een grote expositie
van Michelangelo en diens periode.
Daar valt een uniek ensemble van
honderd tekeningen uit de late renaissance te zien inclusief werken van Rafaëel en Leonardo da Vinci. Zo kunnen
we de tekeningen van Rubens meteen
confronteren met de tekeningen van
kunstenaars uit de voorafgaande kunstperiode.
Het weer hield zich goed tijdens onze uitstap. Toen we Albertine verlaten
wilden, spiegelde er een blauwe lucht
in de ramen. De buitentemperatuur
deed ons de lange mouwen uittrekken
en we genoten van de allerheiligenzomer. Een gezegende tijd. We wilden i-
ets eten en ons itinerarium verrijken
met een bezoek aan Hawelka. In het
centrum van de Kärnterstrasse at iemand een worstje, en iemand anders
een broodje ham. De koffie was werkelijk van het beroemde adres.
In het Leopoldmuseum kon geen
pauze gemaakt worden. Schiele, die
me soms doet schrikken met zijn al te
erotische tot ordinaire scênes, die op
reproducties te zien zijn in de Raiffeisenbank, overweldigde me met zijn
landschappen. Niet slechts het feit, dat
een grote hoeveelheid schilderijen uit
âesk˘ Krumlov afkomstig was uit de
jaren 1911 tot 1915, waar een Tsjech
warm van wordt, maar ook de prachtige tekeningen overtuigden me ervan,
dat men elke beeldende kunstenaar
moet leren kennen voor wat het gehele spectrum van diens uitingen betreft.
Nu Goya nog. Ja, kunst heeft vele
gezichten. Deze grafische bladen zijn
voor mij zeer morbide en dan Kubin er
nog bij. Hopelijk vergeven kunstwetenschappers me, dat ik de hogere etages op ga zoeken, om naar vrolijkere
schilderijen te kijken. Bijvoorbeeld
Kokoschka, en tegelijkertijd ontwaren
we een uitstekend architectonisch staaltje - een enorm raam, of liever: een
etalage, en daarin de gebouwen ertegenover. Heel interessant, tot men zich
er bewust van wordt, dat het maar een
raam is en helemaal geen ander schilderij. Zo werden keer op keer verrast
en geïmponeerd door Wenen. We zullen er spoedig weer naar terugkeren.
Dat beloven we elkaar, als we net voor tienen uit de auto stappen. We danken de chauffeuse voor de moedige rit
en elk gaat zijn gevoelens zelf verwerken.
Uiteindelijk moet ik nog kort iets
zeggen over aaneenschakeling. Toen
ik de volgende dag in de auto stapte,
kreeg ik zomaar, zonder mijn medewerking, (dus toevallig)? het station
Vltava op de radio. Het programma
bestond uit herinneringen aan het
centrum van de Weense cultuur - het
Museum Quartier.
Zuzana Vittvarová
- 27 -
Herfst 2004
KATTEBELLETJE
Gisterenavond vond ik een wekenoud kattebelletje.
Het lag wat verloren op de schrijftafel en had een ezelsoortje. Erop stond: „artikel schrijven / Jana“.
Hondsmoe legde ik het weer weg en ging met de kippen naar bed.
Volgens van Dale (Groot Woordenboek der Nederlandse Taal) is een kattebelletje een „klein, haastig neergekrabbeld, niet vormelijk briefje“ en ook een „belletje aan de halsband van een kat“, maar daarover hebben we het hier niet. Ons kattebelletje zou een verbastering zijn van het Italiaanse scartabello (slecht boek).
Hé zeg, wat is een kattebelletje in het Tsjechisch? Engelsen noemen het scrawl, Duitsers een Zettelchen en
Fransen een petit billet. Allemaal gewoontjes. Volgens
mijn woordenboek noemen de Tsjechen het mal˘
vzkaz. Ook niets bijzonders. Ik had iets verwacht als
koãiãí zvoneãek, in ieder geval iets poëtisch.
