nr. 3 - NE-BE

Transkript

nr. 3 - NE-BE

Společnost pro íření vlámské a nizozemské kultury
Vereniging voor Vlaamse en Nederlandse cultuur
Ne – Be
Ročník / Jaargang: IX. Číslo / Nummer: 3 Rok / Jaar: 2007
Podzim / Zima 2007 • Herfst / Winter 2007 • Podzim / Zima 2007 • Herfst / Winter 2007
Vydává / Uitgever (MK ČR E 17882):
NE-BE
Společnost pro íření nizozemské a vlámské kultury
Verening voor Vlaamse en Nederlandse cultuur
Radhoťská 1
130 00 Praha 3
Česká Republika
Bankovní spojení/Bank: Komerční banka, Praha 2
Číslo účtu/Rekeningnummer: 19-2307530267/0100
IBAN: CZ6101000000192307530267
SWIFT (BIC): KOMBCZPPXXX
Výbor / Bestuur:
Jana Červenková: [email protected], Eva Giese: [email protected], Andrea Havlíčková:
[email protected], Veronika Havlíková: [email protected], Ruben Pellar: [email protected], Jana
Pellarová: [email protected], Lucie Pittnerová: [email protected], Ladislav Říha: [email protected], Piet
Schepens: [email protected], Petra Schürová: [email protected], Lenka Strnadová: [email protected],
Zuzana Vittvarová: [email protected]
Čestná předsedkyně / Erevoorzitster:
Petra Schürová, [email protected], tel./fax: +420 222 728 603
Předsedkyně / Voorzitster:
Jana Červenková, [email protected]
Místopředsedkyně / Vice-voorzitters:
Veronika Havlíková, [email protected], tel.: +420 286 890 111, mobil: +420 603 553 789
Jana Pellarová, [email protected], tel.: +420 371 728 400, mobil: +420 603 782 819
Eva Giese, [email protected]
Pokladník / Penningmeester:
Eva Giese, [email protected]
Redakce bulletinu / Redactie van het bulletin:
Lenka Strnadová, [email protected], mobil: +420 724 280 947
Jesse Ultzen, [email protected]
Knihovna / Bibliotheek:
Každé úterý / Elke dinsdag
15.30 – 16.30
Adresa / Adres: Nizozemské velvyslanectví / Nederlandse Ambassade, Gotthardská 6, Praha 6
Kontakt: Ruben Pellar, [email protected], mobil: +420 605 260 005
Internetové stránky / Onze web-site:
www.sweb.cz/ne-be
Obálka / Titelblad: Kristien Hemmerechts, foto Jesse Ultzen
Společnost pro íření vlámské a nizozemské kultury NE-BE
~2~
SLOVO ÚVODEM
Váení členové NE-BE,
milí přátelé,
léto je za námi, zima před námi a my přicházíme s dalím číslem naeho časopisu.
Co najdete v tomto čísle? V září jsme se seli na jazykovědné přednáce o belgickém pivu
(které jsme mohli navíc i ochutnat). Více si můete přečíst v článku Adriaana Vanunnika.
Atmosféru na zahrádce nádvoří budovy na Senováném náměstí dokresluje nae fotoreportá.
Ačkoliv ten večer nebylo zrovna nejtepleji, panovala zde příjemná nálada.
V září jsme měli také příleitost vidět na vlastní oči spisovatelku Kristien Hemmerechts,
která se na pozvání Vlámského zastoupení představila v Praze a v Brně. O tom se můete
více dočíst v článku Jany Pellarové. Dále vám nabízíme zajímavou reportá nizozemských
studentů do Českého Krumlova z pera naeho člena Menze de Graafa. V rámci rubriky O
čem se mluví si můete přečíst článek Pieta Schepense o Národní knihovně na Letné.
Víte, že
 naše sdružení vlastní obsáhlou knihovnu nizozemsky psané literatury?
 jsme obnovili pravidelná setkání členů Ne-Be?
 chceme zakrátko uspořádat brainstorming“ na téma: Ne-Be včera-dnes-zítra?
 poslední úterý v únoru přítího roku se můete na interaktivní přednáce dozvědět,
jaké kulturní rozdíly jsou mezi Čechy, Nizozemci, Vlámy a dalšími národy?
O tom vem Vás chceme a budeme pravidelně informovat.
Těíme se na vae názory a ohlasy!
Hezké počtení Vám přeje
Jana Červenková
~3~
INFORMACE PRO ČLENY NEBE
Zapite si do diáře:
Kadý měsíc jste srdečně zváni na setkání členů Ne-Be.
(Pozvánky obdržíte přes e-mail.)
Lavička, Seifertova 77, Praha 3
Co se chystá v únoru 2008:
Přednáka na téma kulturní rozdíly mezi Čechy, Nizozemci, Vlámy a dalšími
národy.
Zajímavé internetové adresy:
www.dcery.cz
Víte, že:
se v Praze nachází dobře vybavená knihovna s množstvím knih,
časopisů a videokazet v nizozemtině, o kterou pečuje nae
sdružení?
Knihovna sídlí v prostorách Nizozemského velvyslanectví, Gotthardská 6/27 a je otevřena
jednou týdně.
Knihovnu mohou vyuívat členové Ne-Be (členský příspěvek činí 450,- Kč za rok, studenti a
důchodci 200,- Kč), ostatním nabízíme monost prezenčních výpůjček.
Více informací, například katalog knihovny, najdete na naich webových stránkách
www.sweb.cz/ne-be, případně kontaktujte Rubena Pellara (tel. 605 260 005, e-mail
[email protected].
OTEVÍRACÍ DOBA OD 1. LISTOPADU
KAŽDÉ ÚTERÝ 15.30 – 16.30.
~4~
NENECHTE SI UJÍT:
Z KULTURNÍHO KALENDÁŘE VLÁMSKÉHO ZASTOUPENÍ:
JOHANNES SADELER I.
Výběr mědirytů ze dvou alegorických cyklů: Sedm planet a Čtyři přírodní ivly
Říjen – prosinec 2007
Národní galerie, Šternberský palác, kabinet evropské kresby a grafiky, Praha 1
BARTHOLOMEUS SPRANGER - PŘEDNÁKA
Úterý 5. února 2008, 17:00
Obrazárna, Pražský hrad, Praha 1
V rámci výstavy Rudolfínská krása – nově objevená díla dvorských umělců císaře Rudolfa II.
Přednáí Mgr. Sylva Dobalová.
www.ngprague.cz
TISKOVINY A ČASOPISY/ PERS EN TIJDSCHRIFTEN
Zijn ter beschikking in de bibliotheek van Ne-Be.
Jsou k dispozici v knihovně Ne-Be.
ONS ERFDEEL – 3/2007
-
Geïndividualiseerd, maar niet egoïstisch, Sociale cohesie in Nederland, door Tom
Naegels.”De individualistische, geseculariseerde maatschappij maakt overal een crisis
door.”
-
Het Antigif tegen verzuring, Sociale cohesie in Vlaanderen, door Bart Dirks.
-
Altijd weer krijgt de televisie de schuld. mensen zouden geen tijd meer hebben voor een
club, voor vrijwilligerswerk en het ergste van al: voor elkaar. ... De televisie kan mensen
van elkaar vervreemden, maar hen kennelijk ook weer verbroederen ... Maar wat is er in
een land misgegaan, als een tv-programma in dorpen en steden warmte en
saamhorigheid moet komen brengen?... Er werd geklaagd over normvervaging (30
~5~
procent van de briefschrijvers) over een gebrek aan opvoeding thuis en op school (37
procent) over criminaliteit (16 procent). De samenleving is te individualistisch geworden,
meende 18 procent. De voorgestelde remedies: financiële steun aan thuisblijvende
ouders, criminaliteit harder bestraffen en meer steun voor het verenigingsleven. Juist
lokale initiatieven kunnen het cement van een warme samenleving vormen. ... Het is juist
door het engagement in kleinschalige verenigingen dat mensen leren zich in te zetten voor
gemeenschappelijke belangen en geoefend worden in democratische besluitvorming. ...
Millennialang maakte de mens deel uit van een groep soortgenoten, honderd tot honderd
vijftig personen groot. De structuren zijn door de Verlichting en de industriële revolutie
doorbroken. Maar als “een van de laatste volkeren” leven de Belgen nog volgens de
regels van het oude stamverband. België is een netwerk van netwerkjes, en daarin ligt
juist haar historische charme en betekenis ... Maar tegelijk benauwt de sterke sociale
binding in Vlaanderen mee. ... Hier ken je iedereen, in Antwerpen ken je niemand. Het is
ook en bron van conformisme en gebrek aan innovatie. ... Het is er best gezellig als je er
zelf vandaan komt en als je van kaasfondue houdt. Maar wie van buiten komt, begint wel
met een achterstand.
-
Oorlog met de tijd, Harry Mulisch´ worsteling met het oerboek, door Marita Mathijsen.
