Flora - Rzadkie i zagrożone gatunki mikroregionu Žulovsko

flóra
flora
vzácné a ohrožené druhy
Žulovského mikroregionu
rzadkie i zagrożone gatunki
mikroregionu Žulovsko
Již samotná poloha oblasti obklopené z východu pohořím Hrubého Jeseníku, ze západu Rychlebskými
horami a na severní straně vybíhající do nekonečné polské roviny, dává tušit přítomnost pestré a bohaté
přírody. Skutečnost, že na docela malé ploše Žulovské pahorkatiny najdeme 3 národní přírodní památky
hovoří za mnohé. Tyto tři památky byly sice vyhlášeny za účelem ochrany především geologického
fenoménu, nicméně na skály a sutě se váže nejedna botanická či zoologická zajímavost.
Już samo położenie obszaru otoczonego od wschodu pasmem Wysokiego Jesionika (czes. Hrubý Jeseník),
a od zachodu Górami Złotymi (czes. Rychlebské hory), na północnej zaś stronie wybiegającego aż po zdające
się nie mieć końca polskie równiny, pozwala spodziewać się obecności różnorodnej i bogatej przyrody. Fakt,
iż na dość niewielkiej powierzchni Przedgórza Paczkowskiego (czes. Žulovská pahorkatina) odnajdziemy
3 pomniki przyrody, wiele wyjaśnia. Owe trzy formacje przyrodnicze zostały co prawda ogłoszone
pomnikami przyrody głównie po to, by chronić przede wszystkim geologiczny fenomen, niemniej jednak
ze skalami czy rumowiskami związana jest niejedna botaniczna czy zoologiczna ciekawostka.
První národní přírodní památka Jeskyně Na pomezí se nachází na hranici katastrů obce Vápenná a Dolní
Lipová. Na zastíněných skalách v suťovém lese roste kriticky ohrožený druh kapradiny jelení jazyk.
V lese můžeme najít i další ohrožené druhy kapradin, např. sleziník zelený a kapradinu laločnatou.
Za zmínku stojí i výskyt vzácného mechu šikouška zeleného vázaného na tlející dřevo a chráněného
Evropskou unií jako tzv. naturový druh. K národní přírodní památce patří i přilehlá louka s 5 druhy
orchidejí. Jsou to prstnatec májový (1), pětiprstka žežulník, vstavač mužský, vemeník dvoulistý (2)
a vemeník zelenavý. Ze silně ohrožených druhů jmenujme ještě mečík střechovitý, karpatský druh
v Čechách velice vzácný.
V lesních porostech v okolí obcí Vápenná a Žulová se na vápencích dochovaly zbytky okroticových
bučin s hojným výskytem lilie zlatohlavé. Z okrotic, patřících do čeledi Orchidaceae, zde roste kromě
běžnější okrotice bílé i další dva vzácnější druhy okrotice červená a okrotice dlouholistá. Ve Skorošicích
roste velice vzácný bradáček srdčitý. Ve vzdálenosti asi 2 km od obce Žulová se nachází zachovalá
dubohabřina, která byla vyhlášena jako evropsky významná lokalita Lánský luh.
NPP Borový a Venušiny misky byly vyhlášeny pro ochranu geologických a geomorfologických jevů a obě
jsou vrcholové skály s výhledem do kraje. Na Borovém vrchu jsou malé zbytky původních smíšených
borových porostů s modřínem a dubem. V podrostu můžeme najít bělomech sivý, který byl v zimě
používán jako termoizolace v oknech, dnes ho však častěji uvidíme naaranžovaný v suchých vazbách.
V okolí vrcholové skály roste hasivka orličí.
Ve skalních štěrbinách NPP Borový roste sleziník severní. Při inventarizačním průzkumu mechorostů
byl nalezen rovnozub čárkovitý. Je to jeden z invazních druhů pocházející z jižní polokoule, který se
šíří Evropou i naším územím. Na severovýchod od NPP Borový vzdušnou čarou asi 3,5 km leží Smolný
vrch s NPP Venušiny misky. Jádro území tvoří smíšený les s převahou borovice lesní a buku lesního
s příměsí dubu zimního. Najdeme zde také kousek reliktního acidofilního boru s keříčky vřesu.
Kromě chráněných území existují doklady o vzácných rostlinných druzích i z okolní volné krajiny.
Příkladem může být lokalita v Černé Vodě, kde se vyskytuje kapradina hrálovitá, zákonem chráněná
jako kriticky ohrožený druh.