Zoals alle andere talen telt ook het Nederlands zeer
veel samenstellingen met dierennamen (het kattebelletje op mijn schrijftafel heeft echter niets met een kat
te maken). Ik noem er een paar: hazeslaapje, muggezifter, kraaiepootjes, geitebreier, zwanezang. Leuk niet? Tenslotte ook nog lamsgebraad omdat ik dat zo
lekker vind.
Mijn kattebelletjes herinneren me aan een (dringende)
niet te vergeten taak, opdracht. Bij het lezen ervan gisterenavond, ging bij mij een belletje rinkelen. Ja Jana,
ano Jano, het artikel komt eraan, met een slakkegangetje weliswaar. Het wordt iets over Jan van Eyck. Beloofd.
Met een knipoog, Piet.
Piet Schepens
Ontmoeting met Margriet de Moor
avond van 23 oktober
In oktober werd Praag enkele dagen verblijd met het bezoek van de Nederlandse schrijfster Margriet de Moor. De vrienden van Nebe hadden de mogelijkheid om persoonlijk met de succesvolle auteur kennis te maken op 23 oktober in de
juist geopende literaire club ·ípek-Bistrot in de Valentinská-straat.
De herfstavond werd gekenmerkt door een werkelijk gezellige atmosfeer, waaraan in grote mate bijgedragen werd door de gespreksleider de heer Petr Matou‰ek en de vertaalster mevrouw Magda de Bruin-Hüblová, die we hierbij hartelijk
danken. Het aandachtig luisterende publiek kon niet ontgaan, dat Margriet zelf een van de figuren in haar boeken zou kunnen zijn - ietwat etherisch, gevoelig, luisterend, nadenkend, eigenzinnig... Behalve het bijzonder interessante gesprek las
de auteur voor uit de Kreutzersonate (het boek kon door geïnteresseerden ter plekke worden aangeschaft dank zij de welwillende medewerking van uitgeverij Paseka), werd op vragen van nieuwsgierige lezers antwoord gegeven en werden boeken gesigneerd. Het gehele beeld werd afgemaakt door een stilleven met chrysanten, omlijst door de melodieïn van Janáãek en Beethoven.
Margriet de Moor behoort tot de belangrijke schrijvers van de hedendaagse Nederlandse literatuur.
Haar debuut als kunstenares maakte ze als avant-gardistische zangeres. Daarnaast hield ze zich bezig met beeldende
kunst en documentaires. Later begon ze met schrijven. De literaire expressie beschouwt ze voor zichzelf als de treffendste vorm van kunstzinnig uiting. Haar veelzijdigheid en vermogen om allerlei ontwikkelingen en elementen uit de verschillende genres van de kunst met elkaar te verbinden, draagt in hoge mate bij aan de originaliteit van haar werk.
Na het succesvolle debuut Op de rug gezien, dat in Nederland bekroond werd met de prijs voor het bestverkocht boek van het jaar 1988, volgden in snel tempo andere werken: Dubbelportret, 1989, de met de AKO prijs bekroonde roman
Eerst grijs, dan wit, dan blauw 1991, de historische roman De virtuoos, 1993, de verhalenbundel Ik droom dus, 1995, de
roman Hertog van Egypte, 1996, de roman Zee-Binnen, 1999 en de roman Kreutzersonate, 2001.
Bij ons zijn vooralsnog twee werken van de auteur verschenen, beide in de vertaling van Magda de Bruin-Hüblová.
Het eerste boek waarmee de Moor bekendheid verwierf onder de Tsjechische lezers, was de melodramatische roman Eerst grijs, dan wit, dan blauw (2000, Mladá fronta). De spil van het verhaal vormt de reis van de Tsjechische emigrante
Magda vanuit haar geboortestreek in Moravië, via Canada naar Nederland. In Canada leert ze haar echtgenoot, de kunstenaar Robert kennen, waarmee ze vervolgens naar Nederland vertrekt. Bijzonder aan de roman is de compositie van de