CAmerika´s beroemdste Nederlander” is de titel van een biografie uit 2005. Die
beroemde Nederlander is de kunsthistoricus Hendrik Willem van Loon, die in 1903
emigreerde naar de Verenigde Staten. ... In 1949 schafte do jonge Harry Mulisch zich een
vertaling van Van Loons boek “The Arts” (1937) aan . ... Van de 683 pagina´s dikke
vertaling De mens en zijn kunst dat nog steeds in Mulisch´boekenkast staat, is één
passage speciaal onderstreept: “Hoe groot hun isolement was, leert ons een kleine
gebeurtenis, die plaats vond in 1492. Een expeditie, uitgezonden door de Oostenrijkse
bisschop om Moskou te ontdekken, keerde onverrichterzake terug.” Met deze paar zinnen
begon een dramatische wending in het schrijverschap van Harry Mulisch. Vanaf 1968
duikt Cusanus (de Duitse bisschop, 1401-1464) regelmatig in het werk van Mulisch op.
Cusanus beweert dat de tegenovergestelde zaken bij elkaar komen in een oneindig ver
punt. Bestaan en niet –bestaan, zijn en niet-zijn, worden dan uiteindelijk gelijk.
ORDE VAN DEN PRINCE - 26/06
-
Willem van Oranje en de tolerantia
Wilhelmus 75 jaar Nederlands volkslied
Hoe denken Nederlanders over Vlamingen?
Nederlanders kennen Vlaanderen slecht.
Is de toekomst van dialect en streektaal bedreigd?
Zpracovala/Bijgewerkt door Jana Červenková
~6~
KULTURNÍ A SPOLEČENSKÉ UDÁLOSTI
Jetě to tu pořád ije
Imprese a pár asociací
Na středu 19. září 2007 dostali členové Ne-Be pozvánku k návtěvě přednáky belgického
univerzitního profesora Jose Wilmotse o Krajině belgického piva. Pro Nizozemce jako
jsem já, který ji dlouhá léta velmi často navtěvuje Prahu a také se rád napije piva (co se
mimochodem dá velice dobře kombinovat), je toto výborná příleitost, aby se také jednou o
pivu dozvěděl něco zvlátního.
Ovem při zvaování, zda se na takovou akci vypravit, hrají samozřejmě roli různé úvahy.
Například: je teoretické povídání o pivu smysluplnou a plnohodnotnou náhradou večera, kdy
by se člověk sám někde u piva posadil? Docení konzument sklenici piva lépe, dozví-li se
něco o historii tohoto nápoje, a předevím chutná taková sklenice piva lépe, zná-li
etymologický původ slova pivo? Takovéto otázky by pro mne znamenaly zásadní obtíže
v rozhodování, ale organizátoři večera za mne tento problém vyřeili, neboť nejen e pozvali
přednáejícího o teorii pivní kultury, ale natěstí také zajistili bohatě zásobený výčep, kde
bylo možno nabyté teoretické poznatky záhy vyzkoušet v praxi.
V důkladném úvodu se hovořilo o vech moných aspektech piva, a to předevím piva
belgického. Co v této přednáce nejvíc upoutalo mou pozornost?
Skutečnost, e mnoho druhů piv – v Belgii, ale i jinde ve světě – má svůj původ v klášterech
a opatstvích, neboť mnii si jeho výrobou zajiťovali obivu a k tomu jetě mohli podporovat
bohulibé činy. Rozdíl mezi omezeným počtem původně trapistických pivovarů a četnými
opatskými pivovary. Obrovský počet značek piva v Belgii, kde mnoho vesnic má jetě vlastní
pivovar. iroká paleta chutí mnoha belgických druhů piva. Etymologický původ slova bier
(odvozený od latinského bibere = pít); jako etymolog-amatér si říkám, zda české slovo pivo
původně pochází ze slova píti a zda tedy v dávné minulosti znamenalo prostě nápoj. A na
závěr nekonečný počet názvů piv s příslunými etiketami, které lze rozdělit do sedmi druhů
značek.
Kdy tyto věci srovnáme se současnou českou pivní krajinou, pak je vskutku nápadné, e
v Belgii si milovník piva můe vybrat z velice široké nabídky piv. Kdo by se rozhlédl
v libovolné belgické hospůdce, spatřil by často u stolu čtyři lidi pít čtyři různé druhy piv ze
čtyř různých odpovídajících sklenic. Něco takového byste v Čechách spatřili jen málokdy.
Průměrná česká hospoda čepuje větinou jen jeden, nanejvý dva druhy piva a má dva druhy
sklenic – velké a malé. Dalo by se říci: Belgičané pivo ochutnávají, Čei ho pijí.
~7~
Českou pivní scénu momentálně ovládá několik známých pivních gigantů, které se pijí v celé
zemi a které po celém světě tvoří součást jetě větích koncernů. Ovem jetě v nedávné
minulosti fungovaly v Čechách a také v Praze desítky meních pivovarů. I dnes o tom svědčí
jména ulic v různých čtvrtích: U Vysočanského pivovaru, U měťanského pivovaru, U
Libeňského pivovaru, Nad Bránickým pivovarem, Pivovarnická a Pivovarská. Stejně tak i tu
a tam zachovalé charakteristické věe starých praských pivovarů ukazují, e jejich
rozmanitost byla dříve mnohem větí ne dnes. Sám si vzpomínám, e na Karlově náměstí,
kde i dnes čteme na títu domu samoobsluhy Albert (Heijn) nápis Černý pivovar, stával
malý pivovárek, který jetě před třiceti lety skutečně vařili pivo. Existuje ostatně zajímá
webová stránka s mnoha historickými údaji a fotografiemi o bývalých pivovarech v Praze.
(www.pivovary.info)
Natěstí vak dochází k obratu. Skuteční milovníci piva ji mají dost výrobků velkých
pivních gigantů, které se často a příli podřizují vkusu co největího počtu lidí. Přichází – a
to i v Praze – trend, v jeho rámci dostávají příleitost i malé pivovary (minipivovary). Vedle
proslulého, avak a příli komerčně vyuívaného Pivovaru U Fleků znám v Praze šest jiných
malých pivovarů s vlastním výčepem, které se snaí prosadit na trhu se svými většinou velice
kvalitními produkty. Jsou to: Novoměstský pivovar (Vodičkova), Pivovarský dům (Lipová),
U Bezouků (Průhonice), Richter Brewery (Na Bulovce), Norbert (Strahov) en Břevnovský
enk u Břevnovského klátera.
Kdo by jednou chtěl ochutnat dobré pivo, místo toho aby pivo jen pil, měl by se tam vydat na
návtěvu.
Adriaan van Unnik
Přeloila Jana Pellarová
FOTOREPORTÁ Z PŘEDNÁŠKY PROF. J. WILMOTSE
19. ZÁŘÍ 2007
Uvítání
Ochutnávka belgického piva
~8~
Prof. Jos Wilmots
Juliana: Vstupné ano či ne?
Tlumočníci: R. Pellar, J. Tomeš
Zahrádka na nádvoří
Foto: Petra Schürová
Nejdražší,
dluím Ti odpověď a zprávu, jak to dopadlo. Naposled jsme spolu mluvily, kdy jsem Tě
prosila, abys nám držela palce na 22. září, kdy měla do Prahy na závěr kolokvia Praské
~9~
perspektivy přijet Kristien Hemmerechts (-ová si v jejím případě můeme uetřit, tahle dáma
skutečně nepatří nikomu jinému ne sama sobě).
Zná mě natolik dobře, abys věděla, e se ve mně předem svářely dva pocity: na jedné straně
jsem se moc těila, e se s ní setkám (konečně!) a na druhé straně jsem měla trochu strach,
jestli bude skutečně taková, jak jsem si ji představovala skrze její knihy. Ani nemluvím o
nervozitě z toho, že budu muset něco říkat před výkvětem nederlandistiky z celé střední
Evropy, který dorazil na ono kolokvium.
Dnes mohu říct, e obavy nebyly na místě. Přes vechnu proslulost a profesionalitu, se kterou
po těch létech na podobných setkáních Kristien Hemmerechts vystupuje, jsem se pořád jetě
setkala s velice srdečnou, otevřenou dámou, která si je natolik vědoma svých kvalit, e u si
nemusí před nikým na nic hrát.
Ptá se, jaká tedy je? Měli jsme hodinu a půl před vystoupením, abychom si s ní a s vlámským
zastupitelem panem Waltrem Moensem ve foyeru divadla Disk v Karlově ulici alespoň ve
zkratce probrali, o čem se bude mluvit. Za tu dobu se mi jevila jako velice inteligentní, zdravě
sebevědomá ena, která má na svět kolem sebe svůj jasný názor, ale je vdy ochotná
poslechnout si a přemýlet i o názorech těch ostatních, pokud ovem nejsou hlásány jako
zjevené, neměnné pravdy.
Rozhovor před publikem se měl točit kolem tří hlavních témat. Prvním z nich byl jazyk, i
s ohledem na to, že tématem kolokvia byly „jazykové krajiny, druhým její právě vydaná
kniha V zemi Dutrouxe a třetím její společenská angaovanost neboli jaké to je být BV (což
prý znamená bekende Vlaming, známý Vlám). Vlastně mi bylo líto, e lidé neuslyí tenhle
rozhovor, protoe ten byl mnohem spontánnějí a otevřenějí, ne kdy můe být před
publikem. Kristien mluvila o obavách, které v ní vzbuzuje černo-bílé vidění světa, neochota
naslouchat názorům druhých lidí. Vyprávěla ale také o svých studentech, o namáhavém
hledání titulu pro svou knihu a o pochybnostech s tím spojených, o spolupráci s některými
vlámskými novináři a jejich listy, o cestování, o nervozitě před kadým podobným
vystoupením. Byl to velmi příjemný, zajímavý rozhovor a mně se před očima jedna za druhou
bortily škatulky, se kterými jsem se kdy v souvislosti s její osobou setkala.