Snad nejzajímavější botanickou lokalitou popisované oblasti jsou Vidnavské mokřiny. Je to nížinný
mokřad, jeden z posledních dochovaných tohoto typu na Moravě a ve Slezsku. Území je od roku 1996
vyhlášeno jako přírodní rezervace a kromě mnoha mokřadních druhů živočichů zde najdeme i vzácné
rostliny. Přitažlivým druhem je masožravá rostlina rosnatka okrouhlolistá (3) z kategorie silně
ohrožených. Z ohrožených druhů se na této lokalitě vyskytují tolije bahenní, ostřice plstnatoplodá,
ostřice šupinoplodá a kruštík bahenní, kapradiník bažinný, prstnatec májový a vachta trojlistá.
Na území celého mikroregionu je vyhlášeno také několik památných stromů. Jedním z nich je např.
„Dub v kaolinovém lomu“ ve Farském lese u Stachlovic. Obvod má 535 cm, výšku 31 m a stáří asi
300 let. Zajímavý památný strom je i v Černé Vodě, kde stojí 28 m vysoký a až 150 let starý zerav
obrovský (4). Přezdívá se mu „Thuje pod Kaltenštejnem“. Z dalších jmenujme „Lípu u šihlavé báby“ (5),
„Paukův jilm“ (6) ve Velké Kraši nebo skupinu stromů „Tři veteráni“ v Černé Vodě.
Pierwszy z narodowych pomników przyrody, Jaskinia Na pomezí, znajdują się, jak wskazuje ich
nazwa, na pograniczu katastrów gmin Vápenná (Wapienna) oraz Dolní Lipová (Dolna Lipowa). Na
ocienionych skałach w położonym na osuwisku lesie rośnie języcznik zwyczajny, krytycznie zagrożony
gatunek paproci – języcznik zwyczajny. W lesie odnaleźć możemy także kolejne ginące gatunki
paproci, np. zanokcicę zieloną oraz paprotnik kolczysty. Warto wspomnieć też o występowaniu
rzadkiego mchu o nazwie bezlist okrywowy; rośnie on na próchniejącym drewnie i objęty jest
ochroną przez Unię Europejską jako tzw. gatunek związany tylko z naturalnymi siedliskami. Do
pomników przyrody zaliczana jest również przyległa łąka z 5 gatunkami orchidei. Są to kukułka
szerokolistna (1), gółka długoostrogowa, storczyk męski, podkolan biały (2) oraz podkolan zielonawy.
Z gatunków silnie zagrożonych wymieńmy jeszcze mieczyk dachówkowaty, gatunek karpacki,
w Czechach niezwykle rzadki.
W leśnych zaroślach na wapieńcach zachowały się pozostałości siedlisk buławników z występującą licznie
lilią złoto głów. Z buławników należących do rodziny Orchidaceae, rosną tutaj prócz pospolitszego buławnika
białego również dwa kolejne bardziej rzadkie gatunki buławnik czerwony oraz buławnik mieczolistny.
W Skorošicach rośnie inna orchidea, a mianowicie niespotykana listera sercowata. W odległości ok. 2
km od gminy Žulová znajduje się zachowany las dębowy, który uznano za znaczącą na skalę europejską
lokalizację pod nazwą Lánský luh
NPP Borový oraz NPP Venušiny misky (Miski Wenus). Oba zostały stworzone w celu ochrony tworów
geologicznych i geomorfologicznych, oba są wysokimi wzniesieniami z widoczną z nich panoramą
okolicznych terenów. Na Borovým vrchu znajdują się niewielkie pozostałości pierwotnych mieszanych
siedlisk borowych z modrzewiem i dębem. W podszyciu odnaleźć możemy bardzo dekoracyjną bielistkę
siwą, której używano w zimie do termoizolacji okien, dziś jednak częściej zauważymy ją jako element
aranżacji w suchych kompozycjach. W pobliży wysokich wzniesień rośnie orlica pospolita.
W skalnych szczelinach rezerwatu NPP Borový rośnie zanokcica północna. Podczas badań nad
liczebnością mszaków odnaleziono prostoząb równowąski. Jest to jeden z gatunków inwazyjnych
pochodzących z półkuli południowej, który rozprzestrzenia się w Europie, a także na naszym obszarze.