tijd. Deze doet denken aan een documentaire. Het belangrijkste tijdsniveau van het verhaal vormt een kring, waarvan het
uitgangspunt de moord op de hoofdpersoon vormt. In terugblikken heeft de lezer de mogelijkheid om achter de schermen
te kijken van het leven van de hoofdpersonen en zich toegang te verwerven tot meer dan één geheim.
- 28 -
Herfst 2004
In 2003 verscheen bij ons de laatste roman van de Moor met de titel Kreutzersonate (uitgeverij Paseka). Bij het ontstaan van deze moderne variatie op het thema "liefde en passie" heeft de auteur zich laten inspireren door het strijkkwartet
van Janáãek. Evenals de Moor liet de componist zich ooit meeslepen door een tragische liefdesgeschiedenis van de pen
van Tolstoy, die zich op zijn beurt op de symfonie A dur op. 47 voor piano en viool (1803) van Beethoven baseerde. Deze roman kunnen we beschouwen als het vervolg op een voorgaande geschiedenis, waarin de schrijfster erin slaagt verleden en heden, de eeuwigheid en het moment met elkaar te verbinden in een impressionistische symfonie van woorden,
kleuren en tonen.
Lenka Strnadová, Anne-Marie Matthijsse
Margriet de Moor: Eerst grijs, dan wit, dan
blauw
Naar het Tsjechisch vertaald door
Magda de Bruin- Hüblová
3
Het plaveisel is nog nat. Het zand in de berm een tint donkerder. Hij geniet van de grijze ochtend die hem het gevoel geeft dat het september is
en de scholen weer beginnen. De goede moed van
de eerste dag. De gestreken kleren en een nieuwe
leren tas die, zoals hij nu weet, naar formaldehyde ruikt. Met gemak is hij over twintig minuten in
het Diaconessenhuis.
Als hij de Oude Zeestraat inrijdt, ziet hij tot
zijn verbazing dat de hond van Magda aan het hek
staat. Het dier dat aan het begin van iedere nacht
door zijn vrouwtje op een kindermatras in de keuken wordt geïnstalleerd -bij guur weer toegedekt
met de bontjas die zij niet meer durft te dragen -,
is nat tot op de huid. Hij gooit het stuur om en
remt.
Hij zou mij moeten herkennen. Ik ben een huisvriend die kwispelstaartend begroet dient te
worden. Kom, ouwe jongen, vertel me eens. Waarom ben je de hele nacht buiten geweest? Waarom is het vuur in je ogen gedoofd? Maar het dier reageert pas als hij ophoudt de kop te aaien en om
zich heen begint te spieden.
Dan stoot het een gejank uit, heel kort, het lijkt op de
schreeuw van een zieke.
Zijn bloed bevriest. God
bewaar me. Hij loopt op de
keukendeur toe die niet op
slot blijkt te zijn.
De geur van gedroogde
zelfgekweekte pruimen, van taart, van gestreken
linnengoed, van getrimde en geshamponeerde
kefhondjes. Magda is vertaalster. Afkerig van de
zittende aard van haar werk is ze gewend plotseling op te springen om vliegensvlug haar spierkracht te gaan gebruiken. Hij loopt de gang in.
Door de open deur van de zitkamer ziet hij in het
voorbijgaan de rijen kunstboeken, schots en scheef, sommige liggen opengeslagen op de grond, er
wordt intensief mee omgesprongen. Robert is
fabrikant. Hij weet alles van de Franse schilderkunst, dat wil zeggen, tot Cézanne, na Cézanne is
volgens hem de zaak verkeerd gegaan. Er zijn wel
nachten geweest dat Erik hem, uit discretie, niet
aankeek wanneer zijn stem wat al te dik werd.
Deze trap heeft hij nog niet vaak beklommen.
Een slaapkamerdeur staat open. Hij loopt er