První katulka: levičák. Ano, Kristien Hemmerechts dává přednost společnosti, kde by anci
dostali i ti méně movití, méně krásní, méně mladí, méně odpruení a méně bílí, co se asi teď
ve Flandrech stále více zmítaných sebestředným, do sebe zahleděným nacionalismem zrovna
moc nenosí. Je to snad patně?
Druhá škatulka: feministka. Ano, Kristien Hemmerchts se již léta dokáže prosadit
v konkurenci mnoha muů. Přitom se zajímá o osudy jiných en a snaí se, aby i v této oblasti
lidských vztahů platilo pravidlo vzájemného respektu a rovnoprávnosti. Na rozdíl od mnoha
en neříká to, co se od ní čeká, ale to, co si myslí. A říká to nahlas a jetě k tomu nabádá i
ostatní příslunice něného pohlaví. Dělá tím chybu?
Třetí katulka: exhibicionistka. Ano, na Kristien Hemmerechts je vidět, e ráda vystupuje
před lidmi, ráda se dělí o své názory. Sama to přiznává. Určitě ji to musí bavit, jinak by
nemohla přednáet na univerzitě studentům, nemohla by jezdit po přednákách a literárních
čteních, vystupovat v rozhlase či v televizních pořadech. A předevím by nemohla být
spisovatelkou, která téměř rok co rok dvacet let publikuje úspěné knihy, nebo alespoň knihy,
~ 10 ~
které nelze přehlédnout. Neboť právě díky tomu, e se tak absolutně dokáe před svými
čtenáři odhalit, působí podle mne mnohem důvěryhodněji ne mnohý její kolega. Dovoluje si
tím snad příli?
Ale teď u ádné katulky. Kristien Hemmerechts je odváná paní, která říká, píe a dělá věci,
o kterých ostatní jen sní. A i když neinklinuje k náboenství, snad by ji neurazilo, kdy při
snaze o její charakteristiku pouiji úryvek z bible, kde se říká, e máme být vroucí nebo
chladní, ale nikdy vlaní. Ona rozhodně vlaná není.
No a jak to tedy dopadlo? Dobře, řekla bych. Večer oficiálně otevřela paní Hrnčířová tím, e
uzavřela kolokvium. Pak u se slova chopil pan Moens v roli moderátora. V tom oficiálním
rozhovoru se nakonec hodně mluvilo o poslední knize a jejím přijetí kritikou, o politické
situaci v Belgii, o roli současných médií, Kristien četla z jiné své knihy, kde vzpomínala na
své výlety jako dítě do Bruselu, dolo i na překlady a překladatele. Padly i zvídavé dotazy
z publika.
A pak u se rozjela recepce, pan Moens byl jako vdy oslňující hostitel, jeho pravá ruka
Andrea Havlíčková vechno skvěle zařídila, take jídla i pití bylo do sytosti a předem
avízované malinové páje byly skutečně nepřekonatelné. Hosté se očividně dobře bavili,
jedli, pili a snad i dobrou vůli spolu měli.
Já mohla o půlnoci odplachtit na metro s dobrým pocitem, že „moje“ Kristien Hemmerechts
je skutečná a e se i dál můu těit na kadou její kníku s tím, e teď u ke mně skrze ni bude
promlouvat její nenapodobitelná, vrkající vlámština.
Tolik má zpráva z Ne-Be do nebe. Opatruj se. Chybíš mi.
S láskou
Jana
Kristien Hemmerechts
Foto: Jesse Ultzen
~ 11 ~
NA CESTÁCH
Zpráva o exkurzi nizozemských studentů dějin stavebnictví a
restaurování Vysoké školy Utrecht v Českém Krumlově od 1.
do 7. dubna 2007
Od roku 2001 se na Vysoké škole v Utrechtu každoročně otevírá dvouletý večerní
absolventský kurz pro stavební odborníky a jiné zájemce, kteří chtějí získat dalí vzdělání
v oblasti stavebně historického průzkumu a techniky restaurování. Ve druhém ročníku se
studenti specializují na jeden z oborů. Pro rozíření obzoru se pro studenty druhého ročníku
pořádá zahraniční exkurze zahrnující teorii i praxi v ostatních evropských zemích.
Exkurzi připravil autor zprávy, absolvent tohoto studijního oboru, ve spolupráci
s lektory Pimem Brinkmanem, Annemarie Brakkeeovou a Marjorie Verhoekovou. Skupina
22 studentů přijela do Českého Krumlova v neděli 1. dubna 2007, aby absolvovala program
od pondělí do čtvrtka a páteční návtěvu Prahy.
V pondělí ráno začal program návtěvou a přednákou v Regionálním muzeu.
Skupinu studentů přivítal Jan Racák, archeolog muzea. Muzeum vlastní tématické sbírky o
historii města a jeho okolí. Atrakcí je keramický model města podle stavu z konce 19. století
o rozměrech přiblině 20 m2. Skupinu prováděl historik muzea, který studentům podal u
sbírek poutavý výklad.
Odpoledne byla na programu procházka městem tématicky zaměřená na historii
stavebnictví. Průvodce Oto rámek, odborník v této oblasti, podal na několika místech
informaci o současném průběhu restaurování. Kromě nádherně zachovalých renesančních
staveb, jim vděčí město za zápis na seznam kulturního dědictví Unesco, je ve městě i mnoho
příkladů barokních a rokokových staveb od začátku 17. po konec 18. století. Koncem 18.
století nastoupil klasicismus a potom empír. V Českém Krumlově jsou také k vidění ukázky
historizujících stavební stylů z 19. století, ale neoklasicismus z konce 19. století se
svými rozmáchlými stavbami je zastoupen jen jednou budouvou na náměstí. Rozvoj města, k
jakému na mnoha místech docházelo ve 2. polovině 19. století pod vlivem průmyslové
revoluce, se Českého Krumlova nedotkl, stejně tak výrazné změny ve stavebních stylech,
k nim docházelo po 2. světové válce. V 50. letech minulého století pak město o vlásek
uniklo cvičení ruské tankové brigády.
Renesanční stavby ze 16. a začátku 17. století prováděli stavitelé italského původu.
Charakteristické je pro ně sgrafito, technika vykrabávání do omítky vyvolávající představu
kamenných kvádrů, diamantových facet a figurálních motivů. Velmi zajímavé je i mnoství
figurálních nástěnných maleb. K vidění jsou té analytické příklady restaurování např.
původních oken – nejprve původní okna, pak jejich stav v určitém období a stylu a nakonec
restaurování, při něm byl konzervován stav z 19. století.
~ 12 ~
Úterý bylo dnem historie stavebnictví. Jiří Bloch, místní odborník na dějiny
stavebnictví přednesl odpoledne přednáku o ikonografii města s výkladem historických
výjevů, o střeních konstrukcích a dřevěných stropech a o ablonách při práci v interiéru.
Ve městě jsou dosud viditelné příklady pozdně gotických střeních konstrukcí,
vysokých, příkrých střech s ebrovím. A v průběhu 17. století se přelo k takzvaným
leatým stolicovým krovům, narozdíl od naich střeních konstrukcí, kde se pouívá vazba
místo žeber.
Jiří Bloch prozkoumal desítky títů ve městě a soustředil se na jejich dekorativní
provedení v průběhu dějin. Výsledek je k vidění v muzeu, které po 15 letech průzkumu
zaloil. Součástí sbírky jsou barevná zakončení zdí, pilastry, lity a okenní a dveřní zárubně,
které nesou typické a charakteristické prvky různých období.
Dekorativní provedení interiérů ablonovým postupem se pouívalo od pradávna, ale
a od 2. poloviny 19. století zobecnělo. Do papírových ablon se vyrazí figury a na ně se
tampony nanesou barvy. Tímto způsobem lze vyzdobit celý interiér figurativními i
nefigurativními – mj. formou psaníčka, ve tvaru květin a lahounů. Při průzkumu byly často
objeveny vrstvy nanesené na sebe. V muzeu se prováděly repliky. Tapety se pouívaly a za
komunismu ve formě fotografií tropických pobřeí apod.
Odpoledne následovala návtěva částečně restaurovaného bývalého klátera konventu
klarisek a frantikánů, jeho nejstarí části pocházejí ze 14. století. Výklad k restaurovaným
nástěnným malbám interiérů podal restaurátor. V zadním křídle klátera bylo možné podívat
se na stav úpadku, v jakém se v roce 1989 mnoho budov nacházelo. Při stavebně historickém
průzkumu byl mj. objeven vzácný příklad malovaného sgrafita. Pak se konala prohlídka
krovu jedné z budov, z nichž se dnes skládá radnice, s ukázkou ležatého stolicového krovu.
Nakonec frekventanti kurzu navtívili obytný dům 400 let starý mimo historické centrum,
kde žije autor této zprávy. Po zakoupení v roce 2000 byl dům – v něm se v uplynulých 50
letech neprováděly ádné opravy ani změny – podroben detailnímu stavebně historickému
průzkumu. Na exteriéru i interiéru domu je jeho stavební historie velmi dobře patrná. Dům
byl bohatě vyzdoben ablonovou malbou, protoe a do poválečného období v něm bydlel
malíř, který tento způsob práce ovládal. V roce 1947 musela rodina – sudetoněmecká – dům
opustit, později v něm byla instalována muzejní výstava tohoto pracovního postupu. V jedné
dřevěné venkovní zdi z roku 1604 byla nalezena i původní okna a unikátnímu zbytky vitráe
s kulatými skly zasazenými nikoliv do olověných, ale dřevěných rámečků.
