Přírodní park Lanškrounské rybníky

Přírodní park Lanškrounské
rybníky
Jednodenní exkurze – autobus, pěší turistika
Náročnost: střední
Zaměření: zeměpisné, enviromentální, biologické
Navržená trasa:
Žamberk - Letohrad - Verměřovice – Dolní
Čermná – Lanškroun - Žamberk
( Ze Žamberka autobusem do Letohradu, na Orlici a přes Mistrovice
do Klášterce nad Orlicí, odtud pěšky na Zemskou bránu a autobusem
do Neratova a zpět do Žamberka)
Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím
Euroregionu Glacensis
Ze Žamberka autobusem přes Letohrad do Verměřovic, odtud pěšky
do přírodní rezervace Sutice , autobusem do Dolní Čermné, pěšky po
žluté značce na Mariánskou horu, autobusem do Lanškrouna a pěšky
do přírodního parku Lanškrounské rybníky, autobusem zpět do
Žamberka
Přírodní rezervace Sutice
Přírodní rezervace Sutice byla vyhlášena v roce 1950 na skalnatých
svazích podél toku řeky Tiché Orlice. Hlavním předmětem ochrany
jsou opukové skály a výchozy na strmých svazích po pravém břehu
řeky. Lesní porosty plní protierozní a půdoochrannou funkci.
2
V bylinném patře se nachází mnoho chráněných rostlinných druhů
například prvosenka vyšší(Primula elatior), bledule jarní (Leucojum
ernum), aron plamatý (Arum maculatum), devětsil lékařský
(Petasites hybridus), hlístník hnízdák(Neottia nidus-avis), hruštice
jednostranná(Ramischia
secunda,
jaterník
trojlaločný(Hepatica
triloba), střevíčník pantoflíček(Cypripedium calceolus), okrotice
bílá(Cephalanthera
damasonium),
lýkovec
jedovatý
(Daphne
mezereum), kruštík širolistý (Epipactis elleborine), sněženka
podsněžník (Galanthus nivalis). Lokalita je znamným hnízdištěm
drobného ptactva a významnou ntomologickou a mykologickou
rezervací, nachází se zde 210 druhů hub.
3
Dolní Čermná
Dolní Černá je obec ulicového typu, která patřila ve 14. století ke
zbraslavskému klášteru. Významnou dominantou obce je raně
barokní kostel sv. Jiří z let 1687 - 1690. Nedaleká fara je v jádru
barokní, ale je empírově upravena.
Mariánská Hora
Mariánská Hora je
plochý
kopec
s poutním
jednolodním
kostelem
Panny
Marie, postavený za
peníze
z lidové
sbírky v roce 1869 a
nad
kostelem
do
půlkruhu křížová cesta z roku 1886, vroubená lipovou alejí. K
poutnímu kostelu se váže příběh zachráněného vozky. Vozka tudy
vezl mlýnské kameny, neubrzdil vůz, zůstal pod vozem a podle
legendy ho z pod vozu vytáhla P. Marie mariazellská, kterou Vozka
velmi ctil.
4
Lanškroun
Lanškroun je průmyslové město a památková zóna, byl založen
v roce 1241 a osídlen německými kolonisty. Historické části vévodí
renesanční radnice ze 16.století.Na náměstí A. Jiráska stojí zámek na
místě bývalého kláštera augustiniánů z konce 14. století.
Přírodní park Lanškrounské rybníky
Lanškrounské rybníky byly v roce 1992 zařazeny mezi přírodní
parky. Dnes na ploše 233 ha přírodní park zahrnuje soustavu sedmi
rybníků, jsou to Krátký, Dl ouhý, Olšový, Pšeničkův, Sluneční a dva
menší Ostrovské rybníky.
5
Území je rovinaté,
geologickým podkladem jsou sedimenty.
Převažují půdy ovlivněné zvýšenou hladinou podzemní vody, v
rybničních litorálech jsou i kyselé slatinné půdy. Biologicky
nejhodnotnější jsou především litorály rybníků a na ně navazující
pobřežní louky, mokřady a jasanové olšiny v okolí vodních toků. Pro
tyto hodnoty byla část přírodního parku (41,52 ha), Olšový a
Pšeničkův rybník s druhově pestrými bezkolencovými loukami
zahrnuta do Evropské soustavy NATURA 2000, jako Evropsky
významné stanoviště.
Živou složku přírody tvoří hlavně organismy typické pro vlhká
stanoviště, zamokřené louky a
břehové pásmo vodních toků a
potoků. Vodní a vlhkomilné
rostliny
tvoří
základ
ekosystému rybníků. Produkují
velké množství biomasy, která
slouží za potravu živočichům.