langzaam op af, hij loopt, zuiver instinctief, op
zijn tenen. Toch weet hij allang dat deze insluiping een onontkoombaarheid is, hem buiten zijn
wil opgelegd. Hij hoort een hijgend geluid dat hij
kent: ook de pekineesjes zijn al oud. Raar dat als
hij de kamer binnenkomt hij zijn ogen op de twee
diertjes gevestigd houdt, ze liggen te rillen en te
hijgen onder een stoel waarover een zijden jurkje
is gedrapeerd, een dun gevalletje met kruislingse
bandjes. Hij kijkt naar ze zolang hij kan, heel, eigenaardig, lang, de tijd
houdt zich koest. Dan moet
hij zijn ogen wel verdraaien.
Magda ligt op de grond.
Een rooddoorweekt kanten
hemd, of misschien is het
een onderjurk, zit in plooien om haar taille en heupen
gewikkeld. Terwijl de
messcherpe verwondingen
- 29 -
Herfst 2004
haar werden toegebracht, moet ze van het bed zijn
gegleden, het laken geeft de beweging van haar
lichaam aan. Hij vermoedt dat ze geprobeerd heeft zich nog op haar buik te draaien. Het haar is
daarbij over haar gezicht gevallen. Als hij bij haar
neerknielt ziet hij dat ze er in haar laatste momenten aan gedacht heeft de ogen te sluiten. Hij
is arts. Ondanks de ravage van haar borst voelt hij
de pols. Het lichaam is al gekoeld.
Je bent op weg naar je werk. Je hebt je voorgesteld met een vaartje van honderdveertig kilometer per uur door de velden rond Rijnsburg te
scheuren, langs de opgedoekte trambaan, langs
het voormalige koffiehuis, je bent gewend tegen
halfacht de stad in te rijden.
Een jonge secretaresse reikt je de lijst aan.
Operatiekamer acht. Je bent geïmponeerd door de
mollige arm, de spitse vingers, de geur die te kennen geeft dat er verfijnd gedoucht en gewassen is.
De oogharen werpen een schaduw op een paar
zachtgekleurde wangen, naast de mond loopt een
lijntje, een summiere aanduiding van een aantal
zeer verwarde emoties. Je hebt niet de minste behoefte deze vrouw te beminnen.
Het is tamelijk eenvoudig handwerk. Over de
reparaties die je tegen schappelijke betaling verricht, is men meestal tevreden. Een enkele keer
zijn er drama’s. Met oudejaar heb je altijd dienst.
Een zeventienjarige recidivist wordt binnengebracht, hij mist al een oog en een deel van de rechterhand, maar volgend jaar is hij weer van de partij. De neus en jukbeenderen gaan jou niet aan,
maar het ene oog wordt gered, vakkundig verwijder je splinters en gruis, je ontsmet het glasachtig
lichaam en maakt een hechting die over drie weken in kleine fragmenten uiteen zal vallen.
Vanuit de wanorde van het moment kijkt hij op.
Robert. Hij heeft aldoor geweten dat hij daar zat,
op de grond, verscholen naast de openstaande deur.
Robert zit in zijn onderbroek, één been opgetrokken, één been gestrekt, tegen de muur. Erik
heeft de indruk dat hij gewond is. Hij loopt naar
hem toe en onderzoekt op zijn hurken de arm. Het
weefsel van de linkerpols vertoont een paar ondiepe sneden, er is bloedverlies opgetreden, aller-
minst fataal, maar wel genoeg om deze man vooralsnog weg te houden uit de chaos van de ware
feiten.
Hij kijkt suffig op en noemt Erik bij de naam.
‘Erik.’
Bij zijn voet ligt een smal mes. Erik bestudeert
het even, aandachtig, zonder enig begrip.
‘Wat is er gebeurd?’ vraagt hij dan.
Een vermoeid gebaar.
‘Niets... Helemaal niets.’
Het is een zilveren dolk. Een ondoorgrondelijk