Ve středu ráno se konala přednáka Jana Vondroue, prvního starosty po roce 1989, o
postavení městské rady po sametové revoluci. Nemovitosti, je byly v komunistických
dobách převáně vlastnictvím státu, byly po roce 1989 vraceny soukromým majitelům
z období před rokem 1948 a také městu. Velký zájem měli i zahraniční investoři, vedení
města ale chtělo vrátit majetek předevím svým občanům. Byty se za babku prodávaly
nájemníkům nebo novým místním podnikatelům pod podmínkou, e je uvedou do dobrého
stavu a že s nimi nebudou spekulovat. Díky zvýené trní hodnotě dostali noví majitelé
hypotéky, jimiž byli schopní restaurování uhradit.
Větí objekty byly zahrnuty do akciové společnosti, jejím jediným vlastníkem je
město. Tyto budovy byly a jsou restaurovány a výtěek z prodeje, pronájmu a provozu, který
~ 13 ~
a.s. získává, mohou být použity k dalším opravám a restaurování. V prvních letech mělo
vedení města obtínou situaci, protoe staré zákony u neplatily a nové se teprve vytvářely.
Městská rada si za svůj přístup získala mezinárodní respekt.
Dalím přednáejícím byl Miroslav Reitinger, ředitel Českokrumlovského
rozvojového fondu, výe uvedené akciové společnosti. M. Reitinger hovořil o úkolech, které
fond má: nejen restaurování a obnovu nemovitostí, ale stará se také o místní informační
kanceláře a jiná zařízení pro turisty, fond rovně pečuje o parkovací monosti. Při provádění
různých činností musí udrovat rovnováhu mezi zájmy města jako komunity, v níž lidé žijí a
pracují, turisticky atraktivním místem a nutností získávat dostatečné mnoství prostředků na
obnovu budov, je byly 50 let zanedbávány. To vede často k bouřlivým politickým diskusím.
O činnostech fondu rozhoduje městská rada. Podařilo se realizovat projekty, které byly
společensky i kulturně důleité, a kromě podmínek pro výletníky, kteří do Českého Krumlova
zavítají na jeden den (1 milion za rok), se také vytvářejí optimální podmínky pro turisty
přijídějící na několikadenní pobyt. Důleitými body je také zvyování nabídky moností pro
rekreaci a zábavu místního obyvatelstva a přijatelné podmínky pro občany ijící
v historickém centru města.
Na závěr poskytl Jan Racák srovnání archeologických poznatků se stavebně
historickým průzkumem, přičem se zmínil o záměrech muzea v těchto oblastech. Jestlie je
třeba kvůli nějakému stavebnímu projektu provést výkopy a lze předpokládat, e se při nich
narazí na archeologické informace, je majitel povinen dát provést archeologický průzkum na
své vlastní náklady, buď soukromou společností, nebo archeology regionálního muzea.
Pokud jde o soukromého vlastníka, provádí průzkum na náklady města muzeum.
Při odpolední procházce po místech průzkumu poskytl účastníkům semináře výklad
pracovník regionálního muzea z Českých Budějovic. Pozoruhodná byla podlaha v domě
středověkého řezníka sloená z kostí. Odpoledne následovala návtěva v Muzeu Fotoateliér
Seidl. Velká vila stranou historického centra byla postavena v 19. století jako dřevěný
venkovský zámeček. Do roku 1952 byla sídlem fotoateliéru, kde kromě fotografií také
vznikaly pohlednice. Větina vybavení a archiv negativů se dochoval. Interiér a zařízení bude
Českokrumlovským rozvojovým fondem upraveno jako muzeum s pomocí finanční podpory
EU. Nedaleko vily stojí bývalá synagoga postavená roku 1905 židovským továrníkem
Spirem. V letech 1945-1968 byla synagoga uívána Církví československou husitskou a po
roce 1989 byla navrácena židovské obci.
Synagoga je postavena jako modlitební sál s osmibokou vnitřní věí, s dřevěnou
valenou klenbou a ocelovými ebry. V synagoze a bývalém rabínově bytě je také dekorace
provedená ablonovou technikou. Jiří Bloch, který provedl poslední stavebně historický
průzkum, skupinu studentů prováděl. V synagoze bude vyuívána jako výstavní prostor
Seidlova ateliéru.
Od 5 do 7 hodin se v Museum Artes konalo společenské setkání, na něm se podával
mj. ovčí sýr.
Čtyřdenní exkurze v Českém Krumlově byla ve čtvrtek zakončena přednákou
s prohlídkou zámku a jeho okolí. Pavel Slavko, ředitel zámku a zámeckého muzea, poskytl
podrobný výklad o restaurátorské etice. Často se pro zjednoduení pouívají při restaurování
~ 14 ~
moderní techniky a materiály a výsledkem je spíe karikatura původního provedení. Při
opravách domovních títů moderními postupy se pouívají křiklavé barvy, jak se za
uplynulých 15 let bohuel ve městě mnohokrát ukázalo. Nemluvě o reklamních tabulích
nabízejících zboí. Velmi zajímavá byla pasá o rekonstrukci pochodňového a svíčkového
osvětlení, jaké se pouívá při slavnostech v zámecké zahradě. Účastníci si prohlédli několik
interiérů v zámku, který je po Praském hradu největí v Čechách. Zámek spojuje krytá
spojovací chodba se zámeckým divadlem. Interiér, mechanika a dekorace divadla, které si
studenti mohli prohlédnout pod jevitěm a v prostoru za divadlem, pocházejí z roku 1750,
kdy bylo divadlo postaveno. V Evropě jsou jen dvě divadla, o která mají tak staré vybavení.
Na závěr byla odpoledne zařazena prohlídka zámecké zahrady. Správce poskytl přehled
vývoje zahrady po staletí do dneka. Dnení koncepce zahrady je částečně barokní a částečně
romantická. Mnoho soch bylo během uplynulých 10 let ze zahrady přeneseno do lapidária u
zámku a nahrazeno kopiemi. Zvláštní zajímavostí je Belárium z roku 1750 s bohatě
zdobeným interiérem a dřevěným jídelním výtahem, který zásoboval návtěvníky přímo
z kuchyně pokrmy a nápoji.
V pozdním odpoledni pak skupina odjela do Prahy. Program exkurze byl vyvážený a
poutavý, pouze téma restaurační technika bylo probráno méně podrobně. Česká strana se
zhostila přípravy s velkým nasazením.
Menze de Graaf
Český Krumlov, 17. dubna 2007
Přeloila Petra Schürová
Zleva: Na louži, Zámek a mlýn, Muzeum Fotoateliér Seidl
Foto: Menze de Graaf
~ 15 ~
O ČEM SE MLUVÍ
Chobotnice na Letné
Na začátku března byl zveřejněn výsledek architektonické soutěe na stavbu nové Národní knihovny
na Letné, která by měla stát někde mezi Praským hradem a fotbalovým stadionem Sparta.
Mezinárodní porota za předsednictví architektky Evy Jiřičné přiřkla první cenu návrhu architekta
Jana Kaplického a jeho britskému atelieru Future Systems. Bylo podáno více ne 400 návrhů.
Vítězný návrh má tvar chobotnice či zaoblené pyramidy. Hlavní barva je zelená a fialová. Návrh také
trochu připomíná cirkusový stan, ale v českém tisku se mu okamitě dostalo přízviska "chobotnice".
Budova má devět pater. Podzemní část je určena pro úschovu přiblině deseti milionů knih. Díky
automatickému systému bude jakákoliv kniha k dispozici během pěti minut. Pokud bude ve probíhat
dle plánu, bude stavba hotova v roce 2011. Předpokládaná cena je asi 72 milionů euro. Není vak
jisté, jestli vítězný projekt bude vůbec proveden. V cestě stojí jetě spousta byrokratických překáek.
Vítězný projekt na Národní knihovnu
Foto: NKP
Oko nad městem. Foto: NKP
Mezi Pražským hradem a stadionem
Sparta. Foto: NKP
Známý historik architektury Zdeněk Luke je návrhem nadený. Ředitel Národní knihovny Vlastimil
Ježek a odbornice na architekturu Jana Tichá jsou vyslovenými zastánci projektu. Dokonce Milan
Knižák, kontroverzní ředitel praské Národní galerie, hovořil o "dobrém a zajímavém návrhu". Také
z ministerstva kultury a z praského zastupitelstva zněly pozitivní hlasy. Pavel Bém, primátor Prahy a
také člen poroty mluví o "odváném, překvapujícím, originálním a jistě i kontroverzním návrhu".
Kritika přila ze strany NPU (Národní památkový úřad), předevím kvůli poloze na Letné. Největí
vadou je pro větinu kritiků jako např. pro spisovatele Ivana Klímu a Ludvíka Vaculíka či pro Klub
za starou Prahu, samo umístění budovy. Jiní hovoří o odporné budově srovnávané s hromadou
odpadků, zrůdnou obludou či jizvou z hliníku.