Dobře prohřátá voda spolu s rostlinami umožňuje vytvářet silné
populace planktonu.
Kromě živočichů (zooplankton) se do této
skupiny zařazuje i fytoplankton (řasy a sinice). Zooplankton není
druhově příliš bohatý. Tvoří ho především drobní korýši a některé
6
larvy hmyzu. Bentos představují zástupci drobných kroužkovců a
mlži živící se filtrací vody. Často najdeme chráněnou škebli
rybniční(Anodonta cygnea), vzácně i další druhy jako například
velevruba malířského(Unio pictorum) a velevruba nadmutého(Unio
tumidus). Dominantní postavení má nekton, tj. vodní živočichové
schopní samostatného pohybu. Kromě plovoucích bezobratlých sem
patří především ryby, býložravé i dravé. Rybníky a pobřežní rákosiny
jsou hnízdištěm a tahovou zastávkou mnoha vodních a mokřadních
ptáků. Představují druhově nejpočetnější třídu živočichů vodního
prostředí. Ptáci plní
důležitou
úlohu
konzumentů mnoha
pravidelně
se
přemnožujících
vodních organismů.
Jedním
z
nehojnějších ptáků
je lyska černá (
Fulica atra), ale absolutně nejběžnějším druhem je kachna divoká
(Anas platyrhynchos). Na rybnících lze pozorovat i dalších druhy
vodních ptáků, dokonce zde byl pozorován i orel mořský (Haliaeetus
albicilla), který je největším dravcem, kterého můžeme v České
7
republice vidět. Na území přírodního parku můžeme najít také raka
říčního(Astacus astacus), bioindikátora čistých vod. Bez vody se
neobejdou také obojživelníci, kterých tady žije několik druhů, např.
čolek horský( Triturus alpestris), rosnička zelená ( Hyla arborea). Na
život u vody se specializuje užovka obojková( Natrix natrix). Břehy
obývá robustní hlodavec, ondatra pižmová ( Ondatra zibethicus).
Nedávno se v této lokalitě usadil i největší evropský hlodavec, bobr
evropský (Castor fiber). Jeho přítomnost dokazují nápadné okusy,
které lze najít na březích rybníků.
8
Obszar chronionego
krajobrazu Lanškrounskie Stawy
Wycieczka jedniodniowa – autobusem i pieszo
Poziom trudności: średni
Tematyka: biologiczna, przyrodnicza, geograficzna
Proponowana trasa:
Žamberk – Verměřovice - Přírodní
rezervace Sutice - Dolní Čermná –
Lanškroun - Žamberk
Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím
Euroregionu Glacensis
9
Proponowana trasa:
Z Žamberka autobusem przez Letohrad do Verměřovic, stąd pieszo
do rezerwatu przyrody Sutice , autobusem do Dolní Čermné, pieszo
po żółtej trasie na Mariánskou horu, autobusem do Lanškrouna i
pieszo do Obszaru chronionego krajobrazu Lanškrounskie stawy,
autobusem z powrotem do Žamberka
10
Rezerwat przyrody Sutice
Rezerwat przyrody Sutice został utworzony w roku 1950 na
zboczach skalnych wzdłuż rzeki Cichej Orlicy. Został utworzony
głównie dla ochrony skał opokowych i wychodni na stromych
zboczach na prawym brzegu rzeki. Lasy chronią glebę i mają
zapobiegać erozji.
Występuje wiele chronionych gatunków roślin zielnych np.:
pierwiosnek wyniosły(Primula elatior), śnieżyca wiosenna(Leucojum
vernum),
obrazki
plamiste
(Arum
maculatum),
lepiężnik
różowy(Petasites hybridus), gnieźnik leśny(Neottia nidus-avis),
11
gruszkówka
jednostronna(Ramischia
pospolita(Hepatica
triloba),
obuwik
secunda,
przylaszczka
pospolity(Cypripedium
calceolus), buławnik wielkokwiatowy (Cephalanthera damasonium),
wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum), kruszczyk szerokolistny
(Epipactis helleborine), śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis).
Obszar rezerwatu jest cenny z powodu gniazdowania drobnych
ptaków,
jest
cennym
entomologicznym
i
mykologicznym
rezerwatem, rośnie tutaj 210 gatunków grzybów.
Dolní Čermná
Dolní Čermná jest wsią ulicówką, która w XIV wieku należała do
klasztoru w Zbraslawie.
Dominującą budowlą we wsi jest wczesnobarokowy kościół św.
Jerzy z lat 1687 –
1690.
Pobliska
barokowa fara została
później przebudowana
w stylu empire.