voorwerp dat Erik niet eerder in dit huis heeft gezien. Het lemmet lijkt een beetje vies.
‘Gek,’zegt Robert.
‘Wat is er gek?’
‘De briefopener.’
‘Wat is daarmee?’
Maar in plaats van antwoord te geven grijnst hij
verbaasd, strekt ook zijn andere been en duikt terug in de alkoof van zijn verstandsverbijstering.
Erik begrijpt hem heel goed. Hij is bezig tijd te
winnen. De tijd te verdrijven. Er is inderdaad geen reden tot haast. Waarom zou ik me niet aanpassen? Beneden in de straat hoort hij een auto
starten en grommend wegrijden. Kalm aan.
Straks ga ik die telefoontjes heus wel doen. Huisarts en politie. Er is iets ontzettends gebeurd,
komt u ogenblikkelijk hiernaar toe. Het adres,
Oude Zeestraat, Oude Zeestraat, ik ben het nummer kwijt, acht of tien, er staat een doodstille
hond aan het hek...
De kamer is koud en licht. Een raam staat open.
Dit vochtige grijze weer zal dagen blijven hangen. Hoewel hij al lang geleden is gestopt met roken, snakt hij nu naar een sigaret om hem te helpen de vriend uit zijn jeugd, de moordlustige idioot naast hem op de grond, gezelschap te houden.
Straks loopt hij naar de telefoon en slaat alarm.
Het zal Robert een zorg zijn. Die is ongetwijfeld
van plan de komende uren bij zijn standpunt te
blijven: de dood van Magda Rezková, geboren op
20 november 1938 in de buurt van Brno, TsjechoSlowakije, in 1947 met haar moeder geïmigreerd
naar Québec, Canada, aldaar in december 1963
getrouwd met een ernstige Hollander die landschappen schildert, laat hem Siberisch koud.
Erik is overeind gekomen. Hij leunt met zijn
hoofd tegen de muur.
- 30 -
Herfst 2004
Uitgever:
NE-BE
Vereniging voor Nederlandse en Vlaamse cultuur
Radho‰Èská 1
130 00 Praha 3
Tsjechië
Bank: Komerãní banka, Praha 2
Rekeningnummer: 19-2307530267/0100
Bestuur:
âervenková Jana, jana@[email protected]
Giese Eva, [email protected]
Havlíková Veronika, [email protected]
Pellar Ruben, [email protected]
Pellarová Jana, [email protected]
Pittnerová Lucie, [email protected]
¤íha Ladislav, [email protected]
Schürová Petra, [email protected]
Strnadová lenka, [email protected]
Vittvarová Zuzana [email protected]
Voorzitter:
Petra Schürová ([email protected], tel/fax: +420 222 728 603)
Vice-voorzitters:
Veronika Havlíková ([email protected], tel.: +420 286 890 111, mobil: +420 603 553 789)
Jana Pellarová ([email protected], tel.: +420 371 728 400, mobil: +420 603 782 819)
Penningmeester:
Eva Giese ([email protected], tel.:+ 420 272 760 660)
Redactie van het bulletin:
Lenka Strnadová ([email protected], tel.: +420 602 224 948)
Jesse Ultzen ([email protected])
Bibliotheek:
Nederlandse ambassade, Gothardská 6, Praha 6
Eerste en derde dinsdag in de maand vanaf 14.00 tot 16.00, (buiten juli en augustus en Nederlandse nationale feestdagen)
Informatie: [email protected] nebo [email protected]
Ruben Pellar ([email protected], tel: +420 261 263 486)
Titelblad: Rubens' zoon Nicolaas met ketting, rond 1619, 25,2 x 20,2 cm, Albertina, Wenen
- 31 -

3/2004

Transkript

Podobné dokumenty

Střípky z OS/2 Developer Workshopu

meer - Společnost pro nizozemskou a vlámskou kulturu Ne-Be

1890 designu vrcholná díla nizozemského

nr. 1 - NE-BE

II/1 - 99 - Společnost pro nizozemskou a vlámskou kulturu Ne-Be

II/2 - 2000 - Společnost pro nizozemskou a vlámskou kulturu Ne-Be

II/1 - 2000 - Společnost pro nizozemskou a vlámskou kulturu Ne-Be

nr. 2 - NE-BE