Václav Klaus, český prezident, nazval stavbu nehezkým kusem architektury a prohlásil, e stavbě
zabrání svým vlastním tělem. Připadá mi, e to je dostatečný důvod k tomu, aby se se stavbou
okamitě začalo. Větina tiskových komentátorů reagovala na jeho výrok rozhořčeně.
Václav Havel, bývalý prezident, povauje návrh Jana Kaplického "za rafinovaný a pěkný". Vznesl při
této příleitosti otázku, proč nikdo neprotestoval proti stavbě banálního centra na Karlově náměstí
Charles Square Center.
Na konci října 2007 diskuse na toto téma opět mohutně vzplála. Bude zcela určitě pokračovat…
Piet Schepens, přeloila Jana Červenková
~ 16 ~
EEN WOORD VOORAF
Geachte leden van NE-BE,
Beste vrienden,
de zomer is voorbij, de winter op komst en we brengen u het volgende nummer van ons
tijdschrift.
Wat vinden we in dit nummer? In september hebben we elkaar gezien bij de taalkundige
lezing over Belgisch bier (dat wij bovendien ook hebben geproefd). Meer kunt u lezen in het
artikel van Adriaan Vanunnik. De sfeer op het terrasje in het binnenhof van het gebouw op
het Senovážné-plein laat ook onze fotoreportage zien. Ofschoon het die avond niet warm
was, heerste er een gezellige stemming.
In september hebben we verder de gelegenheid gehad met eigen ogen de Vlaamse schrijfster
Kristien Hemmerechts te zien, die op uitnodiging van de Vlaamse Vertegenwoordiging in
Praag en Brno optrad. Daarover kunt u in de bijdrage van Jana Pellarová lezen.
Verder brengen we een interessante reportage van Nederlandse studenten over Český
Krumlov, geschreven door ons lid Menze de Graaf. In de rubriek Waar praat men over? kunt
u het artikel van Piet Schepens lezen over de Nationale Bibliotheek op de Letná-heuvel.
Weet u
 dat onze vereniging een rijke bibliotheek van Nederlandse boeken heeft?
 dat de leden van Ne-Be weer regelmatig bij elkaar komen?
 dat we op binnenkort brainstormen organiseren met het thema: Ne-Be gisteren –
vandaag -morgen?
 dat u de laatste dinsdag in februari op een lezing over multiculturele verschillen kunt
te weten komen, welke culturele verschillen tussen Tsjechen, Nederlanders,
Vlamingen of andere volken zijn?
Over dat alles zullen we u regelmatig informeren.
We verheugen ons op uw opinies en reacties!
Gezellige momenten bij het lezen wenst u
Jana Červenková
~ 17 ~
INFORMATIE AAN DE LEDEN
Een tip voor uw agenda:
Onze leden (en belangstellenden) zijn een keer per maand welkom voor een gezellig
praatje in restaurant Lavička, Seifertova 77, Praha 3 - Žižkov (zaaltje in de kelder).
Uitnodigingen worden per e-mail gestuurd.
Wat komt – februari 2008:
Lezing over culturele verschillen tussen Tsjechen, Nederlanders, Vlamingen of
andere volken.
Interessant web-site:
www.dcery.cz
Wist u:
dat er zich in Praag een redelijk goed voorziene bibliotheek met vele
Nederlandstalige boeken, tijdschriften en video's bevindt, onderhouden door
NE-BE, de Vereniging ter Verspreiding van Nederlandse en Vlaamse cultuur?
De bibliotheek is gehuisvest in de Nederlandse Ambassade in de Gotthardská straat 6/27 en is
eens per week een uur geopend.
De uitleen is gebonden aan de voorwaarde lid te zijn van NE-BE (lidmaatschapsbijdrage 450,CZK per jaar (voor gepensioneerden en studenten 200,- CZK), maar iedereen kan de boeken en
andere materialen binnen de muren van de Ambassade lezen en bestuderen.
Voor meer informatie, o.a. de catalogus van de bibliotheek, verwijzen wij u naar de webpagina
van NE-BE (www.sweb.cz/ne-be), u kunt ook contact opnemen met de bibliothecaris Ruben
Pellar (tel. 605 260 005, e-mail [email protected].
DE OPENINGSTIJD VAN DE BIBLIOTHEEK
VANAF 1 NOVEMBER: ELKE DINSDAG 15.30 – 16.30.
~ 18 ~
WAT MAG U NIET MISSEN:
UIT CULTUURKALENDER VAN DE VLAAMSE VERTEGENWOORDIGING:
JOHANNES SADELER I.
Kopergravures uit twee allegorische cycli: ‘Zeven planeten’ en ‘De vier elementen’
October – december 2007
Národní galerie, Šternberský palác, kabinet van de Europese tekening en
grafiek, Praha 1
BARTHOLOMEUS SPRANGER - LEZING
Dinsdag 5 februari 2008, 17:00
Galerie, Praagse Burcht, Praha 1
In het kader van de tentoonstelling Pracht van Rudolf – nieuw ontdekte werken van
hofkunstenaars van keizer Rudolf II. Door Mgr. Sylva Dobalová.
www.ngprague.cz
CULTUUR EN SOCIAAL LEVEN
Er is nog steeds leven in de brouwerij
Een impressie en een paar associaties
Op woensdag 19 september 2007 waren de leden van Ne-Be uitgenodigd om te luisteren naar
een voordracht van de Belgische hoogleraar Jos Wilmots over het Belgisch bierlandschap.
Voor een Nederlander als ik, die al sinds lange jaren zeer frequent in Praag komt en ook nog
eens graag bier drinkt (wat overigens goed te combineren valt), is dat een uitgelezen
gelegenheid om eens wat meer te weten te komen over het bijzondere van ‘bier’.
Maar bij de afweging of je een dergelijke voordracht ook daadwerkelijk bij zult wonen,
spelen natuurlijk altijd een paar overwegingen mee. Bijvoorbeeld: is een theoretisch verhaal
over bier een zinvolle en waardige vervanging van een avondje zelf bier drinken? Waardeer
je een goed glas bier beter naarmate je iets meer van de biergeschiedenis weet en - vooral smaakt een glas bier beter als je ook de etymologische herkomst van het woord ‘bier’ kent.
Dit soort vragen leverde mij dan ook een levensgroot keuzeprobleem op, maar de
organisatoren hadden dit probleem voor mij opgelost door niet alleen een spreker in te huren
~ 19 ~
voor de theorie over bier, maar gelukkig ook door een gulschenkende tap klaar te zetten om
de bier-theoretische kennis direct na de les in de praktijk te kunnen brengen.
In een gedegen inleiding kwamen verschillende invalshoeken van ‘bier’ en dan met name van
het Belgische bier ruimschoots aan bod. Wat viel in dit verhaal op?
Het feit dat veel bieren - in België, maar ook elders in de wereld - hun oorsprong hebben in
kloosters en abdijen, waardoor de monniken in hun levensonderhoud konden voorzien en ook
nog goede doelen konden sponsoren. Het onderscheid tussen de het beperkte aantal
oorspronkelijke trappistbrouwerijen en de vele abdijbrouwerijen. Het enorme aantal
biermerken in België, waar vele dorpen nog hun eigen brouwerijen hebben. De grote
onderlinge smaakverschillen tussen de vele Belgische biersoorten. De etymologische
herkomst van het woord bier (afgeleid uit het Latijnse bibere = drinken); als amateuretymoloog denk ik: dan zal het Tsjechische ‘pivo’ waarschijnlijk wel van píti komen en dus
ook gewoon drank betekenen. En tot slot: het oneindig lijkende aantal biernamen met
bijpassende etiketten, in te delen naar zeven soorten kenmerken.
Als ik een aantal van deze zaken vergelijk met het huidige Tsjechische bierlandschap dan valt
inderdaad op dat er in België een zeer grote verscheidenheid aan bieren te drinken valt. Wie
in een willekeurig Belgisch café rondkijkt, ziet vaak dat aan een tafeltje vier personen vier
verschillende bieren drinken uit vier verschillende bijpassende glazen. Dat zul je in Tsjechië
zelden zien. De doorsnee Tsjechische buurtkroeg kent veelal een - of hooguit twee - soorten
bier en twee glazen (malý a velký). Je zou kunnen zeggen: Belgen proeven bier en Tsjechen
drinken bier.
Het Tsjechische bierlandschap wordt momenteel gedomineerd door een paar overbekende
biergiganten, die in het hele land gedronken worden en die wereldwijd deel uitmaken van nog
grotere concerns. Maar in het nog niet zo verre verleden kende Tsjechië en ook Praag vele
tientallen brouwerijen. Straatnamen in de verschillende wijken (U Vysočanského pivovaru, U
měťanského pivovaru, U Libeňského pivovaru, Nad Bránickým pivovarem, Pivovarnicka en
Pivovarska) getuigen daar nog steeds van en ook de hier en daar nog steeds overeind staande
karakteristieke torens van de oude Praagse brouwerijen laten zien dat er vroeger een veel
grotere verscheidenheid aan bierbrouwerijen was dan tegenwoordig. Zelf herinner ik mij nog
dat op Karlovo náměstí waar op de gevel van Albert (Heijn) nog steeds Černý pivovar staat
een kleine brouwerij was; deze was tot een jaar of dertig geleden nog als zodanig in gebruik.