Mariánská Hora
Mariánská
płaski
Hora
to
pagórek
12
z jednonawowym kościołem p.w. Panny Marii, zbudowanym za
pieniądze z datków w roku 1869. Przy kościole znajduje się droga
krzyżowa o kształcie połokręgu z roku 1886 z lipową aleją. Kościoł
jest miejscem świętym, jest z nim związana legenda o uratowanym
furmanie. Furman przewoził tędy kamienie młynskię,
został
uwięziony pod przewróconym wozem i według legendy został
wyciągnięty przez P. Marię Mariazellską, którą wzywał.
Lanškroun
Lanškroun jest miastem przemysłowym z częścią zabytkową,
powstało w roku 1241 i zostało zasiedlone przez niemieckich
kolonistów. Najciekawszym zabytkiem w historycznej części jest
renesansowy ratusz wybudowany w XVI wieku. Na placu A. Jiráska
stoi pałac na miejscu byłego klasztoru augustianów z końca XIV
wieku.
Obszar chronionego krajobrazu Lanškrounskie Stawy
Lanškrounskie Stawy dołączyły do listy chronionych obszarów w
roku 1992. Dzisiaj obejmują obszar o powierzchni 233 ha, w tym
układ siedmiu stawów, ich nazwy to Krátký, Dlouhý, Olšový,
Pšeničkův, Sluneční i dwa miejsze Ostrovské rybníky.
13
Teren jest płaski, podkładem geologicznym są osady. Przeważają
gleby na które wywierają wpływ płytkie wody podziemne, w
strefach litoralnych stawów są też kwaśne gleby. Z punktu
geologicznego najcenniejsze są przede wszystkim strefy litoralne
stawów oraz pobliskich łąk, mokradeł i lasy olszowe oraz jesionowe
w okolicach cieków wodnych. Z tego powodu została część obszaru
(41,25 ha), Olšowy i Pšeničkůw staw z wielogatunkowym łąkami
łęgowymi, dołączona do systemu obszarów NATURA 2000, jako
specjalny obszar ochrony siedlisk.
14
Przyroda ożywiona jest tworzona głównie przez organizmy typowe
dla wilgotnych siedlisk, mokradeł i strefy przybrzeżnej wodnych
cieków. Ekosystem stawów tworzą rośliny wodne i hygrofity
wytwarzające mnóstwo biomasy, która jest pożywieniem dla
zwierząt.
Wyższa temperatura wody oraz rośliny pozwalają stworzyć wielką
populację planktonu. Oprócz planktonu zwierzęcego (zooplankton)
należy do tej grupy też fitoplankton (sinice, zielenice). Skład
gatunkowy zooplanktonu nie jest zbyt różnorodny. Jest tworzony
przeważnie przez skorupiaki i larwy niektórych owadów.
Bentos tworzy rodzina pieścienic i małże żywiący się poprzez
filtrację
wody.
Często
możemy znaleźć chronioną
Szczeżuję
wielką(Anodonta
cygnea), rzadziej inne gatunki
jak np. Skójka malarska(Unio
pictorum).
Na
szczycie
łańcucha
pokarmowego jest nekton, tj. zwierzęta wodne zdolne do
samodzielnego poruszania się, oprócz pływających bezkręgowców
chodzi głównie o ryby, roślinożerne i drapieżne. W stawach i
brzegach porośniętych pasem trzcin gniazdują różne gatunki ptaków
15
wodnych i mokradłowych. Największe zróżnicowanie gatunkowe
reprezentują
ptaki,
które
regulują
równowagę
ekosystemu.
Najliczniej występują łyski ( Fulica atra)i kaczki krzyżówki (Anas
platyrhynchos). Na
terenie
stawów
możemy
też
zobaczyć
inne
ptaków
został
gatunki
wodnych,
tu
nawet
zaobserwowany
bielik
(Haliaeetus
albicilla), który jest
największym
ptakiem drapieżnym w Czeskiej Republice. Na terenie obszaru
chronionego występuje też rak rzeczny (Astacus astacus), który jest
bioindikatorem czystej wody. Woda jest niezbędna też dla płazów,
których żyje tutaj kilka gatunków, np. traszka górska ( Triturus
alpestris), rzekotka drzewna ( Hyla arborea). Z wodą związany jest
też zaskroniec zwyczajny( Natrix natrix). Brzegi zamieszkuje
piżmak( Ondatra zibethicus). Niedawno na tych terenach zamieszkał
też największy europejski gryzoń, bóbr europejski (Castor fiber).
16
Jego obecność udowodniają obgryzione drzewa, które możemy
znaleźć na brzegach stawów.
17