Na północny wschód od NPP Borový w odległości około 3,5 km leży Smolný vrch z pomnikiem przyrody
NPP Venušiny misky (Miski Wenus). Rdzeń tego obszaru tworzy las mieszany z przewagą sosny leśnej
i buczyny leśnej z dodatkiem dębu zimowego. Znajdziemy tu też fragment reliktowego acydofilnego
boru z krzaczkami wrzosu .
Oprócz terenów objętych ochroną istnieją przykłady poświadczające występowanie rzadkich roślin także
w okolicznej wolnej przyrodzie. Przykładem może być lokalizacja w miejscowości Černá Voda, gdzie
znajdują się siedliska paprotnika ostrego, objętego ochroną prawną jako gatunek krytycznie zagrożony.
Chyba najbardziej interesującą pod względem botanicznym lokalizacją na opisywanym obszarze są
Vidnavské mokřiny (Vidnavskie mokradła). Chodzi o nizinne moczary, jedne z ostatnich pozostałych
tego typu na Morawach i na Śląsku. Obszar już od 1996 roku ogłoszono rezerwatem przyrody, a
oprócz wielu gatunków zwierząt zamieszkujących trzęsawiska odnajdziemy tu także cenne rośliny.
Interesującym gatunkiem jest mięsożerna roślina rosiczka okrągłolistna (3) z kategorii silnie
zagrożonych. Z gatunków, którym grozi wyginięcie występują w tym miejscu dziewięciornik błotny,
turzyca nitkowata, turzyca łuszczkowata oraz kruszczyk błotny, zachylnik błotny, kukułka szerokolistna
i bobrek trójlistkowy.
Na terenie całego mikroregionu zabytkami przyrody ogłoszono też kilka drzew. Jednym z nich jest
np. dąb rosnący w kamieniołomie kaolinu – „Dub v kaolinovém lomu” w lokalizacji Farský les koło
Stachlovic. Jego obwód liczy 535 cm, wysokość 31 m, wiek datuje się na mniej więcej 300 lat. Interesujące
zabytkowe drzewo jest też w Černej Vodzie, gdzie stoi mierzący 28 m i liczący ponad 150 lat żywotnik
olbrzymi (4). Zwie się go „Thuje pod Kaltenštejnem”. Z pozostałych wymieńmy następujące: lipę
nazywaną „Lípa u šilhavé báby” (5) (Lipa u zezowatej baby), wiąz „Paukův jilm” (6) (Wiąz Pauka) w
miejscowości Velká Kraš lub grupę drzew „Tři veteráni” (Trzech weteranów) w Černej Vodzie.
1 - Prstnatec májový
(Dactylorhiza majalis)
Kukułka szerokolistna
2 - Vemeník dvoulistý
(Platanthera bifolia)
Podkolan biały
3 - Rosnatka okrouhlolistá
(Drosera rotundifolia)
Rosiczka okrągłolistna
5 - Lípa u šihlavé baby
Lipa u zezowatej baby
6 - Paukův jilm
Wiąz Pauka
4 - Zerav obrovský
(Thuja plicata nebo Thuja gigantea)
Żywotnik olbrzymi
„Projekt je spolufinancován z prostředků Evropského fondu pro regionální rozvoj“ (ERDF) „Překračujeme hranice“
„Za obsah tohoto dokumentu je výhradně odpovědný příjemce dotace obec Skorošice“
„Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF).” „Przekraczamy granice.”
„Za treść niniejszego dokumentu ponosi wyłączną odpowiedzialność beneficjent dotacji gmina Skorošice.”
P
r
o
j
e
k
t
j
e
s
p
o
l
u
f
i
n
a
n
c
o
v
á
n
z
p
r
o
s
t
ø
e
d
k
ù
E
v
r
o
p
s
k
é
h
o
f
o
n
d
u
p
r
o
r
e
g
i
o
n
á
l
n
í
r
o
z
v
o
j
P
r
o
j
e
k
t
w
s
p
ó
³
f
i
n
a
n
s
o
w
a
n
y
j
e
s
t
z
e
œ
r
o
d
k
ó
w
F
u
n
d
u
s
z
u
P
r
o
j
e
k
t
j
e
s
p
o
l
u
f
i
n
a
n
c
o
v
á
n
z
p
r
o
s
t
ø
e
d
k
ù
E
u
r
o
p
e
j
s
k
i
e
g
o
D
l
a
R
o
z
w
o
j
u
R
e
g
i
o
n
a
l
n
e
g
o
E
v
r
o
p
s
k
é
h
o
f
o
n
d
u
p
r
o
r
e
g
i
o
n
á
l
n
í
r
o
z
v
o
j