Er is trouwens een aantrekkelijk website waar veel historische gegevens veelal met foto’s
over voormalige brouwerijen in Praag staan. (www.pivovary.info)
Maar er komt gelukkig verandering. Echte bierkenners raken uitgekeken op de producten van
de grote biergiganten, die vaak al te zeer de smaak van het grote publiek weerspiegelen. Er is
- ook in Praag - een trend waarin kleinere brouwerijen (minipivovary) hun kansen wagen.
Naast het alom bekende, maar helaas veel te commercieel geëxploiteerde U Fleků, ken ik in
Praag inmiddels zes minipivovary met een eigen tapperij, die zich met hun eigen doorgaans
~ 20 ~
erg smakelijke producten in de markt proberen te zetten. Dit zijn: Novoměstský pivovar
(Vodičkova), Pivovarský dům (Lipova), U Bezouků (Průhonice), Richter Brewery (Na
Bulovce), Norbert (Strahov) en Břevnovský Senk bij Břevnovský kláter.
Wie een keertje bier wil proeven in plaats van drinken, zou daar eens een bezoekje moeten
brengen.
Adriaan van Unnik
Carissima,
Nog steeds ben ik je een antwoord en een verslag schuldig, hoe het toen allemaal gegaan is.
De laatste keer hebben we elkaar gesproken, toen ik je vroeg om voor ons te duimen, want op
22 september zou Kristien Hemmerechts naar Praag moeten komen als gast van de laatste
dag van het colloquium "Praagse perspectieven". (De Tsjechische uitgang “ová”, dus “de
vrouw van”, kunnen we ons in haar geval echt besparen. Deze dame behoort daadwerkelijk
aan niemand anders toe, dan aan zich zelf.)
Jij kent me goed om te weten, dat er vooraf twee gevoelens in mij een strijd aan het voeren
waren: aan de ene kant was ik erg blij, dat ik haar (eindelijk) zou ontmoeten, aan de andere
kant was ik een beetje bang, of ze inderdaad zo zou zijn, hoe ik me haar dankzij haar boeken
heb voorgesteld. En dan heb ik het helemaal niet over de zenuwen, die ik had vanwege het
feit, dat ik voor de crème de la crème van de neerlandici van het hele Midden-Europa op het
podium zou moeten spreken.
Vandaag kan ik wel zeggen, dat ik wat Kristien Hemmerechts betreft niet bang hoefde te zijn.
Ondanks de befaamdheid en de professionaliteit, waarmee ze na al die jaren bij gelijkaardige
ontmoetingen optreedt, heb ik nog steeds een zeer aardige, open dame kunnen ontmoeten, die
zich zodanig van haar kwaliteiten bewust is, dat ze zich wel kan permitteren helemaal zichzelf
te zijn.
Maar jij wilt zeker weten, hoe zij dus in de werkelijkheid overkomt? Voor het optreden
hebben we anderhalf uur gehad, om samen met de Vlaamse vertegenwoordiger, de heer
Walter Moens, in de foyer van het Disk-Theater in Karlova-straat kort te bespreken, waar het
podiumgesprek over zou moeten gaan. In die korte tijd leek ze me een zeer intelligente,
zelfbewuste vrouw te zijn, die een duidelijke mening heeft over de wereld om haar heen, maar
toch wel bereid is om ook naar anderen te luisteren en hun meningen te overwegen, als ze
maar niet doen alsof dat de geopenbaarde en enige waarheid is.
Het podiumgesprek zou rond drie hoofdthema´s moeten draaien: ten eerste de taal, ook in
verband met het thema “Taallandschappen” van het colloquium, ten tweede haar net
verschenen boek “In het land van Dutroux” en ten derde haar maatschappelijk engagement
of hoe het voelt om een BV te zijn (BV betekent “bekende Vlaming” en dus niet “besloten
vennootschap” zoals ik oorspronkelijk dacht). Eigenlijk vond ik het jammer, dat mensen dit
gesprek niet zouden kunnen horen, omdat het natuurlijk veel spontaner was, dan wat je ooit
~ 21 ~
op het podium zou kunnen krijgen. Kristien (want ik mocht haar meteen Kristien noemen)
sprak onder anderen over haar bezorgdheid over de weinig genuanceerde manier waarmee
we tegenwoordig tegen de wereld en de mensen om ons heen kijken. Maar ze vertelde ook
over haar studenten, over de moeilijke zoektocht naar de titel voor haar nieuwe boek en de
twijfels, die ze erover had, over de soms ingewikkelde samenwerking met verschillende
Vlaamse kranten en journalisten, over het reizen of de nervositeit verbonden aan ieder
optreden. Het was een zeer aangenaam gesprek en ik moest erbij aan al die kant-en-klare
meningen denken, die ik ooit in samenhang met haar heb gehoord.
Numero een: zij is links. Jawel, Kristien Hemmerechts geeft blijkbaar voorkeur aan een
maatschappij, waar ook de wat minder rijke, minder mooie, minder jonge, minder assertieve
of minder blanke mensen een kans krijgen, wat waarschijnlijk nu, in het huidige, door
zelfzuchtig nationalisme bewogen Vlaanderen niet echt gewaardeerd wordt. Doet zij daar iets
mis mee?
Numero twee: zij is een feministe. Jawel, Kristien Hemmerechts heeft zich altijd kunnen
doorzetten in de concurrentie van vele mannen. Zij is sterk geïnteresseerd in het lot van de
vrouw en pleit ook op dit gebied voor wederzijds respect en gelijkheid onder mensen. In
tegenstelling met vele vrouwen zegt zij niet wat van haar verwacht wordt, maar wat zij echt
denkt. En zij zegt het hardop en ze lokt ook andere vrouwen uit, om hetzelfde te wagen. Zou
zij dat niet mogen doen?
Numero drie: zij is een exhibitioniste. Jawel, aan Kristien Hemmerechts zie je duidelijk, dat
ze graag optreedt, dat zij haar meningen graag met de anderen deelt. Dat geeft zij zelf toe. Ze
moet het wel met plezier doen, anders zou ze geen les kunnen geven aan de universiteit. Ze
zou niet Europa kunnen rondreizen met lezingen. Ze zou niet kunnen optreden in tvprogramma’s. En zij zou vooral geen schrijfster kunnen zijn, die al bijna twintig jaar
succesvolle boeken publiceert, of in ieder geval boeken die niet overzien kunnen worden.
Want juist daardoor dat ze zich op zo’n meeslepende manier bloot geeft aan haar lezers,
komt ze naar mijn mening veel geloofwaardiger over dan haar collega’s. Of gaat ze daar ook
al te ver in?
Maar genoeg van die vooroordelen! Wat mij betreft, is Kristien Hemmerechts een pittige
dame met lef, die dingen durft zeggen en schrijven en doen waar andere alleen maar over
dromen. Ook als ze niets voor godsdienst voelt, zal ik haar hopelijk niet beledigen, als ik haar
aan de hand van een bijbelcitaat probeer te karakteriseren, waarin gezegd wordt, dat wij of
heet of koud zouden moeten zijn, maar nooit lauw. Zij is alles behalve lauw.
En hoe is het dus uiteindelijk afgelopen? Goed, hoop ik. De avond werd geopend door
mevrouw Hrnčířová, die bij deze gelegenheid het colloquium heeft afgesloten. Daarna nam
de heer Moens het woord over, als de moderator van de avond. In het officiële
podiumgesprek werd uiteindelijk uitgebreid gesproken over het nieuwste boek van Kristien
Hemmerechts en de recensies ervan, over de politieke situatie in België, over de rol van de
media vandaag. En over de taal uiteraard. Kristien las voor uit haar boek over de tijd, toen
~ 22 ~
ze nog kind was en met haar ouders naar de grote stad ging. Ook vertalingen en vertalers
kwamen aan bod en de vragen van het publiek.
En daarna die prachtige receptie… De heer Moens was zoals altijd een stralende gastheer,
zijn rechterhand Andrea Havlíčková heeft alles perfect georganiseerd, zodat de
versnaperingen zeer lekker waren met als hoogtepunt de onovertrefbare frambozenvlaai. Zo
te zien en te hopen hebben de meeste gasten van die avond en van elkaars gezelschap zeer
genoten.
En ik kon tegen de middernacht naar de metro vluchten met het goed gevoel in het hart, dat
“mijn” Kristien Hemmerechts echt bestaat. Als ik de volgende keer een boek van haar zal
lezen, zal haar prachtige Vlaams door mijn oren klinken.
Zover mijn verslag vanuit Ne-Be naar je hemel. Houd je goed. Ik mis je.
Liefs
Jana
Kristien Hemmerechts
Foto: Jesse Ultzen
~ 23 ~
OP WEG
Verslag van de buitenlandexcursie naar Český Krumlov in
Tsjechië van 1-7 april 2007 van de post-HBO opleiding
Bouwhistorie en Restauratie van de Hogeschool Utrecht.
Vanaf 2001 wordt aan de Hogeschool Utrecht een tweejarige post-HBO
avondopleiding verzorgd voor bouwkundigen en andere geïnteresseerden die zich
willen specialiseren in bouwhistorisch onderzoek en restauratietechnieken. In het
tweede jaar is er een differentiatie naar één van beide aandachtsgebieden. Voor de
verbreding van het blikveld wordt in het tweede jaar een buitenland-excursie
georganiseerd waarin kennis wordt gemaakt met de theorie en praktijk in andere
Europese landen.
De excursie was voorbereid door de schrijver van dit verslag, oudstudent van de
opleiding, in samenwerking met de lector van de opleiding, Pim Brinkman,
Annemarie Brakkee en Marjorie Verhoek. Een groep van 22 studenten reisde op
zondag 1 april 2007 naar Ceský Krumlov in Zuidwest-Tsjechië voor een programma
van maandag tot en met donderdag, met aansluitend een bezoek aan Praag op
vrijdag.
Maandagmorgen begon de excursie met een programma in het Regionaal Museum.
De groep werd ontvangen door Jan Racák, archeologisch onderzoeker van het
museum. Het museum bezit thematische collecties over de geschiedenis van de
stad en zijn omgeving. Attractie is een keramisch model van de stad, naar de eind
19e-eeuwse situatie, van ong. 20 m2. De groep werd rondgeleid door de historicus
van het museum, die op levendige wijze toelichting gaf bij de collecties.
's Middags was er een stadswandeling met als thema architectuurgeschiedenis. De
rondleider,
Oto Srámek, had een bouwkundige achtergrond en gaf op enkele plaatsen
informatie over recente restauraties. Naast de gaaf overgeleverde
renaissancebouwkunst, waaraan de stad zijn plaats op de Werelderfgoedlijst van de
Unesco dankt, zijn er veel voorbeelden te zien van barokke en rococo-bouwkunst
van begin 17e tot eind 18e eeuw. Eind 18e eeuw volgt het classicisme en dan het
empire. Ook van historiserende stijlen uit de loop van de 19e eeuw zijn er in de
stad voorbeelden, maar van de neoclassicistische bouwkunst uit het einde van de
19e eeuw, met zijn grote volumes, is alleen aan het stadsplein een voorbeeld te
zien. De stedelijke ontwikkeling, die in veel steden vanaf de 2e helft van de 19e
eeuw plaatsvindt onder invloed van de Industriële Revolutie, is aan de stad
voorbijgegaan, evenals doorbraken na de 2e Wereldoorlog. Overigens is de stad in
de '50-er jaren van de vorige eeuw ternauwernood ontsnapt aan een oefening door
een Russische tankbrigade.
De renaissancebouwkunst uit de 16e en begin 17e eeuw is uitgevoerd door uit Italië
afkomstige bouwmeesters. Kenmerkend is de sgraffito, een pleistertechniek waarbij
~ 24 ~
rechthoekige steenblokken met diamantkoppen en andere figuren worden
gesuggereerd. Opvallend zijn ook de vele figuratieve muurschilderingen. Er zijn
voorbeelden te zien van analytische restauraties, waarbij bijv. oorspronkelijke
vensters in het zicht zijn gebracht, restauraties waarbij één stijlperiode werd
gereconstrueerd en restauraties waarbij het 19e eeuwse uiterlijk werd
geconserveerd.
Dinsdag was de dag van het bouwhistorisch onderzoek. Jirí Bloch, lokaal
bouwhistorisch onderzoeker, gaf 's ochtends college over de iconografie van de stad
- wat is er te zien op historische afbeeldingen -, over kapconstructies en houten
plafonds en over sjabloonwerk in interieurs.
In de stad zijn nog voorbeelden te zien van laatgotische kapconstructies, hoog
opgaande daken met sporenkappen. Pas in de loop van de 17e eeuw werd
overgegaan op de zogeheten liggende dakstoel,
te vergelijken met onze gebintenconstructie, waarbij er echter sprake is van
omlopende dekbalken in plaats van spanten. De balken plafonds kennen geen
sleutelstukken en kinderbalken. De balken zijn vaak voorzien van rijk houtsnijwerk
en soms beschilderd. De planken zijn gepotdekseld waarbij de onderste planken
zijn ingelaten in de balken of erop liggen, afgesloten met plankjes.
Jirí Bloch heeft tientallen gevels in de stad onderzocht op hun decoratieve
afwerking in de loop van de bouwgeschiedenis. Het resultaat is te zien in het
bouwhistorisch museum dat hij na 15 jaar onderzoek heeft ingericht. Algemeen
voorkomende decoraties zijn geschilderde, al dan niet geblokte, muurbeëindigingen,
pilasters, lijsten en venster- en deuromlijstingen. De laatste vertonen typische
stijlkenmerken uit de betreffende architectuurperiodes.
Decoratieve afwerking van interieurs, in de vorm van sjabloonwerk, is van oudsher
toegepast maar werd pas vanaf de 2e helft 19e eeuw algemeen. In kartonnen
sjablonen worden figuren uitgestansd waarin verf getamponeerd wordt. Op deze
wijze kan een heel interieur van decoraties worden voorzien, nonfiguratieve,
waaronder ook illusief blokwerk, en figuratieve, bijv. bloemen en ranken. Bij
onderzoek worden vaak meerdere lagen over elkaar aangetroffen. In het museum
zijn replika's gemaakt. Behang werd pas in de communistische tijd toegepast, in de
vorm van foto's van tropische stranden e.d..
's-Middags werd het, gedeeltelijk gerestaureerde, voormalige dubbelklooster van
Clarissen en Franciscanen Conventuelen bezocht, waarvan de oudste delen 14e
eeuws zijn. Een restaurator was aanwezig om toelichting te geven bij
muurschilderingen in het interieur. Deze worden conserverend gerestaureerd. Aan
de achterzijde van het klooster kon een goed beeld worden verkregen van de staat
van verval waarin veel gebouwen zich in 1989 bevonden. Bij het bouwhistorisch
onderzoek werd o.a. een zeldzaam voorbeeld van beschilderde sgraffito
aangetroffen. Vervolgens werd de dakstoel van één van de panden waaruit het
huidige gemeentehuis bestaat bekeken. Een voorbeeld van een liggende dakstoel.
Tenslotte werd het 400 jaar oude, even buiten het historische centrum gelegen,
woonhuis bezocht van de schrijver van dit verslag. Na de aankoop in 2000 werd het
huis, waaraan de afgelopen 50 jaar geen veranderingen meer hadden
plaatsgevonden, gedetailleerd bouwhistorisch onderzocht. De gehele
~ 25 ~
bouwgeschiedenis is nog goed af te lezen aan exterieur en interieur. Het huis bleek
zeer rijkelijk van sjabloonwerk te zijn voorzien. Reden hiervan is dat er tot na de 2e
Wereld-oorlog een schilder van sjabloonwerk heeft gewoond. Het betrof een
Sudetenduitse familie die in 1947 verdreven werd. In het huis wordt een museale
opstelling gemaakt van dit werk. Ook de oorspronkelijke vensters in een houten
buitenmuur uit 1604 werden vrijgelegd. Hierbij werd een unieke vondst gedaan,
namelijk de resten van een glas-in-loodraam met ronde glaasjes, waarbij de
vattingen niet van lood maar van hout zijn.
Woensdagochtend gaf Jan Vondrous, de eerste burgemeester na 1989, een lezing
over de positie van het stadsbestuur na de Fluwelen Revolutie. Het onroerend goed
dat in de communistische tijd grotendeels staatsbezit was, werd na 1989
teruggegeven aan de particuliere eigenaren van vóór 1948 en verder aan de stad
overgedragen. Er was direct grote belangstelling van buitenlandse investeerders.
Het bestuur wilde echter in de eerste plaats de stad teruggeven aan zijn burgers.
Woningen werden voor een appel en een ei verkocht aan de huurders of nieuwe
lokale ondernemers, met de verplichting ze weer in goede staat te brengen en een
antispeculatiebeding. Door de hogere marktwaarde konden de nieuwe eigenaren
hypotheken verkrijgen, waarmee de restauraties bekostigd werden.
De grotere objecten werden ondergebracht in een NV waarvan de stad enig
aandeelhouder is. Deze panden werden en worden gerestaureerd, waarbij de
opbrengsten van verkoop, verhuur en exploitatie door de NV kunnen worden
aangewend voor nieuwe restauraties. De eerste jaren waren voor het stadsbestuur
moeilijk omdat men opereerde in een situatie waarin oude wetten niet meer van
kracht waren, terwijl de nieuwe wetten nog gemaakt moesten worden. Het
stadsbestuur heeft nationale waardering gekregen voor zijn aanpak.
De volgende spreker was Miroslav Reitinger, directeur van het Ceský Krumlov
Ontwikkelingsfonds, de eerder genoemde NV. Deze zette uiteen dat het fonds
meerdere taken heeft. Niet alleen beijvert het zich voor restauratie en
herbestemming van zijn onroerend goed, maar het verzorgt ook de plaatselijke VVV
en andere toeristische activiteiten. De uitvoering van het parkeerbeleid is eveneens
een taak van het fonds. Bij de uitvoering van de diverse taken moet steeds een
evenwicht worden gevonden tussen de belangen van de stad als woon- en
werkgemeenschap en toeristische trekpleister en de noodzaak voldoende middelen
te genereren voor het herstel van 50 jaar achterstallig onderhoud. Dit leidt soms tot
heftige politieke discussies. De gemeenteraad bepaalt uiteindelijk wat het fonds
doet. Het is gelukt projecten te realiseren die cultureel en maatschappelijk van
belang zijn en verblijfstoerisme te creëren naast de één miljoen dagjestoeristen per
jaar. Punten van zorg blijven het vergroten van het aanbod aan goede voorzieningen
voor ontspanning en vermaak en het voorkomen van leegloop van plaatselijke
middenstand en bevolking in het historische centrum.
Vervolgens gaf Jan Racák een presentatie over archeologie in relatie tot
bouwhistorisch onderzoek, waarbij hij ook vertelde wat de taak van het museum
hierin is. Indien ten behoeve van een bouw-project gegraven moet worden en de
verwachting is dat zich in de grond archeologische informatie bevindt, is de
eigenaar verplicht om op zijn kosten een archeologisch onderzoek uit te laten
~ 26 ~
voeren, hetzij door een particulier bureau, hetzij door de archeologische dienst van
het regionaal museum. Gaat het om een particulier, dan wordt het onderzoek voor
kosten van de overheid uitgevoerd door de museumdienst.
Een collega van het regionaal museum van de nabij gelegen stad Ceské Budejovice
verzorgde de toelichting bij de wandeling 's middags langs enkele plaatsen waarbij
de resultaten van onderzoek in het zicht zijn gelaten. Opmerkelijk was een vloer
van een middeleeuwse slagerij die met beenderen belegd was. De middag werd
vervolgd met een bezoek aan het toekomstige museum Seidl's fotoatelier. Deze grote
villa, net buiten het historische centrum gelegen, werd eind 19e eeuw in chalêtstijl
gebouwd. Tot 1952 was er een bedrijf gevestigd voor het ontwikkelen en afdrukken
van foto's en het maken van ansichtkaarten. Een groot deel van de uitrusting en
het negatievenarchief is bewaard gebleven. Interieur en inrichting zullen in museale
opstelling worden hersteld. Dit wordt uitgevoerd door het ontwikkelingsfonds, met
behulp van een Europese subsidie. Vlakbij de villa staat de voormalige synagoge, in
1905 gebouwd door de Joodse papierfabrikant Spiro. Na de oorlog werd er een
protestantse kerk gevestigd en in 1989 is het gebouw teruggegeven aan de Joodse
gemeenschap.
De synagoge is gebouwd als een zaalkerk met een achtkantige inpandige toren. Er
is een houten tongewelf onder een constructie van stalen spanten. In de synagoge
en de voormalige rabijnswoning bevindt zich sjabloonwerk. Jirí Bloch, die
recentelijk een bouwhistorische verkenning had uitgevoerd, verzorgde de
rondleiding. De synagoge wordt herbestemd als expositieruimte bij Seidl's
fotoatelier.
Van 5 tot 7 uur was er een geanimeerde borrel in Museum Artes, waarbij aan de
gastheer een boerenkaasje met kaasschaaf werd aangeboden.
De vierdaagse excursie in Ceský Krumlov werd donderdag afgesloten met college's
en rondleidingen in en om het kasteel. Pavel Slavko, directeur van het kasteel, dat
een rijksmuseum is, gaf een presentatie waarbij hij op indringende wijze over het
voetlicht bracht wat volgens hem de juiste restauratieethiek is. Al te gemakkelijk
worden bij restauraties moderne technieken en materialen gebruikt, wat niet meer
dan een karikatuur van de oorspronkelijke uitvoering oplevert. Het sfeerbeeld dat
in de oorspronkelijke situatie werd opgeroepen ontbreekt in het geheel bij de
gevelafwerking met onderhoudsarme systemen in felle kleuren, zoals die helaas de
afgelopen 15 jaar in de stad veelvuldig is toegepast. Om nog maar niet te spreken
van de borden die de binnen aangeboden waren moeten aanprijzen. Zeer bijzonder
waren de beelden over reconstructies van fakkel- en kaarsverlichting, zoals die
werd toegepast bij feestavonden in de kasteeltuin. In het kasteel, het grootste in
Tsjechië na de Praagse burcht, werden enkele interieurs bekeken. Een passage van
twee verdiepingen verbindt het kasteel met het slottheater. Dit theater heeft nog
steeds het interieur, de installaties en decorstukken uit 1750 toen het gebouwd
werd. Er zijn slechts twee slottheaters in Europa waarvoor dit geldt. Het theater
werd bekeken, de installaties onder het toneel en attributen die in een ruimte
achter het theater worden bewaard. 's Middags was er tot slot een bezoek aan de
kasteeltuin. De beheerder gaf een overzicht van de ontwikkeling van de tuin door de
eeuwen heen. De huidige aanleg is deels barok en deels romantisch. Veel beelden
~ 27 ~
in de tuin zijn de afgelopen 10 jaar overgebracht naar een lapidarium bij het
kasteel en vervangen door kopieën. Bijzonder is de bellaria uit 1750, rijkelijk
voorzien van interieurschilderingen en voorzien van een houten tafellift, waarmee
de bezoekers vanuit de keuken van drank en spijs werden voorzien.
Donderdag aan het eind van de middag vertrok de groep voor een bezoek op vrijdag
aan Praag. Er kon teruggekeken worden op een boeiende excursie met een
uitgebalanceerd programma. Alleen het onderwerp restauratietechniek was
onderbelicht gebleven. Mede dankzij de inzet aan Tsjechische zijde liep het
programma uitstekend. Een aantal foto's is op CD gezet.
Menze de Graaf
Ceský Krumlov, 17 april 2007
Minoriten, Kájovská
Foto: Menze de Graaf
WAT PRAAT MEN OVER
De oktopus op de Letná-heuvel
Begin maart 2007 werd de uitslag bekendgemaakt van de architektuurwedstrijd voor de bouw
van een nieuwe Nationale Bibliotheek op de Letná-heuvel, ergens tussen de Praagse Burcht
en het Sparta voetbalstadion. De internationale jury onder voorzitterschap van architekte Eva
Jiricná kende de eerste prijs toe aan het ontwerp van architekt Jan Kaplický en zijn Brits
atelier Future Systems. Meer dan 400 ontwerpen waren ingediend.
Het winnend ontwerp heeft de vorm van een bult of een aan alle zijden afgeronde piramide.
De hoofdkleuren zijn groen en paars. Het heeft ook iets weg van een cirkustent, maar kreeg in
~ 28 ~
de Tsjechische pers zeer vlug de bijnaam "de oktopus". Het gebouw telt negen verdiepingen.
Het ondergrondse deel is bestemd voor de bewaring van ongeveer tien miljoen boeken. Een
geautomatiseerd systeem zou moeten garanderen dat elk boek binnen vijf minuten
beschikbaar is. Als alles volgens plan verloopt moet de bouw in 2011 gerealiseerd zijn.
Geschatte kostprijs: ongeveer 72 miljoen euro. Het is echter niet zeker dat het winnend
projekt ook zal worden uitgevoerd. Er zijn overigens nog tal van burokratische horden te
nemen.
Het winnende ontwerp voor de
Nationale Bibliotheek. Foto: NKP
Het oog over de stad. Foto: NKP
Tussen de Praagse Burcht en het
Sparta-stadion. Foto: NKP
De bekende architektuurhistorikus Zdenek Lukes is begeesterd over het ontwerp. De
direkteur van de Nationale Bibliotheek Vlastimil Jezek en de architektuurspecialiste Jana
Tichá zijn uitgesproken voorstanders. Zelfs Milan Knizak, de omstreden direkteur van de
Praagse Nationale Galerie, sprak van een "goed en interessant ontwerp". Ook vanuit het
Ministerie van Kultuur en het Praagse stadsbestuur klonken positieve stemmen. Pavel Bém,
de opperburgemeester van Praag en zelf ook jurylid, noemt het een "moedig, verrassend,
origineel en beslist ook kontroversieel ontwerp".
Kritiek kwam er vanwege de NPU (Nationale Monumentendienst), vooral omwille van de
ligging op de Letná-heuvel. De plaats van het gebouw is voor de meeste kritici zoals de
schrijvers Ivan Klima en Ludvik Vaculik en de Klub voor Oud Praag, het grootste euvel.
Voor anderen gaat het om een lelijk gebouw dat wordt vergeleken met een hoop
uitwerpselen, een afstotelijk monster of een litteken uit aluminium.
Vaclav Klaus, de Tsjechische president, noemde het een lelijk stukje architektuur en hij
verklaarde de bouw te willen verhinderen met zijn eigen lichaam. Ons lijkt dat een voldoende
reden om onmiddellijk met de bouw van start te gaan. Over zijn uitspraak waren de meeste
perskommentatoren verontwaardigd.
Vaclav Havel, de gewezen President, vindt het ontwerp van Jan Kaplický "geraffineerd en
mooi". Hij stelde terecht de vraag waarom men niet protesteerde tegen de bouw van het
banale Charles Square Center op het Karelsplein.
Eind oktober 2007 laaide de diskussie weer hoog op. Wordt ongetwijfeld vervolgd ...
Piet Schepens
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------Opmerking van de redactie:
De auteur gebruikt de zogenaamde progressieve spelling.
~ 29 ~

nr. 3 - NE-BE

Transkript

Podobné dokumenty

II/1 - 99 - Společnost pro nizozemskou a vlámskou kulturu Ne-Be

Ne - Společnost pro nizozemskou a vlámskou kulturu Ne-Be

II/2 - 2000 - Společnost pro nizozemskou a vlámskou kulturu Ne-Be

Zlom 3/05

Zlom 2007/1.indd - Společnost pro nizozemskou a vlámskou kulturu